Γιασμίν Κράουθερ
«Άρωμα Σαφράν»
μετάφραση Κώστια Κοντολέων
Εκδόσεις Ψυχογιός
Η Μαριάμ είναι από το Ιράν. Γεννημένη σε πλούσια οικογένεια, με τον πατέρα της ανώτερο στρατιωτικό αξιωματούχο του Σάχη, προορίζεται να ζήσει τη ζωή μιας γυναίκας της τάξης της. Ο πατέρας της διαλέγει τον άντρα που σύμφωνα με τα δικά του κριτήρια θα της ταιριάζει. Αλλά η Μαριάμ αναζητά την ευκαιρία να ζήσει μια ζωή που η ίδια θα έχει επιλέξει. Η σύγκρουση με το οικογενειακό περιβάλλον είναι όχι μόνο αναμενόμενη, αλλά και τραγική. Και η Μαριάμ στην ουσία θα βρεθεί εξόριστη στην Αγγλία, όπου εκεί πλέον θα στήσει τη νέα της ζωή δίπλα σε ένα γεμάτο κατανόηση άντρα και θα αποκτήσει την μονάκριβη κόρη της , τη Σάρα.
Όλα δείχνουν να κυλάνε ήρεμα, με το παρελθόν να υπενθυμίζει την παρουσία του μέσα από ιρανικές συνήθειες –κάποια τραγούδια, μερικά φαγητά.
Αλλά ξαφνικά όλα ανατρέπονται. Ένα τυχαίο περιστατικό δίνει την αφορμή να ξεσκεπαστούν όλα όσα η Μαριάμ έκρυβε μέσα της όλα αυτά τα χρόνια. Τη τραυματική σχέση με τον πατέρα που ποτέ δεν αξιώθηκε την κάθαρση, το πάθος της για το αγόρι εκείνο που υπήρξε σύντροφος των νεανικών της χρόνων και πάνω απ΄ όλα την ανάμνηση από το χωριό που ζούσε τα παιδικά της καλοκαίρια.
Και η Μαριάμ αποφασίζει το ταξίδι της επιστροφής που θα την φέρει μπροστά στην ανάγκη να πάρει μια απόφαση, να κάνει μια επιλογή. Τα επόμενα χρόνια της θα τα ζήσει ως εξόριστη ιρανή ή ως γυναίκα που θα αγωνιστεί για τα ιδανικά της νεότητάς της;
Η Γιασμίν Κράουθερ, αγγλοϊρανή και η ίδια, με πατέρα εγγλέζο και μητέρα ιρανή, έγραψε αυτό το πρώτο της μυθιστόρημα με την άνεση του ανθρώπου που γνωρίζει καλά το θέμα του. Και με ιδιαίτερη ευαισθησία φωτίζει το πάθος που οδηγεί τον άνθρωπο που του στερήσανε την πολιτιστική του ταυτότητα . Γιατί στην ουσία αυτό είναι το θέμα του έργου. Ο κόσμος της Ανατολής και ο κόσμος της Δύσης αν κάποια στιγμή θα γεφυρωθούν, αυτό θα γίνει μέσα από την κόρη της Μαριάμ. Αυτή θα είναι που θα έχει θεμελιωμένη μέσα της την διπλή ταυτότητα, άρα και την ικανότητα να κατανοεί ακόμα κι όταν διαφωνεί. Η ίδια η Μαριάμ δεν θα αισθανθεί πως η ζωή της σωστά ολοκληρώθηκε αν δεν ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς της με το παρελθόν κι αν δεν αποφασίσει πως αυτή η ζωή της πρέπει να τελειώσει με την υλοποίηση των ονείρων με τα οποία είχε κάποτε ξεκινήσει.
Το μυθιστόρημα περιγράφει με εσωτερικούς φωτισμούς τις κρυμμένες περιοχές μιας χώρας και ενός λαού που σήμερα απασχολεί όλη τη διεθνή κοινότητα. Αλλά αν και εσωτερικός ο φωτισμός αυτός είναι ικανός να προσφέρει στον δυτικό αναγνώστη στοιχεία που θα τον βοηθήσουν να ερμηνεύσει στάσεις και θέσεις μιας κοινωνίας που αντιστέκεται στα δυτικά πρότυπα.
«…Το ξέρεις ότι κάθε Άνοιξη ο κρόκος φυτρώνει μόνος του στην αυλή μας έξω; Βγαίνει από το χώμα και ξεπετάγεται πράσινος από το τίποτε. Μια μέρα τα λουλούδια του γίνονται μαβιά σαν τον νυχτερινό ουρανό, τον ουρανό της νιότης μας. Και μέσα στα πέταλά τους το σαφράν φυτρώνει κόκκινο σαν το αίμα. Ύστερα μαραίνονται και το έδαφος γίνεται χώμα ξανά, όπου τα κοτόπουλα αφήνουν τις κουτσουλιές τους. Έτσι γίνονται τα πράγματα από καταβολής κόσμου: σαφράν, κουτσουλιές, σαφράν κουτσουλιές.»
Η Μαριάμ χαμογέλασε με τον τρόπο που πρόφερε τη λέξη η Νορούζ. «Ήμουν θλιμμένη και ο γιατρός Αχλαβί μου είπε να θυμάμαι ότι το σαφράν βγαίνει από το χώμα».
Και βέβαια είναι ένα μυθιστόρημα που διαθέτει ζωντανούς όσο και απρόβλεπτους χαρακτήρες. Οι σχέσεις κόρης και πατέρα, μητέρας και κόρης, αλλοδαπών συζύγων, παιδικών φίλων που άγγιξαν τον έρωτα δίχως να τον χαρούνε, οι σχέσεις αδελφών, αλλά και ότι χαρακτηρίζει την συνύπαρξη ανθρώπων που ζούνε σε μια απομακρυσμένη περιοχή του Ιράν –όλα αυτά σκιαγραφούνται με μια ανατολίτικη λατρεία στη λεπτομέρεια, όσο και με μια δυτική ματιά απόμακρης κατανόησης.
Μυθιστόρημα για δυο κόσμους. Δυο πολιτισμούς.