Βασιλική Ηλιοπούλου
«Σμιθ»
Εκδ. Πόλις
Μετά από την βράβευσή του με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, αποφάσισα να διαβάσω το «Σμιθ», της Βασιλικής Ηλιοπούλου.
Είχα ακούσει κάτι λίγα σχετικά με το μύθο και την περίοδο που όσα περιγράφει διαδραματίζονται και ομολογώ πως το ενδιαφέρον μου δεν είχε και τόσο ενεργοποιηθεί.
Κουράστηκα πια να διαβάζω λίγο – πολύ τα ίδια και τα ίδια για εκείνα τα μετεμφυλιακά χρόνια. Ζούμε το σήμερα και το σήμερα έχει τις δικές απαιτήσεις ανάγνωσης, κατανόησης και εν τέλει αντίστασης.
Αλλά μιας και η επιτροπή ήταν η ίδια που την προηγούμενη χρονιά είχε δώσει το αντίστοιχο βραβείο σε κείμενο που δεν ήταν μυθιστόρημα, αλλά μαρτυρία για εκείνη, την ίδια πάνω – κάτω περίοδο, αποφάσισα να δω αν τελικά και εφέτος έγινε το ίδιο ατόπημα και στη θέση κριτηρίων λογοτεχνικών είχαν επικρατήσει ξανά κριτήρια … χρονολογικής συμπάθειας.
Ευτυχώς –από την αρχή το δηλώνω- το «Σμιθ» και πλήρες μυθιστόρημα είναι και άξιο να βραβευτεί.
Και σε μένα προσωπικά χάρισε την ευκαιρία να διαβάσω κάτι φρέσκο, μια εξιστόρηση όλο τρυφερή κατανόηση από τη μια, μα και καυστική σάτιρα από την άλλη μιας περιόδου καμπής –εν τέλει- της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Μιας περιόδου ήττας και νέου ξεκινήματος. Μιας περιόδου συμβιβασμών και νέων ονειροπολήσεων.
Το «Σμιθ» της Ηλιοπούλου με έκανε να δω το δικό μας ιστορικό σήμερα ως μια μακρινή επανάληψη του μακρινού χτες. Κυρίως σε ότι αφορά τους ανθρώπους που τότε ζήσανε και αυτούς που τώρα ζούνε. Τους ανθρώπους τους απλούς που αν και ζούνε το σημαντικό, το βιώνουν με ασήμαντο τρόπο. Ναι, τους πάντα ξεγελασμένους ή συμβιβασμένους –όπως θες μπορείς να τους χαρακτηρίσεις. Όπως θέλω μπορώ να χαρακτηρίσω την κάθε γενιά που ανταλλάσσει ένα ένδοξο περίστροφο με ένα τενεκέ βούτυρο.
Πέρα από όλα αυτά, χάρηκα την κινηματογραφική ματιά που ενσαρκώθηκε σε λογοτεχνικές παραγράφους, τις λεπτομέρειες που με τη δικιά τους ευαισθησία περιγράφανε καταστάσεις, τις σιωπές των προσώπων –βλέμματα και κινήσεις- που εμβαθύνανε στις διαπροσωπικές σχέσεις.
Χαμηλόφωνο μυθιστόρημα. Καθόλου κραυγαλέο. Απόλυτα ουσιαστικό. Μια αναγνωστική απόλαυση.