Η παρηγορία των επιστολών σου...

Αννίτα Π. Παναρέτου

«Η παρηγορία των επιστολών σου...»

Ευανθία Καΐρη - Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου: Αλληλογραφώντας όπως θα ήθελαν

Μυθιστόρημα

Ωκεανίδα, 2007

Οι μυθιστορηματικές βιογραφίες ενώ σε άλλες χώρες παρουσιάζουν έντονο ενδιαφέρον εκ μέρους του κοινού  και έτσι πολλοί είναι οι συγγραφείς που ασχολούνται με αυτό το είδος, στην Ελλάδα βιβλία αυτής της κατηγορίας δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί πως είναι πάρα πολλά.

Ίσως είναι γιατί ο μέσος έλληνας έχει μια μάλλον ιδιότυπη σχέση με την Ιστορία της χώρας του και τους ανθρώπους που ο καθένας με τον τρόπο του την έχουν διαμορφώσει.

Η μελέτη και κατανόηση της Ιστορίας απαιτεί αντικειμενικότητα και νηφάλιο συναίσθημα.

Πόσο μάλλον όταν έχουμε να κάνουμε με το είδος της μυθιστορηματικής βιογραφίας, εκεί όπου πλέον ο συγγραφέας αναλαμβάνει να γεννήσει εκ νέου πρόσωπο που άφησε τα αποτυπώματά του μέσα στο χρόνο.

Η μυθιστορηματική βιογραφία ενώ στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα, φωτίζει αυτά και κυρίως τις αντιδράσεις των ηρώων του έργου (που είναι και παράλληλα ιστορικά πρόσωπα) με ένα μεγάλο ποσοστό επιλογών του συγγραφέα.

Η μετάβαση του ιστορικού προσώπου σε μυθιστορηματική περσόνα είναι μια γοητευτική πορεία από το ‘γνωρίζω’ στο ‘κατανοώ’.

Η Αννίτα Παναρέτου με αυτό το βιβλίο της μας έχει προσφέρει μια πολύτιμη διπλή μυθιστορηματική βιογραφία.

Ευανθία Καΐρη από τη μια και Ελισάβετ Μουτζάν – Μαρτινέγκου από την άλλη.

Δυο γυναίκες των αρχών του 19^ου αιώνα, από τις ελάχιστες ελληνίδες που ήξεραν όχι μόνο ανάγνωση, αλλά και οι ίδιες έγραφαν.

Η Καΐρη θεωρείται ίσως η πρώτη ελληνίδα διανοούμενη και με τον δικό της τρόπο  -θα έλεγα- και η πρώτη χειραφετημένη ελληνίδα.

Η Μουτζάν – Μαρτινέγκου είναι η πρώτη ελληνίδα που έγραψε με συνείδηση πως τα γραπτά της θέλει κάποια στιγμή να τα δει να κυκλοφορούνε.

Η πρώτη –πολύτιμη αδελφή μιας προσωπικότητας σαν κι αυτή του Θεόφιλου Καΐρη- έζησε μια δύσκολη, αλλά γεμάτη από ιδέες ζωή, ανάμεσα στα νησιά Άνδρο και Σύρο.

Η δεύτερη γεννημένη στη Ζάκυνθο, κόρη πλούσια οικογένειας, δεν είδε ποτέ της όσο ζούσε τα δυο όνειρά της να υλοποιούνται. Το ημερολόγιο της μόνο κυκλοφόρησε κι αυτό λογοκριμένο και μετά από τον θάνατό της. Η ίδια μήτε καλά, καλά το νησί της δεν μπόρεσε να γνωρίσει, έγκλειστη στην οικία της λόγω των ηθών εκείνης της εποχής.

Δε συναντηθήκανε ποτέ. Μήτε υπάρχει ένδειξη (αν και δεν θα ήταν διόλου απίθανο) να γνώριζε η μια την ύπαρξη της άλλης.

Αλλά η Ανίτα Παναρέτου, με την υπέροχη αυθαιρεσία του μυθιστοριογράφου και βιογράφου, κατασκευάζει μια σχέση μεταξύ τους. Μια σχέση μέσα από επιστολές.

Κι έτσι μας φωτίζει πέρα από τα γεγονότα εκείνων των χρόνων, και τις εσωτερικές φωνές δυο γυναικών που διέθεταν ταλέντο και  -κυρίως αυτό- δίψα για μάθηση.

Ευανθία και Ελισάβετ δρασκελίζουν τους αιώνες και μας γίνονται οικεία πρόσωπα.

Άθλος συγγραφικός η επίτευξη κάτι τέτοιου, όπως και μεγάλη μαεστρία απαιτούσε να μπορέσει ένας σημερινός συγγραφέας να χρησιμοποιήσει με άνεση περισσή μια γλώσσα που κάποιοι άλλοι, πριν από τόσα χρόνια, χρησιμοποιούσαν

Νομίζω πως με βιβλία σαν κι αυτό, οι νεώτεροι μπορούμε να πλησιάσουμε πλέον ουσιαστικά το ιστορικό παρελθόν μας και να μπορέσουμε εν τέλει να ερμηνεύσουμε πολλά από τα όσα και σήμερα συμβαίνουν στον τόπο μας.

Τα άλση της Περσεφόνης

Τα άλση της Περσεφόνης
Ελένη Λαδιά
Αρμός

Ο τρόπος που η Ελένη Λαδιά αναγιγνώσκει τη ζωή και στη συνέχεια γράφει γι’ αυτήν έχει μια ιδιοτυπία – είναι ένα τρόπος ιδιαίτερα δεμένος με στοιχείο που θα μπορούσε κανείς να το ονομάσει μεταφυσικό. Κεντρικός άξονας των προβληματισμών της είναι ό,τι μπορεί κανείς να ονομάσει Ελευσίνια Μυστήρια. Και ασφαλώς η σχέση που συνδέει τη Δήμητρα με την Περσεφόνη – ζήτημα που κυριαρχεί και στο έργο Τα άλση της Περσεφόνης.
Το μυθιστόρημα αυτό κυκλοφόρησε πρώτη φορά το 1997 και είχε προκαλέσει το ενδιαφέρον τόσο της κριτικής, όσο και του κοινού. Και όχι άδικα. Γιατί ενώ από τη μια δείχνει να είναι μια πλούσια και πολυπληθής μυθιστορηματική ανάπτυξη γεγονότων που καλύπτουν σχεδόν όλον τον 20ό αιώνα και απλώνονται από την ελληνική ύπαιθρο έως την ελληνική πρωτεύουσα, από την άλλη είναι και μια εντελώς υποκειμενική και μεταφυσική ανάγνωση του κόσμου αυτού, καθώς η λέξη που στηρίζει όλη τη δομή είναι το: Έστω.
Η κεντρική ηρωίδα-αφηγήτρια έχει το όνομα Δήμητρα, αλλά από τη στιγμή που παίρνει την απόφαση να γίνει συγγραφέας το αλλάζει και αποφασίζει πως θα λέγεται πλέον Περσεφόνη.
Μα αυτή η αλλαγή του ονόματος δεν είναι κενή περιεχομένου. Σηματοδοτεί ένα κρίσιμο σημείο-καμπή στην ίδια της τη ζωή.

Ένα βαρύ καρδιακό επεισόδιο θα είναι αυτό που θα την πάει στο βασίλειο του Άδη, αλλά τελικά θα επιστρέψει στη ζωή. Με άλλα λόγια, στο ίδιο πρόσωπο ταυτίζονται και η Δήμητρα και η Περσεφόνη. Επιστρέφοντας θα φέρει μαζί της τέσσερα πρόσωπα. Τέσσερις άνδρες με πανομοιότυπες μάσκες, που θα της ζητήσουν να τους πάρει και αυτούς μαζί της. Τέσσερις άνδρες που η ιστορία του καθενός θα πρέπει να παρουσιαστεί ταυτόχρονα με τις ιστορίες των άλλων. Γιατί στη ζωή όλα γίνονται ταυτόχρονα και μόνο με μια παραδοχή –αυτό το Έστω– μπορεί κανείς να ξεκινήσει να αφηγείται το ένα γεγονός μετά το άλλο, η μια ζωή να υπάρχει πριν ή μετά από μια άλλη.
Αλλά η επιστροφή στη ζωή –αυτό το Έστω– για να υλοποιηθεί χρειάζονται κάποιες χοές. Και η αφηγήτρια-συγγραφέας τη μόνη χοή που μπορεί να προσφέρει είναι αυτή που το μελάνι τής δίνει. Κι έτσι, ξεκινά να γράφει τις τέσσερις ιστορίες. Ιστορίες τεσσάρων ανδρών. Μα επειδή όλα υπάρχουν επειδή κάποια άλλα επίσης αναπνέουν, οι ιστορίες των ανδρών εμπεριέχουν και τις ιστορίες γυναικών. Έστω – την ιστορία της ίδιας της αφηγήτριας. Κάθε γυναίκας… Έστω.
Και καθώς οι χοές θα ολοκληρωθούν, οι μάσκες θα πέσουν και τα τέσσερα πρόσωπα θα πάρουν τις ιδιότητές τους. Ο πατέρας, ο σύζυγος, ο εραστής, ο φίλος. Τέσσερις αρσενικές ιδιότητες που γονιμοποιούν τη μία και μόνη θηλυκή οντότητα. Αυτή της μάνας και κόρης.
Μυθιστόρημα που και μετά από δεκαοχτώ χρόνια διατηρεί την ιδιότυπη ματιά του. Παραμένει ανοιχτό σε πολλές αναγνώσεις και αναλύσεις. Γραμμένο με ρέουσα γλώσσα. Έντονες περιγραφές συναισθημάτων, με λεπτομέρειες στις αναλύσεις των πράξεων.

Πρώτη δημοσίευση: http://diastixo.gr/kritikes/ellinikipezografia/4389-alsi-persefonis

Δε με λέν Ρεγγίνα, Άλεχ με λένε σε ημερίδα για το Trafficking

Σε λογοτεχνικό αναλόγιο συμμετέχει ο συγγραφέας Μάνος Κοντολέων. Μαζί με τη συγγραφέα Αλεξάνδρα Μητσιάλη και τον Χρήστο Χωμενίδη, που θα τους προλογίσει, θα διαβάσουν αποσπάσματα από τα βιβλία τους, θα παρουσιάσουν τον προβληματισμό που προκύπτει απ’ αυτά και θα μιλήσουν με το κοινό για το εάν η λογοτεχνία μπορεί να ευαισθητοποιήσει το κοινό για ζητήματα όπως το trafficking. Ο ίδιος, πάντως, στην κουβέντα μας μοιάζει αρκετά σκεπτικός για το πόσο μπορεί να γίνει αυτό, τουλάχιστον σε ευρεία κλίμακα. Το βιβλίο του «Δε με λένε Ρεγγίνα… Άλεχ με λένε» (Εκδόσεις Πατάκη, 2011) μιλά για δυο ανήλικους νέους, τη Ρεγγίνα και τον Άλεχ που οι συνθήκες τους αναγκάζουν να μπουν από πολύ νωρίς στον σκοτεινό κόσμο της σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Ένα βιβλίο που μιλά με αυτόν τον τόσο ποιητικό τρόπο του Μάνου Κοντολέων, για ένα σκληρό παράλληλο σύμπαν. Τον ρωτάω γιατί επέλεξε ένα δύσκολο θέμα όπως το trafficking: «Για μια εικοσαετία περίπου, ήμουν Αντιπρόεδρος της ελληνικής επιτροπής της Unicef, γεγονός που με είχε φέρει πιο κοντά σε θέματα νέων, στην προσφυγιά ή την εκμετάλλευση. Παράλληλα για 15 περίπου χρόνια απονέμω το βραβείο της Unicef στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για παιδιά και νέους, όπου συμμετέχουν ταινίες από και για νέους από όλο τον κόσμο. Εκεί διαπίστωσα ότι πολλές ταινίες από το εξωτερικό καταπιάνονται με αυτά τα θέματα. Πέραν αυτών, έχω μια ευαισθησία, γιατί και οι δυο μου γονείς ήταν από τη Σμύρνη, μεγάλωσα σε προσφυγική οικογένεια. Οι ήρωες του βιβλίου ζουν σε μια χώρα, που η μια είναι ανελεύθερη και η άλλη μόνο κατ’ επίφαση ελεύθερη. Στην ουσία δεν αλλάζουν και πολλά, γι’ αυτό και ο εκμεταλλευτής σε κάθε χώρα έχει το ίδιο όνομα αντεστραμμένο. Η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο δεν έχει να κάνει μόνο με τα ανελεύθερα καθεστώτα, αλλά με όλη την κοινωνία που αποδέχεται, αλλά και χρησιμοποιεί αυτές τις καταστάσεις. Γιατί συνυπεύθυνοι είναι κι εκείνοι που απολαμβάνουν τέτοιες υπηρεσίες».

Το εξώφυλλο του βιβλίου του Μάνου Κοντολέων

Η Ρεγγίνα, που σημαίνει βασίλισσα, και ο Άλεχ, αυτός δηλαδή που προστατεύει τους άλλους και τον ίδιο του τον εαυτό, ζούσαν στην ίδια χώρα, αλλά τους χώρισε ο πόλεμος. Έδωσαν τη υπόσχεση να ξανασυναντηθούν. Οι συνθήκες όμως – πόλεμος, φτώχεια, ορφάνια, προσφυγιά – τους ρίχνουν σε ένα ζοφερό κόσμο. «Η Ρεγγίνα απαρνιέται την προσωπική της ταυτότητα, αποδέχεται ότι είναι μια σκλάβα, ώστε να υπάρξει και να επιβιώσει σε συνθήκες εκμετάλλευσης. Ο Άλεχ αφήνεται να γίνει θύμα εκμετάλλευσης, αλλά δεν την αποδέχεται, διατηρεί την ταυτότητά του με την πρόθεση να φύγει κάποια στιγμή. Ούτε εγώ γνωρίζω αν τελικά θα τα καταφέρουν. Αλλά προσωπικά η θέση μου είναι περισσότερο με τον Άλεχ: Να μην αποδέχεσαι, ακόμα κι αν κάποια στιγμή συμβιβαστείς, να αντιστέκεσαι και να αναζητάς την αληθινή σου ταυτότητα». Ο Μάνος Κοντολέων γνωρίζει πολύ καλά ότι και του βιβλίου του ο δρόμος είναι δύσκολος: «Ενώ το συγκεκριμένο είναι λογοτεχνικά ένα από τα καλά μου βιβλία, ωστόσο, είναι αυτό που λέω “μαλεμέ”, δεν αγαπήθηκε από το κοινό. Ο κόσμος θέλει να περνάει καλά, να ξεχνιέται, να ζει σε μια ψευδαίσθηση. Σε μια τόσο δύσκολη περίοδο δεν θέλουμε να ενδοσκοπηθούμε, αλλά πάμε να αποφύγουμε με πλάγιους τρόπους τις δυσάρεστες καταστάσεις και να μη μιλάμε γι αυτές. Αν βγει όμως κανείς μια βόλτα μέχρι την Ομόνοια το βράδυ, αυτά θα δει. Δεν υπάρχει άλλη λύση παρά ν’ αντισταθείς και μου κάνει εντύπωση που οι νέοι στη χώρα μας δεν φαίνεται να το κάνουν». Κατά τον συγγραφέα, το κατεστημένο είναι αυτό που συνδημιουργεί το trafficking. «Ανακαλύπτουμε πράγματα που πάντα υπήρχαν, αλλά δε θέλουμε να τα δούμε. Και που τα λέμε, πάλι τα αποδεχόμαστε και επιπλέον απενοχοποιούμαστε σε όλα τα επίπεδα. Όπως έγραφε ο Δροσίνης σατιρίζοντας τις χοροεσπερίδες «Η φτώχεια για την αρχοντιά αιώνια δουλεύει κι εκείνη για χάρη της μια βραδιά χορεύει»…

—

- See more at: http://www.elculture.gr/blog/article/i-techni-pou-evesthitopii-ke-provlimatizi/#sthash.h2ePsMIb.dpuf

Συνέντευξη στο site της διαδικτυακής αυτοέκδοσης

κ. Κοντολέων, από πού κατάγεστε, που γεννηθήκατε και που ζήσατε μέχρι τώρα;

Και οι δυο γονείς μου γεννήθηκαν στη Σμύρνη. Εγώ γεννήθηκα και ζω στην Αθήνα

Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για το μακροσκελέστατο βιογραφικό σας;

Με δυο λόγια – αφού έτσι θέλετε: Ο Μάνος Κοντολέων είναι συγγραφέας.

Διαβάζατε λογοτεχνία μικρός;

Ναι. Κυρίως βιβλία με ιππότες.

Πότε αρχίσατε να γράφετε βιβλία;

Αποφάσισα πως θέλω να γίνω συγγραφέας από παιδί του Δημοτικού. Και από τότε είχα αρχίσει να γράφω. Μα το πρώτο μου βιβλίο εκδόθηκε όταν ήμουνα γύρω στα 30 μου χρόνια.

Πώς σας έρχονται οι ιδέες για να γράψετε ένα βιβλίο;

Δεν ξέρω… Έχει –ομολογώ- κάτι το μαγικό αυτή η διαδικασία. Και δε θέλω να χαθεί αυτή η αίσθηση.

 Πώς ξεκινήσατε να γράφετε το πρώτο σας βιβλίο;

Ήταν λίγο μετά το 1974 και θέλησα να μιλήσω στο μικρό παιδί μου για τα γεγονότα εκείνων των χρόνων. Και για να γίνουν κατανοητά  σκέφτηκα να τα πω με τη μορφή ενός παραμυθιού.

Όταν ήσασταν παιδί, ποιο βιβλίο είχατε αγαπήσει πολύ και ποιόν συγγραφέα;

Πολλά τα βιβλία που έχω διαβάσει και πολλοί, πάρα πολλοί οι συγγραφείς που έχω αγαπήσει. Δε γίνεται να ξεχωρίσω έναν ή δυο…

 Στην αρχική σελίδα της ιστοσελίδας σας ξεκινάτε με ένα απόσπασμα από το βιβλίο σας ΄΄Ανίσχυρο άγγελο΄΄. Λέτε στην αρχή του αποσπάσματος «Δεν είμαστε λίγοι, αλλά μπροστά στο πλήθος που είστε εσείς, τότε εμείς ως ελάχιστοι μετράμε...Εμείς - οι άγγελοι. Εσείς - οι άνθρωποι. Ένας, λοιπόν, από τους λίγους κι εγώ, κυκλοφορώ ανάμεσά σας». Πιστεύετε αλήθεια πως είσαστε «άγγελος», και δη ανίσχυρος;

Με την ιδιότητα του συγγραφέα, ναι το πιστεύω. Άλλωστε κι εγώ –με την ιδιότητα του αναγνώστη- έχω συναντήσει κάμποσους ανίσχυρους αγγέλους.

Θεωρείτε πως οι συγγραφείς ζούνε σε έναν δικό τους κόσμο, «στο κόσμο τους» θα λέγατε;

Δεν μπορώ να απαντήσω εξ ονόματος άλλων συγγραφέων. Εγώ πάντως ζω στον κόσμο που ζουν όλοι οι άλλοι άνθρωποι.

Από την παρουσία των ιστοσελίδων σας, φαίνεται πως ασχολείστε με το διαδίκτυο. Σας αρέσει η χρήση του, και γενικά οι νέες τεχνολογίες;

Οι νέες τεχνολογίες διευκολύνον τη ζωή μας. Μπορεί όμως και να την καταδυναστεύουν. Από τον καθένα μας εξαρτάται το πώς θα τις χρησιμοποιήσει.

Πότε σας αρέσει να γράφετε καλύτερα, το χειμώνα ή το καλοκαίρι;

Είμαι ένας … full time συγγραφέας.

Εσείς γιατί γράφετε, και μάλιστα και για παιδιά και για μεγάλους;

Γιατί ζω μαζί και με μεγάλους και με παιδιά. Και γράφω γιατί θέλω να επικοινωνώ με όσους γύρω μου υπάρχουν. Η συγγραφή είναι για μένα μια ουσιαστική μορφή επικοινωνίας, αλλά και κατάθεσης των προσωπικών μου απόψεων.

Σας αρέσει περισσότερο να γράφετε για μικρούς, για νέους ή για ενήλικες, μια και έχετε γράψει βιβλία και για τις τρεις κατηγορίες αναγνωστών;

Όπως και πιο πριν σας είπα, ζω  ανάμεσα σε μικρούς, νέους και ενήλικες. Και θέλω να συνομιλώ με όλους τους. Άρα και για όλους τους γράφω… Ελάτε, ας μην χωρίζουμε τη λογοτεχνία με βάση τα ηλικιακά κριτήρια. Η ανάγκη έκφρασης  και επαφής αφορά όλους μας.

Πείτε μας για ένα παιδικό βιβλίο που δεν έχετε γράψει εσείς και θα θέλατε να το είχατε γράψει.

Πολλά είναι… Έτσι, αυτή τη στιγμή λέω το «Ιστορία δίχως τέλος» του Μίκαελ Έντε.

Σκοπεύετε να γράψετε κι άλλα βιβλία ή νομίζετε πως έχει επέλθει κορεσμός; Υπάρχει η έννοια «κορεσμός» για έναν συγγραφέα;

Αντίθετα –σε μένα τουλάχιστον- υπάρχει ο τρόμος μπροστά στη λευκή σελίδα… Ή πιο σωστά στην άδεια οθόνη του world.

Ποιο θα είναι το είδος, ο τίτλος και η υπόθεση του επόμενου βιβλίου σας;

Ποτέ δε μιλώ για αυτά που γράφω. Μόνο για όσα ήδη έχω ολοκληρώσει. Και υπάρχουν ολοκληρωμένα έργα μου που περιμένουν την έκδοσή τους. Μια συλλογή χριστουγεννιάτικων ιστοριών κυκλοφορεί σε λίγες μέρες. Το δεύτερο βιβλίο από τις περιπέτειες των Μανόλο και Μανολίτο θα το κρατήσετε στα χέρια σας την Άνοιξη του 2016… Ως εδώ, οι πληροφορίες…

Ποιος είναι ο ήρωας από τα βιβλία σας που αγαπάτε περισσότερο;

Είναι όλοι τους παιδιά μου! Το ίδιο όλους τους αγαπώ.

Ποιό θεωρείτε πως είναι το καλύτερο βιβλίο σας;

Είναι όλα τους δικά μου δημιουργήματα. Το ίδιο όλα τους τα εκτιμώ,

Υπάρχουν γεγονότα και καταστάσεις από όσα γράφετε στα βιβλία σας που τις έχετε ζήσει;

Ναι. Αλλά  δεν τα καταγράφω  όπως τα έζησα, αλλά όπως πρέπει να τα γράψω.

Είστε γονιός; Πως σας αρέσει να περνάτε τον χρόνο σας με τα παιδιά σας;

Ναι. Με τη σύντροφό μου, με τα παιδιά μου, με τον εγγονό μου. Με τους φίλους μου.

Τι πιστεύετε ότι πρέπει να κάνει ένας γονιός, για να αγαπήσει το παιδί του τα βιβλία;

Να το αγαπά και ο ίδιος.

Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κριτήρια για να διαλέξουμε για τα παιδιά μας βιβλία;

Όσο περισσότερο διαβάζουμε, τόσο και τα κριτήριά μας γίνονται καλύτερα. Δεν διαλέγουν οι άλλοι για εμάς.  Τις αναγνώσεις του ο καθένας έχει δικαίωμα μόνος του να της επιλέγει.

Σας ενοχλεί η κακή κριτική;

Αν εννοείται την κακοπροαίρετη… Ναι με ενοχλεί.

Πώς γίνεται κανείς συγγραφέας;

Δε γίνεται. Γεννιέται.

Τι θα συμβουλεύατε ένα παιδί ή νέο που θέλει να γίνει συγγραφέας;

Να διαβάζει, να διαβάζει, να διαβάζει… Και να αμφισβητεί.

 Συντονίζετε έναν κύκλο 8 τρίωρων συναντήσεων ανά δεκαπενθήμερο με θέμα τη Δημιουργική Ανάγνωση και Συγγραφή Παραμυθιών. Θα θέλατε να μας μιλήσετε γι’ αυτά τα σεμινάρια δημιουργικής γραφής;

Πιστεύω –όπως και προηγούμενα σας είπα –πως ένας μελλοντικός συγγραφέας πρέπει πρώτιστα να διαβάζει. Έτσι και σε αυτούς τους κύκλους αφού διαβάζουμε και συζητάμε έργα καταξιωμένων δημιουργών, μετά γράφουμε τα δικά μας και αυτά που γράψαμε τα συζητούμε.

Τι γνώμη έχετε για τα ψηφιακά βιβλία;

Νομίζω πως ακόμα δεν έχουν αποδείξει το μέχρι που μπορεί να φτάσουν τις σχέσεις τους με τους αναγνώστες.

 Έχει μέλλον το είδος αυτό;

Αναντίρρητα ναι. Αλλά ποιο θα είναι δεν το ξέρω.

Πιστεύετε πως θα ξεπεράσουν τις πωλήσεις των έντυπων βιβλίων κάποτε;

Ούτε αυτό το ξέρω. Αν και έχω σπουδάσει Φυσική, δεν μου αρέσει να κάνω σκέψεις επιστημονικής φαντασίας

Σας αρέσει να διαβάζετε βιβλία σε ψηφιακή μορφή;

Όχι. Το κλασικό βιβλίο ως αντικείμενο πάντα με κρατά δέσμιο της γοητείας του.

Σας αρέσει να ακούτε ηχογραφημένα βιβλία;

Ναι, όταν όμως οδηγώ.

Ποια είναι η άποψή σας για την διαδικτυακή αυτοέκδοση;

Από τη μια προσφέρει απελευθέρωση από την κυριαρχία του εκδότη. Από την άλλη όμως δεν υπόκειται σε ένα αναγκαίο φιλτράρισμα.

Θα συστήνατε στους νέους συγγραφείς να εκδώσουν μόνοι τους διαδικτυακά τα βιβλία τους;

Εξαρτάται από το ποιος θα είναι ο συγγραφέας και ποιο θα είναι το βιβλίο που θα έχει γράψει.

Πιστεύετε ότι κάποια μέρα θα εκλείψουν οι παραδοσιακοί εκδοτικοί οίκοι, οι οποίοι δεν θα έχουν λόγο ύπαρξης εξ αιτίας της όλο ένα αυξανόμενης δυνατότητας των συγγραφέων να αυτοεκδίδουν τα έργα τους -κυρίως λόγω του ελάχιστου κόστους που έχει η αυτοέκδοση- ή θα λάβουν κάποια ενδιάμεση μορφή, όπως διαφαίνεται τα τελευταία χρόνια να συμβαίνει, με πολλούς εκδοτικούς να προσφέρουν τη δυνατότητα μίας μορφής έκδοσης που οι ίδιοι την ονομάζουν αυτοέκδοση;
Βέβαια, δεν έχει καμία σχέση με την διαδικτυακή αυτοέκδοση, όπου ο συγγραφέας κάνει όλες τις απαραίτητες διαδικασίες μόνος ή με δικής του επιλογής συνεργάτες και εταιρίες προβολής και προώθησης, εν αντιθέσει με την αυτοέκδοση των εκδοτικών, οι οποίοι απλά επιτρέπουν στον συγγραφέα να εκδώσει με δικό του το κόστος των εργασιών -που του προσφέρουν όμως οι ίδιοι ως υπηρεσία- αναλαμβάνοντας (οι εκδοτικοί οίκοι) μόνο το κόστος εκτύπωσης.
Τι προβλέπετε να συμβεί λοιπόν, λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις παραμέτρους και εξελίξεις;

Νομίζω πως στο κοντινό μέλλον τουλάχιστον, η ανάγκη ύπαρξης του εκδότη, τόσο για την γενικότερη επιμέλεια της έκδοσης όσο και για την προβολή και διακίνησή της, θα συνεχίσει να ισχύει.

Θεωρείτε πως η αίσθηση του διαβάσματος ενός έντυπου βιβλίου είναι και θα παραμείνει ασυναγώνιστη, σε σχέση με το διάβασμα ψηφιακών βιβλίων μέσω ηλεκτρονικών συσκευών;

Σας είπα και πιο πριν, πως δεν ξέρω να απαντώ με συνθήκες μελλοντικών καταστάσεων.

Τα δικά σας ηλ. βιβλία, εκτιμάτε πως έχουν επιτυχημένη εμπορική πορεία, σε σύγκριση με εκείνη των αντίστοιχων έντυπων;

Ούτε τα διάνοια.

Σκέφτεστε να εκδώσετε ποτέ ηχογραφημένα βιβλία, και ποια η γνώμη σας γι’ αυτά;

Έχει εκδοθεί ηχογραφημένο βιβλίο μου. Δεν είχε και τόσο μεγάλη ανταπόκριση. Αλλά ήταν και πριν 20 περίπου χρόνια… Ίσως να ήταν τότε κάπως νωρίς ακόμα.

Πιστεύετε πως τα παιδιά δεν θα προτιμούν στο μέλλον, όλο και περισσότερο, τα βιβλία σε ψηφιακή μορφή αντί των εντύπων, λόγω της αναπόφευκτης εξοικείωσής τους και της διαφαινόμενης προτίμησής τους στους ηλ. υπολογιστές και γενικά στα ψηφιακά μέσα;

Ναι, είναι πιθανόν…

Θεωρείτε πως, ένα παραμύθι, ειδικά, «χάνει» σε αξία στα μάτια ενός αναγνώστη, παιδιού ή ενήλικου, όταν είναι σε ηλεκτρονική μορφή;

Νομίζω πως ειδικά το παραμύθι χάνει. Η έντυπη μορφή του είναι πιο κοντά σε μια ατμόσφαιρα φαντασίας και μαγείας. Αλλά πάλι, αυτό εγώ το λέω… Εγώ που μεγάλωσα με έντυπα παραμύθια.

Δεν νομίζετε πως είναι άδικο το κράτος να φορολογεί με ΦΠΑ 6,5% τα έντυπα, ενώ τα ψηφιακά βιβλία με 23%, και πως εξηγείτε το καθεστώς αυτό;

Δεν είμαι ειδικός σε αυτά. Αλλά γενικά δεν εγκρίνω την υπερφορολόγηση της γνώσης.

Δεν θεωρείτε ότι τα ψηφιακά βιβλία έχουν μακράν περισσότερο –έως απόλυτα, θα έλεγα- οικολογικό χαρακτήρα, αν σκεφτούμε πως η παραγωγή τους δεν απαιτεί καμία χρήση υλικών, ενώ, αντίθετα, για την παραγωγή ενός και μόνο έντυπου αναλώνεται και ένα μικρό δέντρο, αλλά επίσης δημιουργείται και σχετική ρύπανση από τα απόβλητα που παράγονται, λίγα ή πολλά, από την βιομηχανία εκτύπωσης, γενικά;

Νομίζω πως υπάρχει και οικολογικό χαρτί. Αλλά αν αρχίσουμε και βλέπουμε το έντυπο βιβλίο ως αντίπαλο του ψηφιακού, έχουμε κάνει ένα μεγάλο λάθος. Η ανάγνωση –αυτό πρέπει να μας απασχολεί. Και το περιεχόμενό της.

 Κατά την γνώμη μου, το μέσο με το οποίο μεταφέρεται η γνώση, και  γενικά, τα πνευματικά έργα με μαθησιακό ή ψυχαγωγικό σκοπό, δεν έχει καμία απολύτως σημασία. Αντιθέτως, ένας ακροατής π.χ. ενός ηχογραφημένου βιβλίου είναι απολύτως προσηλωμένος στη διαδικασία και αναπόσπαστος -εάν χρησιμοποιεί ακουστικά- από πιθανές ενοχλήσεις του περιβάλλοντος, ενώ ο αντίστοιχος αναγνώστης ενός εντύπου είναι επιρρεπείς σε αποσπάσεις, γενικά. Επίσης, αν γνωρίζω σωστά, ο εγκέφαλός μας είναι πιο δεκτικός σε ηχητικά, παρά σε οπτικά ερεθίσματα. Ποια είναι η δική σας άποψη;

Νομίζω πως απάντησα πιο πριν. Ας αφήσουμε τα πράγματα να εξελιχθούν από μόνα τους. Κι εμείς ας σκεφτούμε να γράφουμε και να διαβάζουμε με ένα και μόνο στόχο –να γίνουμε και να παραμείνουμε άνθρωποι με ευαισθησίες, προβληματισμούς  και -κυρίως αυτό- τεκμηριωμένες απόψεις.

Πρώτη ανάρτηση:
http://selfpublishingonline.eu/%CE%BF-%CE%BC%CE%AC%CE%BD%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%AD%CF%89%CE%BD-%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%AC-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CF%84%CF%85%CE%B1%CE%BA/

Ζαν Εσνόζ "14"

Jean Echenoz

«14»

Μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης

Εκδόσεις Ίκαρος, 2014

Ο γάλλος Ζαν Εσνόζ (1947) έχει συχνά διακριθεί στη χώρα του για τα μυθιστορήματά του.

Στην Ελλάδα κυκλοφορούν μερικά από αυτά κι ανάμεσά τους εκείνα που μυθιστοριοποιούν τις ζωές  γνωστών ανθρώπων της Τέχνης και του Αθλητισμού (Σοπέν, Ραβέλ, Ζάτοπεκ κ.α)

Το ολιγοσέλιδο αυτό του έργο –κάτι μεταξύ μυθιστορήματος και νουβέλας- έχει μια δική του γοητεία.

Καταφέρνει να αφηγηθεί   τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο όχι σαν ένα απλώς και μόνο ιστορικό γεγονός, αλλά ως μια περιπέτεια τραγική των ανθρώπων που τον βιώσανε.

Παρακολουθεί τέσσερεις νέους άνδρες που επιστρατεύονται και μπαίνουν σε αυτήν την αιματηρή περιπέτεια, αφήνοντας πίσω τους όχι μόνο τη μικρή τους πόλη, όχι μόνο τις ασχολίες τους, αλλά κυρίως τα πατήματα της ίδιας της προσωπικότητάς τους.

Μια μη επονομαζόμενη δύναμη επιχειρεί να τους μετατρέψει από άτομα ξεχωριστά σε γρανάζια μιας μηχανής που δεν πονά, δεν  σκέφτεται, δεν αντιδρά. Από άτομα σε εξαρτήματα.

Αλλά κάτι τέτοιο έχει και στο παρελθόν γραφτεί και έχει δώσει μερικά καλά έργα λογοτεχνίας.

Αυτό που ο Εσνόζ καταφέρνει με το «14» είναι τούτη την κριτική, όσο ανθρώπινη άποψη να την καταγράψει με μια σαρκαστική όσο και επώδυνη φόρμα.

Αποστασιοποιημένη γραφή; Προς στιγμή αυτό αισθάνεται ο αναγνώστης. Αλλά πολύ σύντομα έρχεται η κραυγή διαμαρτυρίας που σε κάνει –έτσι καθώς διαβάζεις το δράμα αυτών των νέων ανδρών- να νοιώσεις την ικανοποίηση πως τελικά η ζωή συνεχίζεται όχι γιατί κάποιοι σχεδιάζουν πολεμικές συρράξεις, αλλά γιατί ένας ανάπηρος τραυματίας πολέμου αποφασίζει να εκφράσει την μεγίστη δύναμη κάθε ανθρώπου και μέσα από την μισή αγκαλιά του να καταφέρει να σπείρει μια νέα ζωή.

Η ιδιότυπη γραφή του συγγραφέα σε αρκετά ικανοποιητικό βαθμό έχει μεταφερθεί στη γλώσσα μας από τον πεπειραμένο Αχιλλέα Κυριακίδη.

Πρώτη δημοσίευση:
http://www.bookia.gr/index.php?action=Suggestions&book=194258

Η εξωφρενική ομολογία του Ραφαήλ Ιγνάτιου Φίνιξ

Πολ Σάσμαν

«Η εξωφρενική ομολογία του Ραφαήλ Ιγνάτιου Φίνιξ»

Μετάφραση: Κώστια Κοντολέων

Εκδόσεις Ψυχογιός

Ένα ασυνήθιστο και απρόσμενο μυθιστόρημα.

Δείχνει να παίζει με το παράδοξο, να φλερτάρει με τα μυθιστορήματα τρόμου, να αγγίζει εκείνα που τα χαρακτηρίζουμε ως αστυνομικά, αλλά στην ουσία είναι μια κυκλική προσέγγιση των ενοχών του 20^ου αιώνα.

Ο αφηγητής και κεντρικός ήρωας του έργου –ο Ραφαήλ Ιγνάτιος Φίνιξ-  θα κλείσει τα 100 του χρόνια καθώς θα τελειώνει και ο αιώνας.

Και έχει αποφασίσει πως εκείνη ακριβώς τη μέρα θα αυτοκτονήσει.

Έχει περάσει μια πολύ ενδιαφέρουσα ζωή, κατά τη διάρκεια της οποίας έχει κάνει 10 φόνους.

Τα τελευταία χρόνια ζει αποκλεισμένος σε ένα έρημο πύργο –παρατηρητήριο και λίγους μήνες πριν το τέλος του αποφασίζει να καταγράψει όλη του τη ζωή στους τοίχους του κτηρίου όπου ζει. Στην ουσία αποφασίζει να καταγράψει τους 10 φόνους –ο καθένας τους περιγράφει και μια περίοδο της δικιάς του ζωής, αλλά και μια περίοδο του αιώνα που τελειώνει.

Η εξιστόρησα ξεκινά από το τελευταίο φόνο και σταδιακά, καθώς ο ήρωας προχωρεί τις καταγραφές του από δωμάτιο σε δωμάτιο, ο αναγνώστης υποψιάζεται (ή θα έπρεπε να το είχε υποψιαστεί, αν δεν τον είχε παρασύρει η πλοκή των απανωτών φόνων)  πως ο αφηγητής δεν είναι ο εκκεντρικός και αμοράλ δολοφόνος, αλλά ο ίδιος ο αιώνας που αναζητά τον τρόπο όχι τόσο να καταγράψει τα επιτεύγματά του, αλλά να εξιλεωθεί για τα σφάλματά του.

Από τον πλήρη καταναλωτισμό και την έκφραση κάθε μορφής ρατσισμού στην δίχως ιδεολογική βάση αντίδραση, από τον ανερμάτιστο τρόπο απόλαυσης αγαθών στην πλήρη υποταγή στην δύναμη του χρήματος, από την βιαιότητα των πολεμικών συγκρούσεων στην την παραπλανητική ευμάρεια του αμερικάνικου ονείρου και στην πλήρη ενδυνάμωση του χρήματος, από την άφρονα ηγετική τάξη στην καταπιεστική και δίχως κοινωνικό περιεχόμενο εκπαίδευση.

Φόνοι που σηματοδοτούν μια λάθος πορεία που έτσι κι αλλιώς έχει με λάθος τρόπο ξεκινήσει –δίχως τη φροντίδα της μήτρας που τον γέννησε και δίχως την αγάπη που θα τον φώτιζε.

Από δωμάτιο σε δωμάτιο, ξεκινώντας από το τέλος και επιστρέφοντας στην αρχή, από το γήρας στη βρεφική ζωή και στη συνέχεια στην εμβρυακή, ο αιώνας (μυθιστορηματικά να ενσαρκώνεται από τον εκκεντρικό Ραφαήλ Ιγνάτιο) ελπίζει –και ίσως βρίσκει- την ψευδαίσθηση μιας δυνατότητας όλα να γίνουν από την αρχή.

Αλλά οι φόνοι έχουν διαπραχθεί και όσο και οι τοίχοι (όπου η ομολογία ιδιόχειρα γράφτηκε) τώρα έχουν γίνει ερείπια, η ιστορία δεν αλλάζει. Μοναχά προσφέρει την παραγραφή των λαθών και των εγκλημάτων.

Το έγραψα και πιο πάνω. Πρόκειται για ένα ιδιαιτέρως ευφάνταστο μυθιστόρημα, που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη και  του προσφέρει κάποιο χαμόγελο που όμως θα μετατραπεί σε σμίξιμο των φρυδιών.

Θεωρώ πως δεν προσέχτηκε όσο θα έπρεπε από το ελληνικό κοινό.

Ίσως γιατί δεν έχουμε συνηθίσει ένα τόσο υποδόριο χιούμορ, όπως αυτό που διέθετε ο πρόωρα χαμένος βρετανός Πολ Σάσμαν (1966 – 2012)

Πρώτη δημοσίευση: http://www.literature.gr/deka-foni-enas-eonas-tou-manou-kontoleon/

«Λάβετε θέσεις»

Αναστασία Βασιλοπούλου – Μιχάλης Τσαμπαλίκας

«Λάβετε θέσεις»

Εκδόσεις Πατάκη

Ένα βιβλίο για παιδιά που αναφέρεται στο Αγώνισμα του Μαραθώνιου Δρόμου των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων της σύγχρονης εποχής

Μας μεταφέρει στα 1896 στο χωριό του Μαραθώνα, και ακούμε τον οχτάχρονο Σπύρο  να αφηγείται με την παιδική ματιά του όλες τις λεπτομέρειες της διοργάνωσης αυτού του αγωνίσματος.

Ένα μικρό χωριό ο Μαραθώνας εκείνα τα χρόνια , βρίσκεται στο κέντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος καθώς φιλοξενεί δρομείς από όλον τον κόσμο, που είναι έτοιμοι να τρέξουν τη διαδρομή που σηματοδοτεί μια νίκη - εδραίωση του δυτικού πολιτισμού.

Το ότι το 1896 διοργανώθηκαν οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες, είναι σε όλους γνωστό. Όπως και το ότι στον Μαραθώνιο εκείνων των Αγώνων νικητής ήταν ο Σπύρος Λούης, είναι επίσης γνωστό.

Αυτό που ελάχιστοι γνωρίζουμε είναι το πώς διοργανώθηκες εκείνος ο αγώνας.

Εκείνες τις τρεις μέρες που στο μικρό χωριό έπεσαν πάνω του τα φώτα ενός διεθνούς ενδιαφέροντος.

Οι δυο συγγραφείς αυτού του βιβλίου (εκπαιδευτικοί και οι δύο) με αξιοθαύμαστη επιδεξιότητα ζωντανεύουν το κλίμα εκείνων των ημερών, μας ξεναγούν στην πλατεία  και στις γειτονιές, μας γνωρίζουν τους απλούς ανθρώπους, αλλά και εκείνους  που είχαν αναλάβει τη σωστή διεξαγωγή του αγωνίσματος.

Λεπτομέρειες με ανθρώπινο πρόσωπο και με κεφάτη διάθεση καθώς μας τις προσφέρει η αφήγηση ενός μικρού αγοριού.

Να, λοιπόν, ποια  είναι τα δυο στοιχεία  που κάνουν τούτο το βιβλίο να ξεχωρίζει. Από τη μια η παροχή ιστορικών πληροφοριών που ξεφεύγουν από τα επίσημα κιτάπια της ιστορίας και στρέφονται στην ιστορία έτσι όπως τη δημιουργούν και τη βιώνουν οι απλοί άνθρωποι και από την άλλη η ολοζώντανη περσόνα ενός παιδιού που θαυμάζει και κρίνει, απορεί και συμπάσχει με τα πάθη και τις πράξεις των ενηλίκων.

Αν και εκπαιδευτικοί οι δυο  συγγραφείς, το βιβλίο τους δεν έχει ίχνος διδακτισμού, ενώ όμως φανερώνει και την πολύ καλή γνώση ενός τρόπου ουσιαστικής μετάδοσης γνώσεων.

Διαβάζεται και έχει πολλά να προσφέρει τόσο σε ανήλικους όσο και σε ενήλικους αναγνώστες.

Πρώτη ανάρτηση: http://www.bookia.gr/index.php?action=Suggestions&book=204082

"Μανόλο και Μανολίτο" - Φιλοσοφούσα διάθεση για τις έννοιες αγάπη- φύση- ζωή

Γράφει η Ομότιμη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών κα Άντα Κατσίκη - Γκίβαλου 

Ο Μάνος Κοντολέων στο βιβλίο αυτό, χωρισμένο σε δύο μέρη, μέσα από το διαλόγο ενός ενήλικου ήρωα, συγγραφέα και του μικρού ,ανήλικου γειτονόπουλού του, αναπτύσσει το θέμα της αγάπης για τη φύση που είναι αγάπη για τη ζωή. «Γιατί Αγάπη  σημαίνει Ζωή και Ζωή σημαίνει Φύση!...». Η φράση αυτή αποτελεί τον κεντρικό πυρήνα του  μακρού αυτού αφηγήματος, που αναπτύσσεται με ιδιαίτερα λογοτεχνικό και λυρικό τρόπο. Στο διάλογο ενηλίκου-ανηλίκου με φανερά τα αυτοαναφορικά στοιχεία, καθώς και την πρόθεση του συγγραφέα να αναδείξει τη σημασία της επαφής ανθρώπων που ανήκουν σε διαφορετικές γενιές,  ο Κοντολέων παρεμβάλλει την αφήγηση της Κυρά –Φύσης, φανταστικού μυθοπλαστικού προσώπου,  για τις τέσσερις εποχές του χρόνου. Η εμφάνιση της Φύσης εισάγει στο κείμενο τα στοιχεία του μυστηρίου, του μαγικού και ίσως του μεταφυσικού που θα ενταθούν στο δεύτερο μέρος με την περιγραφή του σπιτιού με τις 36 ξερές αμυγδαλιές. Οι αφηγήσεις με έντονες περιγραφές τοπίων και στοιχείων της φύσης άμεσα συνδεδεμένων με  ανθρώπινα συναισθήματα και καταστάσεις προβάλλουν την αξία της φύσης ως ζωής. Το δεύτερο μέρος του αφηγήματος  συμπληρώνει και αναπτύσσει  στοιχεία του πρώτου, δίνοντας το προφίλ του νεαρού κυρίως συνομιλητή  και επικεντρώνεται στο θέμα της σχέσης αγάπης –φύσης- ζωής μέσα από την αφήγηση εγκιβωτισμένης ιστορίας με τη μορφή καταγεγραμμένων σκέψεων του κηπουρού του κτήματος με τις αμυγδαλιές. Με αμεσότητα γραφής στα  διαλογικά κυρίως μέρη των δύο πρωταγωνιστών, με εξαιρετικές περιγραφές της φύσης στις αφηγήσεις για τις τέσσερις εποχές αναδεικνύονται οι προβληματισμοί και η φιλοσοφούσα διάθεση για τις έννοιες αγάπη- φύση- ζωή που αναπτύσσονται μεταξύ των δύο, φαινομενικά παράταιρων συνομιλητών, εκπροσώπων δύο κόσμων και δύο γενεών. Επισημαίνεται, ακόμη, η συμβολή του διαλόγου ενηλίκου- ανηλίκου στο έργο ενός συγγραφέα και της καθημερινότητας ως πηγής έμπνευσης. Η εικονογράφηση συνοδεύει το κείμενο,τονίζοντας τη διαφοροποίηση των μερών του μυθιστορήματος και  στοιχεία της αφήγησης.