www.diastixo.gr - Συνέντευξη στην Χαριτίνη Μαλισσόβα

Το νέο του βιβλίο με τίτλο Αμαρτωλή Πόλη, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη, είναι η αφορμή της συζήτησής μας με τον Μάνο Κοντολέων. Ο αγαπημένος συγγραφέας παιδιών, εφήβων κι ενηλίκων μιλά στο diastixo.gr για την επίπονη αλλά και γοητευτική διαδικασία της συνύπαρξής του με τους ήρωες των ιστοριών του, ενώ εξηγεί τι σημαίνει ο όρος «cross over»μυθιστόρημα και πόσο διαφοροποιήθηκαν οι ανάγκες του αναγνωστικού κοινού στη διάρκεια των τελευταίων ετών.

Η Αμαρτωλή Πόλη είναι το νέο μυθιστόρημά σας, το οποίο εντάσσεται στη σειρά «cross over». Θέλετε να μας εξηγήσετε;

Με τον όρο «cross over» χαρακτηρίζουμε εκείνο το μυθιστόρημα που κατά κάποιον τρόπο «διαπερνά» τις ηλικίες των αναγνωστών προς τους οποίους απευθύνεται. Δηλαδή αναπτύσσει το θέμα του με τέτοιο τρόπο ώστε να ενδιαφέρει και να αφορά αναγνώστες από δεκαπέντε περίπου χρονών έως ακόμα και εβδομήντα πέντε. Στην ουσία, πρόκειται για μυθιστορήματα που μπορεί να χαρακτηριστούν και με τον πλέον κλασικό όρο «μυθιστορήματα εφηβείας» και που έχουν να κάνουν με την καταγραφή της πορείας ενός ατόμου καθώς αναζητά την ταυτότητά του μέσα σε έναν συνεχώς και επώδυνα μεταβαλλόμενο κόσμο. Για να γίνω πλέον σαφής, αναφέρω παραδείγματα από την κλασική λογοτεχνία – Ντέμιαν του Έσσε, Ψάθινα καπέλα της Λυμπεράκη, Στου Χατζηφράγκου του Κοσμά Πολίτη κ.ά.

Οι ήρωες του βιβλίου σας βιώνουν καταστάσεις που δεν μπορούν να χειριστούν, ψυχολογικά κυρίως. Δείχνουν αδύναμοι, αναποφάσιστοι και επιρρεπείς στην «αμαρτία». Είναι οι συνθήκες που τους αναγκάζουν ή μήπως κάποιοι έχουν ροπή προς την αυτοκαταστροφή;

Γράφοντας την Αμαρτωλή Πόλη θέλησα «εν βρασμώ» να καταγράψω αυτό που όλοι μας –έτσι εγώ πιστεύω– λίγο ή πολύ ζούμε αυτά τα τελευταία χρόνια της κρίσης. Πέρα από τα οικονομικά και πολιτικά προβλήματα, εκείνο που έχει άγρια χτυπηθεί έχει να κάνει με τις διαπροσωπικές σχέσεις, καθώς έχουν κατακρεουργηθεί οι αξίες που πάνω τους στηρίξαμε την καθημερινότητά μας. Οι άνθρωποι είμαστε φοβισμένοι και, όπως κάθε πλάσμα που φοβάται, αντιδρούμε άναρχα, βίαια... Εν τέλει αμαρτωλά.

Οι έφηβοι τείνουν στην κατάθλιψη και στις αυτοκαταστροφικές συνήθειες. Πόσο σημαντική είναι η θωράκισή τους από το οικογενειακό περιβάλλον;

Σημαντικότατη ήταν και παραμένει αυτή η μορφή θωράκισης. Αλλά για να θωρακίσει ο γονιός το παιδί του, θα πρέπει πρώτα ο ίδιος να είναι θωρακισμένος. Όταν βλέπει όμως τη ζωή του να καταστρέφεται, τότε ποια θωράκιση μπορεί να προσφέρει στον άλλον;

Σε ποιον ήρωα της Αμαρτωλής Πόλης έχετε περισσότερη αδυναμία;

Ασφαλώς η βάση του έργου μου υπήρξε η δεκαοχτάχρονη Στεφανία. Μια κοπέλα που βλέπει όλα όσα τη στηρίζανε να χάνονται, να γκρεμίζονται. Και την ώρα που θα έπρεπε να καλωσορίζει το μέλλον της, αντιμετωπίζει αδιέξοδα. Μα αμέσως μετά, δίπλα της ήρθε να σταθεί ο Κλεάνθης, ο σαρανταπεντάχρονος πατέρας της, που κι αυτός ζει το δικό του δράμα – ένας άντρας που διαψεύδεται ως επαγγελματίας, ως οικογενειάρχης, ως πολίτης. Μαζί με αυτούς και ο Τονίνο. Ο νεαρός που, πίσω από τη διάθεσή του για σαμποτάζ, κρύβει την ανάγκη του να καταφύγει σε διάφορα καμουφλάζ. Όχι, δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποιο από τα πρόσωπα του μυθιστορήματός μου. Ο καθένας τους κομμάτι, τελικά, του ίδιου μου του εαυτού είναι. Σάρκα από τη σάρκα μου.

amartolh polh

Στο τέλος του βιβλίου δίνετε την πληροφορία ότι η συγγραφή του διήρκεσε μια διετία. Πόσο επίπονη είναι η συναναστροφή του συγγραφέα με ήρωες που ζουν σε εντελώς διαφορετικές συνθήκες από ό,τι ο ίδιος;

Ένα από τα πράγματα που με γοητεύουν στη διαδικασία της συγγραφής είναι ότι ταυτίζομαι με τους ήρωές μου. Ή μήπως είναι οι ήρωες που ταυτίζονται μαζί μου; Όπως και να συμβαίνει, αυτή η διαδικασία, πέρα από τη γοητεία της, διαθέτει και μια μεγάλη δυσκολία. Μια επώδυνη πορεία. Αφήνεις τον εαυτό σου και μπαίνεις μέσα στις ψυχές άλλων ανθρώπων. Και όσο πιο σύνθετες είναι οι καταστάσεις που ζούνε οι ήρωές σου, τόσο και πιο βαθιά πρέπει να χωθείς στο διάδρομο που θα σε οδηγήσει στο δωμάτιο της αυτογνωσίας. Τελικά, μετά από κάθε βιβλίο, έχω ανακαλύψει μία ακόμα κρυφή πτυχή του εαυτού μου. Μια επίπονη ανακάλυψη. Αλλά ιδιαίτερα γοητευτική.

Τι ορίζετε εσείς ως αμαρτία;

Κάθε τι που δεν θα ήθελα οι άλλοι να μου κάνουν, αλλά εγώ έχω το θράσος να το χρησιμοποιήσω εναντίον τους, το θεωρώ πράξη αμαρτωλή. Όμως, στην Αμαρτωλή πόλη μου δεν είναι τα πρόσωπα του έργου που αμαρτάνουν, αλλά η ίδια η Πόλη, η πολιτεία, δηλαδή, που θα έπρεπε να προστατεύσει τους πολίτες της, αλλά δεν το έκανε. Γι’ αυτό και ως αμαρτωλή τη χαρακτηρίζω.

Τα τρία πρόσφατα βιβλία σας αναφέρονται σε τρεις διαφορετικές ηλικιακές κατηγορίες: Δάχτυλα πάνω στο σώμα της (για ενήλικες), ο Μανόλο Μανολίτο (παιδικό) και η Αμαρτωλή πόλη (εφηβικό). Ποιες εσωτερικές σας ανάγκες καλύπτει κάθε βιβλίο;

Σας ευχαριστώ για την ερώτηση αυτή. Τρία διαφορετικά είδη λογοτεχνίας επισημαίνετε, στην ουσία μιλάτε για τρεις διαφορετικές κατηγορίες αναγνωστών. Αλλά ο συγγραφέας και των τριών αυτών βιβλίων είναι ο ίδιος. Και αυτός μέσα και στα τρία έργα του έχει βάλει την ίδια του συγγραφική ταυτότητα. Που δεν είναι άλλη από την ανάγκη να ανακαλύψω (και μαζί με μένα και οι τόσο διαφορετικοί σε κάθε βιβλίο ήρωες) την ταυτότητά μου. Η Λία, ο Μανολίτο, η Στεφανία. Θέλουν να κατανοήσουν τον κόσμο. Τους άλλους. Και παράλληλα ζητούν οι άλλοι να τους αναγνωρίσουν το δικαίωμα να είναι αυτό που οι ίδιοι επιλέγουν. Δικαίωμα σε μια ταυτότητα. Που σημαίνει δικαίωμα στη ζωή.

Από το 1995, που γράψατε το πρώτο cross over μυθιστόρημα, έχουν περάσει 20 χρόνια. Ποιες αναγνωστικές «ανάγκες» των εφήβων διαφοροποιήθηκαν στη διάρκεια αυτών των ετών;

Από την εποχή της Αντιγόνης και της Ιφιγένειας (τις θεωρώ τις πρώτες έφηβες ηρωίδες μιας παγκόσμιας και διαχρονικής λογοτεχνίας) μέχρι σήμερα οι ουσιαστικές ανάγκες των εφήβων παραμένουν οι ίδιες. Ζητούν να τους αναγνωρισθεί το δικαίωμα να ζήσουν μια ζωή φτιαγμένη από αυτούς τους ίδιους. Και ζητούν ακόμα από τον κόσμο των ενηλίκων να σταθεί αρωγός στην προσπάθειά τους αυτή. Οι συγκρούσεις ανάμεσα στην επαναστατική ματιά μιας εφηβείας και στη συντήρηση ενός κοινωνικού status υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν.

Τι είναι η συγγραφή βιβλίων για εσάς;

Α, για μένα γράφω σημαίνει ζω και ζω σημαίνει γράφω.

Πρώτη δημοσίευση: http://diastixo.gr/sinentefxeis/ellines/6055-manos-kontolewn

«Αμαρτωλή Πόλη» Ένα Cross Over μυθιστόρημα ενηλικίωσης

Μάνος Κοντολέων
«Αμαρτωλή Πόλη»
Εκδόσεις Πατάκη

Ένα Cross Over μυθιστόρημα ενηλικίωσης

Της Βασιλικής Ρεσβάνη - εκπαιδευτικού


 «Αμαρτωλή πόλη» ο τίτλος του νέου βιβλίου του Μάνου Κοντολεών, ένα βιβλίο χωρίς διαχωρισμό στην ηλικιακή ομάδα στην οποία απευθύνεται διότι ενέχει έναν βαθμιαίο φόβο και μια μελλοντική επανάσταση.
Μια πόλη μεταλλάχθηκε, αλλοίωσε τους ρυθμούς ζωής και τον τρόπο που ενεργούν οι κάτοικοί της. Μια πόλη βρίσκεται σε παρακμή.
Πώς δύο νέοι άνθρωποι, λίγο πριν ανοίξουν τα φτερά τους, πριν ενηλικιωθούν καλούνται να κάνουν συμβιβασμούς; Πώς ο έφηβος μπορεί να αλλάξει όλα όσα ξέρει και να μην θέλει να επαναστατήσει; Θα το καταφέρουν σε μια πόλη που όλα «διατίθενται»; Μια πόλη διαθέσιμων επιλογών προσωπικής κατάρρευσης όπου όλα ενοικιάζονται, πωλούνται. Κτίρια, μαγαζιά, άνθρωποι, αξίες.
Ο Τονίνο και η Στεφανία συντροφεύουν την Ρεγγίνα και τον Άλεξ (δυο άλλους ήρωες του Μ. Κ.) την ταυτότητα των οποίων σφραγίζει ένας πόλεμος που δεν επέλεξαν να ζήσουν, στο «Δε με λένε Ρεγγίνα Άλεξ με λένε».
Στην περιπλάνησή της η Στεφανία συναντιέται με την Αγγέλα (κεντρική ηρωίδα στο «Ανίσχυρος άγγελος») η οποία καλείται να καταλάβει να αποδεχτεί και αυτή το αδιανόητο της αλλαγής της οικογένειάς της με την εγκληματική πράξη του πατέρα της.
Ο Κλεάνθης και η Σόνια –το ζευγάρι γονιών στην «Αμαρτωλή Πόλη»- συναντιούνται με τον Δομήνικο και την Άννα (ένα άλλο ζευγάρι γονιών από το μυθιστόρημα «Το 33») αλλά αυτοί θα ακολουθήσουν ένα δρόμο που θα είναι το κλειδί το οποίο και ξεκλειδώνει την ιστορία. Πολλές εικόνες περνούν μπροστά μας παρουσιάζοντας την προγενέστερη ουτοπία μιας ευμάριας πλασματικής που το ζεύγος έζησε αλλά... όλα αυτά αλλάζουν όταν πέφτουν οι μάσκες λόγω της οικονομικής κρίσης.
Η Στεφανία αγαπά τον πατέρα της, το στήριγμά της, τον Κλεάνθη αλλά έρχεται πρόωρα η ανάγκη να τον στηρίξει η ίδια. Ο ίδιος πολύ ευαίσθητος προσπαθώντας να καλύψει τις υπερβολικές «ανάγκες» της συμβίας του της Σόνιας, δεν μπορεί να καταλάβει πότε χάθηκε αυτό που ένιωθε για αυτή, όλα όσα ένιωθε για αυτήν και για τη ζωή.
Η Στεφανία ενηλικιώνεται πολύ πριν η ώρα έρθει λόγω των συνθηκών που η πόλη επιβάλει. Επαναστατεί επιφανειακά κρατώντας μια άρνηση (πρώτο στάδιο του αδιεξόδου της) χωρίς να προχωρά πολύ στην αποδοχή και την αναζήτηση ευθυνών. Εξελίσσονται παράλληλα τόσα πράγματα στη ζωή της που την συμπαρασύρουν.
Και ο Τονίνο, ο Σαμποτέρ κάνει πολλά από αγάπη για τη μητέρα του την Χρύσα ένα  τηλεοπτικό αστέρι λίγων μηνών. Τα τραγούδια της γνωστά σε λίγους.
Και τα δύο παιδιά, τα παρακολουθεί ο αναγνώστης να ενηλικιώνονται και τελικά να οδηγούνται στην «εξιλέωση» με το ηχηρό «Μίλα του» που θα πει ο Τονίνο σαν ένας άλλος Μήτιας από το «Μια ιστορία του Φιοντόρ» προκειμένου να δώσει μια λύση στους ήρωες. Το να μιλήσει είναι αδιέξοδο αλλά και αναγκαίο να γίνει. Οι ήρωες επιστρέφουν στο κτήμα, στο όνειρο που δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ για να εξαγνιστούν, βρίσκονται σαν σε αρχαία τραγωδία ο Κλεάνθης και η Στεφανία.
«Αμαρτωλή πόλη» Ένα μυθιστόρημα επώδυνης επιβεβλημένης ενηλικίωσης δύο νέων ανθρώπων σε μια πόλη αμαρτωλή.
Τέσσερις ήρωες κοιτούν το συγγραφέα (αν και χαμένοι σε ποικίλα συναισθήματα), κατάματα και του σφίγγουν το χέρι για το ό,τι τους άφησε να πουν αυθόρμητα τι νιώθουν, να ξεστομίσουν λέξεις ξεκάθαρα στιγματίζοντας την πόλη που τους έχει παγιδέψει, διαψέυσει.
Ο αναγνώστης συγκλονίζεται, συμπάσχει, αγωνιά, θυμώνει για την καθημερινότητα και για τις διαδρομές που κάνει η Στεφανία και ο Τονίνο σε μια πόλη που συνθλίβει ανθρώπους στη δημιουργική ηλικία των 40- 50 χρόνων,  ενώ οδηγεί σε ζωές χωρίς όνειρα τα νέα παιδιά.
Ο αναγνώστης συγκινείται και θυμώνει, λυτρώνεται.  Μια διαδρομή του αναγνώστη που στο τέλος καθαίρεται με το ελπιδοφόρο λιτό ενδεχόμενο άλλης τύχης για τον Κλεάνθη και τη Στεφανία. Πρέπει να γυρίζει πίσω, στον ίδιο χώρο, εκεί από όπου ξεκίνησε. Η επιστροφή στο παρελθόν, στην ταυτότητά του, θα τον βοηθήσει να βρει την νέα προσδιορισμένη από τις συνθήκες του σήμερα, ταυτότητά του.
Μια εξομολόγηση, ένας προβληματισμός για το σήμερα, για την κρίση. Τι άλλο θα περίμενε κανείς από έναν συγγραφέα  που οι ήρωές του ζουν και συμπορεύονται με τους σημερινούς αναγνώστες του;

Πρώτη δημοσίευση: http://www.iporta.gr/politismos/vivlio

Για την Αμαρτωλή Πόλη... σκέψεις της Ελένης Πριοβόλου

Πικρό βιβλίο. 
Ως θέμα είναι τραγικά επίκαιρο και συγκλονίζει.
Αναπαριστά με ρεαλισμό την εποχή της κρίσης με τη μορφή σήψης. Από τους πόρους της κοινωνίας αναδύεται η μυρουδιά μούχλας και η αποφορά της θλίψης. Αποδομούνται εντελώς οι "έτοιμες" από καιρό, για αποδόμηση σχέσεις. Όλα διαδραματίζονται σε μια πόλη ανίκανη να προστατέψει τα όνειρα των νέων ανθρώπων που τα παραλαμβάνει η φθορά ως μονόδρομος επιβίωσης. Η ζωή κυκλοφορεί σε ένα θανατηφόρο παρόν και το μέλλον είναι ανυπόστατο. Το καρκίνωμα ξεκινάει από την πρωτεύουσα "τα ζωτικά όργανα του κοινωνικού οργανισμού" και διακλαδίζεται παντού. Η Στεφανία μου θύμιζε μια κοκκινοσκουφίτσα σε τσιμεντένιο δάσος που την γραπώνει ο λύκος στα δόντια του. Η ανάσα κόβεται κατά την αναγνωστική πορεία για να έρθει η λύτρωση στις τελευταίες αράδες όπου θα γεννηθεί εν νέου η αισιόδοξη προοπτική.

Συνέντευξη στο Press Publica

-Από την ουτοπία της ευτυχίας που ζήσαμε στην ανασφάλεια της εποχής που ζούμε. Αυτό περιγράφει η «Αμαρτωλή Πόλη»;

Θα μπορούσε κανείς να πει πως είναι αυτός ο κεντρικός άξονας του μυθιστορήματος. Μόνο που αυτό το οποίο ζούμε στην εποχή μας –τουλάχιστον αυτό το οποίο ζούνε οι ήρωές μου- είναι και κάτι παραπάνω. Κάτι που έχει να κάνει με την απώλεια της ίδιας τους της ταυτότητας ή με άλλα λόγια την απώλεια της αυτοεκτίμησης. Γιατί πιστεύω πως το μεγαλύτερο πρόβλημα που αυτόν τον καιρό βιώνουμε είναι ακριβώς αυτό –έχουμε χάσει τις αξίες που ο καθένας μας πάνω τους είχε στηρίξει τη ζωή του.

-Μια τετραετία  στον φόβο και τον τρόμο της πολυεπίπεδης κρίσης;

Ναι, σωστά χαρακτηρίζετε την κρίση πολυεπίπεδη. Είναι κρίση οικονομική, είναι κρίση κοινωνική, είναι κρίση ατομική. Αλλά κάποια στιγμή θα πρέπει, εμείς οι απλοί άνθρωποι, να σκεφτούμε πως ναι μεν πρέπει  να ζητήσουμε να λυθούν τα οικονομικά και κοιωνικά ζητήματα, αλλά δίπλα σε αυτά να αντιμετωπίσουμε και τα  προσωπικά. Και ίσως αν βρούμε ισορροπία με τον εαυτό μας να καταφέρουμε να επηρεάσουμε και τα κέντρα λήψης αποφάσεων.

-Οι πρωταγωνιστές του έργου, διαφορετικοί ηλικιακά,  οδηγούν τους εαυτούς τους σε ακραίες καταστάσεις;

Ναι σε ακραίες. Και είναι λογικό. Όταν  ένα πλάσμα φοβάται και δεν κατανοεί τους λόγους που τον έχουν οδηγήσει στην περιοχή του τρόμου, όταν κινδυνεύει η ατομική του επιβίωση, είναι λογικό να αντιδρά με βίαιο τρόπο, συχνά αυτοκαταστροφικό και εν τέλει ακραίο.

Αλλά –θέλω αυτό να το τονίσω- ο χαρακτηρισμός ‘αμαρτωλή’ δεν αφορά κάποια πράξη  ήρωά μου, αλλά την ίδια την Πόλη. Εδώ χρησιμοποιώ τον όρο ‘πόλη’ με τη σημασία του Κράτους, της Πολιτείας. Που αν και θα όφειλε να προστατεύει τους πολίτες της, τους αφήνει χωρίς καμιά βοήθεια. Γι αυτό και είναι αμαρτωλή.

-Απευθύνεστε σε εφήβους και ενήλικες; Γιατί αυτή η τακτική;

Μα δεν μπορούσα να κάνω διαφορετικά αφού αποφάσισα να ασχοληθώ με την κρίση για την οποία μιλάμε. Μια κρίση που τελικά χτυπά όλους τους πολίτες. Ενήλικες, εφήβους και παιδιά. Άρα θέλησα και το μυθιστόρημά μου και να το στηρίξω σε εκπροσώπους δύο διαφορετικών γενεών, αλλά και να αναζητήσω τρόπους  σε διαφορετικές ηλικίες αναγνωστών συγχρόνως να απευθύνεται.

-Το crossover το ξεκινήσατε το 1996, με επιφυλακτικούς βιβλιοπώλες. Μια εικοσαετία μετά φαίνεται ότι πείστηκαν;

Ελπίζω. Σίγουρα υπάρχει μια ωριμότητα στη συμπεριφορά και των αναγνωστών και των βιβλιοπωλών. Αλλά είναι νωρίς ακόμα για να έχουμε απτά αποτελέσματα. Δεδομένο πάντως είναι πως ολοένα και κάποιοι ουσιαστικοί τίτλοι αυτού του είδους του μυθιστορήματος κυκλοφορούν από διάφορους εκδότες και που έχουν γραφτεί κυρίως από ξένους συγγραφείς, αλλά και κάποιους ακόμα έλληνες.

-Εκτός από το συναίσθημα αφήνει και στη σκέψη τραύματα η βαρβαρότητα της εποχής μας;

Μα τα πιο βαθιά τραύματα είναι αυτά της ψυχής. Αυτά που αλλοιώνουν τα συναισθήματα. Και που μπορεί κανείς να τα διακρίνει ακόμα και σε καθημερινές, απλές στιγμές  Στον τρόπο οδήγησης, στον τρόπο χαιρετισμού, στο παιχνίδι των παιδιών, στις φιλίες των ενηλίκων.

-Η κρίση θα αφήσει τραύματα ή θα μας βοηθήσει να υπερβούμε την οδύνη και την καταστροφή;

Δεν είμαι μελλοντολόγος. Και τι θα πει ‘θα μας αφήσει τραύματα’; Σε ποιους; Στους ηλικιωμένους, στους μεσήλικες, στους νέους, στα παιδιά;… Ζούμε ένα άγριο σήμερα. Ζούμε τον βιασμό κάθε αξίας και την καταπάτηση κάθε ιδεολογίας που πάνω τους στηρίχτηκε ο Δυτικός Πολιτισμός μας. Πώς μπορώ να πω εγώ ποια θα είναι η επόμενη μέρα; Δεν την ξέρω… Ίσως και δε θα τη μάθω ποτέ… Δε θα προλάβω.

-«Και οι ποιητές, τι να σου κάνουν σε τόσο μικρόψυχους καιρούς» αναρωτιόταν ο Χέλντερλιν. Οι συγγραφείς τι λένε;

Και οι συγγραφείς άνθρωποι είναι. Εγώ να ρωτήσω τι κάνουν όλοι οι άλλοι. Οι γιατροί, οι καθηγητές, οι μηχανικοί, οι έμποροι, οι υπάλληλοι; Όλοι μας είμαστε μέλη μιας ενότητας. Της κοινωνίας. Τι κάνει –ρωτώ εγώ- η κοινωνία;

-Τελικά για ποια Ελλάδα θρηνούμε σήμερα;

Προσωπικά δε θρηνώ την Ελλάδα.  Θρηνώ τους πολίτες του κόσμου μου…

-Στις επώδυνες πορείες αυτογνωσίας, σαν αυτή που περιγράφετε στο βιβλίο σας, τι ρόλο παίζει το κείμενο και η ανάγνωση;

Ανάλογα το τι γενικότερο ρόλο παίζουν στη ζωή ενός ανθρώπου. Στη δική μου περίπτωση –μόνο για μένα μπορώ να μιλήσω- παίζουν ρόλο καθοριστικό. Ζω για μένα σημαίνει γράφω και διαβάζω. Και πάλι για μένα , γράφω και διαβάζω σημαίνουν ζω.

Ευχαριστώ   

Γιώργος Κιούσης

http://www.presspublica.gr/%CE%BC%CE%AC%CE%BD%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%AD%CF%89%CE%BD-%CE%B8%CF%81%CE%B7%CE%BD%CF%8E-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%AF%CF%84%CE%B5%CF%82-%CF%84/ 

Δυο κριτικές για την Αμαρτωλή Πόλη

Ο Διονύσης Λεϊμονής έγραψε...

«Δυο χρόνια για ένα μυθιστόρημα που θέλει να περιγράψει επώδυνες πορείες αυτογνωσίας μέσα σε κοινωνικές συνθήκες ανεξέλεγκτης κρίσης», παραδέχεται ο πολυγραφότατος και πολυδιαβασμένος έλληνας συγγραφέας Μάνος Κοντολέων ότι  του χρειάστηκαν, σε έναν απολογισμό μετά το πέρας της συγγραφικής του απόπειρας να μας δώσει ένα ακόμα εξαιρετικό μυθιστόρημα, το οποίο μάλιστα μπορεί να καταταχθεί στην cross over λογοτεχνία, λογοτεχνία που παρακολουθεί την πορεία ενηλικίωσης νεαρών εφήβων μέσα σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο.

«Αμαρτωλή πόλη», μια πόλη που βρομά, μια πόλη αδιάφορη για τους κατοίκους της που τους κάνει ξένους, άδικους, σκληρούς και αδιάφορους ή εκείνοι είναι που την ασχημίζουν, την καταστρέφουν, την εκδικούνται; Το σίγουρο και το απογοητευτικό είναι ότι κατοικείται από θυμωμένους πολίτες, από πολίτες που η ζωή τους μεταβάλλεται άρδην, που τα χάνουν όλα για όλα, που μεταμορφώνονται σε «άλλους» οδηγούμενοι σε επικίνδυνες ατραπούς.

Οι πολίτες αυτής της πόλης πένονται, κατουρούν στους δρόμους, φοβούνται, παρουσιάζουν  συμπτώματα κατάθλιψης, βιάζουν πριν βιαστούν, κρύβουν τον τρόμο τους αμυνόμενοι, επιχειρούν το τίποτα, βαυκαλίζονται με ελπίδες που δεν έχουν υπόσταση, καταστρέφουν για να μην καταστραφούν αν και είναι σχεδόν διαλυμένοι εσωτερικά, ψυχικά, συναισθηματικά…

Τα προσωπικά τους «ναυάγια» συμπλέουν με τις κοινωνικές και πολιτικές τους «καταβυθίσεις» σε έναν τόπο που κάθε αλλαγή δεν μοιάζει πια με ουράνιο τόξο αλλά με μαυριδερή νυχτερίδα που γρυλίζει σε κάποιο σκοτεινό υπόγειο. Η Στεφανία, ο Κλεάνθης, ο Τονίνο (που θέλει να τον φωνάζουν Σαμποτάζ αλλά είναι καμουφλάζ), αποτελούν σκιές μέσα σ’ αυτήν την πολύ γνώριμή μας πόλη, σκιές που με τρεχαλητό ρυθμό κυνηγιούνται, κρύβονται, ταράζονται από εφιάλτες στον ύπνο και στο ξύπνιο τους, αιωρούνται σε έναν κόσμο που έχασε τις όμορφες μυρωδιές της αρμπαρόριζας και του σανταλόξυλου, του κέδρου και ζέχνει σαν όνειρο κακοφορμισμένο. Ο συγγραφέας με μαεστρία κατορθώνει να περιγράψει χαρακτήρες και καταστάσεις, παρουσιάζοντας την εικόνα μιας πόλης που παρασύρει μεγάλους και μικρούς στον όλεθρο, μιας πόλης που κάνει τους ανθρώπους να στρέφονται σε απονενοημένες πράξεις προκειμένου να επιβιώσουν, συχνά πυκνά όμως συνδιαλέγονται με τον εαυτό τους, αυτό προσδιορίζονται, ψάχνουν και ψάχνονται εσωτερικά, αποδεικνύοντας πως ακόμα και  μέσα σε συντρίμμια μπορεί να ψαύσουν κάποια ψήγματα ανθρωπιάς, κάποιες κρικέλες για να πιαστούν οι έφηβοι πριν τους καταπιεί το αχόρταγο στόμα ενός βαράθρου.

Μυρωδιές, εικόνες, αγγίγματα, γεύσεις γλυκόπικρες εναλλάσσονται τεχνηέντως στην εξιστόρηση των προσωπικών ιστοριών των ηρώων του Μάνου Κοντολέων μέσα από μια συνεχή αλλαγή της οπτικής γωνίας του αφηγητή, αλλά και μιας πορείας σήψης και παρακμής μιας κοινωνίας που μαστίζεται από οξύτατη κρίση.

Το μυθιστόρημα αυτό του Μάνου Κοντολέων διαβάζεται απνευστί, ώσπου να επέλθει η κάθαρση στις τελευταίες μόλις σελίδες του αποτελώντας μια ευκαιρία  για τους εκπαιδευτικούς να θέσουν τους νέους μας προ μιας δεδομένης κατάστασης που ναι μεν είναι αποκαρδιωτική αλλά που σίγουρα μπορεί να αλλάξει, αφού μεταβληθεί από υλιστική σε ανθρώπινη, μαθαίνοντας και οι νεαροί αναγνώστες όπως και οι ήρωες του Μάνου Κοντολέων να εμβαθύνουν στις σκέψεις και στα συναισθήματά τους. ΄Ετσι ο Τονίνο και η Στεφανία θα ξεφύγουν από τον εύκολο δρόμο που τους έφερε σε αδιέξοδο, έχοντας τη συμπαράσταση της μητέρας του, Χρύσας, ο Κλεάνθης θα καταφέρει να ξαναγυρίσει δυναμικά στη ζωή του, καμιά Σόνια δεν θα εγκαταλείψει μια οικογένεια για μια ουτοπία, η Στεφανία θα διεκδικήσει τον Κωνσταντή που τής ανήκει, καθώς μέσα από την ενηλικίωση της θα καταφέρει να βρει τη θέση που αρμόζει σε κάθε έφηβο μέσα σε έναν τόσο μεταβαλλόμενο και σκληρό κόσμο σήμερα, πολύ πιο πριν από το σήμερα, πιο πριν από το σήμερα, λίγο πιο πριν από το σήμερα, τώρα…

Πρώτη δημοσίευση :

http://www.bookia.gr/index.php?action=Suggestions&book=212245

Η Γιούλη Τσακάλου έγραψε...

Θα μπορούσα να γράψω μόνο αυτό και να πω τα πάντα . Εξαιρετικά καλογραμμένο, από τα "διαμάντια" της νεανικής λογοτεχνίας.

Τόση πραγματικότητα κεντημένη με ιδιαίτερο και μαγικό τρόπο στις σελίδες ενός βιβλίου. Το βιβλίο αυτό αποτελεί σίγουρα μια καλή γνωριμία όχι μόνο με τον Μάνο Κοντολέων αλλά και με την ίδια τη ζωή, την οποία και πρέπει να την εκτιμάμε κάθε στιγμή και όχι να την αντιμετωπίζουμε με αφέλεια και ανευθυνότητα.

Παρ' όλο που απευθύνεται κυρίως στο νεανικό κοινό, η γραφή του δεν είναι αφελής ούτε προσποιητά παιδιάστικη, αλλά αντίθετα παρουσιάζει μια ωριμότητα και ταυτόχρονα μια αγνότητα πραγματικά συγκινητική. Οι χαρακτήρες, τρισδιάστατοι, αληθινοί, ολοζώντανοι, κέρδισαν επάξια μια θέση ανάμεσα στους αγαπημένους μου  ήρωες.

O κύριος Κοντολέων  είναι λογοτεχνικός πλούτος, λογοτεχνική αξία και όχι μόνο για τα παιδιά. Εϊναι πραγματικά ένα βιβλίο γεμάτο περιπέτεια,  και  ανατροπές της ζωής. Μας αφηγείται πραγματικά γεγονότα, με όπλο τη θέληση και την αθωότητα της  Στεφανίας , που προσπαθεί να υπερβεί κάθε εμπόδιο σε ένα δρόμο δύσκολο, ο οποίος θα την οδηγήσει στην κορυφή; ή στην άβυσσο  μιας πόλης που καταρρέει και στο δρόμο της παρασέρνει τους πάντες όπως τον Κλεάνθη τον Τονίνο και τη Χρύσα που προσπαθούν μέσα απο τις δυσκολίες της ζωής και της κρίσης να γνωρίσουν τον πραγματικό τους εαυτό!!

Από τις δέκα κιόλας πρώτες σειρές με καθήλωσε ο τρόπος γραφής του. Προτάσεις, απολύτως κατανοητές όπου η κάθε μια είναι και μια ολοζώντανη εικόνα. Νόμιζα  ότι βρισκόμουν κάπου εκεί και ζούσα τις στιγμές μαζί με τους ήρωες και την παρακμή μιας χώρας που καταρρέει παρασέρνοντας οτι πολυτιμότερο έχει τη νεολαία της!!!

Σας ευχαριστούμε πολύ κύριε Κοντολέων.

Πρώτη δημοσίευση:

http://biblioparousiaseiskritikes.blogspot.gr/2016/11/blog-post_8.html

Στέφανος Δάνδολος "Όταν θα δεις τη θάλασσα"

Στέφανος Δάνδολος

«Όταν θα δεις τη θάλασσα»

Μυθιστόρημα

Εκδόσεις Ψυχογιός

                                                  

Το έχω και με άλλες παρόμοιες ευκαιρίες δηλώσει πως θεωρώ τον Στέφανο Δάνδολο ως  έναν  από τους πλέον αξιοπρόσεχτους έλληνες συγγραφείς , ανάμεσα σε εκείνους που πρωτοπαρουσιάζονται στη τελευταία δεκαετία του 20^ου αιώνα.

Ο Δάνδολος εκδίδει το πρώτο του μυθιστόρημα το 1996 και σήμερα –μετά από 20 χρόνια – βλέπει το φως της δημοσιότητας το δέκατο βιβλίο του.

Από αυτά το ένα μόνο ήταν μια συλλογή διηγημάτων. Όλα τα άλλα μυθιστορήματα. Και τα περισσότερα από αυτά μάλιστα και πολυσέλιδα.

Πληθωρικός ,λοιπόν, συγγραφέας ο Δάνδολος. Αυτό φανερώνουν και ο αριθμός των τίτλων  που έχουν το όνομά του αλλά και ο όγκος τους.

Την ίδια όμως πληθωρικότητα θα την συναντήσουμε και στο εύρος των θεμάτων που κατά καιρούς τον έχουν απασχολήσει.

Από την ανίχνευση των ενδοοικογενειακών σχέσεων των πρώτων του έργων, στην αναζήτηση των πολιτικών προεκτάσεων στις πράξεις επωνύμων και ανωνύμων προσώπων και στη συνέχεια μια στάση στο φωτισμό της ίδια της γενιάς του (της γενιάς του ’80).

Κι αμέσως μετά έρχεται η απροσδόκητη τροπή.

Το βύθισμα στο παρελθόν.

Ένα παρελθόν άλλοτε των  λογοτεχνικών του καταβολών και άλλοτε –ή μάλλον τώρα πλέον- των συνθηκών που διαμόρφωσαν το προφίλ του σύγχρονου ελληνικού κράτους.

Και πάντα όλα αυτά έχοντας ως κεντρικό τους άξονα τον έρωτα.

Σύμφωνα με μια τέτοια σκέψη, λοιπόν, δεν διστάζω να θεωρήσω το τελευταίο αυτό μυθιστόρημα του Στέφανου Δάνδολου ως ένα λογοτεχνικό έργο όπου ο έρωτας και η ιστορία με θαυμαστή ισορροπία συνυπάρχουν.

Τα τελευταία χρόνια –και μάλιστα από τότε που ξεκίνησε η οικονομική και κοινωνική κρίση-  πολλά είναι τόσο τα ερωτικά όσο και τα ιστορικά μυθιστορήματα που όχι μόνο γράφονται, όχι μόνο εκδίδονται, αλλά και ιδιαιτέρως έντονα αγαπιούνται από ένα πλατύ αναγνωστικό κοινό.

Ένα κοινό που στην πλειονότητά του δεν αναζητά βαθιές αναλύσεις αλλά ευκαιρίες διαφυγής και κατασκευές ονείρων.

Ο έρωτας μπορεί να προσφέρει την ουσιαστικότερη ενδοσκόπηση, αλλά μπορεί και να χαρίσει το ξεγέλασμα από τη μιζέρια μιας καθημερινότητας. Αν κάτι χαρακτηρίζει τα λαϊκά ερωτικά μυθιστορήματα είναι αυτό κυρίως  -το είδωλο μιας σχέσης εξειδικευμένης  μα και παραπλανητικής.

Από την άλλη, τα πλατιάς κυκλοφορίας ιστορικά μυθιστορήματα προσπαθούν να καλλιεργήσουν  τη θέση μιας ιστορικά αναγνωρισμένης ανωτερότητας της φυλής και του έθνους –σε εποχές εθνικής κάμψης ας επιστρέψουμε στις παλιές δόξες και ας ελπίσουμε πως κάποτε θα μας  στεφανώσουν και πάλι.

Στην ουσία τόσο ο έρωτας όσο και η ιστορία χρησιμοποιούνται ως μάσκες  και προσφέρουν το ξεγέλασμα από μια συνειδητοποίηση  της θέσης του ατόμου μέσα στο παρόν και στο μέλλον.

Σίγουρα όμως ερωτικά και ιστορικά έργα γράφονται και από συγγραφείς που δεν έχουν ως στόχο τους να υπηρετήσουν τη φυγή και την παραπλάνηση, αλλά την αληθινή αντιμετώπιση συναισθημάτων και καταστάσεων.

Ανάμεσα σε αυτούς τους συγγραφείς, ο Στέφανος Δάνδολος δίνει το παρόν του με αυτό κυρίως το τελευταίο του μυθιστόρημα.

Πρώτα απ΄ όλα έχουμε ένα πλούσιο ερωτικό μυθιστόρημα και μάλιστα διπλό καθώς η αφήγηση πλέκει παράλληλα δυο ιστορίες που αν και τις χωρίζουν κοντά 40 χρόνια, με μια συγγραφική τεχνική που έχει τις ρίζες της στα κλασικά έργα του 19^ου αιώνα, τις ενώνει επιβεβαιώνοντας πως τα ανθρώπινα πάθη διαπερνούν τις εποχές, αλλά και οι κλασικοί μυθιστορηματικοί ήρωες μπορεί να ανασαίνουν και μέσα στις εμπνεύσεις γραφιάδων του σήμερα.

Αυτά τώρα τα κοντά 40 τόσα χρόνια –συγκεκριμένα από κάπου στα 1886 μέχρι το 1916- περικλείουν μια περίοδο όπου το ελληνικό κράτος εδραίωνε το όποιο του πρόσωπο, οι εσωτερικές πολιτικές και οικονομικές δυνάμεις του διαμόρφωναν το ήθος και τη δυναμική τους, ενώ οι έξωθεν προστάτες του σχεδιάζανε τρόπους παρεμβάσεων και απομύζησης μιας νέας χώρα κάπου στα όρια της Ευρώπης.

Είναι μια περίοδος που –απ΄ όσο ξέρω- δεν έχει ιδιαίτερα απασχολήσει έλληνες συγγραφείς. Ιδιαίτερα όμως προσφέρεται για μια πλούσια μυθιστορηματική σύνθεση καθώς διαθέτει ένα στοιχείο που συνήθως χαρακτήριζε κάθε κλασικό μυθιστόρημα -άρωμα μπελ επόκ.

Ο Δάνδολος άπλωσε την μυθιστορηματική του σύνθεση σε 600 τόσες σελίδες.

Τις γέμισε με καλοσχηματισμένους χαρακτήρες και με μια ολοζώντανη ανάπλαση ιστορικών και κοινωνικών συμβάντων του παρελθόντος.

Οι κεντρικοί, μα και οι δεύτεροι χαρακτήρες ακουμπάνε στα χρόνια  που ζούνε. Δεν υποκρίνονται άτομα μιας άλλης εποχής –σ΄ εκείνη την άλλη εποχή ζούνε. Κυκλοφορούνε σε δρόμους  της Ευρώπης των αρχών του 20^ου, φοράνε τα ρούχα που τότε οι ευρωπαίοι  φορούσανε, αντιστέκονται ή υποκύπτουν στα ήθη εκείνων των χρόνων.

Ο συγγραφέας, ακόμα, δεν κραύγασε, αλλά μήτε και έκρυψε τη διάθεση του να φωτίσει τις αντιστοιχίες των τοτινών χρόνων με τους σημερινούς.

Διέκρινε τις ομοιότητες και μας φανερώνει τις επαναλήψεις της ιστορίας και των πολιτικών.

Εδραίωσε τις απόψεις του βασισμένος σε μια πλούσια βιβλιογραφία.

Και τελικά δεν πρόδωσε ούτε σε μια αράδα το πάθος του προς την λογοτεχνία.

Η γραφή του Στέφανου Δάνδολου λες και  ακολουθεί την τάση ενός  από τους ήρωές του μετά από την ερωτική πράξη  -σπαρταράει από μια ζωώδη ηδονή.

Πρώτη δημοσίευση: http://fractalart.gr/otan-tha-deis-ti-thalassa/