Τατιάνα Ζωγράφου
«Φόραγε κίτρινο σκουφί»
Ένα cd με τραγούδια και για
παιδιά
Η σχέση μου με τη μουσική είναι πολύ απλή –μου αρέσει να την
ακούω σε διάφορες στιγμές της καθημερινότητάς μου. Κυρίως όταν γράφω, όταν οδηγώ.,
ως μουσική υπόκρουση σε ώρες σπιτικής κουβεντούλας με φίλους.
Θέλω να πω πως δεν είμαι ειδικός* δεν έχω σαφείς προτιμήσεις
σε είδη* δεν έχω ξεχωριστό πάθος με κάποιους ερμηνευτές. Το μόνο που ζητώ να
απολαμβάνει η ακοή μου είναι κάτι που να το διακρίνει η ποιότητα.
Αλλά γνωρίζω πως η έννοια της ποιότητας διαφορετικά ορίζεται
από άτομο σε άτομο. Φίλος στενός, λάτρης και γνώστης της κλασικής μουσικής, δεν
εκτιμά ιδιαιτέρως τις όπερες του
Πουτσίνι, ενώ ένας άλλος φίλος –φανατικός αυτός συλλέκτης των παλαιών
ρεμπέτικων- με τίποτε δεν θέλει να αποδεχτεί τη γοητεία ενός τραγουδιού του
Αττίκ.
Σέβομαι όλων αυτών τη γνώμη, αλλά και παράλληλα διαφωνώ. Εγώ
αφήνομαι να με κερδίζει το ξάφνιασμα κάθε μουσικής σύνθεσης που τη διακρίνει η
γνησιότητα της έμπνευσης και η συνέπεια της εκτέλεσής της.
Στην ουσία αντιμετωπίζω την προσωπική μου σχέση με τη
μουσική, έτσι όπως στέκομαι απέναντι και σε κάθε μορφή λογοτεχνικού έργου. Θέλω να το πλησιάσω δίχως προκαταλήψεις και
να περιμένω αν θα συμβεί η πολυπόθητη ταύτιση ή όχι.
Συχνά ισχυρίζομαι πως ένα λογοτεχνικό κείμενο δεν πάει
εκείνο να συναντήσει τον αναγνώστη του. Αλλά στέκεται στη θέση που έχει
επιλέξει ο δημιουργός του να το τοποθετήσει και είναι ο κάθε αναγνώστης που θα
το πλησιάσει ή όχι ανάλογα με τις διαθέσεις του και τις δυνατότητές του.
Το ίδιο θεωρώ πως εφαρμόζεται και σε κάθε άλλης μορφής
καλλιτεχνική δημιουργία. Άρα και στις μουσικές συνθέσεις.
Με τα –κοινώς λεγόμενα- παιδικά τραγούδια δεν θυμάμαι να
είχα κάποια ιδιαίτερη σχέση από τον καιρό που κι εγώ ήμουνα παιδί. Ο πατέρας
μου –από εκείνον είχα τις πρώτες και βασικές μουσικές μου εμπειρίες- συνήθιζε
τα κυριακάτικα πρωινά να χουζουρεύει έχοντας με στην αγκαλιά του και να μου
τραγουδά άλλοτε τραγούδια από οπερέτες των αρχών του 20 αιώνα, άλλοτε μουσικά δραματάκια του Αττίκ κι άλλοτε τις
μεταπολεμικές επιτυχίες της Ζαχά και του
Γούναρη.
Η κλασικές συνθέσεις εισέβαλαν (κυριολεκτώ με τον όρο) στη
φοιτητική ζωή μου όταν φίλος καλός μου χάρισε ένα δίσκο 33 στροφών με τις
εισαγωγές του Ροσσίνι.
Κι ενώ είχα συναίσθηση –ως γνήσιος αθηναίος, γόνος γνήσιων σμυρνιών-
πως αγνοούσα τη δημοτική μας παράδοση (θα έπρεπε να περιμένω κάποια χρόνια να
συναντήσω την αδρή φωνή της Δόμνας Σαμίου), κι ενώ ως νέος άνδρας μπορούσα να
κάνω δικές μου τις συνθέσεις του Νέου Κύματος, του Χατζιδάκι και του Θεοδωράκη,
ήρθε άξαφνα να με συνεπάρει ένας δίσκος που αφορούσε –υποτίθεται- το παιδί μου.
«Ο Μορμόλης» -εκείνος ο δίσκος που πήραμε μετά την
παράσταση της Παιδικής Σκηνής της Ξένιας
Καλογεροπούλου- με έκανε να σκεφτώ πως είναι
δυνατό να υπάρχει και μουσική που μπορεί
να έχει γραφτεί κυρίως για παιδιά, αλλά
παράλληλα να διαθέτει και όλα εκείνα τα στοιχεία που κάνουν και ένα ενήλικο να
παρασύρεται και να σιγομουρμουρίζει το ρυθμό και τους στίχους της.
Μουσική Γιάννης Σπανός, στίχοι Εύας Κυριαζή (νομίζω πως πίσω
από την άγνωστη στιχουργό κρυβότανε ο Κώστας Γεωργουσόπουλος)
Κι ενώ όλοι στην οικογένεια τραγουδούσαμε Ο
Μορμόλης είναι Μορμόλης και μεις είμαστε εμείς,
από το κρατικό ραδιόφωνο ο Μάνος Χατζιδάκις έδινε την ευκαιρία σε
νέους συνθέτες και στιχουργούς να γράψουν μουσική για παιδιά με άλλες προδιαγραφές, πολύ
διαφορετικές από εκείνες που στα τραγουδάκια των δικών μου παιδικών χρόνων
ίσχυαν.
Η Λιλιπούπολη γινότανε ένας από τους μουσικούς πυλώνες που θα καθόριζαν πολλά μουσικά δρώμενα
της δεκαετίας του ’80.
Στην ίδια δεκαετία εγώ και
κάποιοι ακόμα άλλοι συγγραφείς αποφασίζαμε να γράφουμε βιβλία για παιδιά
με προδιαγραφές παρόμοιες με εκείνες που ισχύουν στη λογοτεχνία για ενήλικες.
Κάπως έτσι οι Τέχνες αλληλοεπηρεάζονται και κάπως έτσι οι δημιουργοί επεμβαίνουν στο έργο άλλων
καλλιτεχνών.
*****************************
Όλα αυτά τα σκέφτηκα, όταν λίγο πριν από τη μέρα των Χριστουγέννων βρέθηκα στην
παρουσίαση του μουσικό άλμπουμ της Τατιάνας Ζωγράφου «Φόραγε κίτρινο σκουφί».
Πρόκειται για ένα cd με 15 τραγούδια για παιδιά.
Αλλά… Ναι, καθώς κάποια από αυτά άκουσα κατά τη διάρκεια της
παρουσίασης στο café του
ΙΑΝΟΥ και τα υπόλοιπα μέσα στο
αυτοκίνητό μου όπως οδηγούσα επιστρέφοντας στο σπίτι, στη σκέψη μου ήρθαν όλα
όσα πιο άνω προσπάθησα να καταγράψω και έτσι χάρηκα καθώς διαπίστωνα πως παρά
την πίεση τηλεοπτικών προγραμμάτων όπου επιχειρείται μια ολοκληρωτική
επικράτηση μουσικής αναλώσιμης, εξακολουθούν να βρίσκουν τρόπους να εκφραστούν
καλλιτέχνες που θεωρούν ως μεγίστη αξία την ‘ενήλικη παιδικότητα’.
Ενήλικη παιδικότητα
–ένας ιδιαίτερα εύστοχος χαρακτηρισμός αυτού του είδος της Τέχνης που ενώ
γράφεται ή συνθέτεται από ενήλικες έχει ως βασικό (μα και όχι μοναδικό)
αποδέκτη της άτομα μικρής ηλικίας.
Τον χαρακτηρισμό αυτόν τον άκουσα να το λέει η Ιουλίτα
Ηλιοπούλου και ομολογώ πως αισθάνθηκα πως βρήκα
την έκφραση που χρόνια τώρα αναζητούσα για να περιγράψω αυτό που
αισθάνομαι όταν κι εγώ γράφω για παιδιά.
Το cd αυτό, λοιπόν, έχει την υπογραφή της Τατιάνας Ζωγράφου.
Μουσικός με σημαντικές σπουδές και με
πολύ καλή γνώση της παιδικής αισθαντικότητας καθώς η ίδια διδάσκει
μουσική σε μεγάλο σχολείο της Αθήνας. Έχει στο παρελθόν κυκλοφορήσει και άλλα cd με τραγούδια που απευθύνονται σε παιδιά. Λίγα,
ελάχιστα από αυτά είχε τύχει να ακούσω.
Στην ουσία, αυτό το cd με τον τόσο ευρηματικό τίτλο –«Φόραγε
κίτρινο σκουφί»- είναι το πρώτο που με
προσοχή άκουσα … Και ξανάκουσα.
Και όπως τότε με τα τραγούδια του Μορμόλη και της
Λιλιπούπολης, έτσι και τώρα την ίδια αίσθηση ενήλικες παιδικότητας εισέπραξα
πρώτα και στη συνέχεια την μετέφερα στην καθημερινότητά μου.
Η Τατιάνα χρησιμοποιεί διάφορους ρυθμούς –από Blues έως
μπαλάντες. Και με σαφήνεια έχει
αποφασίσει να δείξει πως συνεχίζει την παράδοση του μεγάλου Χατζιδάκι και των
όσων ηχητικών παιχνιδιών εκείνος επέτρεψε να ακουστούν μέσα από τα τραγούδια
μιας εκπομπής που αν και παιδική, με πάθος την άκουγαν και οι ενήλικες.
Πέρα από τους δόκιμους μουσικούς που χρησιμοποίησε, πέρα από
την ενορχήστρωση του Δημήτρη Μπουζάνη που φώτισε τους στόχους των συνθέσεων,
είχε και την ευτυχία να τραγουδήσουν τα τραγούδια της δόκιμοι τραγουδιστές,
αλλά και νέοι ιδιαιτέρως ταλαντούχοι – Πρωτοψάλτη, Μαχαιρίτσας, Νταλάρας,
Ζερβουδάκης, Πανουργιά, Παπανικολάου, Στρατηγού, Φασούλη κ.α. Συμμετέχει
ακόμα η παιδική Χορωδία Αρσακείων –
Τοσιτσείων Σχολείων.
Και βέβαια η συνθέτης ευτύχησε επίσης να έχει στίχους
ισάξιους με εκείνους που κάποτε υπέγραφε η Μαριανίνα Κριεζή.
Από το αρχικό –και έτοιμο
να γίνει ένα σουξέ: φόραγε κίτρινο
σκουφί η Κοκκινοσκουφίτσα και λύκο
δε συνάντησε, μονάχα μια νυφίτσα-
τραγούδι με τον ομόνυμο τίτλο όλου του cd που το υπογράφει ο Μάκης Τσίτας, μέχρι
το τελευταίο, το τόσο νοσταλγικό : Στη χώρα που δεν έχει χρόνο, ούτε φεγγάρι
ούτε πρωί, ένα σπιτάκι φέγγει μόνο, αυτό που ήμουνα παιδί- της Ιουλίτας
Ηλιοπούλου, οι ρυθμοί εναλλάσσονται και τα λόγια σε τραβάνε σε σκιρτήματα
συναισθημάτων. Κι έτσι η Φίλια Δενδρινού
βεβαιώνει πως: Σίγουρα θα
προσέξατε, μέσα στις ιστορίες, υπάρχουν χίλια δυο όνειρα και χίλιες αγωνίες,
η Βεατρίκη Κάντζολα – Σαμπατάκου διαπιστώνει πως: Και είναι τώρα σκοτεινό και αδειανό το βράδυ, κι απ΄ του ουρανού την
αγκαλιά γλιστράει το φεγγάρι, η ίδια η Τατιάνα Ζωγράφου διαπιστώνει
πως: Είπανε
πως ήταν γρύλος κι η αγάπη τους αυτή κράτησε χιλιάδες χρόνια σαν παλιό, καλό
κρασί, και μέσα σε παρόμοιο κλίμα κινούνται και οι στίχοι των άλλων
στιχουργών (Μαριάννα Αβούρη, Ελισάβετ Τάρη, Στέλλα Τζίβα).
Αξίζει να αναφέρω και τη ζωγραφική σύνθεση του εξωφύλλου
–ένα κίτρινο 2CV (έργο του ζωγράφου
Χρήστου Κεχαγιόγλου)* φέρνει κι αυτό τον
απόηχο μιας ενήλικης παιδικότητας.
Τελικά ένα cd που δεν τραυματίζει τη μουσική παιδεία των παιδιών, ενώ
συνοδοιπορεί με την ενήλικη παιδικότητα των μεγάλων.