Ελευθερία Κυρίμη
«Η θάλασσα στο χιόνι»
Εκδόσεις Μεταίχμιο
Πρωτοεμφανιζόμενη η Ελευθερία Κυρίμη. Μα θεωρώ πως το έργο
με το οποίο κάνει την είσοδό της στη σύγχρονη λογοτεχνία μας, μπορεί να μη διαθέτει
δεδηλωμένη εκδοτικά συγγραφική εμπειρία (αλλά ας μην ξεχνάμε πως ποτέ κανείς
δεν μπορεί να γνωρίζει τι κρύβουν τα συρτάρια των γραφείων ανθρώπων που
εκδίδουν το πρώτο τους βιβλίο), αλλά είναι
ολοφάνερα προικισμένο με σοβαρή αναγνωστική μαθητεία. Με εφόδιο, λοιπόν, μια καλή
γνώση της λογοτεχνικής κατασκευής, η
Ελευθερία Κυρίμη έρχεται να καταθέσει
ένα κείμενο σύγχρονου προβληματισμού που ξεκινά από την ατομική μνήμη και
φτάνει στη συλλογική ταυτότητα.
Η ηρωίδα και αφηγήτρια της ιστορίας είναι μια νέα γυναίκα ,
καθηγήτρια φιλόλογος, που ως αναπληρώτρια τοποθετείται σε επαγγελματικό λύκειο ακριτικής
περιοχής της Μακεδονίας, αφήνοντας πίσω της σύζυγο και δυο παιδιά και παράλληλα
μια δικής της, καθαρά προσωπική, ανοιχτή πληγή που έχει να κάνει με τη σχέση
προς τη μητέρα και τον πατέρα της.
Στο νέο τόπο διαμονής της θα βρεθεί αντιμέτωπη με έναν
ξεκάθαρο εθνικισμό που προσπαθεί να αγνοεί ή να παρερμηνεύει τα τραύματα μιας ομάδας ανθρώπων που δεν
θέλει να τους αποδεχτεί με τη δική τους ταυτότητα, αλλά αντίθετα να τους την
ξεριζώσει, και να τους την αλλοιώσει.
Η προσπάθεια της καθηγήτριας να κρατήσει ζωντανή μια προοδευτική στάση ζωής που πάνω της έχει
στηρίξει τη δημιουργία της δικής της οικογένειας, θα την ωθήσει να κατευθύνει
μια ομάδα μαθητών της να αναζητήσουν το αφτιασίδωτο παρελθόν του τόπου τους, μέσα από συνεντεύξεις ανθρώπων
που βιώσανε με τρόπο τραγικό την πρόσφατη Ιστορία τα περιοχής.
Οι ενέργειές της αυτές θα τη φέρουν αντιμέτωπη με το
συντηρητικό κατεστημένο, θα προκαλέσουν
βίαιες αντιδράσεις εκ μέρους φασιστικών ομάδων, αλλά παράλληλα θα έχουν
αφυπνιστεί και οι περισσότεροι μαθητές της, ενώ
και η ίδια μέσα από τις ατομικές εμπειρίες των άλλων που όλες μαζί
συνθέτουν τη συλλογική μνήμη, θα
οδηγηθεί σε μια δομική επανατοποθέτηση ως προς τα τραύματα της παιδικής της ηλικίας.
Φιλόδοξο συγγραφικό τόλμημα καθώς τέμνει ένα θέμα που
απασχολεί δεκαετίες την κοινωνία μας και που πάνω του έχουν στηριχτεί πρακτικές
πολιτικών σχεδιασμών. Αλλά και ιδιαιτέρως πολυεπίπεδο καθώς καταφέρνει να συνδέει το ατομικό με το
ομαδικό, το ψυχολογικό με το πολιτικό.
Το έργο αποτελείται από τρεις ενότητες που όμως εμπλέκονται
αναμεταξύ τους.
Οι εξιστορήσεις της καθημερινότητας της καθηγήτριας στην
ακριτική περιοχή, οι επίσης δικές της αναμοχλεύσεις του τραυματικού παρελθόντος
και οι απομαγνητοφωνημένες αφηγήσεις των παλαιών κατοίκων της περιοχής,
συνθέτουν μια μυθιστορηματική ενότητα που ξέρει να χρησιμοποιεί με σωστές
αναλογίες άλλοτε τον ρεαλισμό, άλλοτε τον εσωτερικό μονόλογο κι άλλοτε την
προφορική γλώσσα.
Μυθιστόρημα που ολοκληρώνει
την πρόταση της ιδεολογικής θέσης
του με μια ίσως αποσπασματική αυτάρκεια, αλλά -επίσης γι’ αυτό- και ίσως περισσότερο
πρόσφορο προς μια ελεύθερη συνάντηση του με τον αναγνώστη. Σίγουρα πάντως με
την τολμηρή και καλά λογοτεχνικά εφοδιασμένη πρώτη του εμφάνιση, το «Η θάλασσα
στο χιόνι» είναι μια ιδιαιτέρως
ενδιαφέρουσα αποσκευή στην μελλοντική πορεία της Ελευθερίας Κυρίμη στη
λογοτεχνία μας.