Οι συγγραφείς ‘φεύγουν’, αλλά οι ήρωες των
μυθιστορημάτων τους συνεχίζουνε να ζούνε
Το 1976 άρχισα να γράφω το πρώτο μου βιβλίο για παιδιά. Και
με τη διάθεση έρευνας του χώρου που αποφάσιζα
να εισέλθω αναζήτησα βιβλία γραμμένα από Έλληνες συγγραφείς.
Ήταν η εποχή όπου οι Εκδόσεις Κέδρος κυριαρχούσαν στη
σύγχρονη προοδευτική ελληνική λογοτεχνία και μαζί με συγγραφείς όπως ο Τσίρκας
και η Σωτηρίου, προβάλανε και ποιοτικά λογοτεχνικά έργα για παιδιά.
Στην κατηγορία αυτή βασικοί εκπρόσωποι η Άλκη Ζέη και η Ζωρζ
Σαρή.
Αγόρασα το βιβλίο της Ζέη «Το καπλάνι της βιτρίνας». Ήταν μια
κίνηση που έμελλε να επηρεάσει όλη τη συγγραφική μου πορεία.
Αυτό που υποσυνείδητα αναζητούσα να γράψω εγώ -μια ιστορία
αυτογνωσίας- ξαφνικά το έβλεπα να έχει
πάρει σάρκα και οστά από μια συγγραφέα που μετέτρεπε τον εαυτό της σε ηρωίδα του έργου της, ενώ
παράλληλα τολμούσε (μέσα στα χρόνια της δικτατορίας, υπενθυμίζω) να δηλώνει τις
αριστερές απόψεις της με ένα τρόπο τόσο απλό και φυσικό, όπως απλά και φυσικά
καταθέτει την αλήθεια του ένα παιδί.
Λοιπόν, αυτό νομίζω είναι το εντελώς νέο που η Ζέη έφερε στην
σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία η οποία διαβάζεται τόσο από παιδιά όσο και από
ενήλικες. Ο αυθορμητισμός και η απλότητα
με την οποία μπορεί -και αξίζει- κανείς να περιγράψει κοινωνικές συνθήκες και
πολιτικές πράξεις.
Πρόχειρα ανασκαλεύω τη μνήμη μου για να υποστηρίξω πως αν όχι
σε όλα, σίγουρα στα περισσότερα έργα της η Ζέη χρησιμοποιούσε την πρωτοπρόσωπη
αφήγηση. Και ακόμη πως πάντα η γραφή της (ακόμα και στο ένα και μοναδικό
‘ενήλικο’ μυθιστόρημά της) διατηρούσε το ξάφνιασμα ενός παιδιού.
Μαζί με την Ζωρζ Σαρή σφραγίσανε το άνοιγμα της λογοτεχνίας
που εκδίδεται ως παιδική σε μια πλατιά και χωρίς στρεβλώσεις αφήγηση.
Το έχω πει και στο παρελθόν, ευκαιρία και πάλι (στα πλαίσια
αυτού εντελώς χωρίς, λόγω χρόνου, δυνατότητα τεκμηρίωσης σημειώματος) να το
επισημάνω:
Η σύγχρονη μεγάλη αλλαγή στην νεοελληνική λογοτεχνία για
παιδιά και νέους ξεκινά από το ‘Καπλάνι της βιτρίνα», εκεί όπου από τη μια
δηλώνεται πως ο Νίκος (ένα από το κεντρικά πρόσωπα του έργου) είναι ‘το κάτι
άλλο’ γιατί είναι κομμουνιστής (σελ. 99*) και ακόμα πως στον Τρωικό Πόλεμο ήταν
οι Έλληνες που είχαν άδικο γιατί πήγανε να κατακτήσουν ξένη γη (σελ. 154*)
Προσωπικά θεωρώ πως η πλατιά αναγνώρισή της Ζέη τόσο από το
αναγνωστικό κοινό όσο και από τα ΜΜΕ και τους ομότεχνούς της έχει πολλούς ιδιότυπα
κοινούς πυλώνες με την αντίστοιχη της Δέλτα -θέση που νομίζω η ιστορία της
λογοτεχνίας μας κάποια στιγμή θα το τεκμηριώσει.
Η Άλκη Ζέη ανήκει,
πλέον, στους αναγνώστες της και μόνο.
Συνδέθηκε μαζί τους μέσα από τη Μέλια, τον Πέτρο, την Κωνσταντίνα, τον νεότατα
Ίκαρο, όλες και όλους τους ήρωές της.
Στην Αννιώ μου,
για να γνωρίσει τη Μέλια
Μ. Κ. - Αθήνα 15/4/76
(* οι σελίδες είναι από την έκδοση του Κέδρου, 1975)
Πρώτη δημοσίευση :https://www.hartismag.gr/hartis-15/stigmata/alkh-zeh-1923-2020?fbclid=IwAR3ADAOCrrVfsYSp2Ccptaqvui3MS6fagMRKNmQSNMlhHdxa53dvK2bGQck#.XlrrHoKi8_Y.facebook