Emilie de Turckheim
«Ο
Πρίγκιπας με το φλιτζανάκι»
Μετάφραση:
Ρούλα Γεωργακοπούλου
Εκδόσεις
Πόλις
Η
Εμιλί ντε Τυρκέμ γεννήθηκε στη Λυών το 1980. Σπούδασε νομικά, πολιτικές
επιστήμες και κοινωνιολογία. Έχει δημοσιεύσει μυθιστορήματα και παιδικά βιβλία.
Αξιόλογη είναι και η δραστηριότητά της σε τομείς κοινωνικής προσφοράς.
Το
ελληνικό αναγνωστικό κοινό τη γνωρίζει για πρώτη φορά με αυτό το έργο της.
Αξίζει να σημειωθεί πως «Ο Πρίγκιπας με το φλιτζανάκι» έχει τιμηθεί με το βραβείο
Εθνικής Ομοσπονδίας Βιβλιοθηκών Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων.
Ας
το σημειώσουμε από την αρχή -πρόκειται για ιδιαίτερο βιβλίο. Όπως και
ιδιαίτερης κοινωνικής ευαισθησίας άτομο δείχνει πως είναι και η συγγραφέας του.
Το
έργο δεν είναι προϊόν μυθοπλασίας. Ανήκει στην κατηγορία των λογοτεχνικών
ημερολογιακών καταγραφών.
Αντιγράφω
από το οπισθόφυλλο της έκδοσης:
Επί
εννέα μήνες, η Εμιλί, ο Φαμπρίς και τα δυο τους παιδιά φιλοξενούσαν στο
διαμέρισμά τους στο Παρίσι ένα νεαρό Αφγανό, τον Ρεζά, ο οποίος σε ηλικία
δώδεκα ετών, έφυγε από τη χώρα τους, που βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση.
Η
φιλοξενία γίνεται στα πλαίσια ενός σχετικού προγράμματος και οι ημερολογιακές
καταγραφές περιγράφουν συναισθήματα, προσεγγίσεις, αναγνωρίσεις, δισταγμούς και
κατανοήσεις και από τις δυο πλευρές.
Η
Εμιλί και η οικογένειά της την ώρα που
θα προσφέρουν τη ζεστασιά ανθρώπινης φροντίδας προς έναν άλλον, την ίδια στιγμή
από την παρουσία και μόνο αυτού του άλλου θα διευρύνουν όχι μόνο τις μεταξύ
τους σχέσεις, αλλά και θα επιβεβαιώνουν τις αξίες ενός πολιτισμού που
κινδυνεύει να εξαφανιστεί.
Γιατί
τελικά το όλο κείμενο οδηγεί τόσο την αφηγήτρια όσο και τον αναγνώστη του προς την επανεξέταση ζητημάτων που τείνουν να
διαφοροποιήσουν οριστικά τις αρχές πολιτιστικής
αξιοπρέπειας και υποστήριξης του καταστατικού χάρτη δικαιωμάτων του πολίτη.
Μέσα
σε ένα μικρό διαμέρισμα 73 τ. μ., μια
μέση αστική οικογένεια υποδέχεται ένα άτομο που φέρνει μαζί του από τη μια τη
δική του κουλτούρα και από την άλλη τον μέγιστο τρόμο μιας πολυετούς
προσφυγιάς.
Ο
νεαρός πρόσφυγας… Αλήθεια πρόσφυγας ή μετανάστης; Αλήθεια πότε, μετά από πόσους
μήνες ή και χρόνια αγώνων επιβίωσης, ο
πρόσφυγας γίνεται μετανάστης ή και το αντίθετο- ο μετανάστης πρόσφυγας;
Όπως
και αν θεωρηθεί, ο νεαρός αυτός που από τη μια νοσταλγεί τη θαλπωρή της
αγκαλιάς των δικών του και από την άλλη διστάζει να τους αναζητήσει μήπως και επιβεβαιωθούν
οι φόβοι του πως έχουν πεθάνει, δίνει τον δικό του αγώνα να ενσωματωθεί σε μια
νέα κατάσταση χωρίς να αποποιηθεί το παρελθόν του.
Και
απέναντί του, μια μέση οικογένεια ευρωπαίων αισθάνεται πως έχει αναλάβει το
έργο να διατηρήσει ζωντανούς τους καθημερινούς κώδικες ένας δυτικού κράτους
δικαίου.
Είναι
χαρακτηριστική η περιγραφή μιας μέρας όπου ο νεαρός Ρεζά έχει
αρρωστήσει και είναι αναγκασμένος να
επισκεφθεί γιατρό, αλλά φοβάται πως θα πρέπει να πληρώσει και αυτός δεν έχει
χρήματα (όσα, τα ελάχιστα που κερδίζει
τα προσφέρει σε άλλους πρόσφυγες άστεγους
ή πολλαπλώς δεινοπαθούντες). Η Εμιλί τον πείθει πως μιας και έχει κάρτα
υγείας δεν θα του ζητηθούν χρήματα. Κάτι το οποίο και τελικά συμβαίνει. Οπότε…
Στο
δρόμο ο Ρεζά δείχνει πολύ ανακουφισμένος, σχεδόν θεραπευμένος.
-Βλέπεις,
δεν πληρώσαμε τίποτε.
-Δεν
πληρώσαμε τίποτε! Επιβεβαιώνει ο Ρεζά.
Δεν
μπόρεσα να κρατηθώ και να μην πω: Δεν Πληρώσαμε τίποτε.
Αρκεί
να κρατήσει κι άλλο αυτή η Γαλλία.
Αρκεί
να αντέξει.
Νομίζω
πως το βιβλίο αυτό αποτελεί μια ουσιαστική βοήθεια κατανόησης όχι μόνο του
άλλου, αλλά και του ίδιου του εαυτού μας. Και κάτι ακόμα περισσότερο -είναι ένα
βιωμένο παράδειγμα υποστήριξης ενός πολιτισμού που πριν φτάσει να δημιουργήσει
επιστημονικά επιτεύγματα και καλλιτεχνικά δημιουργήματα, έχει αποφασίσει να
πιστέψει στο περιεχόμενο της φράσης -κλειδί όλου του κειμένου:
Τη
μέρα που κάποιος νοιάζεται για σένα δεν είναι πια μόνος.
Το
κείμενο όλο είναι γραμμένο με τρόπο τρυφερό, όσο και ουσιαστικά και συνεχώς
ενδοσκοπούμενο.
Χωρίς
λογοτεχνικά τερτίπια, αφήνει τις λέξεις να εκφράζουν πράξεις και συναισθήματα
καθημερινά όσο και μοναδικά.
Η
Εμιλί ντε Τυρκέμ ολοκληρώνει με εύστοχες επισημάνσεις τους χαρακτήρες και περιγράφει
τόπους και εποχή.
Μια
διάχυτη διακριτικότητα υπάρχει στις περιγραφές, που η μετάφραση της Ρούλας
Γεωργακοπούλου έχει καταφέρει να την
διατηρήσει και στη έκδοση που διαβάζει ο έλληνας αναγνώστης.
(Βιβλιοδρόμειο Νέων 29/8/2020)