Raymond Carver
«Τόσο
πολύ νερό, τόσο κοντά στο σπίτι»
Διηγήματα
Μετάφραση !Γιάννης Τζώρτζης
Εκδόσεις
Μεταίχμιο
Ο Raymond Carver (1938 – 1988) είναι ο πλέον προβεβλημένος - και όχι άδικα- Αμερικανός διηγηματογράφος του 20ου αιώνα.
Και
βέβαια τη φήμη του αυτή τη χρωστά όχι μόνο στα δυναμικά διηγήματά του, αλλά και
στην ίδια τη ζωή του.
Θα
μπορούσε κανείς να ισχυριστεί πως ο ίδιος υπήρξε ένας πρόσωπο από τα ίδια τα έργα
του και αυτό έχει την απόδειξή του στην αμεσότητα με την οποία σκιαγραφεί τους
χαρακτήρες των ηρώων του.
Έζησε
τόσο ως έφηβος, όσο και ως νεαρός άνδρας μια αρκετά στερημένη ζωή, εξάσκησε
διάφορα επαγγέλματα, παντρεύτηκε, απέκτησε δυο παιδιά και πάντα κάτω από την
πίεση οικονομικών προβλημάτων.
Μα
το πάθος του για τη συγγραφή παρέμενε ζωντανό και το 1961 δημοσιεύει το πρώτο του διήγημα.
Θα
έπρεπε, όμως, να περιμένει μέχρι το 1976
για να δει την πρώτη συλλογή διηγημάτων του να κερδίζει την προσοχή ειδικών και
πλατύτερου κοινού.
Και
θα συνεχίσει γράφοντας πεζά και ποιήματα, ζώντας μια συνεχώς πολύμορφα άστατη
ζωή, ενώ ολοένα και περισσότερο θα αναγνωρίζεται από τους νεότερους συγγραφείς ως πνευματικός τους πατέρας.
Αυτό
που χαρακτηρίζει σε γενικές γραμμές όλο το έργο του Raymond Carver είναι η
αναζήτηση θεμάτων μέσα από την καθημερινή ζωή ενός μέσου Αμερικάνου.
Και
αυτή η καθημερινότητα απλών ανθρώπων φωτίζεται με μια απλότητα, με ένα τρυφερό
χιούμορ, με ένα ήρεμο ρεαλισμό και με τη χρήση ενός λόγου δίχως περιττά
στολίδια και δίχως περιττές ακρότητες.
Δεν
είναι άλλωστε τυχαίο πως ο ίδιος ο Raymond Carver δήλωνε ως μέγιστο δάσκαλό του
τον Άντον Τσέχωφ.
Άλλα
από τα διηγήματά του είναι σχετικώς σύντομα -κυρίως τα πρώτα που τα γράφει και
κάτω από δύσκολες συνθήκες. Τα μετέπειτα απλώνονται έως και το μέγεθος μιας
νουβέλας
Μα
μέσα στις λίγες ή πολλές σελίδες που ξεδιπλώνει τις αφηγήσεις του, καταφέρνει να χωρέσει την αληθινή ζωή
ανθρώπων που αν όχι ξεκάθαροι εκπρόσωποι ενός κοινωνικού περιθωρίου, σίγουρα
ανήκουν σε τάξεις από αυτές που δεν προσελκύουν μήτε τα φώτα της δημοσιότητας,
μήτε και τις ανιχνεύσεις μεγάλων παθών.
Τύποι
μοναχικοί κατ΄ επιλογή ή και κατ΄ ανάγκη, αδικημένοι ή και χτυπημένοι από τη ζωή,
χωρίς να έχουν κάπου να κουρνιάσουν παρά μόνο στο πάθος του πιοτού ή στη
χαύνωση των τηλεοπτικών προγραμμάτων -αυτοί είναι οι άντρες και οι γυναίκες του
Raymond Carver.
Ο
ίδιος τους πλησιάζει διακριτικά και επιζητά όχι τόσο να γνωρίσουμε τις σκέψεις
τους, όσο να δούμε τις πράξεις τους.
Το
γεγονός είναι ότι το αμάξι πρέπει να πουληθεί επειγόντως, κι ο Λίο στέλνει την
Τόνι να το κάνει. Η Τόνι είναι τσακάλι κι έχει προσωπικότητα. Παλιότερα
πουλούσε παιδικές εγκυκλοπαίδειες πόρτα πόρτα. Κατάφερε κι αυτόν, κι ας μην
είχε παιδιά. Ύστερα ο Λίο της ζήτησε ραντεβού, και το ραντεβού κατέληξε εδώ…
(‘Τι συμβαίνει;’, σελ. 249 - από τη συλλογή ‘Λοιπόν, θα πάψεις σε παρακαλώ;’)
Με
μια τέτοια τεχνική, ο αναγνώστης αναλαμβάνει ο ίδιος την πρωτοβουλία να
γνωρίσει τους ήρωες των διηγημάτων.
Οπότε
στην ουσία πίσω από το προσωπείο του ρεαλισμού έχουμε την υποκειμενική αλήθεια
-αυτή που ακολουθεί τον κάθε άνθρωπο είτε στην ίδια του τη ζωή είτε στην
λογοτεχνική απεικόνιση της.
Η
γραφή του Raymond Carver δείχνει να έχει μια
απλότητα που λες και υλοποιήθηκε χωρίς ιδιαίτερο κόπο. Αλλά ο ίδιος ο
συγγραφέας είχε ξεκαθαρίσει πως κάθε του διηγήματα περνούσε πολλές διορθώσεις και
επανεγγραφές. Μα ποτέ δεν έχανε τον αυθορμητισμό του.
Καθαρόαιμος
διηγηματογράφος -ίσως γιατί έτσι σε μικρά τμήματα συνελάμβανε τη ζωή ως όλον.
Από
τις Εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφόρησαν σε ένα τόμο οι τρεις τόμοι διηγημάτων του Raymond
Carver που στο παρελθόν ο ίδιος εκδότης είχε ξεχωριστά δώσει στην κυκλοφορία.
Πρόκειται
για τις τρεις κύριες συλλογές : ‘Λοιπόν, θα πάψεις σε παρακαλώ;’ του 1976,
‘Αρχάριοι’ του 1981, ‘Καθεδρικός ναός’ του 1983 -και των τριών τις μεταφράσεις
της υπογράφει ο Γιάννη Τζώρτζης, ο οποίοςς και έχει συνθέσει και την ιδιαιτέρως
εμπεριστατωμένη και κατατοπιστική Εισαγωγή.
Με
αυτόν τον τρόπο ο έλληνας αναγνώστης μπορεί με πληρότητα να πλησιάσει το έργο
ενός συγγραφέα που έχει σφραγίσει όχι μόνο την αμερικάνικη διηγηματογραφία,
αλλά και την ευρωπαϊκή.
(640 λέξεις)
(Τα Νέα 15/1/2022)