Γιάννης Φαρσάρης "Σουσάμι άνοιξε"

 

Ο Γιάννης Φαρσάρης είναι καθηγητής πληροφορικής και παράλληλα ασχολείται ενεργά και με έναν εντελώς ιδιαίτερο τρόπο  με τη λογοτεχνία.

Ως συγγραφέας πρωτοεμφανίζεται το 2009 με το μυθιστόρημα “Johnnie Society”.

Επρόκειτο για ένα πληθωρικό μυθιστόρημα που φανέρωνε την διάθεση του συγγραφέα του να παίξει ένα ιδιαίτερο ρόλο στην πεζογραφία μας.

Και αυτό έγινε. Αλλά όχι με τον τρόπο που θα περίμενε κανείς.

Καθώς ο ίδιος είναι καθηγητής πληροφορικής, γνωρίζει καλά αυτό τον χώρο και όχι απλώς τον γνωρίζει, αλλά έχει και επηρεαστεί από αυτόν.

Το χαρακτηριστικό του κυβερνοχώρου είναι η δυνατότητα που προσφέρει σε ένα άνοιγμα προς την κοινωνία.

Από ένα σημείο και μετά αυτός ο χώρος μπορεί και να θεωρηθεί ως ο χώρος της απόλυτης κοινοκτημοσύνης. Ό,τι αναρτάται στο διαδίκτυο αυτόματα -ή τουλάχιστον στο μεγαλύτερο μέρος του- είναι προσβάσημο από τον όποιον άλλον.

Αυτή η ιδέα της κοινοκτημοσύνης ιδεών και απόψεων, τεχνών και επιτευγμάτων συναρπάζει τον Φαρσάρη.

Και έτσι πολύ σύντομα συλλαμβάνει την ιδέα και ξεκινά την εφαρμογή δημιουργίας μιας ανοιχτής βιβλιοθήκης, όπου τα έργα τα οποία θα περιλαμβάνει θα είναι προσβάσημα από τον καθένα.

Βιβλία ελεύθερα δικαιωμάτων. Ο καθένας μπορεί να τα διαβάσει, να τα έχει μέσα στο δικό του αρχείο, αλλά δεν μπορεί να τα χρησιμοποιήσει για να έχει το όποιο οικονομικό όφελος.

Ο ιστότοπος https://www.openbook.gr/ ‘Ανοιχτή Βιβλιοθήκη’ πολύ γρήγορα γίνεται και γνωστός και αγαπητός και τελικά αποτελεί μια μεγάλη πηγή από την οποία ο καθένας μας μπορεί να αντλήσει ποικίλα έργα -λογοτεχνία, δοκίμιο, θεατρικά έργα, παιδικά βιβλία κ.α

Ο Γιάννης Φαρσάρης έχει βρει τον ιδιαίτερο ρόλο του. Και είναι ένας ρόλος που σε ανθρώπους όπως εμένα, ανθρώπους δηλαδή όπου ανήκουμε -ασχέτως αν έχουμε για τα καλά πατήσει τον 21^ο αιώνα- είμαστε παιδιά του 20^ου, παιδιά δηλαδή του έντυπου λόγου- δείχνει κάπως χαοτικός. Αλλά σίγουρα -αυτό πρέπει να του το αναγνωρίσαμε- είναι ένας ρόλος με έντονο κοινωνικό προβληματισμό. Και όραμα.

Μια νέα εποχή έχει φέρει το διαδίκτυο. Και όπως όλες οι εποχές , έτσι κι αυτή έχει τις φωτεινές όπως και τις σκοτεινές αποχρώσεις της.

Για τον Γιάννη Φαρσάρη αυτή η εποχή  χαρακτηρίζεται από το επίθετο ‘ελεύθερο’. Έτσι κανείς πρέπει να μεταφράσει το open.

Η γνώση είναι -πρέπει να είναι – ελεύθερη. Και εδώ  να σημειωθεί πως η ελεύθερη πρόσβαση δε σημαίνει και δωρεά. Υπάρχει μια απόσταση από τη μια έννοια στην άλλη.

Αυτός που παράγει γνώση ή τέχνη την προσφέρει μεν δωρεά, αλλά τελικά θα αμειφθεί.

Σκέψη που ξαφνιάζει, αλλά που ο Γιάννης Φαρσάρης (και αφού πρώτα πειραματίστηκε με διάφορες διαδικτυακής υφής εκδόσεις δικών του έργων) αποφάσισε να της χαρίσει τη δυνατότητα να γίνει κτήμα πολλών.

Το βιβλίο «Σουσάμι άνοιξε» γι αυτό γράφτηκε και μάλιστα κυκλοφόρησε με μια παραδοσιακή μορφή έντυπου λόγου, ακριβώς για να μπορέσει να φτάσει έως εκείνους τους αναγνώστες που δεν είναι ακόμα εξοικειωμένοι με τον διαδικτυακό κόσμο.

Το να προσφέρεις, λοιπόν, κάτι δωρεάν, δεν σημαίνει πως τελικά και δεν αμείβεσαι.

Το πως κάτι τέτοιο συμβαίνει, το διαβάσουμε  στη σελίδα 34.

Ο Κόρι Ντοκτορόου είναι ένας συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας που προσφέρει ελεύθερα στο διαδίκτυο όλα τα βιβλία του. Γράφει σε ένα άρθρο του:

«Εάν δεν δημιουργείς τέχνη με την προοπτική να αντιγραφεί δεν δημιουργείς πραγματικά τέχνη για τον εικοστό πρώτο αιώνα. Τα βιβλία σε ψηφιακή μορφή είναι ρήματα, όχι ουσιαστικά. Τα αντιγράφεις, είναι στη φύση τους». Και συνεχίζει, δίνοντας ρέστα: «Για μένα -σχεδόν για κάθε συγγραφέα- το μεγάλο πρόβλημα δεν είναι η πειρατεία, είναι η αφάνεια. Από όλους τους ανθρώπους που δεν αγόρασαν κάποιο βιβλίο σήμερα, η πλειοψηφία τους το έκανε, επειδή δεν άκουσαν ποτέ γι’ αυτό, όχι επειδή κάποιος τους έδωσε ένα δωρεάν αντίγραφο». Κι αν ακόμα φοβάσαι και δεν έχεις πεισθεί ότι η αντιγραφή και η διαμοίραση του έργου σου μπορεί να λειτουργήσει μόνο θετικά για σένα, έρχεται ο Ντένις Κρόουλι, ο ιδρυτής του ιστότοπου Foursquare, να δώσει μια αποστομωτική απάντηση: Οι άλλοι μπορούν να αντιγράψουν ό,τι έχεις κάνει, αλλά δεν μπορούν να αντιγράψουν ό,τι πρόκειται να κάνεις

Ένας άλλος κόσμος, οι δομές ενός άλλου κόσμου -αυτά είναι που περιγράφονται στο «Σουσάμι άνοιξε» και αυτός ο κόσμος σαφέστατα εκφράζει μια πολιτική θέση, μια νέα μορφή κοινοκτημοσύνης.

Το σημειώνει σαφέστατα ο συγγραφέας του, στην εισαγωγη:

Αυτό το βιβλίο δεν περιέχει συμβουλές, λύσεις και συνταγές επιτυχίας, γιατί δεν πιστεύω ότι υπάρχουν. Ο μόνος τρόπος που λειτουργεί στη ζωή, είναι να τα μάθεις όλα μόνος σου από την αρχή, με τον δύσκολο τρόπο: με δοκιμές και λάθη. Αυτό το βιβλίο περιέχει μερικές ιδέες, δυνατότητες και πρακτικές που πριν από ελάχιστα χρόνια δεν υπήρχαν, καθώς γεννήθηκαν μέσα στην ψηφιακή εποχή. Ιδέες που θα σου δείξουν απλά έναν άλλον τρόπο να σκεφτείς και να δημιουργήσεις. Μην κάνεις το λάθος να τις δεις ως οδηγό για τη βήμα - βήμα εξέλιξή σου. Σκέψου τις, δοκίμασε κάποιες καθώς δημιουργείς νέα πράγματα στη δουλειά σου, κάνε τις δικές σου κι άσε τις να σε παιδέψουν. Αγνόησε τις υπόλοιπες, μπορεί να είναι πιο κατάλληλες για άλλους.

Κοντεύουν τριάντα πέντε τα χρόνια που ασχολούμαι με τους υπολογιστές και είκοσι τα χρόνια που γράφω ιστορίες. Τίποτα το συνταρακτικό δεν θα είχα να σου διηγηθώ, εάν δεν είχα μπει ενεργά την τελευταία δεκαετία στον κόσμο των ψηφιακών κοινών και της ανοικτής κουλτούρας στη δημιουργικότητα. Με αυτό το βιβλίο αποφάσισα να κάνω πράξη αυτό που με ζήλο πρεσβεύω όλα αυτά τα χρόνια: να μοιραστώ μαζί σου τις ιδέες μου, τα εργαλεία και τις πηγές έμπνευσής μου, όπως τόσοι άλλοι τα μοιράστηκαν μαζί μου. Θα καταλάβεις γρήγορα μέσα στις επόμενες σελίδες τη βαθιά πίστη μου: μπορείς πλέον σήμερα να επανεφεύρεις την έννοια της δημιουργικότητας μέσα από την ψηφιακή μετάβαση. Ο αλχημιστικός χρυσός κρύβεται στις μνήμες, στα καλώδια και στους ανθρώπους.

Η δημιουργικότητα ξεκινά από μέσα σου, περνάει από το διαδίκτυο, αναμιγνύεται με την ευφυΐα άλλων ανθρώπων και καταλήγει ξανά σε εσένα. Και είναι τόσο καινούριο όλο αυτό, που για να συμβεί, ο Ριντ Χόφμαν, ιδρυτής του Linkedln, έχει να σου προτείνει έναν τρόπο:

Πηδάς από τον βράχο και συναρμολογείς ένα αεροπλάνο, όσο πέφτεις.

Στην ουσία το «Σουσάμι άνοιξε» μπορεί να διαβαστεί και ως ένα μανιφέστο ενός άλλου τρόπο ζωής. Κι αν σας θυμίζει κάτι από τις παλιές, κλασικές θρησκευτικές ιδέες, απλώς σκεφτείτε πως δεν αναφέρεται σε θεούς, αλλά στην τεχνολογία. Και όπως οι θεοί δημιουργήθηκαν κάποτε από τους ανθρώπους για να μπορέσουν αυτοί οι άνθρωποι να έχουν ένα κώδικα επικοινωνίας μεταξύ τους, τώρα αυτό τον κώδικα έρχεται να τον εφαρμόσει η τεχνολογία, το διαδίκτυο.       

Ο Γιάννης Φαρσάρης μας ξεναγεί σε αυτόν τον κόσμο και την ηθική του, στην προϊστορία του (ναι, έχει προλάβει ακόμα και προϊστορία να έχει), στις πρακτικές εφαρμογές του και προτρέπει τον καθένα από εμάς να γίνει το κέντρο αυτής της ξενάγησης.

Στην ουσία ο Φαρσάρης ανήκει σε μια νέα κοινότητα ανθρώπων που θέλουν να γνωρίσουν το όνειρο το δικό τους και να το μοιραστούν με τα όνειρα άλλων. Αυτός είναι για πολλούς ο παγκόσμιος κυβερνοχώρος.

Διαβάζουμε στη σελίδα 148:

Υπάρχουν άπειρες δημιουργικές ιδέες, που μπορείς να προσκαλέσεις κόσμο να συμμετέχει. Υπάρχουν οι κλειστές με προσωπικές προσκλήσεις και οι ανοικτές με ελεύθερο κάλεσμα για να συμμετέχει ο οποιοσδήποτε. Σημασία έχει να γεννήσεις κοινωνικές αφορμές για δημιουργικότητα και θα δεις πως ο κόσμος διψάει για συμμετοχή. Και πού θα βρεις τις ιδέες για ανοικτές προσκλήσεις; Μα, είπαμε, το διαδίκτυο είναι η απάντηση, όποια κι αν είναι η ερώτηση. Κάλεσε ανθρώπους να μιλήσουν: μελέτησε το TEDx, το Pecha Kucha, το IdeaCity, το PopTech, το Fuckup Nights και γέννησε μια δική σου εκδήλωση.

Ισχύουν όλα αυτά; Δεν υπάρχει η αρνητική πλευρά αυτής της πλατιάς και από ένα σημείο και πέρα άναρχης μετάδοσης πληροφοριών;

Σίγουρα ναι, αλλά είμαστε ακόμα στην αρχή μιας νέας, εντελώς νέας και πρωτοφανέρωτης εποχής.

Ο ίδιος ο Φαρσάρης κάποια στιγμή έχει περιγράψει αυτόν τον νέο κόσμο με ένα ιδιαίτερο τρόπο: Είμαστε μετανάστες σε ένα κόσμο που τα παιδιά μας είναι ιθαγενείς.

Όχι, αυτό δεν είναι αισιοδοξία κενή περιεχομένου. Κι άλλωστε, ο ίδιος μέσα στις σελίδες αυτού του βιβλίου του, δίνει πολλές πρακτικές συμβουλές, προσφέρει στοιχεία που προβληματίσουν, κυρίως όμως φωτίζει ένα παρελθόν που δεν είναι τίποτε άλλο -έτσι ας το δούμε- από τις ρίζες ενός δέντρου. Χωρίς αυτές μήτε δέντρο, μήτε άνθη ή καρποί θα υπήρχαν.

Είναι η στάση ενός ανθρώπου -και μαζί του και αρκετών, πολλών ίσως, άλλων- που έχουν οράματα, ήθος, γνώσεις, ευαισθησίες.

Στη σελίδα 147 διαβάζουμε μια ιστορία που με τον δικό της τρόπο ενώνει το χθες με το αύριο.

Ο Αμερικάνος ανθρωπολόγος Λόρεν Έισλεϊ μάς αφηγείται μια ιστορία: ήταν κάποτε ένας παππούς που περπατούσε σε μια παραλία με τον εγγονό του.

Το αγόρι μάζευε κάθε αστερία που έβρισκε μπροστά του και τον πετούσε και πάλι στον ωκεανό. «Αν τους άφηνα εδώ», είπε το αγόρι, «θα ξεραίνονταν και θα πέθαιναν. Έτσι τους σώζω τη ζωή».

Τότε είπε ο παππούς: «Αυτή η παραλία όμως εκτείνεται για μίλια κι έχει εκατομμύρια αστερίες. Αυτό που κάνεις δεν μπορεί ν' αλλάξει την κατάσταση».

Το αγόρι κοίταξε τον αστερία που κρατούσε στο χέρι του, τον πέταξε στο νερό και απάντησε: «Γι' αυτόν τον αστερία την αλλάζει».

Σε αυτόν τον νέο κόσμο ήδη έχουν δημιουργηθεί οι ήρωές του. Τα σύμβολα του και η νοηματοδότησή τους.

Αντιγράφω από τη σελίδα 231:

Ήταν πολύ καλός αθλητής μαραθωνίου. Ο καλύτερος χρόνος του, 2 ώρες 46 λεπτά και 3 δευτερόλεπτα, ήταν μόλις 11 λεπτά πιο αργός από τον αντίστοιχο χρόνο του νικητή στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1948. Το 1952 κατηγορήθηκε για ομοφυλοφιλία και καταδικάστηκε για σεξουαλική διαστροφή, χωρίς να προσφέρει καμία υπεράσπιση στον εαυτό του. Μετά από τη δίκη, του δόθηκε η επιλογή μεταξύ της φυλάκισης και μιας ορμονικής θεραπείας για τη μείωση της λίμπιντο. Επέλεξε τις εγχύσεις οιστρογόνων ορμονών, οι οποίες διήρκεσαν ένα έτος, με παρενέργειες, όπως η ανάπτυξη στήθους. Στις 8 Ιουνίου 1954 βρέθηκε νεκρός σε ηλικία 42 ετών. Όταν ανακαλύφτηκε το πτώμα του, βρέθηκε ένα μισοφαγωμένο μήλο δίπλα στο κρεβάτι του και η νεκροψία έδειξε ότι αιτία θανάτου ήταν η δηλητηρίαση από κυάνιο.

Ο Άλαν Τούρινγκ ήταν τόσο σημαντικός, ώστε θεωρείται σήμερα ο πατέρας της Επιστήμης των Υπολογιστών. Ήταν Άγγλος μαθηματικός, που συνέβαλε στη Θεωρία Υπολογισμών με τη Μηχανή Τούρινγκ, στην Τεχνητή Νοημοσύνη με τη Δοκιμή Τούρινγκ και στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν ο επικεφαλής της “Ομάδας 8” που αποκωδικοποίησε τη γερμανική κρυπτογραφική συσκευή Enigma. Το δαγκωμένο μήλο που αποτελεί λογότυπο της εταιρείας Apple, πιστεύεται ότι δεν παραπέμπει στο μήλο της Εύας και του Αδάμ, αλλά στο δηλητηριασμένο μήλο με το οποίο αυτοκτόνησε.

Όλος μας ο σεβασμός σε έναν μεγάλο.

Κάπως έτσι, με μια δόμηση όπου το κάθε κεφάλαιο προτού αναπτύξει το θέμα του, ξεκινά με μια αληθινή ιστορία, το «Σουσάμι άνοιξε» μας αποκαλύπτει τις δυνατότητες του κυβερνοχώρου μα και το ήθος του.

Ιδιαίτερο βιβλίο και από ένα σημείο και μετά ιδιαιτέρως χρήσιμο.

(1750 λέξεις)

"Σουσάμι άνοιξε": Μια άλλη προσέγγιση για τον κυβερνοχώρο - slpress.gr