Τη Μυρσίνη Ζορμπά τη γνωρίζω από τα χρόνια που είχε, μαζί με
τον Τίτο Μυλωνόπουλο, την ευθύνη των Εκδόσεων Οδυσσέας.
Μα ουσιαστικά άρχισα να συνεργάζομαι μαζί της όταν ανέβαλε
τη Γενική Διεύθυνση του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου – ένα δικό της όραμα που με τη
βοήθεια του τότε Υπουργού Πολιτισμού Θάνου Μικρούτσικου, το υλοποίησε.
Η πρώτη έδρα του ΕΚΕΒΙ ήταν στη βίλα Μπότση, κάπου στην Κηφισιά,
κι εκεί αρχίσαμε όλοι εμείς οι συγγραφείς να συναντιόμαστε και με την
καθοδήγηση της Μυρσίνης να αρχίσουμε να αντιμετωπίζουμε τη συγγραφή όχι μόνο ως μια ατομική απασχόληση και έκφραση των
ιδεών μας, αλλά και ως ένα κοινωνικό λειτούργημα που παράλληλα έπρεπε να έχει
και τα στοιχεία μιας επαγγελματικής ταυτότητας που θα την ‘σκέπαζε’ η φροντίδα
της Πολιτείας.
Πολλές οι πρωτοβουλίες και οι νέες ιδέες -κάποια στιγμή θα
πρέπει ένας φορέας του βιβλίου (πχ ΟΣΔΕΛ) ή μια ένωση λογοτεχνών (πχ Εταιρεία
Συγγραφέων) να φροντίσουν να καταγράψουν όλα όσα ξεκίνησαν εκείνα τα χρόνια,
όλα εκείνα τα θέματα και τις πρωτοβουλίες που τελικά έχουν διαμορφώσει (ακόμα
κι αν κάποιες από αυτές έχουν παραπλανηθεί ή εκφυλισθεί) σ’ ένα μεγάλο μέρος τη
σημερινή κατάσταση που επικρατεί στο χώρο του βιβλίου και των δημιουργών του.
Κάποια στιγμή η Μυρσίνη αποχώρησε από το ΕΚΕΒΙ, η έντονη
προσωπικότητά της και η συνεχής έγνοια της για τον Πολιτισμό γενικότερα και το
παιδί ειδικότερα, την οδήγησε σε νέες υπεύθυνες δραστηριότητας και θέσεις. Στο
τέλος ο Πολιτισμός της χώρας μας είχε την τύχη να βρεθεί κάτω από τη δική της
διεύθυνση, καθώς ανάλαβε τα καθήκοντα της Υπουργού Πολιτισμού.
Δυστυχώς έμεινε στη θέση αυτή μόνο κάποιους μήνες κι έτσι
δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει τα νέα της οράματα.
Από εκείνη την περίοδο της υπουργίας της κρατώ την ανάμνηση
δυο μικρών στιγμών -ίσως φαίνονται σχεδόν ασήμαντες, αλλά προσωπικά πιστεύω πως
είναι τα μικρά και περιστασιακά που δείχνουν το βάθος και τη σταθερότητα αξιών
και ιδεών.
Το πρώτο συνέβη στο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της
Δράμας.
Στην τελετή απονομής των βραβείων ήρθε η Μυρσίνη και με την
ιδιότητα της Υπουργού Πολιτισμού έδωσε τα βραβεία σε σκηνοθέτες, ηθοποιούς κ.α.
Την άλλη μέρα το πρωί -Κυριακή, θυμάμαι πως ήταν- στην
τραπεζαρία του ξενοδοχείου όλοι σχολιάζαμε τα βραβεία και αναμέναμε την Υπουργό
να κατέβει με τον σύντροφό της και να μοιραστεί μαζί μας σχέδια και ιδέες.
Αλλά εκείνη δεν κατέβηκε. Μέσω του αξέχαστου Αντώνη
Παπαδόπουλου (δντη τότε του Φεστιβάλ) μας έστειλε τη συγνώμη της που δεν θα μας
έβλεπε, αλλά είχε προτιμήσει να μείνει στο δωμάτιό της και από το βίντεο να δει
τις ταινίες που βραβεύτηκαν και όχι μόνο αυτές.
Πράξη που σαφέστατα έδειχνε πως η Μυρσίνη Ζορμπά δεν
κρατούσε μόνο τα ηνία του Πολιτισμού, αλλά ήθελε και να γνωρίζει καλά και τους
ανθρώπους που τον δημιουργούσαν μέσω του έργου τους.
Αυτή είναι η πρώτη μου ‘μικρή’ ανάμνηση που θέλησα δημόσια
να την κοινοποιήσω γιατί πιστεύω πως
πολλά δείχνει για το πως κάποιοι με ήθος και συνέπεια προσεγγίζουν τα έργα του
Πολιτισμού.
Η δεύτερη έχει να κάνει με την σχέση της Μυρσίνης με το
βιβλίο και τους δημιουργούς του.
Τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας της χρονιάς που εκείνη ήταν
Υπουργός Πολιτισμού, αναγγέλθηκαν και τότε η Μυρσίνη σκέφτηκε να προσκαλέσει
τους νικητές μαζί με τους πρώτους επιλαχόντες κάθε κατηγορίας στο γραφείο της
για να τους συγχαρεί με ένα πιο φιλικό και καθόλου επίσημο τρόπο, να γνωρίσει
όσους δεν είχε τύχει να τους έχει γνωρίσει και με όλους να συνομιλήσει για τα βιβλία που είχαν βραβευτεί
(ναι, τα είχε όλα διαβάσει)
Ήμουνα επιλαχών στην κατηγορία του εφηβικού βραβείου και
παρευρέθηκα σε εκείνη τη συνάντηση. Μαζί μου εκτός από τους άλλους βραβευμένους
συγγραφείς, ήταν και οι εικονογράφοι των βιβλίων και οι εκδότες τους. Η
συζήτηση είχε να κάνει με τα θέματα των έργων μας και απλώθηκε σε γενικότερες
ανταλλαγές απόψεων πάνω σε θέματα της παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας.
Για μια ακόμα φορά, η Μυρσίνη Ζορμπά έδειχνε όχι μόνο την
αγάπη της για το βιβλίο και την διάθεσή της να τιμά όσους το υπηρετούν, αλλά την
έγνοια της να ενημερώνεται για θέματα που τους απασχολούν. Και βέβαια με την
πράξη της αυτή τιμούσε και τον ίδιο το θεσμό των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας.
Ας σταθούμε για λίγο σε αυτή τη σκέψη, γιατί ενώ από το τέλος Δεκεμβρίου του 2022 οι αρμόδιες επιτροπές έχουν ολοκληρώσει το
έργο τους και κοινοποιήσει δημόσια της βραχείες λίστες όλων των κατηγοριών, η
ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού δεν
έχει προχωρήσει στην αναγγελία των βραβευμένων έργων και δημιουργών. Και ουδείς
γνωρίζει πότε αυτό θα γίνει.
Μια στάση που μειώνει τον θεσμό, τις επιτροπές, τους
συγγραφείς που τα έργα τους περιέχονται στις βραχείες λίστες και γενικότερα τους ανθρώπους του βιβλίου, από το ίδιο το Υπουργείο που υφίσταται για να
τους προστατεύει και να τους τιμά.
Άλλες εποχές, άλλοι άνθρωποι. Άλλα ήθη. Δυστυχώς.
Μα πάντα θα υπάρχουν τα μέτρα σύγκρισης. Και η Μυρσίνη
Ζορμπά υπήρξε ένα από αυτά τα μέτρα. Που θα πρέπει να τα θυμόμαστε και να
ζητάμε να συνεχίσουν να έχουν ισχύ και περιεχόμενο.
(Εφημερίδα των Συντακτών, 24/4/2023)
(820 λέξεις)