Ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος για το "Με το ίδιο όνομα"

 "Τη ζωή εμείς τη συνεχίζουμε"... Σε αυτή τη φράση περιέχεται όλη η κοσμοθεωρία του συγγραφέα για τη σχέση του ατόμου με την κοινωνία, του ανθρώπου με τη φύση, του σήμερα με το χθες, του εγγονιού με τον παππού. Μέσα από την ιστορία μιας οικογένειας, την αλληλογραφία του παππού με το εγγόνι του, ο συγγραφέας, με τη μοναδική συγγραφική του δεινότητα, μιλά τόσο απλά στον αναγνώστη για τόσο μεγάλα θέματα, τα οποία απασχολούν τον άνθρωπο σε όλη την πορεία του στη Γη. Εξαιρετικό το εύρημα των ένθετων ιστορίων - επιστολών που εμπεριέχουν όλη τη σοφία από αρχαίες μυθολογίες. Μαζί με το κείμενο "φιλοσοφεί" και σε βοηθά να στοχαστείς και η ζωγραφική της Φωτεινής Στεφανίδη που αποδίδει εξαιρετικά το πεδίο δράσης των ηρώων, όχι ως ντεκόρ αλλά ως κυρίαρχο στοιχείο της εξέλιξης της δράσης. Για παιδιά από 9 έως 109 ετών. Β. Ηλιόπουλος

 

Το πέτρινο σπίτι χτισμένο σε πλαγιά. Μπροστά του ένας πορτοκαλεώνας, από την πίσω την αυλή ξεχώριζε το δάσος με τις Φιλύρες. Εκεί ο παππούς έφτιαχνε τις ιστορίες του. Εκεί ξέσπασε και η φωτιά που όλα τα έκαψε.

Αλλά ο παππούς ήξερε να κάνει τα όνειρά του αλήθεια… Μου έμαθε και μένα, τον εγγονό του, τον τρόπο. Κι εγώ τον δωρίζω σε σένα. Με τον παππού έχω το ίδιο όνομα. Με σένα τα ίδια όνειρα… Υποθέτω.

Τον είχα πιστέψει.

Με τον πατέρα και τη μητέρα επιστρέψαμε στον άλλο τόπο. Μεγάλωνα, μάθαινα όλα όσα η ζωή προσφέρει σε ένα παιδί που μεγαλώνει.

Μα πέρα και πίσω από τα μαθήματα της καθημερινότητας, ήταν και όσα γνώριζα από τις ιστορίες που ο παππούς μού είχε κάποτε στείλει μέσα σε μεγάλους κίτρινους φακέλους. Τις διάβαζα πια, ξανά και ξανά. Καθεμιά και για ένα φυτό, δέντρο ή λουλούδι· καθεμιά τους και για μια ιδέα, ένα συναίσθημα, κάποιο ιδανικό.

Συχνά λέμε πως «η ζωή συνεχίζεται». Αλλά δεν το λέμε σωστά – «τη ζωή εμείς τη συνεχίζουμε», αυτό θα πρέπει και να λέμε και να θυμόμαστε.

Ο Μάνος Κοντολέων για να αποδείξει αυτή τη φράση έγραψε τούτο το βιβλίο. Και το βλέπει ως αφορμή για μια συζήτηση, ως αφορμή να μοιραστεί τούτη τη σκέψη του με περισσότερους. Και στη συνέχεια ελπίζει πως η δική του αυτή ιστορία ίσως γίνει στάση ζωής σε έναν από εμάς. Σ’ έναν αναγνώστη του.

Κι αυτός με τη σειρά του… Γράψει τη δική του.

Κάπως έτσι, λοιπόν, ξεκίνησε η ιδέα για να γραφτεί αυτή η ιστορία που μιλά για το πως αξίζει κανείς να βλέπει τη σχέση του τώρα με το χτες, το τι σημαίνει να ζεις άλλοτε μέσα στη φύση κι άλλοτε σε μια πόλη, τι σημαίνει να θυμάσαι και τι να δημιουργείς. Το ότι ο πολιτισμός δεν κληρονομείται μόνο, αλλά και κατακτάται.

Μέσα στο κείμενο συνυπάρχουν περιγραφές φυσικών καταστροφών, όπως μια μεγάλη πυρκαγιά, με αφηγήσεις πανάρχαιων μύθων δημιουργίας στοιχείων της Φύσης, ενώ παράλληλα εξελίσσονται οι ανθρώπινες σχέσεις διαμορφώνοντας το ίδιο το μέλλον του ανθρώπου.

Ένα βιβλίο με αληθινά γεγονότα, αλλά και μύθους για τόπους που αγαπάμε, μια αφήγηση για όσους ακούνε στο ίδιο με το δικό μας όνομα, έχουν το ίδιο όνειρο.

Με το ίδιο όνομα | ΔΙΠΤΥΧΟ (diptyxo.gr)

Με τον Κώστα Στοφόρο συζητάμε για το "Με το ίδιο όνομα"

 

-Ποια στάθηκε η αφορμή για το νέο σου βιβλίο;

-Ομολογώ πως αυτή η ιστορία ξεκίνησε με μια εσωτερική συνομιλία με τον εαυτό μου. Ήταν το καλοκαίρι του 2021, εγώ από το Πήλιο παρακολουθούσα τις φωτιές στην Εύβοια και στην Αττική, στην τηλεόρασή μου κάποια στιγμή είδα τις φλόγες να πλησιάζουν το σπίτι μου και… Ξαφνικά αισθάνθηκα πως δεν υπήρχε κάποιο συναίσθημα να με ταρακουνά. Αμέτοχος -απίθανη εμπειρία, το ομολογώ. Εκείνη την ώρα, η Άννα, η κόρη μου, μας πήρε τηλέφωνο από τα Χανιά και με ένα σπάσιμο στη φωνή προσπαθούσε να παρηγορήσει την Κώστια, τη  μητέρα της κι εμένα. Ενώ και η ίδια ήταν συγκλονισμένη καθώς έβλεπε μια καταστροφή που αποκτούσε και προσωπική διάσταση. Κι εγώ, της απάντησα… Της είπα πως ότι κι αν χάναμε θα ήταν υλικό. Όλα τα πολύτιμα τα είχα φυλαγμένα στη μνήμη. Κι αφού ζούσα, τίποτε στην ουσία δεν θα έχανα.

Κάποια στιγμή, λίγες μέρες αργότερα, άρχισα να γράφω το «Με το ίδιο όνομα». Έτσι χωρίς προγραμματισμό. Στην ουσία έγραψα για τη μνήμη που συνδέει τον άνθρωπο με τον ίδιο τον εαυτό του, με έναν άλλον άνθρωπο, αλλά και τον Άνθρωπο με την ίδια τη Φύση.

-«Τη ζωή εμείς τη συνεχίζουμε». Τι σημαίνει αυτή η κομβική φράση του βιβλίου για σένα;

- Πως όλα είναι μνήμη και από τη μνήμη φτιάχνουμε το μέλλον. Δεν είναι τυχαίος ο τίτλος –‘Με το ίδιο όνομα’. Συμβολικά και μόνο πρωταγωνιστούν ένας παππούς και ο εγγονός του. Στην ουσία μίλησα για τη συνέχεια των γενεών. Για τη συνέχεια της ίδιας της ζωής.  Και τη ζωή του ανθρώπινου γένους  ο ίδιος ο άνθρωπος τη φτιάχνει. Και είναι το μόνο είδος του ζωικού βασιλείου που το κάνει αυτό. Γιατί διαθέτει μνήμη.

-Αφηγείσαι με έναν μοναδικό τρόπο μύθους για τα δέντρα. Θα μπορούσε να είναι η αρχή για μια σειρά βιβλίων;

-Ο άνθρωπος και η Φύση -στενή η σχέση. Ασφαλώς και στο παρελθόν το έχω μετατρέψει σε ιστορίες. Πρόχειρα θυμάμαι το έργο μου «Το Νησί με τις Λέξεις που Αγαπάνε», αλλά και τη σειρά των βιβλίων μου «Μανόλο και Μανολίτο και Μανουήλ». Τώρα αν αυτό θα το συναντήσω συγγραφικά και στο μέλλον… Δεν ξέρω. Πολύ πιθανόν. Έτσι κι αλλιώς από τους Μύθους ξεκίνησε ο Πολιτισμός μας.

-Είσαι από τους πλέον βραβευμένους συγγραφείς βιβλίων για παιδιά και νέους. Έχουν μεγαλώσει πολλές γενιές με τα δικά σου τα βιβλία. Θεωρείς πως η παιδική- νεανική λογοτεχνία θεωρείται από ορισμένους ως υποδεέστερο είδος;

-Ναι, θεωρείται. Και δεν μπορώ να καταλάβω αυτή τη στάση. Όχι πως δεν υπάρχουν και άτεχνα έργα σε αυτή την κατηγορία. Αλλά μήπως κάτι παρόμοιο δε συμβαίνει και στην ενήλική λογοτεχνία; Νομίζω πως αυτή η στάση που επισημαίνεις έχει να κάνει με μια διάθεση πολλών, πάρα πολλών ενηλίκων να διαχωρίζουν την ύπαρξή τους ως παιδιά από αυτή που διαθέτουν ως ενήλικες. Και μάλλον  υποτιμούν την πρώτη.  Αλλά για να φτάσεις στο ρετιρέ, πρέπει να έχεις περάσει και από το ισόγειο. Κι αν αυτό έχει χωρίς σωστή δόμηση φτιαχτεί, όλο το οικοδόμημα θα καταρρεύσει.

Μα όλο αυτό το θέμα που θίγεις με την ερώτησή σου είναι πολύ βαθύ και απαιτεί μια άλλη συζήτηση. Που θα στηρίζεται και σε άλλους άξονες -πολιτικούς, κοινωνικούς, ψυχαναλυτικούς κ.λπ

-Συχνά -όχι μόνο από τα βιβλία σου- παίρνεις θέση και για τα πράγματα του τόπου. Όπως και για το πρόσφατο έγκλημα στα Τέμπη. Πιστεύεις πως οι Έλληνες διανοούμενοι στην εποχή μας στέκονται στο «ύψος των περιστάσεων»;

- Στην πλειονότητά τους θα έλεγα πως όχι. Θεωρώ πως ένα μεγάλο μέρος των διανοούμενων έχει στρέψει την προσοχή του προς τον ίδιο τους τον εαυτό. Ένας εγωκεντρισμός επικρατεί. Κι ένας στείρος ανταγωνισμός. Βέβαια όλο αυτό το κλίμα το συντηρεί και η γενικότερη κοινωνική στάση, ο τρόπος που εκφράζονται τα διάφορα ΜΜΕ. Αλλά με τίποτε δεν μπορώ να δικαιολογήσω την απουσία της ελληνικής διανόησης από τα φλέγοντα πολιτικά θέματα της εποχή μας. Την απουσία της , όπως και την επιπόλαιη, συχνά, τοποθέτησή της.

(Ο δρόμος της Αριστεράς, Μάιος 2023)