Αγαπητέ κε Κοντολέων,
Ελπίζω να είστε πολύ καλά! Σας το είχα υποσχεθεί πως θα σας έγραφα
ολοκληρώνοντας το μυθιστόρημά σας, θυμάστε; Είναι πράγματι μέρες που τελείωσα
τη "ΜΑΣΚΑ ΣΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ", αλλά η αίσθηση που μου προκάλεσε παραμένει νωπή.
Πολύ-επίπεδο έργο, πολύ-φωνικό, πολύ-πρόσωπο, μεγαλοπρεπές όχι μόνο για τα
πολυ- που προανέφερα, αλλά για τον όγκο του υλικού που επεξεργαστήκατε, καθώς
και για την τολμηρή σύμπλεξη των οργανικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι
τρεις βασικοί ήρωες στο αφηγηματικό παρόν. Η αποσυμπίεση του άχθους που
βιώνουν επέρχεται -θαυμαστό!- με τη διέλευση της ίδιας οδού, που αποδεικνύεται
για όλους βασιλική.
Το υλικό σας είναι πλούσιο, με τόσες διακειμενικές αναφορές που θα θαύμαζε
φιλόλογος και θεατρολόγος. Ήρωες απτοί μέσα στις υψηλές και τις αδύναμες στιγμές
τους, ιδωμένοι με σεβασμό και κατανόηση. Σχεδόν ζήλεψα τη σχέση που χτίσατε με
όλους τους! Σας φανταζόμουν να τους σμιλεύετε με πλαστικότητα, να τους δανείζετε
από τα δικά σας αποθέματα και να τους αφήνετε έπειτα με εμπιστοσύνη να βαδίσουν
τις αναπόδραστες δικές τους διαδρομές. Σαν καλοβαλμένος γονιός, θα σκεφτείτε
ίσως. Μα, όπως κάθε γνήσια σχέση, είναι κι αυτή ανταποδοτική· μεγαλώνοντας τους
ήρωες, δε μεγαλύνεται και ο δημιουργός τους;
Πάντως, από την αρχή το κείμενό σας μου καλλιέργησε μια αίσθηση ονειρικού
μετεωρισμού. Σας το δήλωσα κιόλας. Κάτι λανθάνον κυοφορούνταν, που απέρρεε
ίσως από τη συνθήκη ενός προηγούμενου έργου σας, ενώ παράλληλα αυτονομούνταν
στο τρέχον. Ένας υπαρξιακό και αστυνομικό μυστήριο πλανιόταν και συντόνιζε τη
δράση των ηρώων, που αποκτούσαν έτσι δυναμική, πασχίζοντας να το
οριοθετήσουν.
Εκ των υστέρων αντιλαμβάνομαι ότι ο κύριος λόγος για το σύθαμπο της
ατμόσφαιρας είναι ότι συνυφάνατε τη ζωή με το απείκασμά της, δηλ. το θέατρο, τις
μορφές (πχ Κλειώ) με τις περσόνες (πχ Ιουλιέτα), τα πρόσωπα (Λουκάς Αλεξίου) με
τα προσωπεία (Λεονάρντο, Ρωμαίος κλπ), τις όψεις (συμπλεγματική μητέρα) με τις
αντανακλάσεις τους (υποκριτική ιδιοφυΐα του γιου), το στιγμιαίο της θεατρικής
πράξης με το εξακολουθητικό της ζωής. Έτσι, διαστρωματώσατε αινιγματικά την
αλήθεια με τις ερμηνείες της.
Και προεκτείνω λίγο τη σκέψη, ελπίζω να μη σας κουράζω... Αν ο Λουκάς
Αλεξίου υπήρχε κυρίως μέσω των ρόλων που υποδυόταν, πόσο απέχει το ηδονικό
του μαρτύριο από εκείνο του συγγραφέα που συνυπάρχει με τα πλάσματά του ωσεί
πραγματικά (και ενυπάρχει βέβαια σε αυτά); Του δημιουργού που συνθέτει με τα
διαθέσιμα οικοδομικά του υλικά μια αληθοφανή κοσμογονία, έχοντας συνάμα
επίγνωση της πλασματικής και ουτοπικής της υφής;
Προσωπικά, με άλλα λόγια, μου φαντάζει δυσχερής η αδιατάρακτη χάραξη
των συνόρων, η εναλλαγή μεταξύ του αρχιτέκτονα (συγγραφέα) και των ενοίκων
(ηρώων) ενός ολοκλήρου κόσμου... Πώς γίνεται ο συγγραφέας να ζει επάλληλες ζωές
και να διατηρεί απαρασάλευτη γείωση με τη δική του; Να πλαστουργεί με
αλάνθαστες αναλογίες λογικής και συναισθήματος, τέχνης και τεχνικών, με
συνιστώσες γλώσσας, ιστορίας, ψυχολογίας, μύθου ή όποιων άλλων πηγών; Και
έπειτα να ταχτοποιείται στον δικό του καθημερινό βίο, να γίνεται θνητός από
κοσμοποιός;
Γενικοί οι προβληματισμοί μου, δεν τους απευθύνω ειδικά σε εσάς, κε
Κοντολέων... Πιθανόν η απάντηση να έγκειται απλά στο πολυδύναμο του ταλέντου.
Επανέρχομαι στο αρχικό μας ερέθισμα. Η ΜΑΣΚΑ ΣΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ δεν ομοιάζει
με κανένα από τα μυθιστορήματα που έχω διαβάσει, πολύ- σε πολλούς τομείς.
Γλώσσα λεπτοδουλεμένη και εξίσου τολμηρή. Για μένα λογοτεχνία που θα διάβαζαν
κάλλιστα ενήλικες. Α, και κάτι που δε σας είπα στη συνάντηση: η αποτύπωση της
νεανικής ιδιοσυστασίας (ο ιδεαλισμός, ο ερωτισμός, η ανένδοτη υπερβολή) μου
θύμισε την κλασική τοποθέτηση περί νεότητας του Αριστοτέλη στη Ρητορική.
Διαχρονικότητα, λοιπόν, που υπογραμμίστηκε και μέσα από την άλκιμη
παρουσία του κλασικού θεάτρου. Και μαζί κοινωνική σπουδή της μέσης ελληνικής
οικογένειας, μα και ένα πλαίσιο θέασης της ελληνικής εκπαίδευσης, που μου
τσίγκλισε έναν κριτικό αναστοχασμό, καθόσον την υπηρετώ...
Σας ευχαριστώ που με φέρατε σε επαφή με το συγκεκριμένο έργο αλλά και με
όλα τα μυθιστορήματα που συνέχουν ως τώρα την ομάδα φιλαναγνωσίας. Σας
εύχομαι καλή συνέχεια σε ό,τι πραγματεύεστε και φυσικά ένα όμορφο καλοκαίρι!
Με εκτίμηση,
Κατερίνα Δημόκα
(Η Κατερίνα Δημόκα είναι συγγραφέας. Βιβλία της: 'Όμηρος στο πέλαγο', 'Δυο στόματα' κ.α )