Μαρία Μαμαλίγκα
«Μερκάντο»
Εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Τη δική της πορεία έχει διανύσει η Μαρία Μαμαλίγκα στο χώρο της λογοτεχνίας μας. Γνωστή μέχρι σήμερα από έξι -αν καλά θυμάμαι- βιβλία για παιδιά που τα χαρακτηρίζει μια ιδιαιτέρως προσωπική άποψη για το πως μπορεί να γράφεται αυτού του είδους λογοτεχνικό κείμενο, τώρα εισέρχεται και στο χώρο της λογοτεχνίας των ενηλίκων.
Και εισέρχεται με τρόπο εντυπωσιακό.
Το τελευταίο της βιβλίο, η νουβέλα «Μερκάντο’ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως ένα
κείμενο ενηλικίωσης, αλλά προτιμώ να το θεωρήσω μια κατάθεση για το πως η
Ιστορία βιώνεται σε ατομικό επίπεδο.
Ζούμε την Ιστορία. Όταν θα την γράψουν, θα ξέρουν
πόσο προσωπικό πόνο κρύβει η κάθε γραμμή; (σελ. 84)
Με τη φράση αυτή μπορεί κανείς να περιγράψει και το βασικό
νήμα που διαπερνά τη ζωή όχι μόνο της κεντρικής ηρωίδας, αλλά και όλων των
υπολοίπων προσώπων του έργου.
Μια νέα κοπέλα, εβραία που ζει στη Ρόδο τα χρόνια της
γερμανοϊταλικής κατοχής όλων των Δωδεκανήσων είναι το πρόσωπο στη ζωή του
οποίου ο αναγνώστης θα κληθεί να συμμετάσχει.
Ναι, ακριβώς αυτό -συμμετάσχει. Γιατί η Μαρία Μαμαλίγκα έχει
καταφέρει να δημιουργήσει μια δική της αφηγηματική τεχνική όπου η τριτοπρόσωπη
αφήγηση συνεχώς εναλλάσσεται με ημερολογιακές καταγραφές, και όπου ακόμα οι
λιτές, σχεδόν ψυχρές περιγραφές συνυπάρχουν με σκιρτήματα ψυχογραφικών και
φιλοσοφικών στοχασμών.
Μια νέα, λοιπόν, Εβραία, στη Ρόδο που θα δημιουργήσει δεσμό
με τον Τούρκο πολιτιστικό ακόλουθο, που θα μείνει έγκυος, αλλά θα βρεθεί μόνη μετά
τον ξαφνικό θάνατο του συντρόφου της. Απέναντι σε μια κοινωνία που δυσκολεύεται
να αποδεχτεί την αμφισβήτηση παραδοσιακών αρχών.
Κι ενώ οι ναζί θα μαζεύουν του εβραίους του νησιού για να
τους στείλουν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, η νεαρά θα φυγαδευτεί από τον Τούρκο
Πρόξενο στα παράλια της Τουρκίας με ένα άλλο πλέον όνομα και μια άλλα ταυτότητα
-από Ελληνίδα και εβραία, Τουρκάλα και μουσουλμάνα.
Το παιδί της θα γεννηθεί νεκρό, ο δρόμος της θα τη φέρει
στην Κωνσταντινούπολη κι ενώ εκείνη να αγωνίζεται να στήσει και πάλι μια
εντελώς νέα ζωή, όλοι οι δικοί της θα χαθούν στην κόλαση του Άουσβιτς.
Αλλά η ζωή συνεχίζεται , ό,τι έχασε… «τα ανακαλύπτω πάλι από την αρχή. Μέσα μου
κι έξω. Κτίζω τον κόσμο και τον εαυτό μου ξανά» (σελ.110)
Η νεαρά κοπέλα θα ωριμάσει, θα ζήσει σε άλλες χώρες. Μα δεν θα έχει ποτέ ξεχάσει, αλλά και
με συνεχή δυσκολία θα αποδέχεται πως ήταν πάντα ένας ‘μερκάντο’ -που στα
λαντίνο σημαίνει εκείνο/η που εξαγοράστηκε με λύτρα από τον θάνατο.
Μια νουβέλα όπου η χρήση της γλώσσας έχει μια πλαστικότητα,
λέξεις και φράσεις ξεχασμένων διαλέκτων εισχωρούν στην αφήγηση. Κι ακόμα ένα
κείμενο που έρχεται να φωτίσει μια στιγμή ιστορίας, μια από εκείνες τις στιγμές
που η μεγάλη Ιστορική Αφήγηση τις έχει τοποθετήσει ως υποσημειώσεις στις πίσω
σελίδες του βιβλίου της.
Η Μαρία Μαμαλίγκα έχει με δημιουργικό τρόπο εμπλουτίσει την
μυθιστορηματική της εξιστόρηση και με
πολλές τοπογραφικές λεπτομέρειες, αλλά και -κυρίως αυτό- με τη δημιουργία μια
ηρωίδας όπου πείθει ότι μπορεί κάλλιστα να μην είναι μια μυθιστορηματική
περσόνα, αλλά μια γυναίκα που έζησε και βίωσε όλη την γκάμα των συναισθημάτων
μιας εποχής που βίαια χαράκτηκε από την αναλγησία της Ιστορίας.
Απόσπασμα:
Η ιστορία της ποίησης -η εκδίκηση του ανθρώπου απέναντι
στην Ιστορία. Τη μία, με το γιώτα μικρό, την επιλέγουμε κι είναι προσωπική. Η
άλλη, με το γιώτα κεφαλαίο, μας επιβάλλεται. Αμείλικτα και απρόσωπα. (σελ. 85)
https://bookpress.gr/kritikes/elliniki-pezografia/20683-merkanto-tis-marias-mamaligka-kritiki-mia-zoi-eksagorasmeni-apo-ton-thanato??utm_source=Newsletter&utm_medium=email
(552 λέξεις)