Παλαιότερες Αναγνώσεις -"Έξω από το σώμα"

Θεόδωρος Γρηγοριάδης
“Έξω απ΄ το σώμα”
Μυθιστόρημα
Εκδόσεις Πατάκη, 2003


Με το έκτο του αυτό μυθιστόρημα ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης επιβεβαιώνει ότι οι συγγραφικές του εμμονές έχουν κυρίως να κάνουν με την ανίχνευση των τρόπων που συνδέεται το απώτερο παρελθόν με το σήμερα. Και για μια ακόμα φορά τοποθετεί τη δράση σε περιοχή της Βόρεια-Ανατολικής Ελλάδας.
Εδώ, στο τελευταίο αυτό μυθιστόρημα το Παγγαίο όρος είναι που θα φιλοξενήσει τις πράξεις των κεντρικών προσώπων του έργου και αυτό το βουνό είναι που θα προσφέρει την ιστορία του, τους μύθους και τους θρύλους του για να γεννηθούνε νέα πάθη και να προκληθούν νέα δράματα.
Θα ήθελα από την αρχή να τονίσω ότι εκτιμώ την συγγραφική θέση του Θεόδωρου Γρηγοριάδη –εκεί που οι περισσότεροι από τους συγγραφείς της γενιάς του αναλώνονται σε υπαρξιακά αδιέξοδα των αστών που συχνάζουν σε συγκεκριμένες περιοχές της πρωτεύουσας, ο Γρηγοριάδης αναζητά τους μόνιμους κατοίκους της περιφέρειας ή όσους την έχουν για κάποιο λόγο επιλέξει ως χώρο παραμονής τους και περιγράφει το πώς ένας τόπος σχεδόν ξεχασμένος μπορεί να επιδρά σε όσους εξακολουθούν να τον κατοικούν και εν τέλει να τον εμπιστεύονται.
Στο “ Έξω απ΄ το σώμα” περιγράφεται η έρευνα που επιχειρεί ένας δημοσιογράφος γύρω από την εξαφάνιση ένας άντρα.
Είναι γεγονός ότι συχνά τον τελευταίο καιρό διαβάζουμε μυθιστορήματα που αναπτύσσουν αυτήν την πορεία ανακάλυψης του άλλου που τελικά δεν είναι παρά μια οδός προς συνειδητοποίηση του εσώτερου εγώ του αναζητούντος . Να θυμίσω κάπως πρόχειρα τον Δημήτρη Μίγγα και το “Σπάνια χιονίζει στα νησιά” και τον Αλέξη Σταμάτη με το “Μπαρ Φλωμπέρ”. Αλλά και ο ίδιος ο Γρηγοριάδης έχει και σε προηγούμενα έργα του χρησιμοποιήσει αυτή τη φόρμα δομής ενός μύθου.
Την επαναλαμβάνει και το “Έξω απ΄ το σώμα”;
Όχι ακριβώς, μιας και πολύ γρήγορα δίπλα σε αυτή την πορεία αυτογνωσίας του κεντρικού ήρωα (που είναι και ο αφηγητής της ιστορίας) έρχονται να προστεθούν γενικότεροι προβληματισμοί σχετικοί με την ίδια τη διαδικασία της σύλληψης, την εξωσωματική γονιμοποίηση, τις ηθικές και ψυχολογικές επιπτώσεις όσων εμπλέκονται σε μια τέτοια διαδικασία, αλλά και το κατά πόσον όλα αυτά συνδέονται με παγανιστικές λατρείες, αρχαίες θρησκείες και διαχρονικούς θρύλους.
Με άλλα λόγια ο Γρηγοριάδης σχεδίασε ένα όχι μόνο ιδιαιτέρως φιλόδοξο μυθιστόρημα, αλλά και σύνθετο. Φιλόδοξο αφού επιζητά να αντιπαραθέσει επιστημονικά επιτεύγματα και ανθρώπινες αντιδράσεις, σύνθετο μιας και στο μυθιστορηματικό ιστό επεμβαίνουν φιλοσοφικές σκέψεις, αρχαίοι μύθοι και τραγωδίες, σημερινές καταστάσεις, κοινωνικές αναλύσεις και ερωτικά πάθη.
Το μυθιστόρημα με όλα αυτά τα στοιχεία που διαθέτει είναι ως να ζητά από τον αναγνώστη του να το εκτιμήσει με τρόπο εγκεφαλικής προσέγγισης. Μα στην προσπάθειά του αυτή ξεχνά πως ο αναγνώστης αυτού του είδους της πεζογραφίας θέλει να συναντήσει και χαρακτήρες που δεν θα δηλώνουν μόνο την αλήθεια τους, αλλά και θα τη ζούνε.
Με άλλο τρόπο ειπωμένη η αντίρρηση μας ως προς το “Έξω απ΄ το σώμα” έχει να κάνει με τους χαρακτήρες που ο συγγραφέας δημιούργησε για να υποστηρίξουν και να υπηρετήσουν τους στόχους του.
Σχεδόν όλα τα κεντρικά πρόσωπα ενώ με έντονο τρόπο και ομολογουμένως αριστοτεχνικά λεπτομερή περιγράφονται ως προς τις πράξεις τους ακόμα και τις πλέον προσωπικές, δεν πείθουν ότι είναι κάτι περισσότερο από μαριονέτες που ότι κι αν κάνουν δεν φαίνεται και να το βιώνουν.
Οι αποφάσεις τους είναι δοτές, οι σχέσεις τους με την δυναμική του χώρου και της φύσης δεν συνάδει με ότι γίνεται γνωστό ως προς την προηγούμενη ζωή τους και πολύ συχνά λύσεις ακραίες και ανομοιογενείς μεταξύ τους επιστρατεύονται για να φέρουν το όλο δράμα στην κάθαρση και λύση του.
Παρόλα αυτά δεν θα πρέπει να μην εκτιμηθεί και ότι καλό υπάρχει μέσα στο έργο.
Πρώτα απ΄ όλα η ενδιαφέρουσα περιγραφή του φυσικού περιβάλλοντος. Ακόμα η σκιαγράφηση των δεύτερων προσώπων που υπάρχουν μέσα στο μυθιστόρημα γίνεται με καίριες και σύντομες επισημάνσεις. Η διάθεση να ερμηνευθεί το σήμερα μέσα από το μακρινό χτες –στοιχείο που δίνει και μια ενδιαφέρουσα παγανιστική ανάσα στην επιστημονική γνώση. Οι ζωντανοί διάλογοι ακόμα κι όταν δεν φτάνουν να εξηγούν το γιατί γίνονται ανάμεσα σε δυο ή και περισσότερα πρόσωπα.
Και βέβαια, αυτό που και πιο πάνω αναφέρθηκε – το ότι ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης ψάχνει νέα θέματα, ξεφεύγει από την εγωκεντρική ομφαλοσκόπηση και τελικά τολμά να αντιμετωπίσει το ρίσκο της νέας θεματικής πρότασης.