Η εβραία νύφη

Νίκος Δαββέτας
«Η εβραία νύφη»
μυθιστόρημα
Εκδόσεις Κέδρος

Αρχές της δεκαετίας του ’80 γνώρισα τον Νίκο Δαββέτα.
Μόλις είχε εκδώσει την πρώτη του ποιητική συλλογή σε εκδοτικό οίκο που κι εγώ κάτι δικό μου είχα εμπιστευθεί, ενώ παράλληλα μας έφερε πιο κοντά τον έναν στον άλλο, ο κοινός θεσσαλονικιός φίλος, ο πεζογράφος Περικλής Σφυρίδης.
Εκείνα τα χρόνια είχα στενές σχέσεις με αρκετούς ποιητές της γενιάς του κι έτσι μαζί με τα ποιήματα των άλλων, διάβαζα ως επαρκής αναγνώστης της ποίησης και τις επόμενες δικές του ποιητικές συλλογές.
Ο νέος και πολλά υποσχόμενος ποιητής των «Εραστών της Όστριας» επιβεβαίωνε το ταλέντο του με «Τη μυστική ταφή της Ελεονώρας Τίλσεν»
Αλλά στη συνέχεια οι δρόμοι μας πήραν κάπως πιο απομακρυσμένους προσανατολισμούς κι έτσι ομολογώ πως ξαφνιάστηκα όταν διαπίστωσα πως ο Νίκος Δαββέτας άφησε την ποίηση για να εισέλθει στους χώρους της πεζογραφίας.
Ως ευαίσθητος άνθρωπος πάντα θυμάται τους παλιούς του φίλους και έτσι πάντα φρόντιζε να μου στέλνει τα νέα του βιβλία.
Δεν κουράστηκα, λοιπόν, να διαπιστώσω πως ενώ πλέον είχα να κάνω με μια καθαρή πεζογραφική δύναμη, από την άλλη άκουγα πάντα (οι σελίδες με κάνανε να ακούω) όχι τόσο τους ήχους μιας ποιητικής γλώσσας, όσο τη στέρεα δομή μιας ποιητικής φόρμας.
Τα πεζά του Δαββέτα κρατάνε την αρχιτεκτονική ενός ποιήματος.
Νομίζω πως εδώ, στο τελευταίο του μυθιστόρημα, το «Η εβραία νύφη», το φαινόμενο αυτό είναι πανίσχυρο και επιβάλλει με μαεστρία την παρουσία του.
Γιατί ενώ το έργο μοιάζει να αφηγείται την ερωτική ιστορία ανάμεσα σε μια νεαρά ανορεξική με πατέρα φιλοναζιστή και σε ένα νέο άντρα με προβλήματα αποδοχής του δικού του οικογενειακού παρελθόντος, στην ουσία περιγράφει βασικές παραμέτρους εθνικών τύψεων –οι εβραίοι της Θεσσαλονίκης και το πώς όσοι από αυτούς κατάφεραν να επιστρέψουν από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης βρήκαν τις περιουσίες τους να τις νέμονται άλλοι. Κι αυτή την κατάβαση στο έρεβος της εθνικής τύψης, το κείμενο την επιτυγχάνει με μια δομή που χαρακτηρίζεται από την ελευθερία σύνθεσης ενός ποιήματος. Ο Δαββέτας αδιαφορεί (ως ένα σημείο) για την πεζογραφική συνέχιση των όσων μας πληροφορεί. Προτιμά να τονίσει τις επισημάνσεις του με άλματα χρονικά, με το να φωνάζει στο προσκήνιο πρόσωπα που πιο πριν δεν έχει φροντίσει να μας τα γνωρίσει.
Θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίζει το κείμενο μια πειραματική συνύπαρξη πεζογραφικής γλώσσας και ποιητικής φόρμας.
Αλλά κάθε τι που χαρακτηρίζεται ως πειραματικό θεωρείται και ως ημιτελές.
Η «Εβραία Νύφη» όμως είναι άρτιο κείμενο. Και ως μυθιστόρημα κυρίως- αλλά και ως μαρτυρία ή πιο σωστά υπενθύμιση συμβάντων ελαφρώς λησμονημένων, της πρόσφατης ιστορίας.
ΥΓ Μια ένσταση για το εξώφυλλο. Καθόλου, μα καθόλου δεν υπηρετεί ούτε το περιεχόμενο, ούτε το ύφος του μυθιστορήματος.