Παιδικό χαμόγελο σε ενήλικο πρόσωπο
Κατερίνα Κρις «Άβιβλος συγγραφέας Φραντζ Κλάφτα – Τα λόγια είναι περιττά»
Εκδόσεις Πατάκη
Μου χρειάστηκαν 40 χρόνια για να βρω την έκφραση που περιγράφει τον τρόπο που προσπαθώ να γράφω τα βιβλία μου εκείνα που ανήκουν στη λογοτεχνία για παιδιά – «ενήλικη παιδικότητα».
Είναι ακριβώς ο τρόπος με τον οποίο έχουν γραφτεί όλα τα κείμενα που απευθύνονται σε παιδιά και παράλληλα σε ενήλικες. Είναι τα κείμενα αυτής της κατηγορίας που διατηρούν τη δυνατότητα να συνομιλούν με αναγνώστες διαφόρων εποχών.
Αναφέρομαι στα παραμύθια του Ουάιλντ μα και του Άντερσεν, τον Μικρό Πρίγκιπα ή την Αλίκη, τον Πίτερ Παν ή τη Μαίρη Πόππινς. Και για να μνημονεύσω και τους δικούς μας – Μάρω Λοΐζου, Ι. Δ. Ιωαννίδης, Φωτεινή Φραγκούλη…
Ιστορίες σαφώς γραμμένες με το συγγραφικό βλέμμα στραμμένο προς το παιδί, αλλά που αυτό το ίδιο βλέμμα δεν αποποιείται το δικαίωμα του ενήλικα να στοχάζεται με τη μαγική αθωότητα ενός παιδιού.
Και να πώς φτάνει ως τις μέρες μας το πάθος του Αηδονιού που το οδηγεί ως τον θάνατο, να πώς πάντα συναρπάζει η ελπίδα της Τοσηδούλας για ένα καλύτερο μέλλον, να πώς πάντα οδηγεί σε ενδοσκόπηση ο μονόλογος της Αλεπούς…
Ενήλικη παιδικότητα – αυτός είναι ο σωστός όρος. Και όσοι πιστεύουν πως στα παιδιά πρέπει να προσφέρουμε λογοτεχνία με τα κριτήρια που τους προμηθεύουμε υποδήματα ή εκπαιδευτικά παιχνίδια, ας καταλάβουν πως η Τέχνη δε χρειάζεται παρά ελευθερία έκφρασης και ειλικρινή ταύτιση του δημιουργού με το δημιούργημά του. Από εκεί και πέρα ο αναγνώστης θα κάνει τις επιλογές του και θα αφεθεί στους δικούς του ρυθμούς για να ενεργοποιηθεί από το λίγο ή πολύ κρυμμένο μυστικό της ιστορίας που διάβασε.
Μα –δεν έχω λόγο να μη το ομολογήσω– πάντα πίστευα πως αυτή η ενήλικη παιδικότητα της γραφής υπήρχε σε κείμενα όπου το συναίσθημα που τα δημιουργούσε ήταν κάτι που αφύπνιζε μια αναπόληση, έναν στοχασμό, ακόμα και μια θλίψη. Και σε μια κάπως ακραία και ασφαλώς σπάνια περίπτωση, προκαλούσε το μειδίαμα – η περίπτωση του Μικρού Νικόλα, για παράδειγμα.
Αυτό πίστευα… Μέχρι πριν από λίγες μέρες, όπου έφτασε στα χέρια μου το τελευταίο βιβλίο της Κατερίνα Κρις «Άβιβλος συγγραφέας Φραντζ Κλάφτα – Τα λόγια είναι περιττά».
Πρώτη μου αντίδραση… Μια ενόχληση. Δε θα ήθελα να χαριεντίζεται κάποιος με ογκόλιθους της λογοτεχνίας.
Αλλά στη συνέχεια σκέφτηκα πως ίσως ακόμα ένας τρόπος να διαβάζει κανείς τη βαθιά αμφισβήτηση του μεγάλου Τσέχου είναι να τολμά να παίζει με το ίδιο του το όνομα.
Και με αυτή την αποενοχοποίηση πήρα να ξεφυλλίζω το βιβλίο.
Κείμενο και εικονογράφηση (δεμένα με έναν απόλυτο τρόπο) έχουν την υπογραφή της Κατερίνας Κρις. Κάτι που έχει γίνει και σε όλα τα προηγούμενα βιβλία της.
Το χιούμορ –όπως σε όλα τα προηγούμενα– και εδώ κυρίαρχο.
Μα είναι ένα χιούμορ που ενώ φαίνεται να στρέφεται προς τα παιδιά (άλλωστε το βιβλίο σε σειρά παιδικής λογοτεχνίας έχει ενταχθεί), στην ουσία σατιρίζει τις αντιδράσεις των ενηλίκων. Μα με έναν τρόπο παιδικό, κεφάτο τρόπο και γι’ αυτό ιδιαιτέρως αποτελεσματικό.
Θέμα του βιβλίου η εξιστόρηση της ζωής και κυρίως των σκέψεων ενός συγγραφέα… τεμπέλη. Μα συγγραφέα που ξέρει καλά να ενεργοποιεί προς όφελός του τα περίφημα ΜΜΕ και τις προτροπές του πλέον σύγχρονου marketing.
Σταχυολογώ σκέψεις του Κλάφτα:
– Ένας συγγραφέας πρέπει να είναι μαθημένος στα δύσκολα, πρέπει να επιλέγει το ακατόρθωτο, το τέλειο, το ιδανικό… ώστε να έχει μια καλή δικαιολογία, αν δεν τα καταφέρει.
–Το πιο δύσκολο πράγμα σε ένα μυθιστόρημα είναι να το τελειώσεις. Θα γράψω λοιπόν το τέλος του μυθιστορήματός μου πριν αρχίσω να γράφω την αρχή, ώστε να εξασφαλίσω πως θα το τελειώσω. Μετά τι θα μείνει; Να γράψω λίγο μπλα μπλα στη μέση και μια αρχή για το τέλος και, τέλος, έτοιμο το βιβλίο.
–Το φιλοσόφησα. Δεν ήταν τυχαίο που ο αναβλητικός μου εαυτός με εμπόδιζε να γράψω. Δεν έγραφα τόσο καιρό, ώστε να μεγαλώσω και να γίνω ένας πιο ώριμος συγγραφέας.
Με τα πιο πάνω παραδείγματα νομίζω πως είναι σαφές πως το συγκεκριμένο βιβλίο, αν και έχει όλες τις δομές έκδοσης ενός παιδικού αναγνώσματος, εντούτοις στρέφει το βλέμμα του κυρίως προς τον ενήλικο και αυτόν τελικά σατιρίζει.
Η ενήλικη παιδικότητα δείχνει ολόφρεσκη και γι’ αυτό και πολυδύναμη.
Και ο μικρός σε ηλικία αναγνώστης θα το χαρεί, αλλά ακόμα περισσότερο ο έφηβος και ακόμα περισσότερο κάποιος ενήλικος (τουλάχιστον αυτός που θα μπορεί να θυμάται πως αξίζει κανείς να γελά και με την αθωότητα ενός παιδιού).
Η εικονογράφηση πανέξυπνη, ακολουθεί το όλο πνεύμα του κειμένου και δένεται αρμονικά μαζί του.
Βιβλίο –συνολικά αν θέλει κανείς να το κρίνει– που σαφώς προτείνει μια συγγραφή όπου το κλασικό ξέρει να μετατρέπεται σε μοντέρνο και που επίσης καταθέτει έναν τρόπο σχολιασμού της καθημερινότητας των ενηλίκων που πλέον έχει ακουμπήσει και τους εφήβους και τα παιδιά –αναφέρομαι στις προσπάθειες επιτυχίας που δε βασίζονται στον κάματο, αλλά στην άνεση, που δεν επενδύουν στην ουσιαστική γνώση, αλλά στην επίφαση μιας δεξιότητας.
Πρώτη ανάρτηση: https://www.vivliopoleiopataki.gr/news/pediko-chamogelo-se-eniliko-prosopo/
Κατερίνα Κρις «Άβιβλος συγγραφέας Φραντζ Κλάφτα – Τα λόγια είναι περιττά»
Εκδόσεις Πατάκη
Μου χρειάστηκαν 40 χρόνια για να βρω την έκφραση που περιγράφει τον τρόπο που προσπαθώ να γράφω τα βιβλία μου εκείνα που ανήκουν στη λογοτεχνία για παιδιά – «ενήλικη παιδικότητα».
Είναι ακριβώς ο τρόπος με τον οποίο έχουν γραφτεί όλα τα κείμενα που απευθύνονται σε παιδιά και παράλληλα σε ενήλικες. Είναι τα κείμενα αυτής της κατηγορίας που διατηρούν τη δυνατότητα να συνομιλούν με αναγνώστες διαφόρων εποχών.
Αναφέρομαι στα παραμύθια του Ουάιλντ μα και του Άντερσεν, τον Μικρό Πρίγκιπα ή την Αλίκη, τον Πίτερ Παν ή τη Μαίρη Πόππινς. Και για να μνημονεύσω και τους δικούς μας – Μάρω Λοΐζου, Ι. Δ. Ιωαννίδης, Φωτεινή Φραγκούλη…
Ιστορίες σαφώς γραμμένες με το συγγραφικό βλέμμα στραμμένο προς το παιδί, αλλά που αυτό το ίδιο βλέμμα δεν αποποιείται το δικαίωμα του ενήλικα να στοχάζεται με τη μαγική αθωότητα ενός παιδιού.
Και να πώς φτάνει ως τις μέρες μας το πάθος του Αηδονιού που το οδηγεί ως τον θάνατο, να πώς πάντα συναρπάζει η ελπίδα της Τοσηδούλας για ένα καλύτερο μέλλον, να πώς πάντα οδηγεί σε ενδοσκόπηση ο μονόλογος της Αλεπούς…
Ενήλικη παιδικότητα – αυτός είναι ο σωστός όρος. Και όσοι πιστεύουν πως στα παιδιά πρέπει να προσφέρουμε λογοτεχνία με τα κριτήρια που τους προμηθεύουμε υποδήματα ή εκπαιδευτικά παιχνίδια, ας καταλάβουν πως η Τέχνη δε χρειάζεται παρά ελευθερία έκφρασης και ειλικρινή ταύτιση του δημιουργού με το δημιούργημά του. Από εκεί και πέρα ο αναγνώστης θα κάνει τις επιλογές του και θα αφεθεί στους δικούς του ρυθμούς για να ενεργοποιηθεί από το λίγο ή πολύ κρυμμένο μυστικό της ιστορίας που διάβασε.
Μα –δεν έχω λόγο να μη το ομολογήσω– πάντα πίστευα πως αυτή η ενήλικη παιδικότητα της γραφής υπήρχε σε κείμενα όπου το συναίσθημα που τα δημιουργούσε ήταν κάτι που αφύπνιζε μια αναπόληση, έναν στοχασμό, ακόμα και μια θλίψη. Και σε μια κάπως ακραία και ασφαλώς σπάνια περίπτωση, προκαλούσε το μειδίαμα – η περίπτωση του Μικρού Νικόλα, για παράδειγμα.
Αυτό πίστευα… Μέχρι πριν από λίγες μέρες, όπου έφτασε στα χέρια μου το τελευταίο βιβλίο της Κατερίνα Κρις «Άβιβλος συγγραφέας Φραντζ Κλάφτα – Τα λόγια είναι περιττά».
Πρώτη μου αντίδραση… Μια ενόχληση. Δε θα ήθελα να χαριεντίζεται κάποιος με ογκόλιθους της λογοτεχνίας.
Αλλά στη συνέχεια σκέφτηκα πως ίσως ακόμα ένας τρόπος να διαβάζει κανείς τη βαθιά αμφισβήτηση του μεγάλου Τσέχου είναι να τολμά να παίζει με το ίδιο του το όνομα.
Και με αυτή την αποενοχοποίηση πήρα να ξεφυλλίζω το βιβλίο.
Κείμενο και εικονογράφηση (δεμένα με έναν απόλυτο τρόπο) έχουν την υπογραφή της Κατερίνας Κρις. Κάτι που έχει γίνει και σε όλα τα προηγούμενα βιβλία της.
Το χιούμορ –όπως σε όλα τα προηγούμενα– και εδώ κυρίαρχο.
Μα είναι ένα χιούμορ που ενώ φαίνεται να στρέφεται προς τα παιδιά (άλλωστε το βιβλίο σε σειρά παιδικής λογοτεχνίας έχει ενταχθεί), στην ουσία σατιρίζει τις αντιδράσεις των ενηλίκων. Μα με έναν τρόπο παιδικό, κεφάτο τρόπο και γι’ αυτό ιδιαιτέρως αποτελεσματικό.
Θέμα του βιβλίου η εξιστόρηση της ζωής και κυρίως των σκέψεων ενός συγγραφέα… τεμπέλη. Μα συγγραφέα που ξέρει καλά να ενεργοποιεί προς όφελός του τα περίφημα ΜΜΕ και τις προτροπές του πλέον σύγχρονου marketing.
Σταχυολογώ σκέψεις του Κλάφτα:
– Ένας συγγραφέας πρέπει να είναι μαθημένος στα δύσκολα, πρέπει να επιλέγει το ακατόρθωτο, το τέλειο, το ιδανικό… ώστε να έχει μια καλή δικαιολογία, αν δεν τα καταφέρει.
–Το πιο δύσκολο πράγμα σε ένα μυθιστόρημα είναι να το τελειώσεις. Θα γράψω λοιπόν το τέλος του μυθιστορήματός μου πριν αρχίσω να γράφω την αρχή, ώστε να εξασφαλίσω πως θα το τελειώσω. Μετά τι θα μείνει; Να γράψω λίγο μπλα μπλα στη μέση και μια αρχή για το τέλος και, τέλος, έτοιμο το βιβλίο.
–Το φιλοσόφησα. Δεν ήταν τυχαίο που ο αναβλητικός μου εαυτός με εμπόδιζε να γράψω. Δεν έγραφα τόσο καιρό, ώστε να μεγαλώσω και να γίνω ένας πιο ώριμος συγγραφέας.
Με τα πιο πάνω παραδείγματα νομίζω πως είναι σαφές πως το συγκεκριμένο βιβλίο, αν και έχει όλες τις δομές έκδοσης ενός παιδικού αναγνώσματος, εντούτοις στρέφει το βλέμμα του κυρίως προς τον ενήλικο και αυτόν τελικά σατιρίζει.
Η ενήλικη παιδικότητα δείχνει ολόφρεσκη και γι’ αυτό και πολυδύναμη.
Και ο μικρός σε ηλικία αναγνώστης θα το χαρεί, αλλά ακόμα περισσότερο ο έφηβος και ακόμα περισσότερο κάποιος ενήλικος (τουλάχιστον αυτός που θα μπορεί να θυμάται πως αξίζει κανείς να γελά και με την αθωότητα ενός παιδιού).
Η εικονογράφηση πανέξυπνη, ακολουθεί το όλο πνεύμα του κειμένου και δένεται αρμονικά μαζί του.
Βιβλίο –συνολικά αν θέλει κανείς να το κρίνει– που σαφώς προτείνει μια συγγραφή όπου το κλασικό ξέρει να μετατρέπεται σε μοντέρνο και που επίσης καταθέτει έναν τρόπο σχολιασμού της καθημερινότητας των ενηλίκων που πλέον έχει ακουμπήσει και τους εφήβους και τα παιδιά –αναφέρομαι στις προσπάθειες επιτυχίας που δε βασίζονται στον κάματο, αλλά στην άνεση, που δεν επενδύουν στην ουσιαστική γνώση, αλλά στην επίφαση μιας δεξιότητας.
Πρώτη ανάρτηση: https://www.vivliopoleiopataki.gr/news/pediko-chamogelo-se-eniliko-prosopo/
No comments:
Post a Comment