Λιλή Λαμπρέλλη "Εσύ τι λες πολύτιμο πως είναι;"

Τα εικονογραφημένα βιβλία σε μεγάλο σχήμα παρουσιάζουν μια άνθηση στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια.

Από το σχήμα τους και μόνο προδιαθέτουν αυτόν που σκέφτεται να τα επιλέξει πως απευθύνονται κυρίως σε αναγνώστες μικρής ηλικίας. Αλλά και πολύ συχνά η όλη τους εμφάνιση (ποιότητα χαρτιού και εκτύπωσης) τους χαρίζει την ιδιότητα μιας καλαίσθητης έκδοσης που μπορεί να προσελκύσει αναγνώστες διαφορετικών ηλικιών.

Είναι γεγονός πως τέτοιας μορφής εκδόσεις στηρίζονται κυρίως στην εικονογράφηση. Ο εικονογράφος, με άλλα λόγια, είναι αυτός που με τη δουλειά του θα δώσει το όποιο ποιοτικό στίγμα στο βιβλίο. Κι έτσι, πολύ συχνά, βλέπουμε τέτοια βιβλία που, αν και έχουν πολύ όμορφες και με άποψη εικόνες, διαθέτουν κείμενο κακογραμμένο, αφελές, σαφώς υποδεέστερο των εικόνων που το περιγράφουν. Αλλά εδώ γίνεται ένα λάθος – το εικονογραφημένο βιβλίο (picture book) πρέπει να έχει προέλθει από μια ισότιμη ποιοτικά συνύπαρξη λόγου και εικόνας.

Μια τέτοια ισοτιμία χαρακτηρίζει και το βιβλίο Εσύ τι λες πολύτιμο πως είναι; που το υπογράφουν η Λίλη Λαμπρέλλη (κείμενο) και η Κέλλυ Ματαθία-Κόβο (εικόνες).

Η συγκεκριμένη εικονογράφος έχει εικονογραφήσει αρκετά παιδικά βιβλία γνωστών συγγραφέων και μαζί με ένα από τα πλέον πρόσφατα, στο οποίο η ίδια έχει γράψει και το κείμενο, δείχνει πως έχει διαμορφώσει το δικό της εικονογραφικό ύφος – αρκούντως περιγραφικό, διακριτικά ονειρικό, με άποψη, που εκφράζει μια αισθαντική παιδικότητα.

Τα στοιχεία αυτά τα συναντούμε και σε αυτή την έκδοση. Αλλά αυτό που νομίζω πως κάνει τούτο το βιβλίο να έχει μια εντελώς δική του ταυτότητα είναι το ύφος του κειμένου.

Η Λίλη Λαμπρέλλη είναι μια από τις πλέον σημαντικές αφηγήτριες λαϊκών παραμυθιών από όλο τον κόσμο. Οι αφηγήσεις της στηρίζονται στο ηχόχρωμα της φωνής που έρχεται να φωτίσει τις υπόγειες διαδρομές των συναισθημάτων, έτσι όπως αυτά έχουν καταγραφεί μέσα σε προτάσεις προορισμένες να ακούγονται.

Γι’ αυτό τον λόγο και η ίδια διαμορφώνει κατά κάποιο τρόπο τους λαϊκούς μύθους όχι ως προς τα αφηγούμενα γεγονότα, αλλά ως προς τη γλωσσική τους ενσάρκωση. Κάποια από τα παραμύθια που αφηγείται τα έχει εκδώσει και σε μια σειρά μικρών βιβλίων, που κάλλιστα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως προτάσεις προς νέους αφηγητές. Και παράλληλα έχει γράψει και δικές της ιστορίες – όλες τους με πλούσια και ποιοτική εικονογράφηση από καταξιωμένες εικονογράφους (Ψαράκη, Στεφανίδη).

Μια ιστορία που γίνεται βιβλίο και συνοδεύεται από εικόνες ασφαλώς και διαθέτει μια γλωσσική οντότητα διαφορετική από εκείνη την οποία θα είχε αν κάποιος την αφηγείτο.

Άλλες οι απαιτήσεις του γραπτού λόγου κι άλλες εκείνου που αιωρείται στον χώρο μιας προφορικότητας.

Μα αυτή τη φορά η Λαμπρέλλη καταφέρνει να καταγράψει την ιστορία της με τέτοιο τρόπο, ώστε η όραση ως προς την ανάγνωση και η ακοή ως προς την αφήγηση να συνταιριάζουν τις προδιαγραφές τους.

… Ένας ασβός τριγυρνούσε στο δάσος ψάχνοντας να μάθει πιο είναι το πιο πολύτιμο πράγμα στον κόσμο. Και ρώτησε την πέτρα κι αυτή του είπε: «Να ’σαι ελαφρύς και να πετάς». Και ρώτησε την πεταλούδα. «Να ’σαι βαρύς και να αντέχεις».

Οι προτάσεις, την ώρα που ο αναγνώστης τις διαβάζει, είναι σαν και να τις ακούει. Κι έτσι –με αυτή την ευαίσθητη αλλά και αρμονική μουσικότητα– η ιστορία συνεχίζεται.

Δεν είναι μια ιστορία δράσης, ούτε είναι τα γεγονότα που περιγράφονται αυτά που θα μας κρατήσουν το ενδιαφέρον. Είναι η ενσάρκωσή τους που αβίαστα θα οδηγήσει στο τελικό συμπέρασμα για το ποιο μπορεί να είναι το πολύτιμο.

… Τ’ όνειρό μου. Γιατί απ’ αυτό ξεκινάει ό,τι είναι πολύτιμο. Και τώρα και πάντα.

Μια τέτοια αφηγηματική ταυτότητα έρχεται με συνέπεια να υπερασπιστεί την ενσυνείδηση, η οποία και τελικά προσφέρεται στον αναγνώστη.

Με την απλότητα των παλιών παραμυθιών και με τη φιλοσοφική στάση των μύθων που μας έρχονται από τους πολιτισμούς της Ανατολής, η Λαμπρέλλη κατέγραψε τη δική της ιστορία σε μια έκδοση που αξίζει να την πιάσουν και χέρια παιδικά και χέρια με σκούρες κηλίδες. Γιατί όλοι μας –από την αρχή της ζωής μας έως το τέλος της– αναρωτιόμαστε ποιο μπορεί να είναι το πολύτιμο, το δικό μας πολύτιμο.

https://www.vivliopoleiopataki.gr/blog/post/19978/Esu-ti-les-polutimo-pos-einai;/?fbclid=IwAR0QTD0y82RYKB90McUf83ckgcm3Gf2549_Xva3D3GsZaBSJqZGaxdz22O8