ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΥ
Ο Μάνος Κοντολέων γεννήθηκε στην Αθήνα από γονείς που κατάγονταν από τη Σμύρνη της Μικράς Ασίας. Σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αλλά ασχολείται με τη λογοτεχνία από τα παιδικά μου χρόνια δημοσιεύοντας κείμενά μου στο περιοδικό «Διάπλαση των Παίδων». Την πρώτη του εμφάνιση στα Γράμματα την έκανε το 1969 συμμετέχοντας σε ανθολογία νέων πεζογράφων και μετά από δέκα χρόνια κυκλοφόρησε το πρώτο του βιβλίο. Τα βιβλία του έχουν τιμηθεί με κρατικά βραβεία, τα οποία κυκλοφορούν σε διάφορες χώρες του κόσμου ενώ συνολικά το έργο του στην παιδική, εφηβική και ενηλίκων λογοτεχνία είναι σε θέση να τον συστήσει από μόνο του χωρίς μαγικό τρόπο. Θα έλεγε κάποιος πώς είναι ο συγγραφέας που αγκαλιάζει κάθε πτυχή της Παιδικής Ψυχής από τότε έως σήμερα …
«Αφήγηση» και «Ο Φωκίων ήταν ελάφι» ήταν τα πρώτα saw συγγραφικά έργα αν δεν κάνω λάθος κ. Κοντολέων. Πόσο έχει αλλάξει ο τρόπος συγγραφής σας από τότε έως σήμερα;
Έχει αλλάξει και είναι λογικό κάτι τέτοιο μετά από 40 χρόνια συνεχούς συγγραφής. Τώρα το πόσο δεν μπορώ μήτε να το προσδιορίσω, μήτε και να το εντοπίσω με ακρίβεια. Φαντάζομαι πως έχει να κάνει με τον τρόπο που εγώ ο ίδιος ως άνθρωπος και ως αναγνώστης έχω αλλάξει. Πάντως, όταν το πρώτο μου βιβλίο «Ο Φωκίων ήταν ελάφι» κυκλοφόρησε ξανά πριν από κάποιους μήνες, με τον τίτλος «Ο Φωκίων ΔΕΝ ήταν ελάφι» νομίζω πως έγινε σαφές σε όσους παρακολουθούν τη συγγραφική μου πορεία πως μπορεί η δομή της φράσης και τα σύμβολα να έχουν αλλάξει, αλλά παραμένει πάντα ο ίδιος προβληματισμός και η ίδιες θέσεις.
Περιγράφεται πάντα με τόση ευαισθησία τα ίδια τα παιδιά, με κάθε λεπτομέρεια τους και θίγεται πολύ σημαντικά θέματα κ. Κοντολέων που ίσως να μην τολμούσαν αρκετοί συγγραφείς. Ποια η σχέση σας με την παιδική ηλικία όλα αυτά τα χρόνια της πορείας σας, που οφείλεται αυτή;
Διατηρώ πάντα μια διαλεκτική σχέση με την παιδική ηλικία. Και έτσι γράφω με μια ενήλικη παιδικότητα. Δεν ξεχνώ τον τρόπο που βίωνα το κάθε τι ως παιδί, αλλά αυτό το ‘δεν ξεχνώ’ δεν παραμένει απλώς ως στοιχείο αναπόλησης, αλλά συνεχώς αναδημιουργεί και αναδημιουργείται από τις ενήλικες παραστάσεις και αντιδράσεις μου. Με άλλα λόγια δεν θέλω να διδάξω κάτι, θέλω όμως να το φωτίσω με τέτοιο τρόπο ώστε να ενδιαφέρει ενήλικες και παιδιά.
Ποιο είναι το πιο “δύσκολο” θέμα για το οποίο έχετε συγγράψει μέχρι στιγμής;
Δεν υπάρχει εύκολο ή δύσκολο θέμα. Θα έλεγα μάλιστα πως δεν είναι το όποιο θέμα που με δυσκολεύει, αλλά οι χαρακτήρες που πρέπει να πλάσω για να αναπτύξω το θέμα.
Ποιος να ήταν αυτός που θα ’θελε να βρει τον έρωτα πάνω στον κορμό μιας παπαρούνας τελικά κ. Κοντολέων;
Η παπαρούνα συμβολίζει το πάθος που για λίγο διαρκεί. Και το κάθε πάθος πρέπει σύντομα να χάνεται, διαφορετικά θα μετατρέπεται σε συνήθεια. Με μια άλλη παρομοίωση θα έλεγα πως το πάθος είναι φυλλοβόλο δέντρο.
Υπάρχουν και άλλα δώρα που δεν ανοίξατε; Δώρα που κρύβουνε τις ευχές που αξιωθήκατε;
Σίγουρα… Ή μάλλον ελπίζω να υπάρχουν κι άλλα. Θα ήταν κρίμα να μην πάρω, αλλά και να μην δώσω, άλλα δώρα… Με αγαπήσανε πολλοί και τους θυμάμαι με ευγνωμοσύνη. Με αγαπούν πολλοί και χαίρομαι να είμαι μαζί τους. Μεγάλα δώρα που έχουν χαρίσει οι αναγνώστες μου. Ότι μπορούσα με όλη μου την καρδιά να προσφέρω σε ανταπόδοση τα έχω κρύψει μέσα στα βιβλία μου.
«Όταν είμαι -ή θέλω να είμαι- αισιόδοξος, τότε γράφω για παιδιά.
Όταν ονειρεύομαι μια επανάσταση, τότε γράφω για τους εφήβους.
Όταν φοβάμαι, τότε είναι που γράφω για τους ενήλικες. Κι όμως, τελικά… Τίποτε από εμένα δε φαίνεται.» Αυτή τη χρονική περίοδο τι γράφεται κ. Κοντολέων με όλα αυτά που διαδραματίζονται γύρω μας; Δεν θα προσθέσετε κάτι από τα προσωπικά σας βιώματα;
Όταν ονειρεύομαι μια επανάσταση, τότε γράφω για τους εφήβους.
Όταν φοβάμαι, τότε είναι που γράφω για τους ενήλικες. Κι όμως, τελικά… Τίποτε από εμένα δε φαίνεται.» Αυτή τη χρονική περίοδο τι γράφεται κ. Κοντολέων με όλα αυτά που διαδραματίζονται γύρω μας; Δεν θα προσθέσετε κάτι από τα προσωπικά σας βιώματα;
Όχι ακόμα αυτά που ζούμε δεν έχω αποφασίσει να τα χρησιμοποιήσω σε ένα μου βιβλίο. Αλλά από την άλλη την ουσία όλων αυτών ήδη και εδώ και χρόνια τη συναντά κανείς στον πυρήνα βιβλίων μου όπως «Δε με λένε Ρεγγίνα, Άλεχ με λένε», «Ανίσχυρος άγγελος», «Ιστορία ευνούχου», «Ερτιλή Αγωγή», «Αμαρτωλή Πόλη», «Η Κασσάνδρα στη Μαύρη Άμμο». Ξέρετε πάντα μα απασχολούσε τόσο η ατομική όσο και η συνολική ευθύνη.
«Όσο πιο σύνθετες είναι οι καταστάσεις που ζούνε οι ήρωές σου, τόσο και πιο βαθιά πρέπει να χωθείς στο διάδρομο που θα σε οδηγήσει στο δωμάτιο της αυτογνωσίας. Τελικά, μετά από κάθε βιβλίο, έχω ανακαλύψει μία ακόμα κρυφή πτυχή του εαυτού μου.» Ποιες είναι οι κρυφές πτυχές σας τελικά κ. Κοντολέων;
Δεν έχω κρυμμένες πτυχές. Όλες σε κάποια βιβλία μου θα τις συναντήσετε. Όπως εγώ τις συνάντησα και τις κατανόησα πληρέστερα μέσα από βιβλία άλλων συγγραφέων. Για μένα τελικά αυτή είναι η λογοτεχνία -είτε τη διαβάζεις είτε τη γράφεις. Ανακάλυψη νέων πτυχών σκέψης, συναισθήματος, ιδεολογία. Και βέβαια πράξης.
Ένα αντικείμενο με το οποίο είστε συνδεδεμένος πέραν των βιβλίων σας;
Με πολλά. Αλλά τελικά έχω αρχίσει να τα μαζεύω όλα μέσα στη μνήμη μου. Από εκεί κανείς δεν μπορεί να μου τα πάρει. Θα τα πάρω εγώ μαζί μου.
Η συνέντευξη που έχετε πάρει στον εαυτό σας στο προσωπικό σας site αποτελεί μια εξαιρετική ιδέα για να σας γνωρίσουμε όλοι καλύτερα. Τι άλλο θα θέλατε να ρωτήσετε εσείς τον εαυτό σας;
Κάποτε έχω πει -και είναι κάτι που συνεχίζω και θα συνεχίσω να το λέω- πως γράφω για να ζω και ζω για να γράφω. Άρα ότι ρωτώ τον εαυτό μου και όποια απάντηση έχω βρει ή όχι, μέσα στα βιβλία μου υπάρχουν.
Κατά πόσο έχετε βοηθήσει την κόρη σας στο δικό της συγγραφικό έργο;
Δεν ξέρω τι εννοείται λέγοντας ‘βοήθεια’. Εκείνο που μπορώ να τεκμηριώσω είναι πως ως γονιός μεγάλωσα μαζί με τη σύντροφό μου, και την Άννα και τον γιο μας τον Δομήνικο με κάποιες βασικές αρχές που έχουν να κάνουν με την ατομική αξιοπρέπεια, την συμμετοχή στα κοινά, στις αρχές γενικά του Διαφωτισμού. Τα παιδιά μας , καθώς τόσο εγώ όσο και η Κώστια, ζούμε μέσα στα βιβλία, μεγάλωσαν με τη συντροφιά τους και το καθένα με τον δικό του τρόπο και χρόνο δημιούργησε μια προσωπική σχέση με τη λογοτεχνία. Καμαρώνω ως γονιός και ως παλαιότερος συγγραφέας κρίνω.
Aν έπρεπε να επιλέξετε μόνο ένα βιβλίο σας που με αυτό άλλαξε η κοσμοθεωρία σας ποιο είναι αυτό και με ποιον ήρωα σας ταυτίζεστε περισσότερο;
Και πάλι δεν μπορώ να ξεχωρίσω. Κάθε βιβλίο μου και μέρος, μικρό η μεγάλο, των ιδεών μου κρύβει. Κάθε ήρωάς μου μέρος από το Είναι μου έχει. Μαζί τους έζησα. Τους γέννησα και με κρατήσανε, με κρατούνε ζωντανό.
Τι σημαίνει για εσάς «Πηγή Παιδείας»;
Η Τέχνη, η Επιστήμη, η Ζωή. Με αυτή ή και με την ανάποδη σειρά. Εξαρτάται από τον τρόπο που ο καθένας αναζητά την Πηγή.
Ποια είναι τα επόμενα επαγγελματικά σας σχέδια, κατά πόσο θεωρείται ότι έχετε επιτύχει τους προσωπικούς και επαγγελματικούς αρχικούς σας στόχους;
Είμαι ευχαριστημένος, μάλλον αυτά που έχω κάνει με γεμίζουν. Θα μπορούσαν και να είναι σημαντικότερα. Θα μπορούσαν και να μην ήταν. Ανιστόρητο ότι κανείς κι αν υποθέσει. Συνεχίζω να γράφω. Βιβλία μου νέα είναι έτοιμα να κυκλοφορήσουν μόλις περάσει -και όποτε περάσει- η κρίση. Έχω ολοκληρώσει νέα. Σχεδιάζω άλλα… Αφού συνεχίζω να ζω, συνεχίζω και να γράφω.
Τι θα θέλατε να πείτε σε όλους του αναγνώστες σας για την κατάσταση αυτή που βιώνουμε σήμερα ή να τους δώσετε μια συμβουλή;
Ας κατανοήσουμε όλοι πως και την πιο απλή σκέψη, πράξη και απόφαση πρέπει να την αντιμετωπίσουμε ως πράξη πολιτική. Η Δημοκρατία -αν θέλουμε να ισχυριζόμαστε πως ζούμε σε δημοκρατικά πολιτεύματα- απαιτεί συνεχή εγρήγορση.
Θα θέλατε να κλείσουμε με μια φράση των βιβλίων σας;
Από το μυθιστόρημά μου «Η Κασσάνδρα στη Μαύρη Άμμο», διαλέγω τη φράση: Τα ταπεινά όνειρα των ταπεινών είχα μάθει να τα βοηθώ να εκφραστούνε.
