Αιμίλιος Σολωμού «Το ποτάμι»

Αιμίλιος Σολωμού

«Το ποτάμι»

Εκδόσεις Πατάκη

Ο Κύπριος συγγραφέας Αιμίλιος Σολωμού (1971) είναι γνωστός στο ελληνικό κοινό με τα δύο του μυθιστορήματα για ενήλικες και με δύο μικρότερης έκτασης λογοτεχνικά κείμενα για παιδιά.

Έχει τιμηθεί με το Λογοτεχνικό Βραβείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2013 και παράλληλα με το συγγραφικό του έργο είναι εκπαιδευτικός στη Μέση Εκπαίδευση.

Με τη μέχρι τώρα συγγραφική του πορεία δείχνει να απλώνει τις συγγραφικές του συνθέσεις τόσο στη λογοτεχνία των ενηλίκων, όσο και σε αυτή που απευθύνεται εκδοτικά σε αναγνώστες μικρότερων ηλικιών.

Δεν υπάρχουν πολλοί συγγραφείς που γράφουν στη γλώσσα μας και οι οποίοι ισομερώς μοιράζουν τις εμπνεύσεις τους στα δυο αυτά ήδη της λογοτεχνίας. Και πάντα σε αυτές τις περιπτώσεις έχει ενδιαφέρον να δει κανείς αν υπάρχουν ή όχι διαφορές στη γραφή και αν ναι, ποιες είναι αυτές.

Χαρακτηριστική περίπτωση διαφορετικής συγγραφικής «ταυτότητας» είναι ο Παντελής Καλιότσος, ενώ αντίθετα η Ελένη Σαραντίτη διατηρεί την ίδια ματιά και όταν γράφει για παιδιά και όταν γράφει για ενήλικες.

Αλλά αυτό το θέμα ασφαλώς και δεν εξαντλείται στο πλαίσιο ενός σημειώματος και απλώς το έθιξα αναζητώντας να το ερευνήσω στην περίπτωση του Αιμίλιου Σολωμού.

Κατά την άποψή μου, ο Σολωμού ανήκει στην κατηγορία εκείνη όπου τα βιβλία του για παιδιά διαθέτουν μια έντονη συμβολικότητα, ενώ των ενηλίκων μια τάση αναψηλάφησης του παρελθόντος και ένα ένδυμα έστω και υποτυπώδους αστυνομικής πλοκής.

Μένω στην «παιδική» παρουσία του και ιδιαίτερα στο πιο πρόσφατο από αυτά τα δύο βιβλία του, το Ποτάμι.

Σε έναν απροσδιόριστο τόπο, σε μια απροσδιόριστη εποχή (πάντως σύγχρονη), ένα αγόρι περνά τις μέρες του ζώντας με τη μητέρα του και αναπολώντας τον πατέρα του που έχει φύγει για να πολεμήσει.

Εκείνο που έδενε πατέρα και γιο ήταν το ψάρεμα στο κοντινό ποτάμι. Εκεί συνηθίζει το αγόρι να πηγαίνει και ψαρεύοντας να αισθάνεται πως η πατρική παρουσία είναι κοντά του.

Ώσπου μια μέρα, στην όχθη του ποταμού αρχίζουν να φτάνουν διάφορα χειροποίητα δώρα και τελικά το αγόρι θα αναζητήσει αυτόν που τα στέλνει και θα βρεθεί στην καλύβα ενός γέροντα που η συντροφιά μαζί του θα τον παρηγορεί, καθώς ο νέος του ηλικιωμένος φίλος από τη μια θα τον διαβεβαιώνει πως η επιστροφή του πατέρα δεν θα αργήσει και από την άλλη θα του διαβάζει αποσπάσματα από τον « Γλάρο Ιωνάθαν», βιβλίο που το αγόρι διάβαζε μαζί και με τον πατέρα του.

Τελικά ο πατέρας επιστρέφει όταν πια κανείς δε θα το ελπίζει, αλλά ο γέρος εξαφανίζεται και η καλύβα του βρίσκεται κατεστραμμένη. Ανάμεσα όμως στα συντρίμμια της, υπάρχει το βιβλίο του Γλάρου Ιωνάθαν.

Αυτή με λίγα λόγια είναι η υπόθεση του έργου, αλλά στη λογοτεχνία δεν έχει και τόση -ή μόνο- σημασία το τι λέγεται αλλά κυρίως το πως αυτό λέγεται.

Και στο σημείο αυτό ανακαλύπτουμε την ιδιαιτερότητα της γραφής του Σολωμού. Φράσεις σύντομες, περιγραφές έντονες, απουσία πυκνής δράσης, ξετύλιγμα συναισθηματικών αντιδράσεων, σύμβολα και μια τάση να μην εξηγηθούν τα πάντα. Με άλλα λόγια, μια καθαρή λογοτεχνία όπου δεν την ενδιαφέρει τόσο το τι θα αφηγηθεί αλλά το πώς θα το αφηγηθεί.

Στην περίπτωση του συγκεκριμένου βιβλίου, έχουμε μια συμβολική ανάπτυξη της σχέσης που μπορεί να συνδέσει την απουσία αγαπημένου προσώπου με την υποκατάστασή του. Μια υποκατάσταση που θα την υλοποιήσει ακριβώς αυτό το κενό της παρουσίας μέσα στην απτή καθημερινότητα.

Το ποτάμι είναι ο δρόμος που συνδέει το σκληρό σήμερα με το νοσταλγικό χθες. Από αυτό όμως θα έρθει η αντικατάσταση και η παρηγορία.  Και η απούσα πατρική φιγούρα, έως ότου γίνει και πάλι παρούσα, θα εκπροσωπείται από τον αφηγητή μιας ιστορίας που μιλά για την ελπίδα και την αγάπη.

Ιδιαίτερο κείμενο. Με τον ρεαλισμό να συνυπάρχει με το όνειρο.

Τελικά να αναζητά και να ανακαλύπτει το πώς μια ουτοπία μπορεί να γίνει πραγματικότητα.

https://www.vivliopoleiopataki.gr/blog/post/20178/Aimilios-Solomou-To-potami/?fbclid=IwAR3cQNF71Xv_Mc2UXmOiJ3NktvIKY8ZbzOL05wuHbtlE90U7JyTpzJfRV-E