Nicole Krauss «Τι σημαίνει να είσαι άντρας»

 

Nicole Krauss

«Τι σημαίνει να είσαι άντρας»

Μετάφραση: Ιωάννα Ηλιάδη

Εκδόσεις Μεταίχμιο

 

                       

Γεννημένη στη Νέα Υόρκη το 1974, η Νικόλ Κράους έχει μέχρι σήμερα εκδώσει μια σειρά βιβλίων (μυθιστορήματα και συλλογές διηγημάτων) τα περισσότερα από τα οποία διακρίθηκαν με διάφορα βραβεία και ασφαλώς κυκλοφορούν μεταφρασμένα σε πολλές γλώσσες.

Αν και η καταγωγή της έχει ρίζες στην Ευρώπη και η γεννήθηκε στις ΗΠΑ, πέρασε ένα μεγάλο μέρος της ζωής της στο Ισραήλ οπότε  είναι και πολύ λογικό να χρησιμοποιεί συχνά πρόσωπα με εβραϊκή καταγωγή για να πλάσει τις ηρωίδες και τους ήρωές της.

Αυτό ακριβώς συμβαίνει και σε αυτή τη συλλογή διηγημάτων. Όλοι σχεδόν οι κεντρικοί χαρακτήρες έχουν ρίζες ή ζούνε ή σε κάποια περίοδο της ζωής τους ζήσανε στο Τελ Αβίβ και στο Ισραήλ γενικότερα.

Παρόλα αυτά δεν φαίνεται η συγγραφέας να θέλει να φωτίσει μια τέτοια καταγωγή των ηρώων της. Νομίζω πως τους χρησιμοποιεί ως άτομα που διαθέτουν ένα κοσμοπολιτισμό, ως ανθρώπους που αν και κρατάνε έστω και χαλαρούς δεσμούς με την καταγωγή τους, στην ουσία δρουν και σκέφτονται ως εκπρόσωποι μιας κοινωνικής τάξης που έχει μάθει να κινείται γεωγραφικά, αρά χωρίς άλλα μαζικά χαρακτηριστικά πέρα από αυτά του φύλλου τους-μα κάπως έτσι ερμηνεύεται και ο τίτλος της συλλογής «Τι σημαίνει να είσαι άντρας» (To Be a Man – ο τίτλος της αμερικάνικης έκδοσης).

Τι σημαίνει να είσαι άντρας, λοιπόν, σε πολλές εκδοχές, αλλά όλες μέσα από την οπτική θέση γυναικών.

Γυναίκες ανύπαντρες, γυναίκες που έχουν παντρευθεί, γυναίκες που έκανα παιδιά, γυναίκες ως σύντροφοι, γυναίκες ως κόρες, γυναίκες συμβιβασμένες, αλλά και επαναστάτριες. Γυναίκες που κέρδισαν  στη ζωή κι άλλες που χάσανε.

Και όλες αυτές έχουν δίπλα τους ένα άντρα -και αυτόν περιγράφουν ακόμα κι όταν αναφέρονται στον ίδιο τους τον εαυτό.

Θα έλεγα πως η Κράους με τη συλλογή αυτή των διηγημάτων της καταφέρνει να κάνει μια πολύμορφη ανάλυση των σχέσεων που συνδέουν τα δυο φύλλα.

Ανάλυση σαφώς με θηλυκή ταυτότητα, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν διαθέτει και αντικειμενικότητα και οξυδέρκεια στις καταγραφές της. Κι άλλωστε τελικός στόχος είναι η αλληλοκατανόηση των δυο φύλλων.

Από την πλευρά ενός άντρα αναγνώστη περιμένει κανείς μια αντίδραση που θα εμβαθύνει στην αυτοανάλυση  και στον φωτισμό του τρόπου σκέψης και συναισθημάτων των γυναικών.

Αλλά κάτι παρόμοιο νομίζω πρέπει να περιμένει κανείς από μια γυναίκα αναγνώστη. Γιατί αυτό που αναζητούν οι γυναίκες από τους άνδρες, πολύ συχνά είναι οι ίδιες που θα το δημιουργήσουν ή και θα το εμποδίσουν να δημιουργηθεί.

Με άλλα λόγια, οι άρρενες ήρωες των διηγημάτων, έχοντας αυτήν την σαφέστατα κοινωνικά κληροδοτημένη ταυτότητα ενός αρσενικού, θα πρέπει να την αναμορφώσουν μέσα από την παρέμβαση ενός θηλυκού συντρόφου

«Μα θα με σκότωνες;» τον ρωτάει τώρα, αν και με ίσως λιγότερη δυσπιστία απ΄ όση θα εξέφραζε προς κάποιον που δεν είχε σε κάποιες περιπτώσεις ξαπλώσει κάτω ένα άγνωστο με μια γροθιά ή σχεδόν σπάσει τα ξύλινα κάγκελα στο κεφαλάρι του κρεβατιού της επειδή την ώρα του οργασμού του αισθάνθηκε μια ανεξέλεγκτη επιθυμία να καταστρέψει κάτι.

«Φυσικά και θα σε σκότωνα» λέει. «Θα είχα σκοτώσει πιστεύοντας -έχοντας ανατραφεί έτσι ώστε να πιστεύω- ότι έκανα το σωστό».

«Ποτέ δεν θα μπορούσα να σκοτώσω κάποιον» επιμένει εκείνη.

Διηγήματα ασυνήθιστης ανάλυσης σχέσεων άλλοτε κάτω  από το φως κι άλλοτε μέσα στο σκοτάδι καταστάσεων που δημιουργούνται από συνθήκες αποχωρισμού, εξουσίας, βίας, ταύτισης και αγάπης.

Επάξια μεταφρασμένα από την Ιωάννα Ηλιάδη.

Βιβλιοδρόμιο, 28/5/2022