Benito Perez Galdos

 

Benito Perez Galdos

«Μια τέχνη που ζει από τον θάνατο -και άλλες φανταστικές ιστορίες»

Μετάφραση, σημειώσεις, επίμετρο: Δήμητρα Παπαβασιλείου

Εκδόσεις  Ροές

 

Ο Benito Pérez Galdós (1843 – 1920) υπήρξε ένας εμβληματικός Ισπανός συγγραφέας και θεωρείται εξίσου σημαντικός μυθιστοριογράφος με τον Θερβάντες.

Άφησε ένα πλούσιο έργο -31 μυθιστορήματα, 20 συλλογές διηγημάτων, 23 θεατρικά έργα και 46 ιστορικά μυθιστορήματα, γνωστά ως Εθνικά Επεισόδια καθώς καταγράφουν τις σημαντικότερες στιγμές της ισπανικής ιστορίας.

Προσωπικότητα έντονη -έζησε με πάθος την καθημερινότητά του, μελέτησε βαθιά την παγκόσμια λογοτεχνία, τη σκέψη του τη χαρακτήριζε μια ουσιαστική πολιτικοποιημένη δομή και όλα αυτά καθρεφτίζονται στα έργα του.

Θεωρείται ως βασικός εκπρόσωπος του ρεαλιστικού μυθιστορήματος της Ισπανίας (εφάμιλλος του Μπαλζάκ) αλλά και του νατουραλισμού  (μια ισπανική εκδοχή του Ζολά)

Αν και έμεινε κυρίως γνωστός για τα ρεαλιστικά του έργα (ο Μπουνιουέλ πάνω σε μυθιστορήματά του στήριξε δυο από τις πλέον γνωστές ταινίες του – Τριστάνα και Βιριδιάνα) μέσα από τα οποία και κάνει μια έντονη κριτική στα ήθη και τις αρχές της αστικής τάξης,  παράλληλα ασχολήθηκε και με το είδος εκείνου του διηγήματος που μπορεί κανείς να το ονομάσει φανταστικό και σίγουρα προπομπό του μαγικού ρεαλισμού, αλλά και των έργων του Μπόρχες.

Όπως συχνά συμβαίνει με συγγραφείς που εκφράζονται με ποικίλους τρόπους, έτσι και στην περίπτωση του Galdós τα ρεαλιστικά έργα του υπερίσχυσαν των φανταστικών και κατά τη διάρκεια των χρόνων που έζησε, αλλά και στα αμέσως επόμενα. Γενικότερα, το καυστικά κριτικό πνεύμα του δεν ήταν αρεστό στη δικτατορία του Φράνκο κι έτσι η αναγνώριση του ταλέντου του σε διεθνές επίπεδο άργησε να έλθει.

Αλλά πλέον ολοένα και περισσότερο τα έργα του επανέρχονται στο προσκήνιο.

Στην Ελλάδα στην ουσία είναι σχεδόν άγνωστος -κάποιες εκδόσεις της Τριστάνα, ενός ακόμα ρεαλιστικού μυθιστορήματος και παραδόξως κάποια από τα φανταστικά έργα του -κυρίως διηγήματα.

Το πλέον πρόσφατο αυτό με τον τίτλο «Μια τέχνη που ζει από τον θάνατο και άλλες φανταστικές ιστορίες»

Ιδιαίτερα κατατοπιστική έκδοση σχετικά με την πλευρά αυτή της συγγραφικής ταυτότητας του Galdós καθώς η Δήμητρα Παπαβασιλείου έχει φροντίσει πέρα από την ρέουσα και μέσα στο πνεύμα του αρχικού κειμένου μετάφραση που υπογράφει, να εμπλουτίσει το βιβλίο με πολλές σημειώσεις που βοηθούν τον αναγνώστη να διαπιστώσει το πως ο συγκεκριμένος συγγραφέας ενσωμάτωνε μέσα στις φράσεις του και διάφορα πολιτιστικά ή γεωγραφικά κ.α στοιχεία, αλλά και με το επίσης ενδιαφέρον επίμετρο όπου τοποθετεί τον Galdós μέσα στην εποχή του.

Από εκεί και πέρα μένει στον αναγνώστη να αφεθεί σε μια πάλλουσα και ευρηματική εξιστόρηση θαυμαστικών, υπερρεαλιστικών και φανταστικών συμβάντων όπου το αναπάντεχο τέλος άλλοτε απομυθοποιεί το ρεαλισμό  της καθημερινότητας κι άλλοτε πάλι τον στρέφει προς μια νέα θεωρητική διάσταση.

Κι έτσι ενημερωνόμαστε πως έρχονται κάποιες φορές που τα γεγονότα και ανατρέπουν τα αναμενόμενα, αλλά και πως οι παραδεδεγμένοι μύθοι αντιστρέφονται, ποιας υφής και περιεχομένου ίσως να είναι τα δώρα που το θείο βρέφος προσφέρει σε άλλα βρέφη, με ποιον τρόπο μια απλή διαδρομή με ένα τραμ μετατρέπεται σε μυθιστόρημα λαϊκών προδιαγραφών, αλλά και τα καλλιτεχνήματα που θα μπορούσαν να δημιουργηθούν αν συνεργαζόντουσαν καλλιτέχνες διαφορετικών εθνικοτήτων και εποχών.

Τέτοια περιστατικά και άλλα ακόμα παρόμοια που καθώς αμφισβητούν τη λογική, καταφέρνουν να φέρουν στην επιφάνεια την ανατροπή και την επανάσταση τόσο στη σκέψη όσο και στις προθέσεις.

Μα αυτή έτσι αλλιώς είναι η στόχευση της λογοτεχνίας του υπερρεαλισμού και ο Galdós την επιτυγχάνει απόλυτα όσο και ευρηματικά.

Οι περιγραφές είναι γεμάτες από λεπτομερείς μα  και ολοζώντανες εικόνες τόπων και οδών, ενώ την ίδια στιγμή οι δομές των ιστοριών άλλοτε παραπέμπουν σε παραμύθια και άλλοτε οδηγούν σε αμφισβητήσεις διαχρονικών συμβόλων.

Τα μέσα που χρησιμοποιεί συχνά διαθέτουν έναν κοινωνικό σαρκασμό, αλλά και ένα διαβρωτικό χιούμορ. Δε διστάζει να αναζητήσει νέες προοπτικές φωτισμού σε σύμβολα και να αφεθεί σε μια διάθεση ανατροπής τους.

Τελικά ο Galdós αποδεικνύει πως η μη ρεαλιστική προσέγγιση άλλοτε μιας  καθημερινότητας κι άλλοτε διαχρονικών αξιών, μπορεί να εμπλουτίζει έναν τρόπο μη συμβατικής  σκέψης, μια στάση εν τέλει ζωής που με ελευθερία μπορεί να αποφασίζει ποιες αξίες αξίζει να ακολουθεί και ποιες όχι.

(Βιβλιοδρόμιο, 625 λέξεις)