Αντονί Πασερόν "Τα παιδιά κοιμήθηκαν"

 

Αντονύ Πασσερόν

«Τα παιδιά κοιμήθηκαν»

Μετάφραση: Μήνα Πατεράκη – Γαρέφη

Εκδόσεις Πατάκη

 

 

Το 1983 στη Νίκαια της Γαλλίας έχει γεννηθεί ο Αντονύ Πασσερόν και είναι καθηγητής της γαλλικής λογοτεχνίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Το μυθιστόρημα «Τα παιδιά κοιμήθηκαν» αν και είναι το πρώτο που εκδίδει, αμέσως κέρδισε την προσοχή κοινού και κριτικών καθώς αποδεικνύουν τα δυο βραβεία που μέσα στο 2022 κέρδισε.

Και ομολογουμένως είναι ένα ιδιαιτέρως ενδιαφέρον ως προς το θέμα του έργο, αλλά και επίσης ιδιαιτέρως πρωτότυπο ως προς τη δομή του.

Ο ίδιος ο συγγραφέας δεν κρύβει το ότι ο κεντρικός ήρωας του έργου του, ο Ντεζιρέ, υπήρξε θείος του. Και τη ζωή του αφηγείται βασισμένος στο γεγονός πως ο θείος του αυτός υπήρξε ένα από τα θύματα του έιτζ στη Γαλλία.

Η αφηγούμενη ιστορία ξεκινά στις αρχές του ’80 όταν η Γαλλία βρίσκεται αντιμέτωπη με τη μάστιγα αυτής της επιδημίας. Ο Ντεζιρέ, γιος μιας ευκατάστατης οικογένειας κρεοπωλών σε επαρχία κοντά στη Νίκαια, θα αναζητήσει έναν τρόπο για να ξεφύγει από την σταθερότητα και την πλήξη μιας προκαθορισμένης ζωής βασισμένης στα οικογενειακά πρότυπα της εποχής που προτείναν την ατομική συμμόρφωση στους κανόνες μιας μεσοαστικής κοινωνικής τάξης.

Ανήκει στη γενιά εκείνη που απλώς έχει ακούσει για τα οράματα του Μάη του ’68 και -συνειδητά ή μη- θέλει και η ίδια να τα εκφράσει. Αλλά η γαλλική πολιτική τάξη πραγμάτων, ακολουθώντας μια τάση όλου του δυτικού κόσμου, παρεμποδίζει την όποια επαναστατικότητα, ίσως και τελικά να την εκτρέπει σε πλασματικές φυγές, μια από αυτές είναι και η χρήση ναρκωτικών.

Οπότε ο Ντεζιρέ, ο χαϊδεμένος και χαρισματικός πρωτότοκος γιος της οικογένειας, ανακαλύπτει την διέξοδο των ναρκωτικών και από εκεί και πέρα το μέλλον τόσο του ίδιου όσο και των δικών του, μοιάζει προκαθορισμένο. Είναι η εποχή που ένας νέος ιός εξαπλώνεται στην Υφήλιο, ο ιός που θα γίνει γνωστός ως Έιτζ και ο οποίος μέχρις ότου οι επιστήμονες μπορέσουν όχι μόνο να τον αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά αλλά και να ταξινομήσουν τους τρόπους μετάδοσης του, θα στιγματίζει ηθικά και όσους ασθενούν, αλλά και τις οικογένειές τους.

Αυτή η πορεία αναζήτησης του τρόπου καταπολέμησης της νέας πανδημίας αποτελεί και το άλλο μέρος του μυθιστορήματος.

Ο Πασσερόν με μια έξυπνη μα και άψογα εκτελεσμένη τεχνική, δόμησε το έργο του πάνω σε μικρά κεφάλαια που συνεχώς εναλλάσσονται και έτσι από τη μια ο αναγνώστης παρακολουθεί την πορεία του ατομικού και οικογενειακού δράματος και από την άλλη τις προσπάθειες της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας να βρει τα μέσα αντιμετώπισης και καταπολέμησης ενός ιού που έχει ρίξει σκοτεινές σκιές πάνω στην ερωτική πράξη, αλλά και στοχοποιεί κάποιες κοινωνικά ομάδες.

Το προσωπικό δράμα και οι οικογενειακές διαψεύσεις και από την άλλη η συστράτευση των επιστημόνων, μα και οι επιβολή πολιτικών που αλλάζουν τις οικονομικές συνθήκες μεγάλων περιοχών -προς το τέλος του αιώνα και τις αρχές του επομένου η πατρίδα του Ντεζιρέ θα αρχίζει να υφίσταται τις συνέπειες μιας κρατικής και ευρωπαϊκής πολιτικής πάνω στον τρόπο λειτουργίας των κτηνοτροφικών μονάδων της -είναι που τελικά συνθέτουν αυτό το μυθιστόρημα.

Περίπου 40 χρόνια καλύπτει η διπλή αυτή αφήγηση και αξίζει κανείς να τονίσει τις ικανότητες του Πασσερόν από τη μια να περιγράφει με συναισθηματισμό και καίριες επισημάνσεις αντιδράσεων των χαρακτήρων το οικογενειακό δράμα και από την άλλη με ένα τρόπο απλό, μα και τέλεια τεκμηριωμένο, την επιστημονική μάχη και το πάθος κάποιων ερευνητών να σταθούν όρθιοι και αποτελεσματικοί απέναντι σε ένα παγκόσμιο κίνδυνο.

Και κάτω από αυτήν την οπτική αν διαβαστεί το μυθιστόρημα «Τα παιδιά κοιμήθηκαν» προσφέρει και ένα καίριο προβληματισμό πάνω στο πως αντιμετωπίστηκε η επόμενη παγκόσμια πανδημία που ο πλανήτης μας έζησε.

Ο ίδιος ο Πασσερόν μήτε μια λέξη δεν αφιερώνει στον covid, αλλά ο αναγνώστης του μυθιστορήματός του δεν μπορεί παρά να προβληματιστεί πάνω στις νέες μεθόδους, μα και συνθήκες, με τις οποίες η νέα αυτή απειλή αντιμετωπίστηκε. Και αυτόν τον προβληματισμό τον επιτείνει το γεγονός πως  για την αντιμετώπιση του έιτζ είχαν μπει στην πρώτη γραμμή επίθεσης διεθνή ερευνητικά κέντρα όπως το Ινστιτούτο Παστέρ στη Γαλλία, αλλά και Πανεπιστημιακές Μονάδες τις ΗΠΑ, τα οποία ήταν κι αυτά που από τη μια πιέζανε τις κυβερνήσεις να ‘σταθούν΄ απέναντι στο αναδυόμενο πρόβλημα και από την άλλη και πάλι αυτά ζητούσαν την παραγωγή συσκευασμάτων για τις διάφορες επιτυχημένες ή μη προσπάθειές τους από αντίστοιχες φαρμακοβιομηχανίες.

Οι κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές και ερευνητικές δομές -φαίνεται να μας λέει ο Πασσερόν- μπορεί να έχουν ποικιλόμορφα διαφοροποιηθεί μέσα στα τελευταία αυτά σαράντα τόσα χρόνια,  αλλά ο ανθρώπινος πόνος παραμένει πάντα ο ίδιος. Απλώς οι νέες τεχνολογίες, μα και οι νέες πολιτικές υγείας δείχνουν να έχουν επιλέξει άλλους ρυθμούς και άλλες στοχεύσεις.

Οπότε και λογικά,  ο αναγνώστης στέκεται με προβληματισμό απέναντι στο γεγονός της μετά 25 χρόνια απονομής του Βραβείου Νόμπελ σε δυο από τους αρκετούς εκείνους επιστήμονες που ο καθένας με τον τρόπο του βοήθησε στον εντοπισμό του ιού του έιτζ, αλλά και στην ανακοίνωση της Επιτροπής βράβευσης που δικαιολόγησε την καθυστερημένη αναγνώριση επειδή θεώρησε πως έπρεπε η ανακάλυψη να εκτιμηθεί σφαιρικά και μακροπρόθεσμα.

Τελικά και για μια ακόμα φορά, ένα λογοτεχνικό έργο δείχνει πως μπορεί να αποτελέσει μια αφετηρία προβληματισμών και τοποθέτησης καίριων ερωτημάτων.

Συναισθηματικά φορτισμένη η γραφή του έργου -και στα δυο είδη κεφαλαίων  που πάνω τους δομείται- μα παράλληλα και ένα καθαρώς πολιτικοποιημένο κείμενο, με απόλυτη γνώση πως το κέντρο κάθε επιστημονικής μα και πολιτικής σκέψης πρέπει να είναι ο αντίκτυπος που μπορεί η εφαρμογή της να έχει πάνω στο άτομο και σε όλη την κοινωνία.

Η μετάφραση της Μήνα Πατεράκη – Γαρέφη υποστήριξε αποτελεσματικά και τα δυο είδη γραφής διατηρώντας την αναγκαία ενότητα όλου τους κειμένου.

 (Βιβλιοδρόμιο, 26-27/8/2023)

(900 λέξεις)