Η ξεριζωμένη καρδιά

...Ίσως ό,τι πιο επικαίρο γι αυτές τις τελευταίες μέρες του '11 και τις πρώτες του '12


Κάποτε, εκείνος που ονόμαζε τον εαυτό του γιο του ανθρώπου, συνάντησε έξω από τη Χεβρώνα ένα μεγάλο καραβάνι με άντρες και γυναικόπαιδα που 'χαν σταματήσει σε μια πηγή με λιγοστό νερό। Τα μωρά έκλαιγαν, καθώς τα στήθη των μανάδων τους είχανε ξεραθεί, τα παιδιά ήταν σκελετωμένα, τα μάτια των αντρών είχαν αδειάσει απ' την απόγνωση. Κι όταν ο γιος του ανθρώπου πήγε να πιει λίγο νερό περνώντας απ' ανάμεσά τους, ούτε ένας δεν του 'δωσε σημασία, μήτε καν έστρεψε κανείς το βλέμμα προς το μέρος του· τότε εκείνος ρώτησε κάποιον γέρο που ξαπόσταινε κοντά στην πηγή, γιατί ξενιτεύτηκαν απ' τον τόπο τους. Ο γέρος άρχισε να του μιλά αργά και κομπιάζοντας: «Αν είχες νιώσει, ξένε, εκείνο το φριχτό μούδιασμα που φέρνει στη ραχοκοκαλιά η πείνα, δεν θα ρωτούσες... Δυο χρονιές τώρα ο Θεός μάς στέρησε το νερό του ουρανού, τα χωράφια μας ξεράθηκαν, τα ζώα μας ψόφησαν από ανεξήγητους πυρετούς, κι όσα άντεξαν τα σφάξαμε, για να χορτάσουμε για λίγο την πείνα μας. Κάποτε άρχισαν να αρρωσταίνουν τα παιδιά κι οι γεροντότεροι σαν και του λόγου μου· κι όποιος αρρώσταινε, σε έναν μήνα το πολύ πέθαινε. Δεν περνούσε μέρα που να μην κλείνουμε κι από έναν τάφο. Έτσι, όσοι απομείναμε πήραμε την απόφαση να φύγουμε από το χωριό μας μήπως και βρούμε άλλον τόπο να ζήσουμε· βαδίζουμε δέκα μέρες μες την έρημο και τρώμε σαύρες της άμμου. Ήδη στο δρόμο χάσαμε εννιά ψυχές· μα κι οι υπόλοιποι πόσο θ' αντέξουμε ακόμη; – ίσαμε να γεμίσει το μισό φεγγάρι θα 'μαστε όλοι μας τροφή για τα κοράκια...» Όταν ο γέρος απόσωσε τη διήγησή του και αδιάφορος για απάντηση, έγειρε εξαντλημένος στο πλάι, προσπαθώντας να ξεγελάσει τον ύπνο, ο γιος του ανθρώπου είπε κοιτώντας στο κενό: «Όσοι πεινάσατε ώς τούτη την ώρα, αύριο θα είστε χορτασμένοι...». Στο άκουσμα αυτών των λόγων ένα παλικαράκι που ξάπλωνε λίγο πιο πέρα, θα 'ταν δεν θα 'ταν δεκαοχτώ χρονών, μισοσηκώθηκε στους αγκώνες του και, ρίχνοντάς του μια απερίγραπτα περιφρονητική ματιά, έφτυσε στο χώμα και του είπε με θυμό: «Λες ψέματα...» Τότε ο γιος του ανθρώπου σηκώθηκε όρθιος και με σταθερή φωνή ζήτησε ένα μαχαίρι και έναν τσίγκινο δίσκο, κι ήτανε τόσο υποβλητικά γαλήνια η μορφή του, ωστόσο σχεδόν αμέσως κάποιος άντρας, που τον κρατούσαν ακόμη κάπως τα πόδια του, πήγε ώς την καρότσα με τα λιγοστά σκεύη και του 'φερε ό,τι ζήτησε. Εκείνος γύμνωσε το στήθος του κι ευθύς έμπηξε δυο μαχαιριές στην ίδια του τη σάρκα σε σχήμα Χι κι έπειτα μπροστά στα έκπληκτα μάτια των πεινασμένων έβαλε το δεξί του χέρι βαθιά μες στην πληγή και, τραβώντας το απότομα, ξερίζωσε την καρδιά του. Κι αφού απόθεσε και την καρδιά και το μαχαίρι στον τσίγκινο δίσκο, πήγε ώς την πηγή και έπλυνε τα χέρια του απ' το αίμα. Οι πεινασμένοι πάλι, βλέποντας ένα κομμάτι σπλάχνου μες στο δίσκο, συγκέντρωσαν και την τελευταία ικμάδα της δύναμής τους, κι έχοντας στα μάτια τους μία λάμψη που δεν θύμιζε τίποτε το ανθρώπινο, όρμησαν στα μουγγά να το φάνε· κι ο καθένας έκοβε ένα κομμάτι της καρδιάς με το μαχαίρι και το έτρωγε ωμό, μα η καρδιά δεν λιγόστευε, έμενε πάντοτε η ίδια, όσα κομμάτια κι αν κόβονταν. Κι έτσι χόρτασε όλο το καραβάνι, άντρες, γυναίκες και παιδιά, την πείνα τόσων ημερών και η καρδιά ήταν ολόκληρη στον τσίγκινο δίσκο. Τότε αυτοί που πριν από λίγο ήταν πεινασμένοι, με πρόσωπα που 'χαν πάρει και πάλι ανθρώπινη έκφραση, πλησίασαν με βήμα διστακτικό προς εκείνον που καθόταν πλάι στην πηγή, και το παλικάρι, που λίγο πριν τον είχε βρίσει για ψεύτη, προχώρησε και γονάτισε μπροστά του και του είπε με λυγμούς: «Συγχώρεσέ με, κύριε· εσύ είσαι στ' αλήθεια αυτός που είσαι...» Και εκείνος που ονόμαζε τον εαυτό του γιο του ανθρώπου πάλεψε να σηκώσει όρθιο το παλικάρι, άγγιξε με το δάχτυλό του τα χείλη του, το μάγουλό του που ξάναψε από το άγγιγμα. Τότε ένας ψίθυρος γέμισε τον αέρα – κάτι σαν «γκάβλα, γκάβλα, γκάβλα»· το αγόρι δεν ήταν βέβαιο αν μίλησε εκείνος που είχε βγάλει την καρδιά του ή ήταν ένα φτερούγημα του νου, μια ανάσα του ανέμου. Κατόπιν ο ξένος σηκώθηκε όρθιος, πήρε απ' το χώμα ένα μικρό κομμάτι ξεραμένου ξύλου, που ποιος ξέρει πώς είχε βρεθεί εκεί πέρα, και με το δεξί του χέρι το έμπηξε μες στην πληγή του, στη θέση της ξεριζωμένης του καρδιάς. Κι έπειτα έφυγε δίχως να κοιτάξει πίσω...

(Απόσπασμα από "Τα Μελένια Λεμόνια" - Εκδόσεις Τυπωθήτω- του Θανάση Τριαρίδη)

Ο χορός της νύφης

Τηλέμαχος Κώτσιας

«Ο χορός της νύφης»
Μυθιστόρημα

Εκδόσεις Ψυχογιός, Αθήνα 2011

Ο Τηλέμαχος Κώτσιας με το τελευταίο του μυθιστόρημα επιχειρεί να αποδείξει πως το γεγονός που κάποτε γέννησε έναν θρύλο, μπορεί και σήμερα να επαναληφθεί μόνο που πια δεν θα πρόκειται για κάτι που θα αφορά μια κοινωνική ομάδα, αλλά δυο, το πολύ τρία άτομα. Στην ουσία το μυθιστόρημα στηρίζει λογοτεχνικά τη μετατροπή του συλλογικού σε ατομικό και κατ΄ επέκταση σχολιάζει τις διαφοροποιήσεις που έχουν συντελεστεί στον τρόπο που οι άνθρωποι βιώνουν τη σχέση του ατόμου με τους άλλους.
Ο παλιός θρύλος, που ο συγγραφέας χρησιμοποιεί, μιλά για μια νέα γυναίκα που τη μέρα του γάμου της πεθαίνει πάνω στο γαμήλιο γλέντι και θα είναι ένα κλαρίνο που θα παίξει δίπλα στο αυτί της τον θρήνο του, αυτό που και τελικά θα την αναστήσει.
Όπως κάθε θρύλος έχει την εξήγησή του, που η λαϊκή διάθεση αποφάσισε να καλύψει πίσω από μια ερμηνεία υπερβατική.
Η κεντρική ηρωίδα του μυθιστορήματος, η Βίκυ, όταν θα φτάσει στο μέρος που είχε συμβεί το γεγονός το οποίο μετατράπηκε σε θρύλο, θα μπορέσει να δώσει μια λογική εξήγηση. Αλλά προτού οδηγηθεί σε αυτήν, θα έχει βιώσει η ίδια την προσωπική της υπέρβαση.
Η υπόθεση του μυθιστορήματος εξελίσσεται εκεί γύρω στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’90.
Η Βίκυ από την εφηβεία της είχε δείξει τα βασικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς της που και θα καθόριζαν την μετέπειτα ζωή της. Ο έντονος ερωτισμός της αποκτά τις διαστάσεις σύνθεσης της ίδιας της ζωής της. Μέσα από την σεξουαλική έλξη που άλλοτε προκαλεί κι άλλοτε η ίδια υφίσταται, αναζητά επιβεβαίωση για το ποια μπορεί να είναι και ακόμα για το τι ίσως θέλει από τους άλλους.
Με ένα τολμηρό τρόπο πρωτογνωρίζει την ερωτική πράξη, με σαφή προκλητικότητα ερευνά το τι οι άντρες αισθάνονται όταν την βλέπουν και σχεδόν φοιτήτρια ακόμα, θα μπλεχτεί με ένα νερό συμφοιτητή της, θα τον παντρευτεί και θα τον ακολουθήσει σε απόμερο νησί όπου αυτός διορίζεται.
Αλλά για τη Βίκυ η σεξουαλικότητα δεν έχει να κάνει μόνο με τον τρόπο που δυο σώματα συνομιλούν. Έχει, κυρίως, να κάνει με το πως εκείνη η ίδια θα τοποθετήσει τον εαυτό της μπροστά στους άλλους άντρες, αλλά και στις άλλες γυναίκες.
Λογικό είναι πως κάτω από μια τέτοια πίεση, ο όποιος γάμος θα οδηγείτο σε διάλυση και έτσι η Βίκυ θα επιστρέψει στο πατρικό τη σπίτι αποφασισμένη να βρει κάποια στιγμή τον δρόμο της.
Και ο δρόμος της αυτός θα την φέρει σε επαφή με το δεύτερο κεντρικό πρόσωπο του μυθιστορήματος, τον Θανάση, ελληνικής καταγωγής βαλκάνιο καθηγητή Λαογραφίας στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας.
Από το σημείο αυτό και μετά, ο Τηλέμαχος Κώτσιας, με ακρίβεια χειρούργου καταγράφει το ερωτικό – σεξουαλικό παιχνίδι ανάμεσα σε μια γυναίκα και σε έναν άντρα. Από τη μια έχουμε το θηλυκό που σχεδόν αγνοεί τη γυναικεία κοινωνική της υπόσταση και με απόλυτη συνειδητοποίηση αναζητά τον κυνηγό του και που όταν τον βρει τον προκαλεί και από την άλλη το αρσενικό που ενώ θέλει να κυνηγήσει, την ίδια ώρα δε ξεχνά πως από αρσενικό της φύσης έχει μετατραπεί σε άντρα της κοινωνίας.
Πίσω από αυτή την διαφορετική τοποθέτηση των δυο κεντρικών προσώπων του έργου, νομίζω πως ο συγγραφέας θέλει να τονίσει το πόσο εν τέλει η νέα κατάσταση πραγμάτων που διέπει τις σχέσεις των δύο φύλων έχει προκαλέσει ανατροπές παραδοσιακών συμπεριφορών και έχει δημιουργήσει περιπλοκές που μπορεί να οδηγήσουν στην αποξένωση και στην αλληλοεξόντωση.
Αλλά η νύφη εκείνου του θρύλου λες και καραδοκεί. Και έλκει με το μυστήριο μιας πράξης της τη γυναίκα του σήμερα που θέλει να διαλευκάνει συνθήκες και συναισθήματα.
Από την απόλυτη σεξουαλική ελευθερία του καλοκαιριού σε κάποιο μικρό νησί του Αιγαίου, στην απόλυτη ένωση δυο σωμάτων κάπου στα απομακρυσμένα χωριά της Ηπείρου.
Ο Θανάσης μπορεί να μην καταφέρνει να ερμηνεύσει το ρόλο του πρωτόγονου κυνηγού, αλλά η παιδεία του νέου άντρα θα αναζητήσει βοήθεια από την παράδοση. Και έτσι θα φέρει το αντικείμενο του πόθου του στο μέρος όπου πριν από εκατό και βάλε χρόνια μια άλλη γυναίκα είχε φτάσει στο θάνατο και από εκεί στη ανάσταση μέσω της απόρριψής και στη συνέχεια της αποδοχής του έρωτα.
Αλλά το παιχνίδι είναι χαμένο.
Γιατί ότι κάποτε συνέβηκε, δεν μπορεί πανομοιότυπα να συμβεί και πάλι.
Η Βίκυ θα επαναλάβει ότι ο θρύλος περιγράφει, αλλά αυτό που θα κερδίσει δεν θα είναι η ελευθερία να επιλέξει το σύντροφο που της ταιριάζει, αλλά η μοναξιά μιας γυναίκας που ξόδεψε την επανάστασή της.
Ο ίδιος ο Θανάσης, πάλι, δεν θα σταθεί ικανός σαν γίνει ήρωας ενός νέου θρύλου. Εγκλωβισμένος στις κοινωνικές συνθήκες, θα προτιμήσει την αξιοπρέπεια της διακοπής του δεσμού.
Μέσα σε αυτόν τον καμβά γεγονότων και τοποθετήσεων, ο Τηλέμαχος Κώτσιας κινείται με αξιοθαύμαστη ευχέρεια. Και μάλιστα αυτήν του την άνεση αφήγησης θα την εξασκήσει σε δυο διαφορετικά συγγραφικά πεδία απαιτήσεων.
Οι σεξουαλικές περιγραφές θα ήταν άδικο να χαρακτηριστούν μόνο με αυτό που εκ πρώτης όψεως φαίνονται να είναι –τολμηρές. Είναι σαφώς κάτι παραπάνω. Είναι η ανάγκη ενός σύγχρονου ανθρώπου να κρατηθεί από ότι αληθινό του έχει απομείνει μέσα σε συνθήκες ζωής που ολοένα και περισσότερο τον απομακρύνουν από τη φυσική του κατάσταση.
Η μέχρι τα όρια της μονομανίας σεξουαλική διάθεση της Βίκυ, εκφράζει μια κραυγή -την κραυγή αγωνίας μιας γυναίκας που δεν ξέρει ποια μπορεί να είναι η φυλετική της ταυτότητα.
Και η ντροπή του Θανάση να εκφράσει δημόσια το πάθος του για μια σεξουαλική και μόνο πράξη, περιγράφει στην ουσία τον ευνουχισμό του αρσενικού μέσα σε μια κοινωνική συνθήκη που παραποιεί τη δική του φυλετική ταυτότητα.
Αυτά όσον αφορά τη μια απαίτηση περιγραφών.
Με την άλλη, ο Κώτσιας αποδεικνύει πως η καταγωγή του δεν είναι μόνο εγγεγραμμένη σε κάποια μητρώα, αλλά στα ίδια του τα κύτταρα.
Η χρήση στοίχων δημοτικών τραγουδιών της Ηπείρου, οι περιγραφές της μουσικής των ηπειρώτικων τραγουδιών , μα και τελικά η ανάθεση σε αυτά να οδηγήσουν στην εξήγηση του θρύλου και να κάνουν την γυναίκα του σήμερα να βιώσει, έστω και πρόσκαιρα, ότι είχε βιώσει η γυναίκα του παρελθόντος, γίνονται με αψεγάδιαστη συγγραφική τεχνική και γνήσιο πάθος.
Κι όλα αυτά με μια γλώσσα λιτή, με φράσεις κοφτές και με περιγραφές που πέφτουν κατευθείαν σε αυτό που θέλουν να περιγράψουν.

Η σιωπή του ξερόχορτου

Σωτήρης Δημητρίου

"η σιωπή του ξερόχορτου"

Νουβέλα

Εκδόσεις Πατάκη

Μπορεί ένα συγγραφέα να τον χαρακτηρίσεις έξυπνο -και τον Σωτήρη Δημητρίου, καθώς διαβάζει κανείς αυτό το τελευταίο του βιβλίο, άνετα τον θεωρεί ως έξυπνο συγγραφέα। Μιας και σε εποχή κρίσης και πτώσης αξιών κοινωνικών, αυτός προτείνει ένα σύστημα λύσης της κρίσης και επαναφοράς των χαμένων αξιών।

Αλλά αν έτσι τον χαρακτηρίσει ο αναγνώστης, θα το έχει κάνει προτού φτάσει στις τελευταίες σελίδες।

Θα μπορούσε ακόμα, ένας άλλος αναγνώστης, να ισχυριστεί πως διάβασε το έργο ενός συγγραφέα που αερολογεί, από την άποψη πως γράφει δίχως καμιά δέσμευση απέναντι σε κάθε είδους λογοτεχνική σύμβαση। Και τούτος εδώ ο αναγνώστης ίσως και να έχει δίκιο... Αλλά γιατί θα πρέπει ένα λογοτεχνικό κείμενο να υπακούει σε φόρμες - διήγημα, νουβέλα, μυθιστόρημα;

Ως ένας αναγνώστης διάβασα κι εγώ τούτο το κείμενο του Δημητρίου। Εκτιμώ τον Σωτήρη, χωρίς να κρύψω όμως πως ποτέ δεν τον θεώρησα ως έναν από τους αγαπημένους μου συγγραφείς και πως υπήρξαν φορές που σκέφτηκα ότι αν τον κρίνει κανείς σύμφωνα με τα έργα του, είναι ίσως ένας πεζογράφος που ακολουθεί τεθλασμένη πορεία।

Αλλά όταν έφτασα (δυο ώρες έκανα να το τελειώσω) στο τέλος της αφήγησης, σκέφτηκα... Ή μάλλον προσπάθησα να φέρω στη μνήμη μου τον Σωτήρη Δημητρίου που τόσα χρόνια ξέρω και μαζί του άλλοτε ελάχιστες, άλλοτε λίγες -ποτέ πάντως πολλές - φράσεις ανταλλάσουμε। Και ξαφνικά κατάλαβα τι ήταν αυτό που κάθε φορά με μαγνήτιζε στην παρουσία του। Ήταν γιατί κι αυτός όπως ένα από τα πρόσωπα αυτού του έργου του, κατοικεί στη χώρα του μέσα και ζει "...όπως τα φέρνει ο καιρός" . Κι ακόμα... "με τη ψυχή του να' χει παγώσει γλυκά στις απαρχές του κόσμου"।

Τελικά ο Σωτήρης Δημητρίου αυτό μας κερνά με τις κατά καιρούς σε τεθλασμένη πορεία συγγραφικές προτάσεις του -ένα πάγωμα γλυκό στις απαρχές του κόσμου।

Να θυμηθώ -όταν σε λίγες μέρες θα τον συναντήσω- να τον ευχαριστήσω γι αυτό το κέρασμα।

Ερωτικές Ιστορίες μιας Παιδικής Ηλικίας

Μάνος Κοντολέων

Ερωτικές Ιστορίες

μιας

Παιδικής Ηλικίας

Διηγήματα

Εκδόσεις Δήγμα

[…] Υπάρχουν δύο βιβλία του Κοντολέων που εγώ τα λογαριάζω για ένα: είναι η «Μαγική Μητέρα» και οι «Ερωτικές Ιστορίες μιας Παιδικής Ηλικίας». Εκδίδονται και τα δύο την ίδια χρονιά (το 1992) ωστόσο από τον ίδιο τον συγγραφέα τους διαφοροποιούνται: το πρώτο χαρακτηρίζεται «βιβλίο για εφήβους», ενώ το δεύτερο «βιβλίο για ενήλικες». Κατά τη γνώμη μου αυτά τα δύο βιβλία καταδεικνύουν πόσο σχετικά και ακαθόριστά είναι τα όρια ανάμεσα στα γραμματολογικά είδη· δείχνουν ακόμη και πόσο αμήχανα αισθάνεται ο ίδιος ο Κοντολέων όταν είναι υποχρεωμένος να το κάνει. Θα σας πω πως θεωρώ τα έντεκα αφηγήματα που συνολικά περιέχονται σε αυτά τα δύο βιβλία πραγματικά διαμάντια του νεοελληνικού πεζού λόγου των τελευταίων δεκαετιών – και κυριολεκτώ. Είναι κείμενα που σχηματίζουν ομόκεντρους κύκλους γύρω από αυτό που ο Κοντολέων θεωρεί καρδιά της παιδικής ηλικίας: την παράφορη διακινδύνευση που προϋποθέτει ο έρωτας και η ζωή. Διαβάζοντας αφηγήματα όπως το «Αίμα για αργότερα», το «Κυπαρίσσι», το «Αφρικάνικο βιολί», η «Μαγική μητέρα», στο νου μου έρχεται μια φράση: ηδονικό σκιάγμα θανάτου. Συχωρείστε μου τον νεολογισμό μα νιώθω πως τούτη η λέξη σκιάγμα, εκφράζει απόλυτα την αναγνωστική μου αίσθηση: μέσα σε μια κατάφωτη παιδική ηλικία ο θάνατος έρχεται πανέμορφος επισκέπτης, έλκει ακαταμάχητα και φοβίζει, μεταμορφώνει τον κόσμο, σημαδεύει το πρόσωπο ως σκιάγμα, τραύμα και δώρο συνάμα.
Θα μείνω για λίγο ακόμη σε αυτά τα δύο βιβλία που νιώθω πως αποτελούν το κλειδί του συγγραφικού έργου του Κοντολέων για να σας μιλήσω για δυο σημεία που πιστεύω πως ο εξόριστος αληθινός χρόνος της παιδικής ηλικίας ξανακερδίζεται οριστικά. Στο «Αφρικάνικο βιολί» τα παιδιά γίνονται κοινωνοί μιας ακραίας και ολέθριας αγάπης: σε ένα παράξενο σπίτι κατοικούν δύο δίδυμα αδέλφια, μια λευκή πανέμορφη κοπέλα («πλασμένη από αλεύρι, γάλα και ζάχαρη») και ο μαύρος αδελφός της που τα βράδια θρηνεί τραγουδώντας τον απαγορευμένο έρωτά του για την ίδια του την αδελφή. Όταν έρθει ένας ξανθός πανέμορφος ταχυδρόμος που φορά μεσαιωνικά δαχτυλίδια στα δάχτυλά του (ίσως ο ίδιος ο θάνατος), η αδελφή θα τυφλωθεί από την όψη του και θα φύγει μαζί του, ενώ ο αδελφός της θα κλειστεί στο σπίτι για να αυτοπυρποληθεί μερικά βράδια αργότερα. Η σκηνή της αυτοπυρπόλησης περιγράφεται μέσα από το όνειρο ενός φίλου του αφηγητή: μέσα στις καθαρτήριες φλόγες τα χέρια και το κεφάλι του άντρα μένουν μαύρα («στο χρώμα της λιωμένης σοκολάτας») μα το υπόλοιπο κορμί του γίνεται από αλεύρι, γάλα και ζάχαρη, σαν το σώμα της αδελφής του. Τούτη η μεταμόρφωση γίνεται ορίζεται από την λαχτάρα των παιδιών, συντελείται πρωτίστως στο όνειρό τους, μέσα τους, ενδεχομένως μόνο εκεί...
Στο «Αίμα για αργότερα» η παρέα των αγοριών φυλάγει στις τσέπες τα βατόμουρα (το «αίμα») για αργότερα. Για δυο συνεχόμενες μέρες, όταν μπαίνουν στην θάλασσα βλέπουν μια παράξενη εικόνα, κάτι σαν όνειρο: ένα αλλόκοτο αγόρι, πανέμορφο, ντυμένο με ένα μαύρο πανί (άραγε άγγελος ή μήπως και πάλι ο θάνατος;). Την τρίτη μέρα τους περιμένει ολόγυμνος πάνω στον βράχο - το σώμα του «μια λευκή σπαθιά πάνω στο μαύρο της πέτρας». Ο παράξενος επισκέπτης πλησιάζει τα αγόρια, τα αγκαλιάζει και ενώνεται μαζί τους’ τα αγόρια γυρεύουν με το στόμα κάτι από την σάρκα του’ θηλάζουν μια στάλα από το αίμα του. Την ίδια ώρα η τρελή γριά Σαρακίνα μπαίνει μέσα στο νερό και χάνεται για πάντα... Η σεξουαλική ένωση, η θυσία και ο θάνατος σμίγουν στον ίδιο χρόνο στην ίδια ακροθαλασσιά μέσα σε μια αιώνια παιδική ηλικία.
Σας έφερα τα δύο αυτά παραδείγματα για να σας πω πως για τον Μάνο Κοντολέων η παιδική ηλικία είναι ο τρόπος αντίληψης του κόσμου· ή ένα φίλτρο που μεταμορφώνει τον κόσμο, διαστέλλει τον χρόνο, καταργεί την ύλη και δοξάζει την μάταιη αιωνιότητα των ανθρώπινων αινιγμάτων. Σε όσα έχει γράψει μέχρι τώρα ο Κοντολέων (και έχω την αίσθηση πως και σε όσα γράψει στην συνέχεια) νιώθω πως δεν θα εγκαταλείψει την παιδική ηλικία ως αφετηρία της φαντασίας του και ως κατάληξη του στοχασμού του. Ως πρόταση ζωής και ως εμπειρία υποδοχής του θανάτου.
Θανάσης Τριαρίδης

Μετά από 32 χρόνια συγγραφικής παρουσίας και ανάμεσα σε 63 βιβλία που καλύπτουν ένα ευρύτατο ειδολογικό φάσμα –μυθιστορήματα και διηγήματα τόσο για ενήλικες, όσο και για εφήβους και παιδιά, θεατρικά, παραμύθια και δοκίμια- δεν είναι μόνο δύσκολο, αλλά και επιπόλαιο να θελήσω να επιλέξω εκείνο το βιβλίο μου που θα μπορεί να θεωρηθεί ως επιτομή όλου του έργου μου.
Εκείνο που έχω πια δικαίωμα να ισχυριστώ είναι πως το κεντρικό στοιχείο της συγγραφικής μου persona είναι η ανάγκη να κυκλοφορώ ανάμεσα σε αναγνώστες διαφορετικών ηλικιών και να επικοινωνώ μαζί τους.
Από τις διάφορες ηλικιακές φάσεις του ανθρώπου ως οι πλέον ενδιαφέρουσες, κατά τη γνώμη μου, μπορεί να θεωρηθούν εκείνες που είναι στις αρχές του βίου και αυτή που βρίσκεται προς το τέλος του. Με άλλα λόγια το παιδί και ο έφηβος από τη μια, ο ηλικιωμένος από την άλλη.
Οι συγγραφείς –τουλάχιστον αυτοί του δικού μου ταπεραμέντου- γράφουν για θέματα που θεωρούν ως κομβικά σχετικά με την ανάπτυξη της προσωπικότητας των ηρώων τους. Προσωπικά ένα τέτοιο κομβικό στοιχείο θεωρώ πως είναι η παιδική και εφηβική ηλικία, ενώ μέχρι σήμερα δεν έχω τολμήσει να δω λογοτεχνικά το γήρας και τις όποιες ανασφάλειες ή διεξόδους του.
Να γιατί ένα τόσο μεγάλο μέρος του έργου μου εντάσσεται σε ότι ονομάζουμε λογοτεχνία για παιδιά και νέους.
Όταν γράφω για αναγνώστες μικρών και νεαρών ηλικιών, κάπου στην άκρη της έμπνευσής μου υπάρχει η ανάγκη να πείσω και τους ενήλικους πιθανούς αναγνώστες αυτών των έργων μου, πως αν και ενήλικες οι ίδιοι πια, ότι έχει να κάνει με τις έννοιες παιδικότητα και εφηβικότητα, δεν πρέπει μήτε και μπορεί να έχει πάψει και να τους απασχολεί και να τους ενεργοποιεί.
Η ματιά ενός παιδιού και ενός εφήβου δεν είναι μόνο τρόποι με τους οποίους ο νέος άνθρωπος προσπαθεί να κατανοήσει τον κόσμο και να ενταχθεί σε αυτόν, αλλά και οδοί (επα)ανάγνωσης της ζωής από τον κάθε ενήλικο.
Να, λοιπόν, γιατί μπορώ να ισχυριστώ πως ένα από τα πλέον ολιγοσέλιδα βιβλία μου, ίσως να είναι εκείνο που περισσότερο από πολλά άλλα εκφράζει το συγγραφικό μου στίγμα.
Αναφέρομαι, βεβαίως, στη συλλογή διηγημάτων «Ερωτικές Ιστορίες μιας Παιδικής Ηλικίας».
Εδώ ο έρωτας παρουσιάζεται μέσα από τα μάτια παιδιών και πρώιμων εφήβων και έτσι μπορεί κανείς να ισχυριστεί πως και τα επτά κείμενα στην ουσία ερμηνεύουν τους ανεκπλήρωτους ερωτικούς πόθους των ενηλίκων. Γιατί αυτό που μέσα στα μάτια ενός νέου ανθρώπου πήρε μια μαγική διάσταση, στη ζωή ενός ώριμου άντρα ή γυναίκας άλλοτε γίνεται εφιάλτης κι άλλοτε απαγορευμένο όνειρο –και στις δυο περιπτώσεις καθορίζει την ίδια τη ζωή.
Η συλλογή αυτή κυκλοφόρησε για πρώτη φορά τον Οκτώβριο του 1992 και αφού γνώρισε άλλες τρεις ανατυπώσεις στα τελευταία χρόνια του 20ου αιώνα, τώρα αναζητά ξανά την προσέγγιση της από το αναγνωστικό κοινό του 21ου.
Τόσο η απόφαση για μια νέα έκδοση αυτών των διηγημάτων μου, όσο και η επιλογή του συγκεκριμένου εκδοτικού οίκου, έγιναν με απόλυτη συνείδηση και έχουν την σημειολογική δυναμική τους.
Η νέα κυκλοφορία θέλει να τονίσει πως εγώ ως συγγραφέας όχι απλώς διεκδικώ, αλλά και επιβάλω ένα προφίλ που όσο κι αν οι νόμοι της αγοράς θέλουν να το περιορίσουν, αυτό αδιαφορεί και τονίζει πως οι κατηγοριοποιήσεις του τύπου «συγγραφέας για παιδιά» κλπ είναι αναξιοπρεπείς και εν τέλει ανιστόρητες. Ο κάθε αναγνώστης είναι μια ολοκληρωμένη μα και συνεχώς εξελισσόμενη οντότητα και το κάθε κείμενο αξίζει να προσπαθεί να έχει τις δυνάμεις ώστε να παρακολουθεί αυτές τις εσωτερικές εξελίξεις του αναγνώστη του.
Η απόφασή μου να δω τις «Ερωτικές Ιστορίες μιας Παιδικής Ηλικίας» να κυκλοφορούν τώρα από τις Εκδόσεις Δήγμα, έχει να κάνει με την ξαφνική παρόρμησή μου να δω κείμενα μου που φωτίζουν κάπως ανορθόδοξα την παιδικότητα, να φιλοξενούνται από ένα εκδοτικό οίκο που με επίσης με ανορθόδοξο τρόπο αναζητά τη θέση του στο εκδοτικό μας γίγνεσθαι.
Μα και υπάρχει ένας ακόμα λόγος –ο Θανάσης Τριαρίδης. Αυτός νέος άνθρωπος που είχα την τύχει να βρεθεί στο δρόμο μου και έτσι να μπορώ εγώ, ο ευρισκόμενος στο κατώφλι των τελευταίων δεκαετιών μιας ζωής, να ενεργοποιούμαι από διαχρονικές και γι αυτό απόλυτα σύγχρονες όσο και νεανικές ιδέες.
Οι «Ερωτικές Ιστορίες μιας Παιδικής Ηλικίας» ήταν και εξακολουθούν να είναι αφιερωμένες στη γυναίκα που
…αυτά που ξέρω του έρωτα
τα έχω μάθει από εκείνη.
Γραφτήκανε και πρωτοκυκλοφόρησαν προτού ο Θανάσης Τριαρίδης εισβάλλει στη ζωή μου. Μα έχω σαφείς υπόνοιες πως αυτός είχε διαβάσει τα διηγήματα προτού συναντηθούμε. Και πως, με τον τόσο εσωτερικό και πολυδύναμο τρόπο της λογοτεχνίας, επηρέασαν και τη δική του συγγραφική ταυτότητα.
Άρα, κατά μία έννοια, η νέα αυτή έκδοση θα μπορούσε και σε αυτόν να ήταν αφιερωμένη.

Μάνος Κοντολέων

Το Πάρτι κι άλλα διηγήματα

Περικλής Σφυρίδης

"Το πάρτι κι άλλα διηγήματα"

Βιβλιοπωλείον της Εστίας

Αν και έχει γράψει και πεζογραφικά έργα εκτενέστερης (μπορεί κανείς να την πει και μυθιστορηματική) μορφής, εντούτοις, ο Περικλής Σφυρίδης θεωρείται ως ένας καθαρόαιμος διηγηματογράφος.

Το έχω και στο παρελθόν σημειώσει πως στην ουσία ο Π। Σ। με τα διηγήματά τους έχει γράψει ένα ιδιότυπα σπονδυλωτό μυθιστόρημα।

Οι πρώτες συλλογές αναφερόντουσαν στα προσωπικά, οικογενειακά και ερωτικά αδιέξοδα ενός νέου άντρα। Οι συλλογές που ακολουθούν μιλάνε για τις κοινωνικές ανησυχίες του ήρωά τους। Και τα τελευταία βιβλία περιγράφουν την καθημερινότητα ενός ανθρώπου που σε ώριμη πια ηλικία ζυγίζει με ηρεμία, αλλά και μεστό πάθος τη ζωή।

Ο τόμος αυτός τέτοιου είδους διηγηματα φιλοξενεί। Όλα τους γραμμένα μέσα στα τελευταία χρόναι και δημοσιευμένα σε λογοτεχνικά περιοδικά।

Η γραφή του Σφυρίδη είναι πάντα η ίδια। Στρωτή, περιγραφική, κοφτή με σπάνιες, αλλά ουσιαστικές εκτροπές προς το ξάφνιασμα।

Τα θέματά του παρμένα από τη ζωή του ίδιου (τα περισσότερα διηγήματα δηλώνουν το αυτοβιογραφικό τους στοιχείο) βάζουν τον συγγραφέα να συνομιλεί με ανθρώπους καθημερινούς και να επικοινωνεί με τα ζώα। Να υμνεί τη ζωή και να σέβεται τον θάνατο.

Ήρεμα κείμενα। Χαμηλόφωνα। Και με το εντελώς προσωπικό ύφος του Σφυρίδη, για μια ακόμα φορά, σπαρακτικά.

Ο άντρας που αγαπούσε τη γυναίκα μου

Κώστας Κατσουλάρης

"Ο άντρας που αγαπούσε τη γυναίκα μου"

Εκδόσεις Κέδρος

Μου αρέσουνε τα έξυπνα βιβλία।Κι αυτό -να το σημειώσω από την αρχή- είναι ένα αληθινά έξυπνο μυθιστόρημα।

Θέμα του οι σχέσεις ενός ζευγαριού। Και οι δυο επιτυχημένοι επαγγελματικά। Και οι δυο υγιείς και με καλές προοπτικές। Η σχέση τους ξεκίνησε από μια δυνατή έλξη -δεν ξέρω αν θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει αυτήν την έλξη και ως έρωτα।

Όπως και να είναι ένα παιδί έρχεται να επισφραγήσει την επιτυχημένη συμβίωση, αλλά καθώς τα χρόνια θα περνούνε οι δυο σύζυγοι περισσότερο θα βλέπουν ο ένας τον άλλον ως εξάρτημα κοινωνικής ανόδου και λιγότερο ως συμπαραστάτη।

Οι εξωσυζυγικές σχέσεις δηλώνται από τον άντρα (άλλωστε από αυτόν μαθαίνουμε και όλη την ιστορία)। Και από δικές του περιγραφές μαθαίνουμε την καθημερινότητα των δυο αυτών ανθρώπων। Αυτός κάπως επιπολαιος, κινείται με την αλαζονεία του ενήλικου αρσενικού, αλλά τα συναισθήματά του συχνά παραπέμπουν σε εκείνα ενός χαϊδεμένου αγοριού। Αυτή, πάλι, άλλοτε παρακολουθεί με απάθεια κι άλλοτε πράττει με ψυχρότητα। Δεν έχουμε δυο ανθρώπους που συμβιώνουν, αλλά δυο αντίπλαους σε γήπεδο -εδώ το γήπεδο είναι το ίδιο το σπιτικό τους। Αναζητούν την επανασύνδεση σε ακριβοπληρωμένα σαββατοκύριακα και φλερτάρουν με την αλληλοεξόντωση με τη βοήθεια επαγγελματικών κατακτήσεων।

Το ψέμα και η υποψία υπάρχουν εκεί όπου θα περίμενε κανείς να ζούνε η εμπιστοσύνη και η ειλικρίνεια.

Και ίσως όλες τούτες οι καταστάσεις να δείχνουν πως προετοιμάζουν την έλευση τρίτων προσώπων που θα λειτουργήσουν ως καταλύτες του γάμου। Μα ο Κατσουλάρης, αγνοεί αυτήν την περίπτωση και κλείνει το μάτι στον αναγνώστη του και τον φέρνει σε μια κρυφή γωνιά, εκεί πια του αποκαλύπτει το συναισθηματικό αίτημα και μετατρέπει τον θύτη σε θύμα του ίδιου του του εαυτού।

Μς δυο λόγια -το μυθιστόρημα περιγράφει με γοργούς ρυθμούς τον τρόπο ζωής και σκέψης των νέων ζευγαριών , ενώ παράλληλα παίζει λες με το ίδιο του το θέμα και επιφυλάσσει μια αναπάντεχη ανατροπή στο τέλος।

Ναι, είναι ένα καλογραμμένο και έξυπνο βιβλίο.

Οι επτά ζωές του Κόμπου

Νομίζω πως θα ήταν υποκρισία αν δεν φανέρωνα το πόσο το καμαρώνω...









Άννα Κοντολέων
"Οι επτά ζωές του Κόμπου"
Μυθιστόρημα

Εκδόσεις Πατάκη




Ο Κόμπος είναι ένας γάτος βασιλικής γενιάς και αριστοκρατικών αξιώσεων που φιλοξενείται από μια ασυνήθιστη οικογένεια। Ο κύριος Φώντας, ο πατέρας, είναι ένας μονίμως αφηρημένος συγγραφέας παιδικών βιβλίων που όλο μπλέκει σε μπελάδες. Η κυρία Βάνια, η μητέρα, είναι μια Ρωσίδα... από τη Μάνη με πολύ αυταρχικό χαρακτήρα που όλο μπλέκει σε καβγάδες. Η Αμαλία, η κόρη, είναι ένα μικροκαμωμένο κοριτσάκι που λατρεύει το κοντραμπάσο και μόνο για το γάτο της ενδιαφέρεται και ο Διονύσης, ο γιος, είναι ένας μικρός νταής που όλο κάποιο καινούριο κόλπο μηχανεύεται. Α, μαζί τους ζει και ο Λούσιας, ένας σκύλος με χαμηλή αυτοπεποίθηση που έχει το μυαλό του μόνο στο φαΐ. Όλοι μαζί αντιμετωπίζουν ένα σωρό ξεκαρδιστικές και απίστευτες περιπέτειες, μέχρι τη μέρα που ο Κόμπος θα βρεθεί μόνος του σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες και θα πρέπει να κάνει ό,τι μπορεί για να καταφέρει να επιβιώσει.


Στην ουσία πρόκειτα για ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης όπου, άλλοτε με σουρεαλιστικά στοιχεία, άλλοτε με ελεγχόμενο συναίσθημα και σχεδόν συνεχώς με ένα διακριτικό χιούμορ, περιγράφονται οι αναζητήσεις ενός κοριτσιού που γίνεται έφηβη και ψάχνει να βρει τη θέση της ανάμεσα σε ένα κόσμο που φεύγει και σε έναν άλλον που έρχεται।



Η Άννα Κοντολέων γεννήθηκε το 1974. Σπούδασε Θεατρολογία στο τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών και υποκριτική στη σχολή του Σύγχρονου Θεάτρου Αθήνας του Γιώργου Κιμούλη. Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια του Ανδρέα Μανωλικάκη και μαθήματα στο εργαστήρι υποκριτικής του Άκη Δαβή. Αναζητά το δρόμο της στο θέατρο μέσα από τη συνεργασία με θεατρικές και χοροθεατρικές ομάδες. Παράλληλα, ασχολείται με τη διδασκαλία θεάτρου στα σχολεία, με τη μετάφραση- λογοτεχνική και θεατρική- και τη συγγραφή. Έχει ασχοληθεί με τη μουσική- παρουσιάσεις της αρχαίας Ύδραυλις το 2001 για το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών-, παίζει φλογέρα και κρουστά και σπουδάζει κλασικό τραγούδι. Μιλάει αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά.

Ξεκίνησαν τα σεμινάρια του Θανάση Τριαρίδη στην Αθήνα

Ξεκίνησαν χτες το απόγευμα τα σεμινάρια του Θανάση Τριαρίδη στην Αθήνα: Αναζητώντας το τρεμάμενο σώμα। Και ήταν μια αποκάλυψη.__________________________________________________________
Οι Εκδόσεις Ευρασία διοργανώνουν στην Αθήνα, από τον Νοέμβριο του 2011 μέχρι τον Μάιο του 2012, τον νέο γενικό κύκλο σεμιναρίων του συγγραφέα Θανάση Τριαρίδη: Αναζητώντας το τρεμάμενο σώμα Σχεδίασμα για μια ιστορία του δυτικού πολιτισμού από τον 12ο μέχρι τον 21ο αιώνα Πρόκειται για 24 δίωρα σεμινάρια, τα οποία γίνονται για πρώτη φορά στην Αθήνα μετά από τέσσερα χρόνια διεξαγωγής τους στη Θεσσαλονίκη και καταγράφουν την (ενδεχομένως αιρετική) οπτική του Τριαρίδη για το τρεμάμενο σώμα μέσα στους αιώνες του δυτικού πολιτισμού। Η γενική ακολουθία των 24 σεμιναρίων χωρίζεται σε τέσσερις επιμέρους κύκλους (6 δίωρα σεμινάρια ο καθένας). Η Αναγέννηση (A. ΤΟ ΣΩΜΑ ΩΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΜΕΝΗ ΣΑΡΚΑ - Ιταλική Αναγέννηση: η επανάκτηση του σώματος), οι αιώνες από την Αντιμεταρρύθμιση μέχρι τη Γαλλική Επανάσταση (Β. ΤΟ ΣΩΜΑ ΩΣ ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ - Ένας άνθρωπος που πεθαίνει μόνος: ο ενοποιητικός ευρωπαϊκός μύθος), ο 19ος αιώνας (Γ. ΤΟ ΣΩΜΑ ΩΣ ΤΡΕΜΟΥΛΟ - Ο τρομερός 19ος αιώνας), ο 20ος αιώνας (Δ. ΤΟ ΣΩΜΑ ΩΣ MAIL - Από το E=mc2 ως το παράγγελμα Wstavac) Η παρακολούθηση κάθε κύκλου είναι αυτόνομη καιι δεν εξαρτάται από τη συμμετοχή στον προηγούμενο. (Το ΠΛΗΡΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ακολουθεί παρακάτω). Στα σεμινάρια θα προβάλλονται από προτζέκτορα εικόνες, βίντεο, ντοκουμέντα, μουσικά κομμάτια, αποσπάσματα ταινιών – ενώ σε κάθε συμμετέχοντα θα δοθεί εκτενής βιβλιογραφία, εποπτικό υλικό, βιβλία του συγγραφέα, ηλεκτρονικές ανθολογίες κ.λπ. Οι κύκλοι των σεμιναρίων θα γίνονται στον Πολυχώρο Άνεσις (Κηφισίας 14, στάση μετρό Αμπελόκηποι) και οι εγγραφές ολοκληρώνονται μέχρι την έναρξη του κάθε κύκλου (Βλέπε τους ΟΡΟΥΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ) *** Ο ίδιος ο δημιουργός τους περιγράφει αυτή την ακολουθία σεμιναρίων ως εξής: Οι δυνητικοί ακροατές αυτής της ακολουθίας έχουν δύο επιλογές. Εκείνοι που αναζητούν μια θεωρητική σύνδεση ανάμεσα στην ανθρώπινη τέχνη και την ιστορική συνέχεια μπορούν πράγματι να δουν τα 24 σεμινάρια ως ένα σχεδίασμα της ιστορίας της Δύσης και των ακαταλόγιστων αντιφάσεων που κουβαλά. Κεντρικοί άξονες: Η σωματική παρεκτροπή μέσα στον διανοητικό τρόμο της θρησκείας (εν προκειμένω, του Χριστιανισμού). Η επιθυμία (η λαχτάρα, η πεθυμιά, η γκάβλα) που νότισε υπόγεια στην μεσαιωνική προοπτική του προαποφασισμένου θανάτου. Ο θάνατος που εξατομικεύεται, το αίμα που τινάζεται παράφορο, τα μάτια που δακρύζουν, η σάρκα που κοκκινίζει, τα πηγούνια που τρέμουν. Το άψογο πρόσωπο της Ιστορίας που θολώνει και οι ντούμπες με τα πτώματα που γίνονται προϋποθέσεις μιας φενακισμένης αγάπης και ενός διάτρητου πολιτισμικού Κανόνα. Οι πιο ευφάνταστοι (και λιγότερο θεωρητικοί) δυνητικοί ακροατές μπορούν να γυρέψουν στα σεμινάρια αυτά μια μακρά ψυχαγωγική αφήγηση σε 24 μέρη, κάτι ανάμεσα σε (ελπίζω χορταστική) επική ταινία και playstation game. Ας πούμε: Μία εξωφρενική περιπέτεια από τους ιδεοφόρους ίσκιους του Βυζαντίου στα γεμάτα ζωτικά υγρά και θάνατο σώματα της Αναγέννησης. Ένα κρυφό σχέδιο τρόμου και ολοκλήρωσης από τον Δάντη μέχρι τον Τζόις, από τον Λεονάρντο μέχρι τον Μπόρχες, από τον Μπαχ μέχρι τον Αντρέι Ταρκόφσκι. Ένα παιχνίδι με διπλά μαχαίρια από τον όλεθρο του νου στον Σέξπηρ μέχρι την μεταμόρφωση του ολέθρου στον Κάφκα. Έναν κόσμο με τερατικούς ομφάλιους λώρους από τις τρεις απροσδόκητες παρεκτροπές του Μεσαίωνα (Φραγκίσκος, Τζιότο, Δάντης) μέχρι τα τρία ολέθρια διανοητικά ovedose της Δύσης (Ντοστογιέφσκι, Νίτσε και Βαν Γκογκ). Ένα αινιγματικό όσο και ανυπόφορο θρίλερ από την Μυστική Σταύρωση του Σάντρο Μποτιτσέλι μέχρι τον Αντίχριστο του Λαρς Φον Τρίαρ. Εν τέλει, και ενδεχομένως, μια μεγάλη, άγρια και τραχιά επιστροφή: από τον κόσμο των ασώματων σκιών μέχρι τον δια-συνδεδεμένο κόσμο των Avatars. Στην διαδρομή αυτή, σημεία αναφοράς θα είναι περισσότερα από 2.000 έργα των μεγαλύτερων δημιουργών των αιώνων της Δύσης: βιβλία, εικόνες, θεατρικά έργα, όπερες, ταινίες, βίντεο – η ανθρώπινη τέχνη των οχτώ τελευταίων αιώνων. Ο Μεσαίωνας, η Αναγέννηση, η Μεταρρύθμιση και η Αντιμεταρρύθμιση, οι μεγάλοι πόλεμοι, οι μεγάλες επαναστάσεις, οι αιώνες των εθνών, οι φονικές κοσμοδιορθώσεις, το Ολοκαύτωμα, διατρέχονται μέσα από τη μυστική ιστορία του σώματος: Το σώμα-σκεύος μιας Ιδέας, το σώμα-σκήνωμα μιας Ψυχής, το σώμα-εικόνα ενός Θεού, το σώμα-μέλος ενός Λαού, το σώμα-εργαλείο μιας εξουσίας, το σώμα-έρμα ενός κράτους, το σφαγμένο σώμα μιας κατάκτησης, το σώμα-πτώμα ενός τάφου, το καιόμενο σώμα-αμαρτία μιας Εξέτασης, το σώμα-στάχτη ενός κρεματορίου, το σώμα-σύμβολο μιας ανάγκης, το σώμα-ηδονή, το αθάνατο/αιώνιο σώμα των αλχημιστών, το σώμα ως προγραμματικά ανερμήνευτο μήνυμα. Εν τέλει και διαρκώς: το τρεμάμενο σώμα. Από την Ιερή Πληγή του Λουξεμβουργιανού Κώδικα του 1345 μέχρι τον ιερό ίσκιο σε έναν τοίχο της Χιροσίμας εξακόσια χρόνια αργότερα, η αδιανόητη ανθρώπινη μοίρα (η μοίρα μας) ορίζεται και θα ορίζεται από ετούτο το τρέμουλο, από την ενότητα της βιολογίας και του δακρύων. Με άλλα λόγια, μέσα σε 24 δίωρα σεμινάρια θα προσπαθήσουμε να ακολουθήσουμε εκείνη την τυφλή μα τόσο γοητευτική διαδρομή στους αιώνες όπου το τρεμάμενο ανθρώπινο σώμα έγινε σάρκα και παραφορά και λόγος και χαμός και μνήμη – ενδεχομένως και ακατάληπτο mail που ταξιδεύει για επερχόμενους παραλήπτες.
*** Τιμή συμμετοχής για κάθε κύκλο: 100 Ευρώ (περιλαμβάνει και τα 6 σεμινάρια κάθε κύκλου) Για φοιτητές-σπουδαστές: 70 Ευρώ Εγγραφές- πληροφορίες: Τηλ. 210 3614698 * 6937 160705 * fax: 210 3613581 e-mail: thanasis@triaridis.gr & info@eurasiabooks.gr ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΥΡΑΣΙΑ Ομήρου 47, 10672 Αθήνα * http://www.eurasiabooks.gr/ ΌΡΟΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ 1. Και οι τέσσερις κύκλοι σεμιναρίων θα γίνονται πάντοτε Παρασκευή, 6-8 μμ, αρχής γενομένης την Τετάρτη 4 Νοεμβρίου 2011. Ο κάθε κύκλος θα έχει έξι δίωρα σεμινάρια. Έτσι ο τέταρτος κύκλος αυτής της σειράς θα ολοκληρωθεί τον Μάιο του 2012. Δεν θα γίνονται σεμινάρια τις Τετάρτες που υπάρχουν σπουδαστικές/φοιτητικές αργίες. (Οι ημερομηνίες διεξαγωγής κάθε κύκλου και κάθε σεμιναρίου ειδικότερα υπάρχουν στα παραπάνω αναλυτικό πρόγραμμα). 2. Όλα τα σεμινάρια θα γίνουν στο Πολυχώρο Άνεσις (δεύτερος όροφος θεάτρου Άνεσις, δεξιά είσοδος, Κηφισίας 14, Αμπελόκηποι * στάση μετρό: "Αμπελόκηποι"). 3. Ο κάθε κύκλος έξι σεμιναρίων, παρά την θεματική συνέχεια, είναι αυτόνομος. Ως εκ τούτου, μπορεί κάποιος να τον παρακολουθήσει ανεξάρτητα από την συμμετοχή του στον προηγούμενο ή στον επόμενο αυτής της σειράς. 4. Ο κύκλος σεμιναρίων θα περιλαμβάνει, ως εποπτικό υλικό, αναλυτική βιβλιογραφία, έξι βιβλία και τρεις ανθολογίες εικόνων σε ηλεκτρονική μορφή, προβολές σε προτζέκτορα. Για την ολοκληρωμένη παρακολούθηση του καθένα από τους τέσσερις κύκλους θα δίνεται έγγραφη βεβαίωση. 5. Ο κάθε κύκλος σεμιναρίων κοστίζει 100 Ευρώ (και θα περιλαμβάνει και τα 6 σεμινάρια). Μαθητές και φοιτητές έχουν έκπτωση κατά 30%. (Δηλαδή για κάθε κύκλο που κοστίζει 100 Ευρώ θα πληρώνουν 70.) Αν κάποιος εκ των συμμετεχόντων θελήσει να πληρώσει εξ αρχής και τα τέσσερις κύκλους σεμιναρίων (συνολικά 24 δίωρα σεμινάρια) θα έχει έκπτωση κατά 25% (αντί για 400 Ευρώ θα πληρώσει 300 – αν είναι σπουδαστής/φοιτητής αντί για 280 Ευρώ θα πληρώσει 210 Ευρώ) 6. Η κάθε συμμετοχή θα κλείνει με κατάθεση της ποσού συμεμτοχής στον υποδεικνυόμενο τραπεζικό λογαριασμό των εκδόσεων Ευρασία (και με αντίστοιχη ενημέρωση στα τηλέφωνα εγγραφών-πληροφοριών): ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 5050-011864-665 και ΙΒΑΝ GR49 0172 0500 0050 5001 1864 665. Στο πρώτο σεμινάριο κάθε κύκλου θα δίδεται στους συμμετέχοντες η νόμιμη απόδειξη. Οι εγγραφές είναι δέον να γίνονται μέχρι και δύο ημέρες πριν την έναρξη του κάθε κύκλου. Εάν κάποιος/α θελήσει να εγγραφεί την ημέρα της έναρξης ή και κατά την διάρκεια ενός κύκλου θα γίνει δεκτός μόνο αν υπάρχουν διαθέσιμες θέσεις.

Δε με λένε Ρεγγίνα... Άλεχ με λένε

Μάνος Κοντολέων
ΔΕ ΜΕ ΛΕΝΕ ΡΕΓΓΙΝΑ...
...ΑΛΕΧ ΜΕ ΛΕΝΕ

Μυθιστόρημα
Εκδόσεις Πατάκης

Η Ρεγγίνα και ο Άλεχ, δυο νέοι δεκαπέντε με δεκαέξι χρονών, ζούνε σε μια χώρα που αφού πρώτα γνώρισε έναν εμφύλιο πόλεμο, στη συνέχεια βρέθηκε να διοικείται από ένα στυγνό δικτατορικό καθεστώς। Ρεγγίνα δεν είναι το πραγματικό όνομα της κοπέλας। Μα ο πατέρας της που τη λάτρευε την έλεγε έτσι μιας και «Ρεγγίνα, σε μια άλλη γλώσσα, σημαίνει βασίλισσα»। Και από τον πατέρα της όλοι είχαν μάθει έτσι να τη λένε। Ο εμφύλιος και μετά η δικτατορία θα οδηγήσουν τον πατέρα της πρώτα στην ανεργία και στη συνέχεια στην αρρώστια και τον θάνατο। Η Ρεγγίνα, μαζί με την μητέρα της και τα δυο μικρότερα αδέλφια της θα αναγκαστούν να μετακομίσουν σε μια φτωχική γειτονιά και να μείνουν σε ένα υγρό και σκοτεινό ημιυπόγειο διαμέρισμα। Όταν όμως και η μητέρα της Ρεγγίνας μετά από πολλές στερήσεις πεθάνει και αυτή, η Ρεγγίνα θα αρπάξει τη ζωή από τα μαλλιά και θα διεκδικήσει μια θέση κάτω από τον ήλιο। Σε αυτό το καθοριστικό σημείο της ζωής της θα συναντηθεί ο δρόμος της με αυτόν του Άλεχ, ενός νεαρού που έχει όνειρα και για την ίδια του τη ζωή, αλλά και για την πατρίδα του। Ο πατέρας του Άλεχ, ένας επιτυχημένος ξυλουργός, μα και άνδρας με δημοκρατικές απόψεις, μεγάλωσε το γιο του με το όνειρο να τον κάνει έναν άνθρωπο που θα πιστεύει στη δημοκρατία και θα υποστηρίζει τους αδύναμους। Γι αυτό και του έδωσε αυτό το όνομα, «Άλεχ, σε μια άλλη γλώσσα σημαίνει προστάτης… Αυτός που προστατεύει, ένας αρχηγός σωστός, ας πούμε...», έτσι του έλεγε ο πατέρας από τότε που ήταν ένα μικρό αγόρι। Η Ρεγγίνα στην αρχή θα έχει την πολύτιμη συμπαράσταση του Άλεχ, όταν όμως ο Άλεχ, λόγω των πολιτικών συνθηκών στην χώρα, θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει κρυφά και παράνομα μαζί με την οικογένειά του την πατρίδα του, η Ρεγγίνα, όσο κι αν προσπαθήσει να βρει τρόπους για να συντηρηθεί η ίδια και τα αδέλφια της, θα εξαναγκαστεί στο τέλος να αποδεχτεί τον απόλυτο συμβιβασμό, θα απαρνηθεί το ίδιο της το παρελθόν। Όταν ο Σαρκό, ο αδίστακτος έμπορος, θα τη ρωτήσει αν στ΄ αλήθεια τη λένε Ρεγγίνα, εκείνη θα το αρνηθεί। –«Δε με λένε Ρεγγίνα…» θα πει, θέλοντας να κρατήσει αμόλυντο το παρελθόν της। Η μοίρα του Άλεχ στη γειτονική χώρα που μετά από περιπέτειες κατέφυγε με την οικογένεια του, θα είναι το ίδιο σκληρή και άγρια με αυτήν της Ρεγγίνας। Αφού πρώτα εγκλειστεί σε στρατόπεδο προσφύγων κι ενώ θα ελπίζει σε ένα καλύτερο μέλλον, ένα θανατηφόρο ατύχημα θα σκοτώσει τον πατέρα του। Η μητέρα του, μετά και από αυτή τη νέα τραγωδία που αντιμετωπίζει θα χάσει τα λογικά της και ο Άλεχ αισθάνεται πως είναι πια ο μόνος που θα μπορεί να την προστατέψει। Άλλωστε «Άλεχ, σε μια άλλη γλώσσα σημαίνει προστάτης…» -αυτά τα λόγια που άκουγε από παιδί θα εκφράζουν τη νέα του ταυτότητα. Κι έτσι μέσα από τον επιφανειακό συμβιβασμό, θα επιμένει πως "Άλεχ με λένε..."

Διαγωνισμός συγγραφής για εκπαιδευτικούς

Ο Δαμιανός -ένας από τους πιο αγαπημένους ήρωες που έχω συνθέσει- και που έγινε διάσημος γράφοντας τα βιβλία "Ο αδελφός της Ασπασίας" και "Ο αδελφός της Ασπασίας 2 – Μεγάλο Βραβείο, Μεγάλοι Μπελάδες", σας δίνει τώρα την ευκαιρία να αξιοποιήσετε τις συμβουλές του και να γίνετε κι εσείς φτασμένοι συγγραφείς

Αν θέλετε λοιπόν να είστε κι εσείς ένας από αυτούς που θα ακολουθήσουν μια επιτυχημένη συγγραφική καριέρα σαν κι αυτή του Δαμιανού, ελάτε και με θέμα «Ο πιο κεφάτος, έξυπνος, αστείος, σκανταλιάρης, χαριτωμένος... -Ουφ! Τέλος πάντων!- ... ο πιο ασυνήθιστος μαθητής που μου έτυχε να έχω» περιγράψτε με 1000 περίπου λέξεις τον μαθητή που κάποτε είχατε και που ποτέ δε θα ξεχάσετε

Στείλτε το κείμενό σας στο damianos@patakis.gr μέχρι την Κυριακή 8 Ιανουαρίου 2012

Ο ίδιος ο Δαμιανός (μαζί με τη δική μου βοήθεια ) θα διαβάσει όλα τα κείμενα που θα στείλετε και θα διαλέξει τα καλύτερα για να βραβευθούν।

Λεπτομέρειες για το πότε και πού θα γίνει η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων θα ανακοινωθούν με τη νέα χρονιά।

Εμπρός, λοιπόν, πεδίον δόξης λαμπρό σας αναμένει...

Μ Κ

Γεια και από εμένα,
Είμαι ο Δαμιανός. Το πρώτο μου βιβλίο "Ο αδελφός της Ασπασίας" έγινε
best seller ή ευπώλητο όπως λένε άλλοι, μα αυτό δε χρειάζεται να σου το
πω, μιας και το ξέρεις κι εσύ πολύ καλά. Κι εγώ ο πιο νέος συγγραφέας που
κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο.
Το πώς και το γιατί μπορείς να το μάθεις στο νέο μου βιβλίο "Ο αδελφός της Ασπασίας २ -Μεγάλο Βραβείο, Μεγάλοι Μπελάδες", στο οποίο θα βρεις και τις 10 συμβουλές μου για να γίνεις ένας καλός συγγραφέας।

Λοιπόν, κι εγώ περιμένω να διαβάσω το κείμενο που θα στείλεις και που με τον δικό σου τρόπο θα περιγράφεις τον πιο ασυνήθιστο μαθητή που σου έτυχε να έχεις।

Φιλιά

Δ.

"Δε με λένε Ρεγγίνα... Άλεχ με λένε" -οι αφίσες

Προτάσεις για μια αφίσα

Άννα Γκέρτσου - Σαρρή : Η διακριτικότητα του ταλέντου

Λίγοι, ελάχιστοι είναι είναι εκείνοι οι συγγραφείς που έχουν την ικανότητα να κινούνται τόσο στο χώρο της λογοτεχνίας ενηλίκων, όσο και αυτής που αναφέρεται σε παιδιά και εφήβους. Και είναι λίγοι γιατί τέτοιες συνεχείς διαδρομές απαιτούν από τη μια να διαθέτει ο συγγραφέας την οξύτητα της σκέψης ενός ενήλικα και από την άλλη την αισθαντικότητα των συναισθημάτων ενός παιδιού ή εφήβου।। Κι αυτό το σπάνιο συνταίριασμα λες και διαγράφεται, ζωγραφίζεται πάνω στο πρόσωπό του και κατρακυλά μέσα από τις πράξεις και τα λόγια του।

Μια τέτοια ενδιαφέρουσα προσωπικότητα, ενός τέτοιου ενδιαφέροντος είδους συγγραφέας υπήρξε η Άννα Γκέρτσου - Σαρρή, που αναπάντεχα και βιαστικά βρέθηκε να μας κοιτά από την άλλη πλευρά του ποταμού।

Είμαστε φίλοι με την Άννα। Την εκτιμούσα ως συγγραφέα, την αγαπούσα ως άνθρωπο। Αλλά με κάθε αντικειμενικότητα δηλώνω πως το ταλέντο της ήταν στ΄ αλήθεια σημαντικό।

Άψογη χρήση της γλώσσας, διακριτικό χιούμορ, θεμελειωμένη ιδεολογική προσέγγιση και ήρωες που είχαν την τύχη η δημιουργός τους όχι μόνο να τους αγαπήσει, αλλά και να ταυτιστεί μαζί τους।

Το έργο της σημαντικό κι όμως ποτέ η διασημότητα δεν στάθηκε πάνω της। Τα βραβεία της από τα πιο διακεκριμένα κι όμως η ίδια έδειχνε την ώρα που καμάρωνε γι αυτά, την ίδια ώρα και πως τα αγνούσε।

Το "Σχετικά με την Υπατία" έμελλε να είναι το τελευταίο της έργο।

Και νομίζω πως της πρόσφερε χαρές। Χαρές που της αξίζανε। Και που αυτή δε θέλησε να τις χορτάσει, αλλά με τη σοφία που πάντα διέκρινε τις αποφάσεις της, προτίμησε να αναχωρήσει। Άλλωστε εκεί που τώρα έχει πάει, μια μεγάλη χαρά την περιμένει... Ο Φίλης της।

Λοιπόν, σήμερα το πρωί, εντελώς τυχαία με έφερε ο δρόμος μου έξω από το σπίτι των Σαρρήδων -εκείνη τη πλατιά ολόλευκη πολυκατοικία της Στεφάνου Δέλτα, στην Κηφισιά। Μαζί μου η Κώστια। Και κοντοσταθήκαμε και κοιτάχτηκαμε στα μάτια και το ίδιο πράγμα σκεφτήκαμε। Τα ξενύχτια με συζητήσεις στο φιλόξενο σπιτικό τους।

Φεύγουν οι φίλοι και μαζί τους φεύγουν εποχές।

Μένουν τα έργα της Άννας।

Θέλω να τα καταγράψω:

Απ’ το Ένα ως το Δέκα (1980)
Σπίτι δίχως αυλή (1982) – Βραβείο «Μιχαήλας Αβέρωφ» Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών, 1984
Το λέγαν Ξάστερο (1986) – Α΄ Βραβείο Μυθιστορήματος, Σύνδεσμος Φιλολόγων Καρδίτσας, 1985, Α΄ Βραβείο Μυθιστορήματος ΙΠΕΚΤΣΙ, 1987, Τιμητικός Πίνακας ΙΒΒΥ, 1988
Το κόκκινο της Ανατολής (1991) – Κρατικό Βραβείο, 1992
Μ’ ενάντιους ανέμους (1996)
Δροσουλίτες (2000)
Η άλλη φωνή (2005) – Κρατικό Βραβείο, 2006
Σχετικά με την Υπατία… (2010)

Σειρά: «Μουσικοί στην Αρχαία Ελλάδα»
Απόλλων – Μαρσύας (1996)
Ερμής – Αμφίων (1996)
Ορφέας (1996)
Αρίων (1996)
Πίνδαρος (2000)
Σαπφώ (2000)

Στο 11ο Φεστιβάλ Λογοτεχνίας του Βερολίνου

Για 11η χρονιά, το Διεθνές Φεστιβάλ Λογοτεχνίας του Βερολίνου, υποδέχτηκε συγγραφείς από διάφορες χώρες και παράλληλα έδωσε την ευκαιρία σε μικρούς και μεγάλους Βερολινέζους να τους γνωρίσουν –τους ίδιους και τα βιβλία τους।

Στα πλαίσια αυτού του Φεστιβάλ εφέτος ήμουνα εγώ που εκπροσώπησα την Ελλάδα .
Οι διοργανωτές του Φεστιβάλ είχαν επιλέξει δυο από τα βιβλία μου, που κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Πατάκη, για να τα γνωρίσει το κοινό της γερμανικής πρωτεύουσας.
Το «Ανίσχυρος άγγελος» ήταν το ένα –ένα μυθιστόρημα για νέους, βραβευμένο ήδη από το ελληνικό τμήμα της ΙΒΒΥ και ανάμεσα στα υποψήφια μυθιστορήματα για το Βραβείο Αναγνωστών 2010.

Το «Ο αδελφός της Ασπασίας» ήταν το δεύτερο – ένα από τα best και long sellers βιβλία για παιδιά।

Από τις 6 έως τις 12 Σεπτεμβρίου, βρέθηκα στο Βερολίνο και συναντήθηκα με πάνω από 600 παιδιά και εφήβους, αλλά και ενήλικες και συζήτησα μαζί τους θέματα που είχαν να κάνουν τόσο με τα δυο αυτά μου βιβλία, αλλά και γενικότερα για ζητήματα που αφορούν την ελληνική λογοτεχνία για παιδιά και νέους।
Για τις ανάγκες του Φεστιβάλ, αποσπάσματα και περιλήψεις των δυο έργων είχαν μεταφραστεί από την Γερμανίδα μεταφράστρια Doris Wille, η οποία ζει μόνιμα στην Ελλάδα, αλλά ήταν συνέχεια δίπλα μου όλες τις μέρες της επίσκεψής μου στο Βερολίνο.
Οι συναντήσεις με τους νέους είχαν μεγάλο ενδιαφέρον. Μαζί τους συζήτησα τόσο το θέμα της βίας στις πόλεις (κεντρικό θέμα του μυθιστορήματος «Ανίσχυρος άγγελος), όσο και παρακολούθησα θεατρικοποιημένα από αυτούς αποσπάσματα του έργου του αυτού.
Το ίδιο ενδιαφέρον είχαν και οι συναντήσεις μου με τα παιδιά (γερμανόπουλα κυρίως, αλλά και ελληνόπουλα) που είχαν διαβάσει τον «Αδελφό της Ασπασίας».

Οι συναντήσεις αυτές έγιναν άλλες στο ιδιαίτερα νεανικής εμφάνισης αμφιθέατρο του Φεστιβάλ, άλλες στο Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού, άλλες σε Βιβλιοθήκες, σχολεία αλλά και σε χώρους δημιουργικής έκφρασης των παιδιών.
Κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στο Βερολίνο είχα ακόμα την ευκαιρία να απευθυνθώ και σε ένα ευρύτερο ελληνόφωνο κοινό της Γερμανίας μέσα από εκπομπές της Ντόιτσε Βέλλε, όσο και της ελληνικής εκπομπής της Ραδιοφωνίας του Βερολίνου. Και βέβαια να ανταλλάξω ενδιαφέρουσες απόψεις με συγγραφείς από άλλες χώρες.
Η οργάνωση όλου του Φεστιβάλ ήταν άψογη και η συμμετοχή ενός έλληνα συγγραφέα σε αυτό ήταν μια ακόμα αφορμή να γίνει γνωστή η ελληνική λογοτεχνία για παιδιά και για νέους σε μια από τις κυριότερες πρωτεύουσες της Ευρώπης.
Αξίζει να σημειωθεί πως το ταξίδι και η παραμονή μου έγινε και με την υποστήριξη του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου.

Από την πολυθρόνα του αναγνώστη, στο εργαστήρι του συγγραφέα

το εργαστήρι του βιβλίου
ΚΥΚΛΟΙ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ
ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΒΛΙΟΥ (ΕΚΕΒΙ)


ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ

Από την πολυθρόνα του αναγνώστη, στο εργαστήρι του συγγραφέα: ο αναγνώστης ως δημιουργός

Διδάσκει ο Μάνος Κοντολέων (συγγραφέας, κριτικός)

(Μυστικά και τεχνικές μιας δημιουργικής – απολαυστικής ανάγνωσης)
Κάθε Τρίτη 17:30 – 20:३०

ΕΓΓΡΑΦΕΣ
Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να υποβάλλουν αίτηση συμμετοχής* από τη Τετάρτη 24/8/11 έως την Κυριακή 25/9/11:
ηλεκτρονικά (στη διεύθυνση seminaria@ekebi.gr)
ταχυδρομικά (Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, Εργαστήρι Βιβλίου, Αθ. Διάκου 4, 117 42 Αθήνα)
παράδοση στα γραφεία του ΕΚΕΒΙ (Αθ। Διάκου 4, Αθήνα, στάση μετρό «Ακρόπολη»).



Μπορεί η συγγραφή να είναι μια μοναχική ενασχόληση, αλλά το ίδιο μοναχική είναι και η πράξη της ανάγνωσης ενός λογοτεχνικού έργου।
Μπορεί ο συγγραφέας ενός έργου είναι ένας και μοναδικός, μα και οι αναγνώστες του ίδιου έργου αν και πολλοί, εντούτοις ο καθένας τους διατηρεί τη μοναδικότητά του.
Κι όμως το ίδιο το κείμενο γίνεται το μέσο επικοινωνίας συγγραφέα και αναγνωστών.
Επικοινωνία σημαίνει κατανόηση των προθέσεων του άλλου.
Η επικοινωνία για να επιτευχθεί απαιτεί εκ μέρους όλων των πλευρών να εκφρασθεί κάτι που να διαθέτει αισθαντικότητα, συναίσθημα και γνώση.
Διαισθάνομαι αυτό που ο άλλος –ο συγγραφέας– θέλει να μου μεταδώσει.
Συναισθάνομαι αυτό που κυριαρχεί στον εσωτερικό κόσμο του συν-αναγνώστη μου.
Γνωρίζω, εν τέλει, τους τρόπους για να κατανοήσω αυτό που εγώ αναζητώ από το κείμενο και το αν τελικά αυτό μου τους προσφέρει ή όχι.
Η συγγραφή ενός έργου έχει τις δικές της προθέσεις και τις τεχνικές με τις οποίες τις υλοποιεί.
Η αναγνωστική απόλαυση του έργου αυτού αξίζει να αναζητά πέρα από τη συναισθηματική φόρτιση και το αν οι προθέσεις εξυπηρετήθηκαν από τις τεχνικές.
Η ανάγνωση της λογοτεχνίας είναι μια θητεία στη σπουδή της κατανόησης του άλλου.
Η κάθε ανάγνωση ενός πεζογραφικού έργου στην ουσία είναι και μια νέα συγγραφή του.
Στο σεμινάριο αυτό, μέσα από αναγνώσεις, συζητήσεις και προσκλήσεις συγγραφέων θα γίνει προσπάθεια να φωτισθούν θέματα όπως αυτά της οπτικής γωνίας του συγγραφέα, της δομής του κειμένου, των αφηγηματικών τεχνικών, των λογοτεχνικών συμβολισμών, της ψυχολογικής ανάπτυξης των χαρακτήρων, του χρόνου συγγραφής του έργου, όπως και ποικίλα άλλα ζητήματα που μπορούν να κάνουν τον μέσο αναγνώστη από τη θέση «Μου άρεσε – Δε μου άρεσε» το τάδε έργο, να μεταπηδήσει σε εκείνη του «Συνομίλησα – Δε συνομίλησα» με τον συγγραφέα, αλλά και με τον όποιον άλλον αναγνώστη του ίδιου αυτού έργου.
Παραδείγματα βιβλίων –θεμάτων προς συζήτηση:
«Φόνισσα» του Α. Παπαδιαμάντη και «Κυρία Κούλα» του Μ. Κουμανταρέα – Αρχετυπικοί και επικαιρικοί ήρωες
«Η αβάσταχτη ελαφρότητα του Είναι» του Μ. Κούντερα – Δοκιμιακή και μυθιστορηματική γραφή
«Σμιθ» της Β. Ηλιοπούλου -η αμεσότητα της λεπτομέρειας
«Ο μικρός πρίγκιπας» του Α. Σαιντ Εξυπερύ - Η παιδική ματιά ερμηνεύει τον κόσμο των ενηλίκων
«Η κερένια κούκλα» του Κ. Χριστομάνου – οι συγγραφείς δεν γερνούνε, ίσως, ολότελα
«Ανεμώλεια» του Ι. Ζουργού – ηρωική γλώσσα και αντιήρωες
«Κείμενα Μαγικού Ρεαλισμού – Μαρκές / Τριαρίδης» -η εντοπιότητα του μαγικού στοιχείου
κ.ά.

Τέσσερα ηλεκτρονικά μήνυματα

Το α'

Όταν ήμασταν μικρές, ο πατέρας μου μας πήγαινε μερικά απογεύματα στη δημοτική βιβλιοθήκη।

Μας άφηνε στην είσοδο και μας έλεγε να κατεβούμε σε μία ώρα. Ανεβαίναμε τρέχοντας στο δεύτερο όροφο, λέγαμε στην κοπέλα να μας πει όταν περάσει μία ώρα (αυτή η βιβλιοθήκη έχει τα χάλια της, αλλά θυμάμαι ότι είχε πάντα τους ευγενέστερους υπαλλήλους) και χανόμασταν. Μου αρέσουν ακόμα πολύ οι δημοτικές βιβλιοθήκες. Η ησυχία, η μυρωδιά από τα παλιά βιβλία, οι άνθρωποι που ψιθυρίζουν, τα χαμηλά φώτα.

Η βιβλιοθήκη αυτή προσκαλούσε που και που συγγραφείς. Η αδερφή μου κι εγώ παίρναμε από ένα βιβλίο τους και στο τέλος της ομιλίας και της συζήτησης που συνήθως ακολουθούσε, πηγαίναμε να το υπογράψουν. Κάποτε είχε έρθει ο Καμπανέλης. Μέσα στην έξαψη που θα τον συναντούσε, η αδερφή μου μπερδεύτηκε και πήρε μαζί της ένα βιβλίο που δεν ήταν δικό του. Αφού έγραψε μία αφιέρωση στο δικό μου βιβλίο, του ‘δωσε και η αδερφή μου το δικό της χωρίς ακόμα να έχει καταλάβει ότι δεν ήταν δικό του βιβλίο, κι αυτός χωρίς να πει τίποτα το ‘σπρωξε κι έπεσε στο πάτωμα και είπε, ο επόμενος. Φύγαμε χωρίς να καταλάβουμε τι είχε γίνει, το καταλάβαμε στο σπίτι. Το βιβλίο που είχε υπογράψει για μένα χάθηκε, δεν ξέρω που είναι. Σε κανένα πατάρι, φαντάζομαι.

Είστε αυτός που θυμάμαι με τη μεγαλύτερη τρυφερότητα. Είχαμε αργήσει λίγο να πάμε και μία κοπέλα με άρπαξε και μ’ έβαλε να κάτσω στην πρώτη σειρά। Μου χαμογελούσατε συχνά κι εγώ σας άκουγα μαγεμένη. Στο τέλος, όταν ήρθα να μου υπογράψετε το βιβλίο μού είπατε, σ’ ευχαριστώ πολύ που ήρθες. Το θυμήθηκα γιατί ο αδερφός μου μου είπε το πρωί στο τηλέφωνο ότι σε μία κούτα με βιβλία βρήκε ένα βιβλίο σας αφιερωμένο στη μικρή, αγαπημένη Ευαγγελίτσα. Μεγάλωσα. Σταμάτησα να διαβάζω παιδικά βιβλία. Αυτό το ξεχασμένο μέσα στα χρόνια βιβλίο με κατασυγκίνησε. Βρήκα στο ίντερνετ την ιστοσελίδα σας και σας γράφω. Χωρίς κανέναν ειρμό, το ξέρω, συγχωρέστε με, είναι από τη συγκίνηση. Δε χρειάζεται βέβαια να μου απαντήσετε, ήθελα να μόνο να σας ευχαριστήσω για την αφιέρωση

Το β'

Υπάρχουν μερικές φορές που λες πως αν κάτι άξιζε από μια ζωή αφιερωμένη στο βιβλίο, είναι το ότι μπόρεσες -ίσως- να επικοινωνήσεις ουσιαστικά με κάποιους αναγνώστες σου. Αλλά αυτό είναι κάτι που σπάνια ο συγγραφέας το μαθαίνει. Μόνο αν τύχει... Αν τύχει και ένα αναγνώστης του σκεφτεί να του γράψει.
Πριν από μερικά χρόνια έπαιρνα συχνά γράμματα (τότε ακόμα δεν χρησιμοποιούσαμε ίντερνετ) από νεαρές αναγνώστριες μου που μου ζητούσαν κάποιες συμβουλές.
Τώρα δεν παίρνω τέτοια γράμματα. Και στη θέση τους ολοένα και περισσότερα έρχονται ηλεκτρονικά μηνύματα σαν το δικό σου, που εκφράζουν μια σχέση που κάποτε πριν από χρόνια δημιουργήθηκε και ακόμα κάτι από αυτήν απομένει. Άρα ζουν οι εποχές και μαζί τους οι άνθρωποι. Να σκεφτώ πως ανήκεις σε εκείνη την τελευταία γενιά που διέθετε την ικανότητα επικοινωνίας; Που ήξερε να χρησιμοποιεί τη λογοτεχνία ως μέσο επαφής και ενδοσκόπησης και όχι ως στοιχείο κατανάλωσης;
Ότι κι αν συμβαίνει, αυτά που μου έγραψες μου χάρισαν μεγάλη μα πολύ μεγάλη χαρά. Είναι ωραίο να σε θυμούνται για τα βιβλία σου, αλλά και για την όμορφη, ζεστή εικόνα που έστειλες.
Να σε ευχαριστήσω -θα ήταν ελάχιστο.
Ελπίζω να είσαι καλά και να είσαι για πάντα καλά. Τα όνειρά σου να τα βλέπεις πάντα να είναι μαζί σου και νέα να γεννάνε.
Και πάλι σε ευχαριστώ
Με την αγάπη μου όλη
Μάνος Κοντολέων
ΥΓ Θα μου έδινες την άδεια να δημοσιεύσω το μήνυμά σου στο blog μου (χωρίς το όνομά σου,αν δεν το θες) ; Μέσα από αυτό το blog προσπαθώ να μοιράζομαι σκέψεις και συναισθήματα με την 'άγνωστη' παρέα μου

Το γ'

Ευχαριστώ πολύ για την ευγενική απάντηση (σας σκέφτομαι να μου χαμογελάτε πάλι με κείνο το όμορφο χαμόγελο καθώς μου γράφετε)।

Να δημοσιεύσετε το μήνυμά μου έτσι αυτούσιο; Δε είναι άσχημο αυτό που έγραψα για τον Καμπανέλη; Πάλι σκέφτομαι ότι το άσχημο είναι που συνέβη, όχι που το έγραψα। Αποφασίστε εσείς. Όσο για το όνομά μου, βρείτε μου ένα ωραίο ψευδώνυμο.

Το δ'

Απλά λες τα πράγματα με το όνομά τους. Ο καθένας είναι υπεύθυνος για το τι κάνει και σε ποιον το κάνει.
Δεν ξέρω για ψευδώνυμο. Θα έλεγα απλά Ε.Χ.
Σε ευχαριστώ και πάλι.
Σε λίγο θα αναρτήσω το σχετικό Post -manoskontoleon2.blogspot.com
MK

Ανα Νον

Αγκουστίν Γκομέζ – Άρκος
«Άνα Νον»
μετάφραση: Ντίνα Σιδέρη
Εκδόσεις Δωρικός

Άνθρωπος του 20ου αιώνα ο Ισπανός Γκομέζ – Άρκος. Βίωσε και πίστεψε τα κινήματα μιας εποχής που εκείνος πρόλαβε (με τον θάνατό του) να μη τη δει να ξεθωριάζει.
Συγγραφέας, ηθοποιός, αντιστασιακός, ομοφυλόφιλος, εξόριστος –οι μη συμβάσεις καθόρισαν τη ζωή και το έργο του.
Το μυθιστόρημα του «Άνα Νον», γραμμένο το 1977 μοιάζει να μη θέλει να δει πως η ιδεολογία που πίστεψε ο συγγραφέας του, προδίδεται από όσους είχαν αναλάβει την εφαρμογή της
Μπορεί , όμως, το «Άνα Νον» να διαβαστεί ακριβώς με την αντίθετη ματιά –η ζωή μιας γυναίκας του λαού που η Ιστορία την ξεγελά.

Κεντρικά σημεία της αφήγησης : Η Ισπανία τα χρόνια του Φράνκο.

Όπως και να είναι, όπως κι αν ο αναγνώστης του 2011 αποφασίσει να σταθεί απέναντι σ΄ ένα κείμενο σπαραγμού και πάθους, πορείας προς το θάνατο, μα και πορείας προς την απόλυτη διαμαρτυρία, εκείνο που μένει και συναρπάζει είναι το πόσο γρήγορα ξεχάσαμε αυτά για τα οποία είχαμε ορκιστεί να αγωνιστούμε।

Παράλληλα, να σημειωθεί πως το έργο αυτό μπορεί να το διαβάσει κανείς ή σαν ένα συμβολικό κείμενο όπου η κεντρική ηρωίδα και ο τόπος του δράματός της προσφέρονται για την απόδειξη της μη διάψευσης των οραμάτων, είτε όμως και ως ένα μυθιστόρημα όπου το κεντρικό πρόσωπο δεν αναπνέει αυτόνομα, αλλά υπάρχει για να εξυπηρετεί τις ιδέες του δημιουργού του.
Σπαρακτικό –νομίζω πως ήδη έτσι το χαρακτήρισα- κείμενο, με κάποιες σελίδες του να μπορούν ξεσχίζουν, να εξοργίζουν. Η γνήσια λογοτεχνία στέλνει το άρωμά της. Και σε αυτό συμβάλει, βέβαια, η μετάφραση της Ντίνας Σιδέρη.

Μάτση Χατζηλαζάρου

Χρήστος Δανιήλ
«…Ιούς, Μανιούς, ίσως και Aqua Μarina»

Μάτση Χατζηλαζάρου

Η πρώτη Ελληνίδα υπερρεαλίστρια

Εκδόσεις Τόπος

Αύριο θα σμίξω τα δυο σου σκέλη, μήπως γεννηθεί ένα μικρό
Λυπητερό παιδάκι, θα το λένε Ιούς, Μανιούς, ίσως και
Aqua Marina.
Φέρτε μου να γεννήσω όλα τα μωρά της πλάσης, δώστε να
Πεθάνω όλους τους θανάτους…

Νομίζω πως θα πρέπει κανείς να συγχαρεί τις Εκδόσεις Τόπος που τόλμησαν σε μια τέτοια μίζερη εποχή να κυκλοφορήσουν αυτό το λεύκωμα –βιογραφία της Μάτσης Χατζηλαζάρου και ανθολόγιο των ποιημάτων της.
Σήμερα, σε αυτή τη μίζερη κατάσταση είναι που περισσότερο από ποτέ έχουμε ανάγκη να διαβάζουμε υπερρεαλιστικούς στίχους και να ονειρευόμαστε ένα μικρό παιδάκι που θα το λένε Ιούς, Μανιούς, ίσως και Aqua Marina.
Σημαντική ποιήτρια η Μάτση Ανδρέου – Χατζηλαζάρου και παράλληλα μια γυναίκα που διέσχισε τον 20ο αιώνα αναζητώντας μια προσωπική ταυτότητα, αδιαφορώντας για συμβάσεις, αναζητώντας την επαφή με τους μεγάλους καλλιτέχνες της εποχής της, συμπλέοντας με ομάδες, ακολουθώντας μοναχικές πορείες και εν τέλει καταφέρνοντας να γεννήσει όλα τα μωρά της πλάσης, να πεθάνει όλους τους θανάτους…
Τα κείμενα της έκδοσης έχουν μια ‘ζωντανή’ δομή. Ακολουθούν τα βήματα της βιογραφούμενης με συντομία και επιλέγοντας καίριους σταθμούς της ζωής της.
Παράλληλα μεγάλο μέρος του έργου της εντάσσεται μέσα στη ροή της αφήγησης, όπως βέβαια και ένα πλούσιο φωτογραφικό υλικό.
Ένα βιβλίο που φέρνει στο προσκήνιο μια εποχή όπου οι δημιουργοί δημιουργούσαν και οι άνθρωποι ονειρευόντουσαν.
Όχι και τόσο μακρινή, αλλά που κάποιοι τολμούσαν να γράψουν:
τα ποιήματα που αγαπώ, θέλω να τα ζήσω μαζί σου.

Μίκα Βαλτάρι - Ιωάννης Άγγελος

Μίκα Βαλτάρι
«Ιωάννης Άγγελος»
μετάφραση: Μαρία Μουρτζούκου
Εκδόσεις Καλέντης

Ο φιλανδός συγγραφέας Μίκα Βαλτάρι (1908 - 1979) μπορεί πλέον να θεωρηθεί ως κλασικός ιστορικός συγγραφέας. Ιδιαίτερα αγαπητός και στην Ελλάδα, έχει καταφέρει με τα ιστορικά μυθιστορήματά του όχι μόνο να ζωντανεύει περιόδους του παρελθόντος, αλλά να φέρνει και κοντά στο σύγχρονο αναγνώστη τα πρόσωπα που έζησαν εκείνες τις περιόδους.
Το έργο του «Ιωάννης Άγγελος» παρουσιάζει για τον έλληνα αναγνώστη ένα πρόσθετο ενδιαφέρον καθώς αναφέρεται στους τελευταίους μήνες της Κωνσταντινούπολης. Λίγους μήνες πριν από την πτώση της πρωτεύουσας του Βυζαντίου, ένας μυστηριώδης άνδρας κινείται στα τείχη, στις εκκλησίες, στα παλάτια και στους δρόμους της και μέσα από ημερολογιακές καταγραφές περιγράφει από τη μια την ατμόσφαιρα που πλακώνει τη μελλοθάνατη πόλη και από την άλλη τα συναισθήματα εκείνων που έχουν αποφασίσει να την υπερασπιστούν.
Με ευαισθησία, αντικειμενικότητα, ιστορική επάρκεια και έντονο συναίσθημα ο Βαλτάρι οδηγεί τον αναγνώστη του σε μια εποχή που όσο και να είναι φορτισμένη, παραμένει και συγχρόνως άγνωστη σε ουσιαστικές λεπτομέρειές της.
Ναι, η πτώση της Πόλης σηματοδοτεί πολλά – ο Βαλτάρι είναι ξεκάθαρος καθώς προαναγγέλλει τους αιώνες σκότους που θα ακολουθήσουν, είναι καίριος όταν τονίζει πως ένας νέος τύπος ανθρώπου έρχεται να πρωταγωνιστήσει στην ιστορία της Ευρώπης.
Και έχει, στ΄ αλήθεια ενδιαφέρον να δει κανείς το πώς ο Βαλτάρι προχωρά πίσω από τα ιστορικά γεγονότα και καταγράφει την αλλαγή των εποχών μέσα από τη σύγκρουση (μα και τη συνύπαρξη) από τη μια του Μωάμεθ του Πολιορκητή και από την άλλη του Ιωάννη Άγγελου, του τελευταίου Βυζαντινού.
Αξίζει να τονισθεί η μετάφραση από τα φιλανδικά της Μαρίας Μαρτζούκου. Πρόκειται περί μεταφραστικού άθλου.

Σμιθ

Βασιλική Ηλιοπούλου
«Σμιθ»
Εκδ. Πόλις


Μετά από την βράβευσή του με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, αποφάσισα να διαβάσω το «Σμιθ», της Βασιλικής Ηλιοπούλου.
Είχα ακούσει κάτι λίγα σχετικά με το μύθο και την περίοδο που όσα περιγράφει διαδραματίζονται και ομολογώ πως το ενδιαφέρον μου δεν είχε και τόσο ενεργοποιηθεί.
Κουράστηκα πια να διαβάζω λίγο – πολύ τα ίδια και τα ίδια για εκείνα τα μετεμφυλιακά χρόνια. Ζούμε το σήμερα και το σήμερα έχει τις δικές απαιτήσεις ανάγνωσης, κατανόησης και εν τέλει αντίστασης.
Αλλά μιας και η επιτροπή ήταν η ίδια που την προηγούμενη χρονιά είχε δώσει το αντίστοιχο βραβείο σε κείμενο που δεν ήταν μυθιστόρημα, αλλά μαρτυρία για εκείνη, την ίδια πάνω – κάτω περίοδο, αποφάσισα να δω αν τελικά και εφέτος έγινε το ίδιο ατόπημα και στη θέση κριτηρίων λογοτεχνικών είχαν επικρατήσει ξανά κριτήρια … χρονολογικής συμπάθειας.
Ευτυχώς –από την αρχή το δηλώνω- το «Σμιθ» και πλήρες μυθιστόρημα είναι και άξιο να βραβευτεί.
Και σε μένα προσωπικά χάρισε την ευκαιρία να διαβάσω κάτι φρέσκο, μια εξιστόρηση όλο τρυφερή κατανόηση από τη μια, μα και καυστική σάτιρα από την άλλη μιας περιόδου καμπής –εν τέλει- της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Μιας περιόδου ήττας και νέου ξεκινήματος. Μιας περιόδου συμβιβασμών και νέων ονειροπολήσεων.
Το «Σμιθ» της Ηλιοπούλου με έκανε να δω το δικό μας ιστορικό σήμερα ως μια μακρινή επανάληψη του μακρινού χτες. Κυρίως σε ότι αφορά τους ανθρώπους που τότε ζήσανε και αυτούς που τώρα ζούνε. Τους ανθρώπους τους απλούς που αν και ζούνε το σημαντικό, το βιώνουν με ασήμαντο τρόπο. Ναι, τους πάντα ξεγελασμένους ή συμβιβασμένους –όπως θες μπορείς να τους χαρακτηρίσεις. Όπως θέλω μπορώ να χαρακτηρίσω την κάθε γενιά που ανταλλάσσει ένα ένδοξο περίστροφο με ένα τενεκέ βούτυρο.
Πέρα από όλα αυτά, χάρηκα την κινηματογραφική ματιά που ενσαρκώθηκε σε λογοτεχνικές παραγράφους, τις λεπτομέρειες που με τη δικιά τους ευαισθησία περιγράφανε καταστάσεις, τις σιωπές των προσώπων –βλέμματα και κινήσεις- που εμβαθύνανε στις διαπροσωπικές σχέσεις.
Χαμηλόφωνο μυθιστόρημα. Καθόλου κραυγαλέο. Απόλυτα ουσιαστικό. Μια αναγνωστική απόλαυση.

Μουρακάμι

Χαρούκι Μουρακάμι
«Νότια των συνόρων, δυτικά του ήλιου»
μετάφραση: Βασίλης Κιμούλης
Εκδόσεις Ωκεανίδα


Από τους σημαντικότερους συγγραφείς όχι μόνο της Ιαπωνίας, αλλά και όλου του κόσμου είναι ο Χαρούκι Μουρακάμι. Βαθιές και ουσιαστικές οι προσεγγίσεις του πάνω σε ζητήματα ανθρώπινων σχέσεων και κοινωνικών ζητημάτων. Και αυτό το ουσιαστικό το υπηρετεί με μια γραφή απλή, μα και ιδιαιτέρως καίρια.
Το τελευταίο του μυθιστόρημα «Νότια των συνόρων, δυτικά του ήλιου» (με άψογη τεχνική το έχει μεταφράσει ο Βασίλης Κιμούλης) έχει τα ίδια χαρακτηριστικά απλότητας, αλλά καταφέρνει να φέρει σε δύσκολη θέση την τελική κρίση του αναγνώστη του. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα λεπτής ανατομίας της ερωτικής συμπεριφοράς ενός άντρα ή μήπως μια έκφραση άψογης ‘γαλάζιας’ λογοτεχνίας;
‘Γαλάζιας’ σε αντιπαράθεση με ό,τι θεωρούμε ως ‘ροζ’.
Η ιστορία ενός κοντά σαραντάχρονου γιαπωνέζου, εκπρόσωπου της σημερινής μεγαλοαστικής τάξης, δίνεται μέσα από την καταγραφή των σχέσεών του με τις τρεις γυναίκες – ερωτικές συντρόφους του.
Το εύρημα είναι ενδιαφέρον, αλλά από την άλλη σου προκαλεί και μια αμηχανία. Η σημερινή Ιαπωνία απουσιάζει –ίσως θύμα κι αυτή μιας παγκοσμιοποίησης. Ο μέσος αρσενικός ιάπωνας, το ίδιο είναι κι αυτός απών. Ο ήρωάς μας κινείται ανάμεσα στα γυμναστήρια και στα τζαζ μπαρ που διευθύνει. Το ίδιο και οι γυναίκες του μυθιστορήματος –κι αυτές δεν έχουν μια εθνική ταυτότητα. Αν δεν είναι οι χαϊδεμένες μεν, αλλά συνετές κόρες πλούσιων μπαμπάδων, θα διαθέτουν μια μυστηριώδη γοητεία και θα αφήνονται –όταν αυτές το αποφασίσουν- στους παραδοσιακούς ρόλους θηλυκών εκφράσεων ερωτικής προσφοράς.
Ναι, αυτό ίσως είναι που με ενόχλησε στο μυθιστόρημα –είναι γραμμένο με ύπουλο αρσενική τρόπο.
Αλλά αυτό είναι και που με έκανε να μη θέλω να το αφήσω από τα χέρια μου –μου έδειχνε τις απόκρυφες ρομαντικές σκέψεις ενός άντρα.
Λοιπόν, καμιά φορά και όταν ο συγγραφέας διαθέτει μεγάλο ταλέντο, κάθε χαρακτηρισμός του έργου του ξαφνικά καταρρέει. Ή και αλλάζει έννοια.
Ροζ ή γαλάζια λογοτεχνία –δεν ξέρω. Αυτό που γνωρίζω είναι πως προτείνω ένα μυθιστόρημα που καθηλώνει τον αναγνώστη του.

Μισέλ Ουελμπέκ "Ο χάρτης και η επικράτεια"

Μπορώ να κατανοήσω τις αρνητικές κρητικές που συχνά ο Ουελμπέκ και τα μυθιστορηματά του προκαλούν, και ακόμα περισσότερο μπορώ να κατανοήσω όσες από αυτές έχουν να κάνουν με τον τελευταίο του βιβλίο -"Ο χάρτης και η επικράτεια".

Τις κατανοώ αλλά καθόλου, μα καθόλου δεν τις ασπάζομαι.

Αναγνωρίζω πως ο γάλλος συγγραφέας έχει μια έντονη τάση να προκαλεί, να δημιουργεί αναταραχή γύρω από το όνομά του και τη ζωή του. Και για να ολοκληρώσει αυτή την τάση του, δεν διστάζει να χρησιμοπιεί και τα ίδια του τα έργα.

Αλλά αν κάποιους αυτό τους ενοχλεί και για κάποιους άλλους κάτι τέτοιο ίσως είναι αρνητικό για τα ίδια τα λογοτεχνικά κείμενα, σε μένα αντιθέτως αυτή η καταπάτηση κανόνων αφηγηματικής δομής, η εμπλοκή του προσωπικού με το μυθιστορηματικό και πάνω απ΄ όλα αυτή η εντελώς ανορθόδοξη ανάγνωση του κόσμου, με ενθουσιάζει.

Θέλω από τη λογοτεχνία να μου λέει κάτι το διαφορετικό με τρόπο διαφορετικό.

Και ο Ουελμπέκ μου τα προσφέρει και τα δύο.

Στα έργα του τελικά δεν είναι τα άτομα που πρωταγωνιστούν, αλλά η εποχή τους. Ο συγγραφέας αυτός καταφέρνει να κάνει κέντρο της μυθιστορηματικής του πλοκής μια εποχή και μάλιστα αυτή την εποχή, στη συνέχεια, με απόλυτη μυθιστορηματική άποψη, να την παραλλάζει, να την αναστρέφει, να την παραποιεί κι όμως εν τέλει να την ερμηνεύει με τρόπο καίριο και εξαιρετικά αποτελεσματικό.

Στο τελευταίο του μυθιστόρημα όλα αυτά τα κάνει.

Πρώτα απ΄ όλα τοποθετεί τον εαυτό του στο κέντρο της όλης δράσης και φτάνει στη σημείο να τον δολοφονήσει.

Στη συνέχεια ενώ δηλώνει πως τα γεγονότα που περιγράφει φτάνουν κοντά είκοσι χρόνια μετά από το σήμερα, αδιαφορεί για τις όποιες πραγματολογικές ανακρίβειες.

Και κάπου προς το μέσο της όλης σύνθεσης, εγκαταλείπει το κοινωνικού προβληματισμού μυθιστόρημα, στρέφεται στο αστυνομικό, για να το αφήσει αργότερα κι αυτό και να καταλήξει σε μια μελλοντολογική πρόταση, που βέβαια από την αρχή του έργου ήταν σαφές πως σε αυτήν ήθελε να καταλήξει.

Για τον Ουελμπέκ όλα πλέον έχουν μετατραπεί σε εμπόρευμα και η Τέχνη έχει κι αυτή εμπορευματοποιηθεί. Από στοιχείο αμφισβήτησης έχει γίνει βήμα συντήρησης. Και πάνω στα προϊόντα της εκφράζονται οι πιο ακραίες μορφές μιας καπιταλιστικής εκμετάλλευσης.

Μένω σε αυτό. Και αφήνομαι να παρασυρθώ από τα τερτίπια ενός συγγραφέα που τολμά τον σαρκασμό των άλλων, αλλά και τον αυτοσαρκασμό του.

Ο αδελφός της Ασπασίας 2 - Μεγάλο Βραβείο, Μεγάλοι Μπελάδες

Κοντεύουν 20 χρόνια από τότε που ο Δαμιανός, ο Αδελφός της Ασπασίας, σχηματιζότανε μέσα στο μυαλό μου, έπαιρνε στη συνέχεια σάρκα και οστά και σε λίγο, ο αξέχαστος Αντώνης Καλαμάρας του χάριζε και την εικονογραφική του μορφή.
Η χιουμοριστική περιγραφή της καθημερινότητας ενός παιδιού μέσα στα χρόνια του '90, έμελλε να γίνει ένα από τα πιο δημοφιλή μου έργα, το βιβλίο μου που φτάνει τα 50.000 αντίτυπα και που σταθερά παραμένει ένα από τα πιο αγαπημένα αναγνώσματα μικρών, μα και μεγάλων.
Ίσως είναι το γεγονός πως ο Δαμιανός κατάφερε να περιγράψει με απλότητα, αυτοσαρκασμό και χιούμορ συνθήκες που όλοι μας ζούμε -ναι, ίσως γι αυτό τόσοι πολλοί ήταν εκείνοι που μου ζητήσαν να γράψω για μια ακόμα φορά με τον τρόπο ενός μικρού αγοριού το τι συμβαίνει γύρω μας.
Πέρασαν κοντά δεκαοχτώ χρόνια για να μπορέσω να δω ξανά με τα μάτια του Δαμιανού, δεκαοχτώ χρόνια για να μπορέσω να περιγράψω και πάλι μια νέα καθημερινότητα, αυτή τη φορά πέρα από τον αυτοσαρκασμό και το χιούμορ και με μια σουρεαλιστική διάθεση.
Η νέα συνάντηση έχει πια ξεκινήσει. Οι πρώτοι αναγνώστες του πρώτου Αδελφού της Ασπασίας μπορεί να έχουν πια και δικά τους παιδιά.
Αλλά όπως όλοι οι χάρτινοι ήρωες, ο Δαμιανός, η Ασπασία και οι δικοί τους, ελάχιστα μεγαλώσανε.
Μεγάλωσε όμως ο δημιουργός τους. Μεγάλωσα. Και καθώς πλέον διαβάζω εν παραλλήλω τα δυο κείμενα, μπορώ και βλέπω το πως από την αθωότητα του πρώτου έχω μεταφερθεί στην κατά κάποιον τρόπο επαναστατικότητα του δεύτερου.
Και βέβαια, υπάρχει και μια ακόμα διαφορά. Επέλεξα ως διάδοχο του Καλαμάρα την Τέτη Σώλου. Κι εκείνη κατάφερε, με τον δικό της τρόπο, να ωριμάσει τον ήρωα.
Έχουν και οι μυθιστορηματικοί ήρωες την τύχη και τη μοίρα τους.
Στέκομαι δίπλα στα δυο αδέλφια και αν συνεχίσουν να αγαπιούνται από τους αναγνώστες τους -τους χτεσινούς, τους τωρινούς και τους μελλοντικούς τους- εγώ θα αισθανθώ δικαιωμένος। Κάτι πιο πολύ -ευτυχισμένος.

adelfostisaspasias.blogspot.com

Για παιδιά και για νέους

Λιλή Λαμπρέλλη

«Αχ, σοκολάτα…»

Ζωγραφιές: Βάσω Ψαράκη

Εκδ. Πατάκη

Μου αρέσουν τα παιδικά βιβλία που έχουν δημιουργηθεί από τη συνεργασία μιας δοκιμασμένης αξίας με μια νέα.
Στην περίπτωση της εικονογραφημένης έκδοσης με τον …παθιασμένο τίτλο «Αχ, σοκολάτα…», η δοκιμασμένη αξία είναι η Βάσω Ψαράκη και η νέα η Λιλή Λαμπρέλλη.
Η Ψαράκη είναι μια από τις πιο σημαντικές μας εικονογράφους. Σημαντική, πρωτοπόρα και σίγουρα η πρώτη ίσως που έφερε μια νέα διάσταση σε αυτό που σήμερα από απλή εικονογράφηση βιβλίου θεωρείται ζωγραφικός πίνακας.
Η Λιλή Λαμπρέλλη σχετικά πρόσφατα έχει δώσει το παρόν της στον τομέα της Π. Λ. και αυτό που τη διακρίνει είναι η γλωσσική της ικανότητα –προτάσεις που αγγίζουν τον ρυθμό της ποίησης και τολμούν τη χρήση λέξεων όχι πάντα συνηθισμένων.
Το βιβλίο που οι δυο τους υπογράφουν θυμίζει λαϊκό παραμύθι. Το παλικάρι που αγάπησε την βασιλοπούλα και που μόχθησε πολύ για να την κατακτήσει στο τέλος.
Κλασικό μοτίβο παλιού παραμυθιού, που όμως η Λαμπρέλλη απρόοπτα το κάνει νέο και μοντέρνο καθώς ο θησαυρ΄ς, το όπλο αν θέλετε, με το οποίο το φτωχό παλικάρι θα παντρευτεί τη πριγκιποπούλα δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα συροπιαστό γλυκό βουτηγμένο μέσα στα δάκρυα που τα μαύρα του μάτια βγάλανε. Μαύρα δάκρυα αγάπης, γι αυτό και μαγικά, μαγικά σαν τη γεύση της σοκολάτας.
Το χαίρεσαι το παραμύθι αυτό. Και –γιατί όχι;- σε απενοχοποιεί από τις σοκολατένιες αμαρτίες σου.


Ελένη Κατσαμά

«Κοσμοδρόμιο»
Διηγήματα

Εκδ. Πατάκη

Τα λογοτεχνικά βιβλία για νεαρούς ενήλικες αναγνώστες ή cross over, όπως επίσης χαρακτηρίζονται, είναι κείμενα που εστιάζονται σε προβληματισμούς που έχουν να κάνουν με τους εφήβους και είναι γραμμένα με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να συγκινήσουν και αναγνώστες μεγαλυτέρων ηλικιών.
Πρόκειται για ένα λογοτεχνικό είδος ιδιαίτερα απαιτητικό καθώς από τη μια θα πρέπει να έχει υλοποιηθεί με απόλυτο σεβασμό στη λογοτεχνική ποιότητα και από την άλλη να μπορεί να εκφράσει με εφηβικό τρόπο το έφηβο πάθος.
Μυθιστορήματα είναι κυρίως εκείνα που εκδίδονται κάτω από μια τέτοια ταυτότητα. Αλλά η Ελένη Κατσαμά πρωτοτυπεί και μας δίνει μια συλλογή διηγημάτων.
Η Κατσαμά έχει ένα μικρό σχετικά παρελθόν στο χώρο του παιδικού βιβλίου, μα η ωριμότητα της γραφής της φανερώνει ένα ταλέντο δυναμικό και απόλυτα συντονισμένο με τον τρόπο σκέψης ενός σημερινού νέου ανθρώπου.
Είκοσι ένα διηγήματα, σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση. Στην ουσία εικοσιένα αγόρια και κορίτσια αφηγούνται το γιατί τα όνειρά τους άλλοτε κρύβουν την ελπίδα κι άλλοτε τον φόβο. Από εικοσιένα μέρη του κόσμου, εικοσιένα νέοι άνθρωποι μας μεταφέρουν την αγωνιώδη κραυγή τους.
Διηγήματα γραμμένα με φράσεις κοφτές, σε γρήγορους ρυθμούς και με απόλυτη συνείδηση του τι μπορεί να σημαίνει γνήσια πολιτική νεανική λογοτεχνία.

Γιάννης Βαρβέρης - ζούσε μέσα στην ποίηση του

Γι’ αυτό να μην ανησυχείτε.

Το πιάνο μου κι εγώ

είμαστ’ εδώ πολύ καλά

εκπνέοντας ίσως πότε πότε νότες άσχετες

αλλά μες στην ασφάλεια πλήρους ναυαγίου

και ιδίως

μακριά επιτέλους

από κάθε προοπτική πνιγμού.

Γιάννης Βαρβέρης,

από τη συλλογή Πιάνο βυθού (1991)

Με τον Σύλλογο Νεων Ιατρών

Σακιά

"Τα σακιά" της Ιωάννας Καρυστιάνη είναι ένα μυθιστόρημα που ιδιαίτερα ακούστηκε τους τελευταίους μήνες. Γενικά, άλλωστε, όλα τα βιβλία της Καρυστιάνη απασχολούν το βιβλιόφιλο κοινό, θα έλεγα μάλιστα πως η εκ Κρήτης συγγραφέας είναι μια από τις πλέον αγαπημένες τόσο αυτών που τους αρέσει η ποιοτική ελληνική λογοτεχνία, όσο και των κριτικών και των δημοσιογράφων
Η βράβευσή της με το βραβείο μυθιστορήματος του Διαβάζω, δεν μπορεί,λοιπόν, να θεωρηθεί έκπληξη. Μα ούτε κι άδικη.
Δεν έχω διαβάσει όλα τα άλλα υποψήφια μυθιστορήματα, κάποια μόνο από αυτά, αλλά δεν μπορώ να ισχυριστώ πως "Τα σακιά" δεν αξίζανε μιας διάκρισης, άσχετα αν ήταν το πιο καλό ή όχι μυθιστόρημα του 2010. Άλλωστε το πιο καλό είναι πάντα μια έννοια σχετική και σίγουρα εκτός της λογικής μιας ουσιαστικής ανάγνωσης λογοτεχνικών έργων.
Ως υπεύθυνος δύο λεσχών ανάγνωσης και ως μέλος μιας τρίτης, είχα μάλλον καθυστερημένα διαβάσει αυτό το βιβλίο. Η θεματική των έργων της Καρυστιάνη δεν με ενθουσιάζει και όποτε έχω διαβάσει δικό της έργο, έμεινα κυρίως στα τεχνικά στοιχεία της εκάστοτε μυθιστορηματικής σύνθεσης και πολύ λίγο με κέρδισε η συναισθημητική διάσταση θέματος και χαρακτήρων.
Σε γενικές γραμμές και με γνώση ότι ίσως απλουστεύω, θεωρώ πως ένα μυθιστόρημα μπορεί να θεωρηθεί ως επιτυχημένο αν διαθέτει:
α/ Μια πλούσια και εύπλαστη γλώσσα
β/ Μια καλοζυγισμένη δομή
γ/ Χαρακτήρες που πείθουν για την συνέπεια πράξεων και συναισθημάτων τους.
Από τα τρία αυτά στοιχεία, τα "Σακιά" διαθέτουν σε άψογο, τέλειο βαθμό το α και το β. Αλλά η υλοποίηση της τρίτης προϋπόθεσης, θεωρώ πως δεν είναι ικανοποιητική.
Τα δυο κεντρικά πρόσωπα -μάνα και γιος- όσο παρακολουθούμε την πριν από τους βιασμούς ζωή τους, μένουν θα έλεγε κανείς εκτός του δράματος που πρόκειται να επακολουθήσει. Χαρακτήρες ρηχοί, καθημερινοί, ανερμάτιστοι... Γιατί μια γυναίκα σαν τη μάνα του μυθιστορήματος μπορεί να θεωρηθεί υπαίτια της δημιουργίας ενός βιαστή και μάλιστα κατ΄εξακολούθηση; Πώς μπορώ εγώ ο αναγνώστης να σκιαγραφήσω το προφίλ ενός βιαστή μέσα από όσα διαβάζω πως έζησε ο νεαρός ήρωας της Καρυστιάνη.
Αντίθετα, από τη στιγμή που τα εγκλήματα αποκαλύπτονται, τα δυο βασικά πρόσωπα λες και παίρνουν την εξιστόρηση της ζωής και των παθών τους στα δικά τους χέρια και μας αυτοπαρουσιάζονται με τρόπο συγκλονιστικό.
Το είχα παρατηρήσει και σε κάποια άλλα από τα προηγούμενα έργα της Ιωάννας Καρυστιάνη. Η τεχνική και η γλώσσα πάντα προσεγμένες, σκηνοθετημένες , θα έλεγα, με μαεστρία. Αλλά οι ήρωες κυκλοφορούν αμήχανα. Περισσότερο δηλώνουν το ποιοι είναι και λιγότερο το ζούνε.
Αλλά μένουν πάντοτε με την αξία τους τα άλλα δύο στοιχεία του έργου. Και επειδή τις πιο πολλές φορές και στα περισσότερα λογοτεχνικά έργα των συγγραφέων μας, όχι μόνο η ανάπτυξη των χαρακτήρων υστερεί, αλλά και κακοποιείται και η δομή, κάποτε, κάποτε και η γλώσσα, η βράβευση αυτού του μυθιστορήματος μπορεί άνετα να ικανοποιήσει κάποιον που
πιστεύει πως ένα βραβείο πρέπει κυρίως να εκφράζει την άποψη του για το πως αξίζει να διανορφώνεται ο χώρος, δημιούργημα του οποίου κάθε φορά τιμά και ξεχωρίζει.