Πατρίκ Μοντιανό
“Chevreuse”
Μετάφραση :Αχιλλέας Κυριακίδης
Εκδόσεις Πόλις
Μπορεί να εμπιστευόμαστε τη μνήμη για να συνθέσουμε το
παρελθόν μας;
Αυτό που κάποτε ζήσαμε είναι ίδιο με αυτό που πιστεύουμε πως
γνωρίσαμε, βιώσαμε;
Ο γάλλος συγγραφέας Πατρίκ Μοντιανό (Βραβείο Νόμπελ 2014)
ακολουθεί τα ίχνη του Προυστ και καταγράφει τις αντιδράσεις του ήρωά του καθώς
στιγμές του ‘τώρα’ φέρνουν στο νου αντίστοιχες στιγμές κάποιου ‘τότε’.
Αλλά τα στάδια ζωής κάθε ανθρώπου πόσο συνδέονται μεταξύ
τους; Πόσο στην ουσία μπορεί κανείς να εμπιστευθεί τις μεταξύ τους συνδέσεις;
«… Οι διαφορετικές περίοδοι μιας ζωής -παιδική ηλικία,
εφηβεία, ωριμότητα, γηρατειά- αντιστοιχούν σε πολλούς διαδοχικούς θανάτους»
-διαβάζουμε από τις πρώτες κιόλας σελίδες ενός σύντομου μυθιστορήματος που
φλερτάρει με την αγωνιώδη εξέλιξη μιας αστυνομικής πλοκής καθώς ο ήρωας του
έργου «…κάποιες εικόνες μιας περιόδου της ζωής
(που) τις έβλεπε να ξετυλίγονται γρήγορα προτού εξαφανιστούν στη λήθη».
Κεντρικό πρόσωπο ένας
συγγραφέας, ο Ζαν Μποσμάν και είναι αυτός που καθώς σε μια ώριμη πλέον ηλικία
θα βρεθεί σε μέρη όπου πέρασε τα παιδικά του χρόνια και άλλα της νεότητάς του,
θα αναζητά να αναγνωρίσει το πόσο σημαντικό ρόλο έπαιξαν αυτά τα μέρη και οι
άνθρωποι που αντίστοιχα είχε γνωρίσει, στη τωρινή του κατάσταση.
Και αν τα μέρη προσδιορίζονται με μια υποκειμενική
λεπτομέρεια –«… οφειλόταν στο ότι είχε περπατήσει πολλές φορές στην περιοχή, σε
διαφορετικές περιόδους της ζωής του, κι ότι ο χρόνος είχε συντομεύσει τις
αποστάσεις», αυτά που ενεργοποιούν τη μνήμη είναι πράγματα μικρά, συχνά
ασήμαντα -ο ήχος ενός ρολογιού, η φλόγα ενός αναπτήρα.
Και βέβαια οι άνθρωποι. Που καθώς έχουν περπατήσει για
μεγάλα ή και σύντομα διαστήματα δίπλα στον ήρωα, μπορούν να διεκδικήσουν το
δικαίωμα να μορφοποιήσουν το παρελθόν του.
Συγγραφέας, ο Μοντιανό, της λεπτομέρειας και των
αποσιωπήσεων, μα και μανιώδης καταγραφέας του περιβάλλοντος (πάντα όμως μέσα
από μια εντελώς δική του ματιά όπου το ‘είναι’ γίνεται ισότιμο του ‘φαίνεσθαι’)
δημιουργεί με εντελώς αυθαίρετες προσωπικές του περιγραφές, έναν δικό του
γεωγραφικό χώρο -την κοιλάδα της κωμόπολης Σερβέζ- και μια δική του παρισινή
συνοικία -το Οτέιγι, όπως και ανασυνθέτει σπίτια, ξενοδοχεία και καφέ από το
παρελθόν . Και μέσα σε αυτούς τους χώρους θα κυκλοφορήσει όχι μόνο ο ήρωάς του
(ως ένα alter ego του) αλλά και κάποια πρόσωπα που ο αναγνώστης θα αναζητά
συνέχεια να κατανοήσει την υφή των εγκλημάτων του. Μα που τελικά δεν είναι άλλη
από την ακούσια ή μη επέμβασή τους στο μέλλον του άλλου, στην ουσία στη
διαμόρφωση της μνήμης του.
Και αν ο Προυστ αναζητούσε τον Χαμένο Χρόνο, ο Μοντιανό μιας
και ξέρει πως ο όποιος κρυμμένος θησαυρός ενός παιδιού τελικά θα αποδειχτεί
παλιά χαρτονομίσματα ληγμένα, περιγράφει τον ήρωά του να παρακολουθεί τη λευκή
γραμμή που αφήνει πίσω του ένα αεροπλάνο, χωρίς όμως να μπορεί να πει αν
έρχεται από το παρελθόν ή αν επιστρέφει σε αυτό.
Εσωτερικών και ήσυχων σπασμών το μυθιστόρημα, κρατά αυτόν
τον ρυθμό και στη γλώσσα μας. Τη μετάφραση την υπογράφει ο πολλαπλά δόκιμος και
στον τομέα αυτό, Αχιλλέας Κυριακίδης.
https://www.fractalart.gr/chevreuse/
(480 λέξεις)
