26.9.11

Άννα Γκέρτσου - Σαρρή : Η διακριτικότητα του ταλέντου






Λίγοι, ελάχιστοι είναι είναι εκείνοι οι συγγραφείς που έχουν την ικανότητα να κινούνται τόσο στο χώρο της λογοτεχνίας ενηλίκων, όσο και αυτής που αναφέρεται σε παιδιά και εφήβους. Και είναι λίγοι γιατί τέτοιες συνεχείς διαδρομές απαιτούν από τη μια να διαθέτει ο συγγραφέας την οξύτητα της σκέψης ενός ενήλικα και από την άλλη την αισθαντικότητα των συναισθημάτων ενός παιδιού ή εφήβου।। Κι αυτό το σπάνιο συνταίριασμα λες και διαγράφεται, ζωγραφίζεται πάνω στο πρόσωπό του και κατρακυλά μέσα από τις πράξεις και τα λόγια του।



Μια τέτοια ενδιαφέρουσα προσωπικότητα, ενός τέτοιου ενδιαφέροντος είδους συγγραφέας υπήρξε η Άννα Γκέρτσου - Σαρρή, που αναπάντεχα και βιαστικά βρέθηκε να μας κοιτά από την άλλη πλευρά του ποταμού।



Είμαστε φίλοι με την Άννα। Την εκτιμούσα ως συγγραφέα, την αγαπούσα ως άνθρωπο। Αλλά με κάθε αντικειμενικότητα δηλώνω πως το ταλέντο της ήταν στ΄ αλήθεια σημαντικό।



Άψογη χρήση της γλώσσας, διακριτικό χιούμορ, θεμελειωμένη ιδεολογική προσέγγιση και ήρωες που είχαν την τύχη η δημιουργός τους όχι μόνο να τους αγαπήσει, αλλά και να ταυτιστεί μαζί τους।



Το έργο της σημαντικό κι όμως ποτέ η διασημότητα δεν στάθηκε πάνω της। Τα βραβεία της από τα πιο διακεκριμένα κι όμως η ίδια έδειχνε την ώρα που καμάρωνε γι αυτά, την ίδια ώρα και πως τα αγνούσε।



Το "Σχετικά με την Υπατία" έμελλε να είναι το τελευταίο της έργο।



Και νομίζω πως της πρόσφερε χαρές। Χαρές που της αξίζανε। Και που αυτή δε θέλησε να τις χορτάσει, αλλά με τη σοφία που πάντα διέκρινε τις αποφάσεις της, προτίμησε να αναχωρήσει। Άλλωστε εκεί που τώρα έχει πάει, μια μεγάλη χαρά την περιμένει... Ο Φίλης της।



Λοιπόν, σήμερα το πρωί, εντελώς τυχαία με έφερε ο δρόμος μου έξω από το σπίτι των Σαρρήδων -εκείνη τη πλατιά ολόλευκη πολυκατοικία της Στεφάνου Δέλτα, στην Κηφισιά। Μαζί μου η Κώστια। Και κοντοσταθήκαμε και κοιτάχτηκαμε στα μάτια και το ίδιο πράγμα σκεφτήκαμε। Τα ξενύχτια με συζητήσεις στο φιλόξενο σπιτικό τους।



Φεύγουν οι φίλοι και μαζί τους φεύγουν εποχές।



Μένουν τα έργα της Άννας।



Θέλω να τα καταγράψω:









Απ’ το Ένα ως το Δέκα (1980)
Σπίτι δίχως αυλή (1982) –
Βραβείο «Μιχαήλας Αβέρωφ» Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών, 1984
Το λέγαν Ξάστερο (1986) –
Α΄ Βραβείο Μυθιστορήματος, Σύνδεσμος Φιλολόγων Καρδίτσας, 1985, Α΄ Βραβείο Μυθιστορήματος ΙΠΕΚΤΣΙ, 1987, Τιμητικός Πίνακας ΙΒΒΥ, 1988
Το κόκκινο της Ανατολής (1991)
– Κρατικό Βραβείο, 1992
Μ’ ενάντιους ανέμους (1996)
Δροσουλίτες (2000)
Η άλλη φωνή (2005)
– Κρατικό Βραβείο, 2006
Σχετικά με την Υπατία… (2010)

Σειρά: «Μουσικοί στην Αρχαία Ελλάδα»
Απόλλων – Μαρσύας (1996)
Ερμής – Αμφίων (1996)
Ορφέας (1996)
Αρίων (1996)
Πίνδαρος (2000)
Σαπφώ (2000)

16.9.11

Στο 11ο Φεστιβάλ Λογοτεχνίας του Βερολίνου





Για 11η χρονιά, το Διεθνές Φεστιβάλ Λογοτεχνίας του Βερολίνου, υποδέχτηκε συγγραφείς από διάφορες χώρες και παράλληλα έδωσε την ευκαιρία σε μικρούς και μεγάλους Βερολινέζους να τους γνωρίσουν –τους ίδιους και τα βιβλία τους।

Στα πλαίσια αυτού του Φεστιβάλ εφέτος ήμουνα εγώ που εκπροσώπησα την Ελλάδα .
Οι διοργανωτές του Φεστιβάλ είχαν επιλέξει δυο από τα βιβλία μου, που κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Πατάκη, για να τα γνωρίσει το κοινό της γερμανικής πρωτεύουσας.
Το «Ανίσχυρος άγγελος» ήταν το ένα –ένα μυθιστόρημα για νέους, βραβευμένο ήδη από το ελληνικό τμήμα της ΙΒΒΥ και ανάμεσα στα υποψήφια μυθιστορήματα για το Βραβείο Αναγνωστών 2010.











Το «Ο αδελφός της Ασπασίας» ήταν το δεύτερο – ένα από τα best και long sellers βιβλία για παιδιά।


Από τις 6 έως τις 12 Σεπτεμβρίου, βρέθηκα στο Βερολίνο και συναντήθηκα με πάνω από 600 παιδιά και εφήβους, αλλά και ενήλικες και συζήτησα μαζί τους θέματα που είχαν να κάνουν τόσο με τα δυο αυτά μου βιβλία, αλλά και γενικότερα για ζητήματα που αφορούν την ελληνική λογοτεχνία για παιδιά και νέους।
Για τις ανάγκες του Φεστιβάλ, αποσπάσματα και περιλήψεις των δυο έργων είχαν μεταφραστεί από την Γερμανίδα μεταφράστρια Doris Wille, η οποία ζει μόνιμα στην Ελλάδα, αλλά ήταν συνέχεια δίπλα μου όλες τις μέρες της επίσκεψής μου στο Βερολίνο.
Οι συναντήσεις με τους νέους είχαν μεγάλο ενδιαφέρον. Μαζί τους συζήτησα τόσο το θέμα της βίας στις πόλεις (κεντρικό θέμα του μυθιστορήματος «Ανίσχυρος άγγελος), όσο και παρακολούθησα θεατρικοποιημένα από αυτούς αποσπάσματα του έργου του αυτού.
Το ίδιο ενδιαφέρον είχαν και οι συναντήσεις μου με τα παιδιά (γερμανόπουλα κυρίως, αλλά και ελληνόπουλα) που είχαν διαβάσει τον «Αδελφό της Ασπασίας».

Οι συναντήσεις αυτές έγιναν άλλες στο ιδιαίτερα νεανικής εμφάνισης αμφιθέατρο του Φεστιβάλ, άλλες στο Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού, άλλες σε Βιβλιοθήκες, σχολεία αλλά και σε χώρους δημιουργικής έκφρασης των παιδιών.
Κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στο Βερολίνο είχα ακόμα την ευκαιρία να απευθυνθώ και σε ένα ευρύτερο ελληνόφωνο κοινό της Γερμανίας μέσα από εκπομπές της Ντόιτσε Βέλλε, όσο και της ελληνικής εκπομπής της Ραδιοφωνίας του Βερολίνου. Και βέβαια να ανταλλάξω ενδιαφέρουσες απόψεις με συγγραφείς από άλλες χώρες.
Η οργάνωση όλου του Φεστιβάλ ήταν άψογη και η συμμετοχή ενός έλληνα συγγραφέα σε αυτό ήταν μια ακόμα αφορμή να γίνει γνωστή η ελληνική λογοτεχνία για παιδιά και για νέους σε μια από τις κυριότερες πρωτεύουσες της Ευρώπης.
Αξίζει να σημειωθεί πως το ταξίδι και η παραμονή μου έγινε και με την υποστήριξη του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου.

4.9.11

Από την πολυθρόνα του αναγνώστη, στο εργαστήρι του συγγραφέα


το εργαστήρι του βιβλίου
ΚΥΚΛΟΙ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ
ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΒΛΙΟΥ (ΕΚΕΒΙ)


ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ

Από την πολυθρόνα του αναγνώστη, στο εργαστήρι του συγγραφέα: ο αναγνώστης ως δημιουργός

Διδάσκει ο Μάνος Κοντολέων (συγγραφέας, κριτικός)

(Μυστικά και τεχνικές μιας δημιουργικής – απολαυστικής ανάγνωσης)
Κάθε Τρίτη 17:30 – 20:३०

ΕΓΓΡΑΦΕΣ
Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να υποβάλλουν αίτηση συμμετοχής* από τη Τετάρτη 24/8/11 έως την Κυριακή 25/9/11:
ηλεκτρονικά (στη διεύθυνση seminaria@ekebi.gr)
ταχυδρομικά (Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, Εργαστήρι Βιβλίου, Αθ. Διάκου 4, 117 42 Αθήνα)
παράδοση στα γραφεία του ΕΚΕΒΙ (Αθ। Διάκου 4, Αθήνα, στάση μετρό «Ακρόπολη»).



Μπορεί η συγγραφή να είναι μια μοναχική ενασχόληση, αλλά το ίδιο μοναχική είναι και η πράξη της ανάγνωσης ενός λογοτεχνικού έργου।
Μπορεί ο συγγραφέας ενός έργου είναι ένας και μοναδικός, μα και οι αναγνώστες του ίδιου έργου αν και πολλοί, εντούτοις ο καθένας τους διατηρεί τη μοναδικότητά του.
Κι όμως το ίδιο το κείμενο γίνεται το μέσο επικοινωνίας συγγραφέα και αναγνωστών.
Επικοινωνία σημαίνει κατανόηση των προθέσεων του άλλου.
Η επικοινωνία για να επιτευχθεί απαιτεί εκ μέρους όλων των πλευρών να εκφρασθεί κάτι που να διαθέτει αισθαντικότητα, συναίσθημα και γνώση.
Διαισθάνομαι αυτό που ο άλλος –ο συγγραφέας– θέλει να μου μεταδώσει.
Συναισθάνομαι αυτό που κυριαρχεί στον εσωτερικό κόσμο του συν-αναγνώστη μου.
Γνωρίζω, εν τέλει, τους τρόπους για να κατανοήσω αυτό που εγώ αναζητώ από το κείμενο και το αν τελικά αυτό μου τους προσφέρει ή όχι.
Η συγγραφή ενός έργου έχει τις δικές της προθέσεις και τις τεχνικές με τις οποίες τις υλοποιεί.
Η αναγνωστική απόλαυση του έργου αυτού αξίζει να αναζητά πέρα από τη συναισθηματική φόρτιση και το αν οι προθέσεις εξυπηρετήθηκαν από τις τεχνικές.
Η ανάγνωση της λογοτεχνίας είναι μια θητεία στη σπουδή της κατανόησης του άλλου.
Η κάθε ανάγνωση ενός πεζογραφικού έργου στην ουσία είναι και μια νέα συγγραφή του.
Στο σεμινάριο αυτό, μέσα από αναγνώσεις, συζητήσεις και προσκλήσεις συγγραφέων θα γίνει προσπάθεια να φωτισθούν θέματα όπως αυτά της οπτικής γωνίας του συγγραφέα, της δομής του κειμένου, των αφηγηματικών τεχνικών, των λογοτεχνικών συμβολισμών, της ψυχολογικής ανάπτυξης των χαρακτήρων, του χρόνου συγγραφής του έργου, όπως και ποικίλα άλλα ζητήματα που μπορούν να κάνουν τον μέσο αναγνώστη από τη θέση «Μου άρεσε – Δε μου άρεσε» το τάδε έργο, να μεταπηδήσει σε εκείνη του «Συνομίλησα – Δε συνομίλησα» με τον συγγραφέα, αλλά και με τον όποιον άλλον αναγνώστη του ίδιου αυτού έργου.
Παραδείγματα βιβλίων –θεμάτων προς συζήτηση:
«Φόνισσα» του Α. Παπαδιαμάντη και «Κυρία Κούλα» του Μ. Κουμανταρέα – Αρχετυπικοί και επικαιρικοί ήρωες
«Η αβάσταχτη ελαφρότητα του Είναι» του Μ. Κούντερα – Δοκιμιακή και μυθιστορηματική γραφή
«Σμιθ» της Β. Ηλιοπούλου -η αμεσότητα της λεπτομέρειας
«Ο μικρός πρίγκιπας» του Α. Σαιντ Εξυπερύ - Η παιδική ματιά ερμηνεύει τον κόσμο των ενηλίκων
«Η κερένια κούκλα» του Κ. Χριστομάνου – οι συγγραφείς δεν γερνούνε, ίσως, ολότελα
«Ανεμώλεια» του Ι. Ζουργού – ηρωική γλώσσα και αντιήρωες
«Κείμενα Μαγικού Ρεαλισμού – Μαρκές / Τριαρίδης» -η εντοπιότητα του μαγικού στοιχείου
κ.ά.

3.9.11

Τέσσερα ηλεκτρονικά μήνυματα












Το α'




Όταν ήμασταν μικρές, ο πατέρας μου μας πήγαινε μερικά απογεύματα στη δημοτική βιβλιοθήκη।


Μας άφηνε στην είσοδο και μας έλεγε να κατεβούμε σε μία ώρα. Ανεβαίναμε τρέχοντας στο δεύτερο όροφο, λέγαμε στην κοπέλα να μας πει όταν περάσει μία ώρα (αυτή η βιβλιοθήκη έχει τα χάλια της, αλλά θυμάμαι ότι είχε πάντα τους ευγενέστερους υπαλλήλους) και χανόμασταν. Μου αρέσουν ακόμα πολύ οι δημοτικές βιβλιοθήκες. Η ησυχία, η μυρωδιά από τα παλιά βιβλία, οι άνθρωποι που ψιθυρίζουν, τα χαμηλά φώτα.


Η βιβλιοθήκη αυτή προσκαλούσε που και που συγγραφείς. Η αδερφή μου κι εγώ παίρναμε από ένα βιβλίο τους και στο τέλος της ομιλίας και της συζήτησης που συνήθως ακολουθούσε, πηγαίναμε να το υπογράψουν. Κάποτε είχε έρθει ο Καμπανέλης. Μέσα στην έξαψη που θα τον συναντούσε, η αδερφή μου μπερδεύτηκε και πήρε μαζί της ένα βιβλίο που δεν ήταν δικό του. Αφού έγραψε μία αφιέρωση στο δικό μου βιβλίο, του ‘δωσε και η αδερφή μου το δικό της χωρίς ακόμα να έχει καταλάβει ότι δεν ήταν δικό του βιβλίο, κι αυτός χωρίς να πει τίποτα το ‘σπρωξε κι έπεσε στο πάτωμα και είπε, ο επόμενος. Φύγαμε χωρίς να καταλάβουμε τι είχε γίνει, το καταλάβαμε στο σπίτι. Το βιβλίο που είχε υπογράψει για μένα χάθηκε, δεν ξέρω που είναι. Σε κανένα πατάρι, φαντάζομαι.


Είστε αυτός που θυμάμαι με τη μεγαλύτερη τρυφερότητα. Είχαμε αργήσει λίγο να πάμε και μία κοπέλα με άρπαξε και μ’ έβαλε να κάτσω στην πρώτη σειρά। Μου χαμογελούσατε συχνά κι εγώ σας άκουγα μαγεμένη. Στο τέλος, όταν ήρθα να μου υπογράψετε το βιβλίο μού είπατε, σ’ ευχαριστώ πολύ που ήρθες. Το θυμήθηκα γιατί ο αδερφός μου μου είπε το πρωί στο τηλέφωνο ότι σε μία κούτα με βιβλία βρήκε ένα βιβλίο σας αφιερωμένο στη μικρή, αγαπημένη Ευαγγελίτσα. Μεγάλωσα. Σταμάτησα να διαβάζω παιδικά βιβλία. Αυτό το ξεχασμένο μέσα στα χρόνια βιβλίο με κατασυγκίνησε. Βρήκα στο ίντερνετ την ιστοσελίδα σας και σας γράφω. Χωρίς κανέναν ειρμό, το ξέρω, συγχωρέστε με, είναι από τη συγκίνηση. Δε χρειάζεται βέβαια να μου απαντήσετε, ήθελα να μόνο να σας ευχαριστήσω για την αφιέρωση




Το β'



Υπάρχουν μερικές φορές που λες πως αν κάτι άξιζε από μια ζωή αφιερωμένη στο βιβλίο, είναι το ότι μπόρεσες -ίσως- να επικοινωνήσεις ουσιαστικά με κάποιους αναγνώστες σου. Αλλά αυτό είναι κάτι που σπάνια ο συγγραφέας το μαθαίνει. Μόνο αν τύχει... Αν τύχει και ένα αναγνώστης του σκεφτεί να του γράψει.
Πριν από μερικά χρόνια έπαιρνα συχνά γράμματα (τότε ακόμα δεν χρησιμοποιούσαμε ίντερνετ) από νεαρές αναγνώστριες μου που μου ζητούσαν κάποιες συμβουλές.
Τώρα δεν παίρνω τέτοια γράμματα. Και στη θέση τους ολοένα και περισσότερα έρχονται ηλεκτρονικά μηνύματα σαν το δικό σου, που εκφράζουν μια σχέση που κάποτε πριν από χρόνια δημιουργήθηκε και ακόμα κάτι από αυτήν απομένει. Άρα ζουν οι εποχές και μαζί τους οι άνθρωποι. Να σκεφτώ πως ανήκεις σε εκείνη την τελευταία γενιά που διέθετε την ικανότητα επικοινωνίας; Που ήξερε να χρησιμοποιεί τη λογοτεχνία ως μέσο επαφής και ενδοσκόπησης και όχι ως στοιχείο κατανάλωσης;
Ότι κι αν συμβαίνει, αυτά που μου έγραψες μου χάρισαν μεγάλη μα πολύ μεγάλη χαρά. Είναι ωραίο να σε θυμούνται για τα βιβλία σου, αλλά και για την όμορφη, ζεστή εικόνα που έστειλες.
Να σε ευχαριστήσω -θα ήταν ελάχιστο.
Ελπίζω να είσαι καλά και να είσαι για πάντα καλά. Τα όνειρά σου να τα βλέπεις πάντα να είναι μαζί σου και νέα να γεννάνε.
Και πάλι σε ευχαριστώ
Με την αγάπη μου όλη
Μάνος Κοντολέων
ΥΓ Θα μου έδινες την άδεια να δημοσιεύσω το μήνυμά σου στο blog μου (χωρίς το όνομά σου,αν δεν το θες) ; Μέσα από αυτό το blog προσπαθώ να μοιράζομαι σκέψεις και συναισθήματα με την 'άγνωστη' παρέα μου





Το γ'




Ευχαριστώ πολύ για την ευγενική απάντηση (σας σκέφτομαι να μου χαμογελάτε πάλι με κείνο το όμορφο χαμόγελο καθώς μου γράφετε)।


Να δημοσιεύσετε το μήνυμά μου έτσι αυτούσιο; Δε είναι άσχημο αυτό που έγραψα για τον Καμπανέλη; Πάλι σκέφτομαι ότι το άσχημο είναι που συνέβη, όχι που το έγραψα। Αποφασίστε εσείς. Όσο για το όνομά μου, βρείτε μου ένα ωραίο ψευδώνυμο.





Το δ'



Απλά λες τα πράγματα με το όνομά τους. Ο καθένας είναι υπεύθυνος για το τι κάνει και σε ποιον το κάνει.
Δεν ξέρω για ψευδώνυμο. Θα έλεγα απλά Ε.Χ.
Σε ευχαριστώ και πάλι.
Σε λίγο θα αναρτήσω το σχετικό Post -manoskontoleon2.blogspot.com
MK