3.6.19

Νίκος Βατόπουλος "Μικροί δρόμοι της Αθήνας"



Ο Νίκος Βατόπουλος είναι ένας γνωστός και καταξιωμένος δημοσιογράφος. Μα αυτό που αποτελεί το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του είναι το ό,τι μπορεί να εμπεριέχεται στη λέξη «αθηναιολάτρης».
Στην Αθήνα έχει γεννηθεί και στην ίδια αυτή πόλη μένει. Και την αγαπά. Και αυτή την αγάπη του θέλει να την τεκμηριώσει. Γι αυτό και γράφει άρθρα, διοργανώνει περιπάτους, φωτογραφίζει, εκδίδει βιβλία με βάση την ταυτότητα της Αθήνας. Μια ταυτότητα που έχει ένα παρελθόν δεδομένο, αλλά ένα άγνωστο μέλλον.
Η Αθήνα είναι μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα που για πολλούς  το αστικό της προφίλ έχει επανειλημμένα βιαστεί.
Έχει γράψει ο Σεφέρης:
«… Δεν ξέρω πολλά πράγματα από σπίτια,
θυμάμαι τη χαρά τους και τη λύπη τους…»
Και λίγο μετά θα προσθέσει:
«Ξέρεις, τα σπίτια πεισμώνουν
εύκολα, σαν τα γυμνώσεις»
Αν όπου ‘σπίτια’ βάλω τη λέξη ‘πόλη’ έχω αμέσως την ουσία εκείνου που επιχειρεί ο Βατόπουλος με το βιβλίο του αυτό.
Το ‘πείσμα’ της πόλης έχει κρυφτεί  σε μικρούς δρόμους διαφόρων γειτονιών.
Από τα Κάτω Πατήσια έως την Πλατεία Βαρνάβα στο Παγκράτι, από το Μετς ως το Θησείο, από τη γειτονιά του Αγίου Παύλου και τον Βοτανικό  ως την Καλλιθέα, από του Μακρυγιάννη  ως την Ακαδημία Πλάτωνος, από του Γκύζη ως το Κολωνάκι.
Ο Βατόπουλος περπατά και παρατηρεί. Στοχάζεται και φωτογραφίζει. Και τελικά καταγράφει με  λόγια και με εικόνες.
Αναζητά να διατηρήσει τη μνήμη μια πόλης που κανείς δεν έχει με πρόγραμμα σεβαστεί τη συνέχειά της. Αλλά το αστικό τοπίο διασχίζει το χρόνο και από το χτες πηγαίνει προς το αύριο.
Οι αλλαγές ως ένα βαθμό αναμενόμενες. Η λήθη, όμως,  πρέπει να εμποδιστεί και ασφαλώς δεν θα πρέπει να  αποκτά τις διαστάσεις παθολογικής αμνησίας.
Για τον Βατόπουλο,  αυτός που αναζητά τα στίγματα που απέμειναν από όσους προηγήθηκαν εκείνου, είναι ως να εκτελεί με συνέπεια μια διαδικασία ενηλικίωσης.
Όσοι ζούμε σε αυτήν την πόλη, όσοι έχουμε σε αυτήν την πόλη γεννηθεί, αν τύχει να βρεθούμε σε περιοχή που για χρόνια δεν την είχαμε επισκεφθεί, αισθανόμαστε πως κάποιος μας έχει στερήσει μια ατομική σχέση με το παρελθόν μας. Γωνιές που κάποτε γνωρίζαμε τώρα έχουν αλλοιωθεί. Στέκια ή καταστήματα που ακόμα και ιστορία κάποτε γράφανε, έχουν ολότελα εξαφανισθεί…  Και είναι οδυνηρή η στέρηση της απόδειξης των συναισθημάτων μας. Η μνήμη της πόλης είναι η μνήμη του κατοίκου της.
Κι όμως, ο Βατόπουλος, καταφέρνει αυτή τη στέρηση να την αμφισβητήσει. Με το πάθος του περιπατητή και με την ευσυνειδησία του μελετητή, ανακαλύπτει τα κτίσματα που αποδεικνύουν το αστικό παρελθόν της πόλης.
Στους μικρούς,  στους ασήμαντους δρόμους του άστεως αυτή τη φορά μας ξεναγεί -στην ελάσσονα Αθήνα, όπως ο ίδιος σημειώνει. Και ανακαλύπτει σπίτια που καταρρέουν, μάντρες που έχουν καλυφθεί από περικοκλάδες, αλλά και πολυκατοικίες των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων ή αστικά κατάλοιπα του Μεσοπολέμου.
Και οι εικόνες που με την ευαίσθητη ματιά του συνθέτει άλλοτε τον παραπέμπουν σε παλιά αναγνώσματα –«…μου θύμισε εικόνες γκροτέσκας φαντασίας στα σπήλαια του Τομ Σόγιερ» ( Αιγαίου και Περγάμου γωνία)- άλλοτε αναγνωρίζει τη μόνιμη ύπαρξη του αττικού φωτός – «Ζαλίζεσαι από το αττικό φως μέσα στα γωνιακά σπίτια, που είναι χτισμένα σε φαρδιά σταυροδρόμια» ((Διώροφο στου Μακρυγιάννη) κι άλλοτε διαισθάνεται τα χνότα των ανθρώπων που κάποτε κατοίκησαν σε οικοδομές που έχουν γκρεμιστεί –«Αλλά ένα μεγάλο κομμάτι του σοβά ζει ακόμα. Μοιάζει με χάρτη, σαν λάβαρο κατακρεουργημένο σε μάχη, θραύσμα μιας αστικής τοιχογραφίας, σαν πομπηιανό σπάραγμα σε ένα δρόμο της Αθήνας (Οδός Καλλέργη).
Σκέψεις, συναισθήματα, διαπιστώσεις, σύνδεση του παρελθόντος με το παρόν, ενατένιση ενός μέλλοντος που δε θα προδίδει το χτες. Όλα αυτά ο Νίκος Βατόπουλος τα καταγράφει με μια γλώσσα απλή μέσα στη συνεχόμενη αυτοαναφορικότητά της.
Στιγμές πεζογραφικής  σύνθεσης, στιγμές ποιητικής επισήμανσης, στιγμές δοκιμιακής αντικειμενικότητας. ‘Ίσως και γραφή δημοσιογραφική, με την έννοια πως μπορεί να αναφέρεται στο διάφανο με τρόπο θεμελιωμένης  απλότητας.







https://www.bookpress.gr/kritikes/koinonia/batopoulos-nikos-metaichmio-mikroi-dromoi-tis-athinas-kontoleon?utm_source=Newsletter&utm_medium=email

Συνέντευξη στο mama365

Μάνος Κοντολέων: Ο βραβευμένος και πολυαγαπημένος συγγραφέας των παιδιών μας ανοίγει την καρδιά του

Τον Μάνο Κοντολέων δεν τον συνάντησα από κοντά όπως συνηθίζω. Οι επαγγελματικές του υποχρεώσεις θα τον κρατήσουν δέσμιο μέχρι και το φθινόπωρο κι εγώ δεν είχα υπομονή να περιμένω τόσο! Η επαφή μας ήταν γραπτή και σχετικά σύντομη. Ωστόσο, στα μηνύματα που ανταλλάξαμε, πήρα την αίσθηση ενός ανθρώπου ευγενή που λέει λίγα και εννοεί πολλά. Ξέρετε, αυτό το είδος που σπανίζει όλο και περισσότερο – των μετρημένων, ευαίσθητων και καλλιεργημένων ανθρώπων που η σεμνή τους παρουσία είναι αρκετή για να τους συγκαταλέξεις στους σπουδαίους ανθρώπους.
Ο Μάνος Κοντολέων και οι εκδόσεις Πατάκης μας έχουν αφήσει μεγάλη κληρονομιά από παιδικά βιβλία αλλά και αρκετά βραβεία για τον ίδιο. Μικρά διαμάντια της ελληνικής λογοτεχνίας που δεν χορταίνουμε να διαβάζουμε! Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως ο Μάνος Κοντολέων συγκαταλέγεται στους πιο αγαπημένους συγγραφείς των παιδιών, ενώ ο ίδιος δε χάνει ευκαιρία να έχει προσωπική επαφή με τα παιδιά μας.  Μάλιστα, πριν λίγες μέρες, βρισκόταν σε σχολικές αίθουσες της Γενεύης και μιλούσε με μαθητές για την ελληνική παιδική λογοτεχνία.

Μάνος Κοντολέων: Ο βραβευμένος και πολυαγαπημένος συγγραφέας των παιδιών μας ανοίγει την καρδιά του
Είστε ένας πολυγραφότατος συγγραφέας και ιδιαίτερα αγαπητός στο παιδικό κοινό. Θα ξεκινήσω, λοιπόν, με δύο ερωτήματα ενός 11χρονου παιδιού που θέλει να ακολουθήσει το επάγγελμά σας:
Τα θέματα των βιβλίων σας, πριν τα γράψετε, τα βλέπετε στον ύπνο σας;
Όχι. Ίσως να ήταν κάτι τέτοιο πιο ευχάριστο… Μάλλον περισσότερο ξεκούραστο. Αλλά  από την άλλη αν δεν είχα να σκέφτομαι τις ιστορίες που θα γράψω, θα ζούσα πολύ βαρετά.
Μόλις σκεφτείτε μια ιστορία, πώς καταφέρνετε να την βάλετε στο χαρτί με αρχή – μέση – τέλος χωρίς να σας πάρει μαζί της και να σας τραβολογά για χρόνια όπου θέλει εκείνη;
Παλεύω μαζί της. Εγώ ξέρω  που θέλω να την πάω, εκείνη συχνά είναι υπάκουη, συχνά μου φέρνει αντιρρήσεις. Οπότε καθόμαστε οι δυο μας και το συζητάμε και τελικά… αποφασίζω εγώ.
Και συνεχίζω:
Γράφετε πολύ, γράφετε για παιδιά, γράφετε για έφηβους, γράφετε για ενήλικες… γενικά, γράφετε συνέχεια! Πού ζει όλη αυτή η έμπνευση; Τελικά είναι μόνο έμπνευση ή και σκληρή δουλειά; Ή μήπως αρκεί το πάθος γι’ αυτό που κάνει κανείς;
Είναι όλα αυτά μαζί. Και τελικά όλα αυτά έχουν δημιουργήσει ένα τρόπο ζωής. Ζω αυτά που γράφω και γράφω αυτά που ζω… Κι όμως, μην ξεχνάτε παρακαλώ, πως τίποτε από εμένα δε φαίνεται. Έτσι απλά, μα κι έτσι μαγικά κυλάνε οι μέρες μου.
Πώς εισάγει ένας γονιός το παιδί του στον μαγικό κόσμο των βιβλίων;
Μόνο με το παράδειγμά του. Όταν και ο ίδιος διαβάζει και κουβεντιάζει μέσα στο σπίτι γι αυτά που διάβασε. Αλλά ας μην ξεχνάμε πως κάθε άνθρωπος εκφράζει με τον δικό του τρόπο την αγάπη του για κάποια συνήθεια.
Στον Δυτικό κόσμο του 21ου αιώνα που, όπως έχετε πει, δεν διανύει την εφηβεία του, οι νέοι στρέφονται όλο και περισσότερο στον συντηρητισμό. Πώς μπορούμε να ανατρέψουμε αυτήν την πορεία;
Η ατομική εμπειρία είναι κατάκτηση του καθένα μας. Η κοινωνική εμπειρία είναι κατάκτηση των πολλών. Η εμπειρίες δεν κληροδοτούνται. Πρέπει κάθε άτομο και κάθε ομάδα να τις βιώσει πρώτα. Οπότε … Οι σημερινοί νέοι που μεγάλωσαν μέσα σε μια λίγο πολύ ελεύθερη σκέψη και πράξη, νομίζουν πως αυτό ήταν πάντα  δεδομένο. Δεν γνωρίζουν πως όλα αυτά κερδήθηκαν με αγώνες. Και τώρα κάποιοι τους τα κλέβουν κι εκείνοι ακόμα δεν έχουν καταλάβει πως θα πρέπει να συνεχίσουν να αγωνίζονται για να διατηρήσουν όλα αυτά τα προνόμια.
Είχατε πει σε μία παλιότερη συνέντευξη πως «Το δικαίωμα σε μια ταυτότητα σημαίνει δικαίωμα στη ζωή». Ποια είναι η δική σας πρόταση για να μην χάσουμε την ταυτότητά μας σε μια κοινωνία που στρέφεται στον ρατσισμό;
Πέρα από τη θεωρητική αντίθεση απέναντι σε κάθε είδους ρατσισμό, θα πρέπει και να σκεφτόμαστε  και να πράττουμε ακόμα και στις πιο απλές στιγμές της καθημερινότητάς μας πως τόσο εμείς όσο και όλοι οι άλλοι είμαστε και είναι μοναδικοί. Γι αυτό, όπως θέλουμε εμάς να μας σέβονται και να αναγνωρίζουν την μοναδικότητά μας,  το ίδιο πρέπει να κάνουμε κι εμείς προς τη μοναδικότητα των τρίτων.
 Το Παίδων έχει περισσότερα από 500 περιστατικά παιδιών εθισμένα στις οθόνες. Μπορεί το παιδικό βιβλίο να γίνει το αντίβαρο αυτής ή όποιας άλλης νεανικής εξάρτησης;
Θα μπορούσε. Μαζί βέβαια και με άλλα. Όπως το ομαδικό παιχνίδι, οι κοινωνικές δραστηριότητες, οι καλλιτεχνικές δημιουργίες… Αλλά για να έχουν όλα αυτά αποτέλεσμα θα πρέπει να υποστηρίζονται από ένα πολύ ξεκάθαρο εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά και από μια αντίστοιχη στάση του οικογενειακού περιβάλλοντος.
Ποιο πιστεύετε πως είναι το βασικό συστατικό για μια στέρεη και πετυχημένη σχέση ζωής; (γονεϊκή, φιλική, ερωτική ή όποια άλλη μορφή μπορεί να έχει μία σχέση)
Η ειλικρίνεια. Τόσο απέναντι στον άλλον, όσο και απέναντι στον ίδιο μας τον εαυτό.  Πάντα υποστηρίζω την άποψη πως δεν κάνω στους άλλους κάτι που δεν θα ήθελα να το είχαν κάνει σε μένα.
Είστε πατέρας δύο παιδιών και φαντάζομαι πως η πρωταρχική σας έγνοια είναι η ευτυχία τους. Τι σημαίνει για εσάς ευτυχία; Πού τη βρίσκουμε;
Τί να σας πω. Σε καθημερινή βάση  πολύ φοβάμαι πως τη ξεχνώ. Αλλά ξέρω πως η ουσιαστική ευτυχία στηρίζεται στην υγεία, στην ειρήνη, στην κάλυψη ουσιαστικών αναγκών και στις πνευματικές αναζητήσεις.  Και πως -αυτό κυρίως- δεν μπορεί να αφορά μόνο εμένα, αλλά όλους τους άλλους. Πιστεύω στους όμορφους κήπους και όχι στα όμορφα λουλούδια.
Και η ελευθερία; Πού βρίσκεται η ελευθερία; Πώς μεγαλώνουμε ένα ελεύθερο παιδί;
Με το να προσπαθούμε να του δείχνουμε ποιες είναι οι πραγματικές αξίες που αναφέραμε και πιο πριν.

40 χρόνια… Έψαχνα πάντα την Ταυτότητα





Μάσκα στο φεγγάρι
Γεύση Πικραμύγδαλου
Ροκ Ρεφραίν
-Μάνος Κοντολέων : 40  χρόνια… Έψαχνα πάντα την Ταυτότητα-
                  Από τις Εκδόσεις Πατάκη

Πώς αλλιώς άλλωστε; Αφού ο έφηβος είναι αυτός που συνειδητά υπογράφει το πρώτο δελτίο ταυτότητας!
 
                           ***********
Μάσκα στο φεγγάρι
Ένα μυθιστόρημα για την αποδοχή της ταυτότητας του άλλου
Γεύση Πικραμύγδαλου
Ένα μυθιστόρημα για τις πολλές ταυτότητες του έρωτα…
Ροκ Ρεφρέν
Ένα μυθιστόρημα για τη δημιουργία μιας  προσωπικής και μόνο ταυτότητας

                    ************* 

Άνοιξε το βιβλίο κι άρχισε να διαβάζει. Είχε την αίσθηση πως, αργά μα σταθερά, κάποιος με αργά και σταθερά βήματα την πλησίαζε. Δε σήκωσε το κεφάλι να τον δει. Συνέχισε να διαβάζει μέχρις ότου αισθάνθηκε στη βάση των μαλλιών της τη ζέστα της ανάσας του. Όχι, δε θα σήκωνε το βλέμμα για να τον δει. Ήταν από τις παρουσίες που μπορείς να τις νιώσεις, αλλά ποτέ δεν τις ακουμπάς μήτε και τις βλέπεις. Διάβαζε. Σχεδόν ψιθυρίζοντας.  Ό ήχος της φωνής της δε φόβιζε το φτερούγισμα των πουλιών -κάτι ακόμα πιο σιγανό και από το γύρισμα των σελίδων. Κι έπειτα, καθώς ο ένας στίχος διαδεχότανε τον άλλο, έφτασε και στο σημείο που εκείνη σώπασε. Ήταν κάποιου άλλου, φαίνεται, η σειρά να διαβάσει. Και την άκουσε τη φωνή του. Δίπλα ακριβώς στο αυτί της….
Μάσκα στο φεγγάρι

Ξαναγύρισε μέσα στο πάρκο. Το περπάτημα -μια έκφραση υγιεινής ζωής. Περπατούσε. Τα χέρια στις τσέπες. Στα μαλλιά του ο ήλιος ενός μεσημεριού.
Πιο πέρα δυο αγόρια. Η μπάλα στα χέρια τους. Το τέντωμα του ενός να φτάσει στο κλαδί. Το δέντρο, μια αμυγδαλιά. Στα δάχτυλα ο πράσινος καρπός. Μετά ανάμεσα στα δόντια. Και μετά η γκριμάτσα. Το φτύσιμο στο πεζοδρόμιο.
«Φτου! Πικραμύγδαλο!»
Ο Οδυσσέας έκλεισε τα μάτια. Έπρεπε να αγοράσει γυαλιά ηλίου.
Γεύση Πικραμύγδαλου -



Θέλω να τραγουδήσω τα τραγούδια μου
Θέλω να σχεδιάσω τα όνειρά μου
Θέλω να μιλήσω με τα λόγια μου
Θέλω να κλάψω με τα δάκρυα τα δικά μου
Δεν είμαι -επιτέλους καταλάβατε;
Δεν είμαι – το φωνάζω και το λέω.
Δεν είμαι αυτός, γαμώτο… Το ακούσατε;
Εγώ είμαι… Εγώ ήμουνα, εγώ μένω.
Αυτούς τους στίχους κάθισα και τους έντυσα με μια μουσική που παρόμοιά της δεν έχω ξαναγράψει. Άγρια μουσική, δίχως ρυθμό, μ΄ ένα πάθος που δε θέλει κανείς να το αγαπήσει…
Όση ώρα έγραφα τους στίχους και μετά που δοκίμασα τη μελωδία, λες κι ήμουνα σε μια κατάσταση μέθης… Λες κι είχα φτιαχτεί με καθαρή σκόνη… Όταν το τέλειωσα, είχα μείνει άδειος… Με ρίγη.
Ροκ Ρεφρέν