Αλεξέϊ Αρμπούζωφ
«Φθινοπωρινή Ιστορία»
Μια παράσταση στο Θέατρο Κνωσός
Ο Αλεξέϊ Αρμπούζωφ γεννημένος
το 1908 στη Μόσχα, υπήρξε ως το θάνατό του το 1986, ένας από τους πιο γνωστούς εκτός των
συνόρων της πατρίδας του, θεατρικούς σοβιετικούς συγγραφείς.
Και δεν ήταν τυχαίο –υποθέτω- κάτι τέτοιο. Μιας και όλα
σχεδόν τα έργα του τα διαπερνά μια τρυφερότητα και ένα διακριτικά πικρό
χιούμορ, μια στοργή προς τον συνάνθρωπο, αλλά και ένας δισταγμός ως προς την
επίτευξη ενός καίριου στόχου. Με άλλα λόγια, αν και γράφει μέσα στην καρδιά της
περιόδου του Υπαρκτού Σοσιαλισμού, δεν συνθηματολογεί, αλλά αναζητά εκείνες τις
λέξεις που θα μας γνωρίσουν τον μέσο
άνθρωπο που ζει, ονειρεύεται και ελπίζει
μέσα στο κάθε καθεστώς.
Στην Ελλάδα τα έργα του είχαν την τύχη να ανέβουν στη σκηνή
μέσα από πολύ προσεγμένες παραστάσεις και γι αυτό και ιδιαίτερα αγαπήθηκαν από τους έλληνες θεατρόφιλους.
Δεν έχω πρόχειρα όλες τις πληροφορίες (άλλωστε το Θεατρικό
Μουσείο έχει κλείσει και έτσι πολλά
ιστορικά στοιχεία γύρω από παλαιότερες παραστάσεις δεν είναι εύκολο να
αναβρεθούν), αλλά απ΄ ότι προσωπικά θυμάμαι (και με τη βοήθεια μιας μηχανής αναζήτησης στο
διαδίχτυο) το ελληνικό κοινό πρέπει να
πρωτογνώρισε τον Αρμπούζωφ, το 1962 με το έργο του «Μια ιστορία του Ίρκουτσκ» που ανέβασε ο θίασος του Αλέκου Αλεξανδράκη, σε διασκευή δική του και
σκηνοθεσία του Λ. Τριβιζά και με
ηθοποιούς του κύρους μας Αλίκης
Γεωργούλη, ενός Κώστα Καζάκου, ενός Νότη Περγιάλη, ενός Γιάννη Φέρτη.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1967 , ο θίασος Φέρτη –
Καλογεροπούλου, ανεβάζει το έργο «Καημένε μου Μάρικ» σε μετάφραση και σκηνοθεσία Γ. Σεβαστίκογλου,
, ενώ δέκα χρόνια μετά ο Μάνος Κατράκης και η Έλλη Λαμπέτη ερμηνεύουν τους δυο
ρόλους του έργου «Φθινοπωρινή Ιστορία».
Το έργο αυτό θα αγαπηθεί πολύ από τους ηθοποιούς μας κι έτσι
στα επόμενα χρόνια θα έχει την τύχη να ανέβει σε πολλές σκηνές και οι δυο ήρωές
του -η Λίντια και ο Ρόντιον- θα ερμηνευθούν από τους Αναλυτή – Ρηγόπουλο,
Βαλάκου – Αντωνόπουλο, , Φόνσου – Καρατζογιάννη, Μαραγκού - Μιχαλακόπουλου κ.α
Αυτόν το χειμώνα η «Φθινοπωρινή Ιστορία» έχει βρει στέγη στο
θέατρο Κνωσός και τους δυο ρόλους τους
ερμηνεύουν η Άννα Γεραλή και ο Λάμπρος Τσάγκας, την μετάφραση την υπογράφει η Παυλίνα
Γαλανοπούλου, τη σκηνοθεσία την έχει κάνει η Μάνια Παπαδημητρίου, τη μουσική ο
Σταμάτης Κραουνάκης, για τη σκηνογραφία
και τα video art την ευθύνη την έχει η Χριστίνα Οικονόμου, ενώ οι ενδυματολογικές
επιλογές έχουν γίνει από τον Κώστα Κουβάτσο.
***************
Από την εποχή που ήμουνα παιδί και έφηβος παρακολουθούσα
πολλές και διάφορες θεατρικές παραστάσεις. Η θεατρική μου παιδεία έχει την
σφραγίδα των σκηνοθετών εκείνης της εποχής (από τον Κουν έως τον Μινωτή, από
τον Μουσούρη έως τον Μυράτ) και τα πρώτα αλλά θεμελιακά ακούσματά μου θεατρικών
διαλόγων έχουν τα ηχοχρώματα των φωνών της Αρώνη, της Παξινού, της Μερκούρη,
της Λαμπέτη, της Χατζηαργύρη, του Κωτσόπουλου, του Καλλέργη, του Φυσούν, του
Λαζάνη.
Όταν κάτι –στην περίπτωσή μας μια παράσταση ενός έργου- έχει σφραγίσει τις αισθητικές σου
αντιλήψεις, αποφεύγεις –εγώ τουλάχιστον το αποφεύγω- να τολμήσεις να δεις το ίδιο έργο σε ένα νέο ανέβασμα. Ίσως
είναι ζήτημα ατομικού συντηρητισμού, ίσως γιατί θες να προφυλάξεις μια ανάμνηση
από την, πιθανόν, τραυματική σύγκρισή
της με μια νέα εμπειρία.
Τα αναγνωρίζω όλα αυτά και μέμφομαι τον εαυτό μου γι αυτήν
του τη στάση -ένας τέτοιος δισταγμός
είναι ως να αγνοεί πως καλλιτέχνες νεώτερων γενεών έχουν το δικαίωμα να
καταθέσουν τις δικές τους ερμηνευτικές
προτάσεις. Αλλά –από την άλλη πάλι ας το αναγνωρίσουμε- και ο κάθε θεατής είναι
ελεύθερος να κρατά αλώβητες τις προσωπικές του αναμνήσεις.
*******************
Σκέψεις όλα τα παραπάνω που μου δημιουργήθηκαν μετά από την
παρακολούθηση του νέου ανεβάσματος του
έργου του Αρμπούζωφ «Φθινοπωρινή Ιστορία», στο Θέατρο Κνωσός.
Ήταν η δεύτερη φορά που παρακολουθούσα αυτό το έργο. Μέσα
στα αυτιά μου πάντα υπήρχαν οι φωνές των Λαμπέτη και Κατράκη. Και ήταν λογικό
να φοβόμουνα πως εκείνων τα ηχοχρώματα
θα πέφταν βαριά πάνω στα νέα ακούσματα.
Αλλά δεν έγινε αυτό.
Γιατί…
Η «Φθινοπωρινή Ιστορία» είναι έργο με μια διαχρονική
προσέγγιση της μοναξιάς της τρίτης ηλικίας. Η επερχόμενη φθορά του σώματος, ο
φόβος του θανάτου, οι αποχαιρετισμοί που έχουν μετατραπεί σε μονιμότητα, μαζί
με το πείσμα να συνεχιστεί η ζωή και να αμφισβητηθεί η όποιας μορφής παραίτηση
από το σκίρτημα του έρωτα –όλα αυτά στο έργο τούτο εκπροσωπούνται από μια
γυναίκα και έναν άντρα που όσο κι αν δηλώνουν το πότε και το που ζούνε, στην
ουσία είναι ένα ζευγάρι που το συναντά κανείς σε κάθε εποχή, σε κάθε τόπο, κάτω
από τις όποιες κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες.
Έργο με άλλα λόγια ζωντανό. Πάλλεται. Και γι αυτό και
απαιτεί ερμηνευτές με στιβαρή
ερμηνευτική παιδεία και πλούσια εφόδια
υποκριτικής εμπειρίας.
Το ζευγάρι Γεραλή – Τσάγκα τα διαθέτει όλα αυτά. Και με
φινέτσα όσο και κρυμμένη αγωνία δώσανε πνοή στη Λίντια Βασίλιεβνα
και στον Ροντόν Νικολάγιεβιτς.
Ερμηνεύουν με την
εμπειρία που έχουν από τους μεγάλους ρόλους που στόλισαν την έως τώρα καριέρα
τους, αλλά έχουν και με εμπιστοσύνη αφεθεί στη νέα σκηνοθετική ματιά της Μάνιας
Παπαδημητρίου.
Μια φρέσκια εικόνα χαρίζει στο όλο ανέβασμα η εύστοχη και
λειτουργική χρήση[m1]
του video art.
Και ασφαλώς η ευρηματική συνοδεία της μουσικής του Κραουνάκη χαρίζει κι αυτή τη
δική της σημερινή δυναμική σε ένα έργο που αποδεικνύει πως το καλό θεατρικό
έργο του χτες μπορεί να το εμπιστεύεται
ο σημερινός θεατής .
Με δυο λόγια –ένα έργο που δείχνει να νικά το χρόνο*
σκηνοθεσία που χρησιμοποιεί τους
γρήγορους ρυθμούς της εποχής μας* ερμηνείες που συνδυάζουν δοκιμασμένο ταλέντο και νεανική φρεσκάδα.
Μια καλοκουρντισμένη παράσταση. Καλό θέατρο.
