Από τη θέση του αντιπροέδρου του Δ.Σ. της ελληνικής επιτροπής της UNICEF τί προσδοκάτε να κάνετε για την καλυτέρευση των συνθηκών διαβίωσης των παιδιών στο κόσμο και πόσο μάλλον στην Ελλάδα όπου μεγάλες ομάδες πληθυσμών (κυρίως παιδιά μεταναστών & προσφύγων) ζουν κάτω απο τα όρια της φτώχιας;
-Η Unicef είναι ένας παγκόσμιος οργανισμός υπό την εποπτεία των Ηνωμένων Εθνών και δραστηριοποιείται σε διάφορες περιοχές του κόσμου όπου οι συνθήκες διαβίωσης των παιδιών είναι ιδιαίτερα άσχημες. Στους τόπους αυτούς προσφέρει έμπρακτα τη βοήθειά της. Παράλληλα, σε χώρες ανεπτυγμένες όπως είναι η δική μας, έχουν δημιουργηθεί Εθνικές Επιτροπές Συνεργασίας με τη Unicef, οι οποίες ως στόχο τους έχουν να ευαισθητοποιήσουν τους κατοίκους ώστε να συνδράμουν οικονομικά τα προγράμματα της Unicef. Βέβαια, οι νέες συνθήκες που επικρατούν σε όλον τον κόσμο, έχουν μεταφέρει, κατά κάποιο τρόπο τα προβλήματα των παιδιών και στις ανεπτυγμένες χώρες. Άρα, μια Εθνική Επιτροπή, δεν μπορεί παρά να νοιάζεται και για τα παιδιά κάποιων κοινωνικών ομάδων που ζούνε μέσα στην δική της περιφέρεια.
Εδώ και είκοσι περίπου χρόνια προσφέρω βοήθεια σε αυτό το έργο και από τη θέση του Αντιπροέδρου, προσπαθώ να ενώσω τις δυνάμεις μου με όλους όσους από διάφορα πόστα δουλεύουν καθημερινά για να έχουν τα παιδιά μας ένα δικαιότερο τώρα και ένα καλύτερο αύριο.
Αν ένας βασικός παράγοντας απειλής για τη ζωή των παιδιών της Αφρικής είναι η έλλειψη προσβασιμότητας στο πόσιμο νερό, στις χώρες του αναπτυγμένου κόσμου ποια είναι η αντίστοιχη απειλή για την υγείας τους (ψυχικής ή σωματικής) στις μέρες μας;
-Θα έλεγα η υπερκατανάλωση αγαθών και συναισθημάτων. Αν, για παράδειγμα, η έλλειψη παιχνιδιών στη ζωή ενός παιδιού είναι ένα –συγκριτικά μικρό σε σχέση με άλλα- πρόβλημα, η πληθώρα παιχνιδιών δημιουργεί μια ψυχική ανασφάλεια. Ακόμα, οι γονείς που δουλεύουν πολλές ώρες για να κερδίσουν χρήματα που από ένα σημείο και μετά δεν είναι τόσο απαραίτητα για την ζωή της οικογένειας. Αυτοί οι γονείς ξεχνούν πως για τα παιδιά τους είναι πιο σημαντική η παρουσία τους, από το να έχουν τρία και τέσσερα ζευγάρια παπούτσια. Ακόμα η βία των πόλεων και η επιθετικότητα στις καθημερινές σχέσεις… Πολλά είναι τα προβλήματα των παιδιών των ανεπτυγμένων χωρών. Αλλά, ας μην ξεχνάμε πως ακόμα και όταν αναφερόμαστε σε παιδιά, πρέπει να διαβαθμίζομαι τα προβλήματα. Άλλο η έλλειψη νερού και εμβολίων και άλλο η έλλειψη ελεύθερου χρόνου για παιχνίδι.
Θα προτιμούσατε να είχαμε ως λαός πιο ενεργεί συμμετοχή στους μαραθώνιους αγάπης της UNICEF ή είστε ικανοποιημένος από την ανταπόκριση;
- Οι Έλληνες είμαστε λαός που συμπάσχει με τα προβλήματα των άλλων. Γι αυτό και το ελληνικό τμήμα της Unicef είναι από τα πλέον δυναμικά σε όλον τον κόσμο. Αλλά ποτέ κανείς δεν σταματά να ζητά το παραπάνω. Και μάλιστα σε μια εποχή σαν την τωρινή, που η οικονομική κρίση όλους μας φοβίζει. Ας προσπαθήσουμε να θυμόμαστε πως ακόμα κι αν αυτή η κρίση κάποιους μας κτυπήσει, αυτά που τυχόν θα χάσουμε θα είναι πολύ λιγότερα από εκείνα που κάποιοι δεν έχουν.
Τι λείπει σήμερα απο ένα παιδί που ζει σε μια μεγαλούπολη και αντίστροφα από ένα παιδί της επαρχίας;
- Ταξιδεύω συχνά στην επαρχία και ομολογώ πως δεν βλέπω σε τίποτε να υστερούν τα παιδιά που ζούνε εκεί, από όσα ζούνε στην Αθήνα. Μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις θα έλεγα πως έχουν και καλύτερο επίπεδο ζωής. Πιο άνεση χρόνου, πιο καθαρό περιβάλλον, πιο ανθρώπινες σχέσεις. Ίσως να τους λείπει μια ποικιλία στη διασκέδαση, αλλά αυτό κυρίως έχει να κάνει με τους εφήβους. Και στο σημείο αυτό, η πολιτεία θα μπορούσε να δημιουργήσει κάποια προγράμματα… Αλλά αυτά όλα είναι θέματα που νομίζω πως σε μιαν άλλη ευκαιρία θα μπορούσαμε να συζητήσουμε
Πιο είναι το σχόλιό σας αναφορικά με την χρήση των νέων τεχνολογιών (ιντερνετ, κινητά, βιντεοπαιχνίδια κα) απο τους ανηλίκους και τους νέους; Πώς το βιβλίο μπορεί να γίνει ένα ελκυστικό μέσο ψυχαγωγίας και μόρφωσης την εποχή της ταχύτητας και της εικόνας;
Η σύγχρονη τεχνολογία είναι μια κατάκτηση του πολιτισμού μας. Αλλά όπως κάθε κατάκτηση μπορεί να μετατραπεί από θετική παρουσία σε αρνητική. Είναι, λοιπόν, ζήτημα, καθαρά δικό μας –εννοώ όλων μας- το πως θα τη χρησιμοποιήσουμε. Δεν μπορώ να μην αισθάνομαι ευτυχισμένος που ζω σε μια εποχή όπου η ιατρική, για παράδειγμα, είναι τόσο αποτελεσματική λόγω των τεχνολογικών επιτευγμάτων. Όπως και το ό,τι οι πληροφορίες είναι πλέον κτήμα των πολλών. Υπάρχει όμως ένα κενό, κάτι σαν ζάλη στον τρόπο που συχνά χρησιμοποιούμε την τεχνολογία. Εδώ πρέπει η πολιτεία και οι φορείς της, αλλά και όσοι έχουν συνειδητοποιήσει αυτό το πρόβλημα, να πάρουν μέτρα που θα ενημερώνουν τους ανθρώπους για το πως και πόσο και πότε θα πρέπει η τεχνολογία να χρησιμοποιείται. Τώρα, μέσα σε αυτό το κλίμα, το βιβλίο ασφαλώς και αντιμετωπίζει κάποια προβλήματα, αλλά από την άλλη αυτό είναι που μας προσφέρει
και από τα πιο πολύτιμα πράγματα που μπορούμε να έχουμε για να μην μετατραπούμε από έμψυχα και πνευματικά όντα, σε όντα καταναλωτικά και αναλώσιμα.
Μέσα στα 30 χρόνια πορείας σας στην λογοτεχνία, τι ελπίζεται πλέον και τι απεύχεστε για την συνέχεια;
- Ελπίζω… Αν δεν ελπίζεις δεν δημιουργείς. Και εύχομαι για άλλα 30 χρόνια να συνεχίζω να ελπίζω.
Πιστεύεται ότι η κοινωνία μας έχει όραμα για το πού θέλει να οδηγηθεί ή έχει αφαιθεί και αμφιταλαντεύεται επηρεασμένη από ξενόφερτες τάσεις;
-Δεν είμαι υπέρ μια απομόνωσης των λαών. Άλλωστε η λογοτεχνία φέρνει κοντά ανθρώπους και πολιτισμούς. Αλλά από την άλλη είναι γεγονός πως ζούμε σε μια περίοδο που μια πνευματική θα έλεγα αποικιοκρατία προσπαθεί να ισοπεδώσει τις ιδιαιτερότητές μας. Η Τέχνη γενικά και η λογοτεχνία ειδικότερα μπορεί να αντισταθούνε. Αυτή την αντίσταση προσπαθώ εγώ να υπηρετήσω, χωρίς ούτε μια στιγμή να ξεχνώ πως είμαι και Έλληνας και Πολίτης του Κόσμου συνάμα.
Τι είναι αυτό που έχετε κρατήσει πολύ έντονα στην μνήμη σας μέσα απο τις διηγήσεις των δικών σας για την ζωή στην Σμύρνη; Στις μέρες μας διαπιστώνετε έλλειψη μνήμης;
- Η μνήμη είναι στάση ζωής. Αισθάνομαι Σμυρνιός όχι γιατί έζησα στη Σμύρνη, αλλά γιατί μεγάλωσα με τις αρχές που οι σμυρνιοί γονείς μου είχαν. Μα φοβάμαι πως σήμερα ίσως οι άνθρωποι να μην προλαβαίνουν να αποκτήσουν μνήμη κυτταρική. Όλα γίνονται τόσο γρήγορα και όλοι γρήγορα θέλουμε να ζούμε. Η μνήμη απαιτεί ηρεμία και πάθος. Η μνήμη δεν καταναλώνεται. Αλλά, από την άλλη δεν μπορώ και δεν θέλω –μήτε ως άνθρωπος, μήτε και ως συγγραφέας- να φανταστώ νέες γενιές δίχως μνήμη. Θα ήταν ένας εφιάλτης
Τί κρατάτε από τις αλλεπάλληλες βραβεύσεις του συγγραφικού έργου σας στην Ελλάδα και το εξωτερικό και πότε βιώσατε την μεγαλύτερη επιβράβευση ως λογοτέχνης και ως άνθρωπος;
- Ένα βραβείο είναι μια επιβράβευση του έργου σου. Αλλά δεν είναι αυτό που σε κάνει να γράφεις. Γράφω γιατί έτσι εγώ έχω επιλέξει να επικοινωνώ με τους άλλους, αν θέλετε γράφω για να αφήσω με αυτόν τον τρόπο το αποτύπωμά μου στη ζωή. Γράφω σημαίνει για μένα αναπνέω. Γράφω σημάνει αμφισβητώ τη λήθη και συμφιλιώνομαι με τον θάνατο. Αλλά αυτή η ανάγκη ποτέ δεν τελειώνει… Ή μάλλον τελειώνει, κάποια στιγμή. Μαζί με την ίδια σου την ύπαρξη.
Υπάρχει διαφορά στον τρόπο σκέψης σας κατά τη συγγραφή βιβλίων που απευθύνονται σε παιδιά ή νέους ή ενήλικες;
- Καμιά απολύτως. Οι τεχνικές διαφοροποιούνται, όχι οι σκέψεις.
Ποιό θα είναι το επόμενο συγγραφικό σας έργο που μπορούμε να περιμένουμε;
- Σε λίγες μέρες κυκλοφορεί από τον Πατάκη το μυθιστόρημά μου «Λεβάντα της Άτκινσον». Περιγράφει την κρίση στη σχέση ενός ζευγαριού. Τριάντα τόσα χρόνια μαζί. Με δυο παιδιά –μεγάλα πια. Οικονομικά ανεξάρτητοι. Επιτυχημένοι επαγγελματικά. Ερωτευμένοι... Ερωτευμένοι; Τότε πώς η παρουσία ενός τρίτου μπορεί να τα ανατρέψει όλα;
Οι δυο ήρωές μου επιχειρούν μια επιστροφή στο παρελθόν, μια ματιά στο παρόν. Και ένα κοίταγμα προς το μέλλον.
Και το αύριο θα στηριχτεί όπου στηρίχτηκε το χτες. Σ΄ ένα παιχνίδι;… Ή στο άρωμα μιας κολόνιας που κανείς πια μήτε την αναζητά, μήτε όμως και την πουλάει;
Είναι ένα μυθιστόρημα που αντιτίθεται στη φθορά των σωμάτων και αναζητά συνεχείς ανατροπές συναισθημάτων. Είναι ερωτικό μυθιστόρημα.
(Τη συνέντευξη πήρε η Δώρα Αμαρνατίδου και Δημοσιεύτηκε στην Απογευματινή της Κυριακής, 5/4/2009)
