Με αφορμή δυο διασκευές...

Εκδήλωση

για τον Μάνο Κοντολέων με αφορμή τις διασκευές δύο κλασικών βιβλίων με την εικονογράφηση του Βαγγέλη  Παυλίδη,

Νεστορίδειο 15/3/2018

Πέτρος Σπανός, Σχολικός Σύμβουλος Α/θμιας Εκπαίδευσης Δωδεκανήσου, Πρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ρόδου

Ο Μάνος Κοντολέων και το έργο του μέσα από προσωπικά βιώματα.

Η πρώτη μου γνωριμία με το συγγραφικό έργο του Μάνου Κοντολέων ήταν η έκδοση του βιβλίου “Εε από άστρα” 1981, (Βραβείο Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών). Ίσως είναι το μοναδικό βιβλίο που έχει γραφτεί από ιδέες παιδιών.  Είναι ένα βιβλίο που γράφτηκε από τον συγγραφέα σε συνεργασία με τα παιδιά - αναγνώστες του περιοδικού «Γεια χαρά, παιδιά». Στο βιβλίο “Εέ από τα’ άστρα” αποτυπώνεται ένα σχολείο της επιστημονικής φαντασίας με αξίες και έννοιες, θα έλεγα, ζητούμενες και από το σημερινό σχολείο όπως η ομορφιά, η χαρά, η αλληλοβοήθεια, το χρώμα, η ευτυχία. Προσέξτε μια  ιδιότυπη φιλαναγνωστική συμπεριφοράς που αναδύεται από το συγκεκριμένο μυθιστόρημα: «εκεί τα βιβλία είναι φτιαγμένα από λουλούδια όπου το διάβασμα είναι συνυφασμένο με τη μυρωδιά τους. Όταν δε κάποιος ανακαλύψει ένα βιβλίο με σπάνια μυρωδιά και θέλει να το χαρίσει και σε άλλους ζητάει από τα λουλούδια πέταλα, για να κάνει πολλά αντίτυπα να τα μοιράσει». ¨Ήταν το βιβλίο που ενέπνευσε τους μαθητές μου στο Δημοτικό Σχολείο Κερατσινίου στο οποίο υπηρετούσα ως νεοδιόριστος δάσκαλος, στην υλοποίηση περιβαλλοντικής δραστηριότητας για ένα σχολείο των «χρωμάτων και της φύσης», όπως το περιγράφαμε, βιώνοντας τη ρυπογόνα παρουσία του «φουγάρου» της Δ.Ε.Η…

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 είχα την ευκαιρία να γνωρίσω το «Δομήνικο», μυθιστόρημα του 1992(Τιμητικός πίνακας Διεθνούς Οργάνωσης Βιβλίων για παιδιά (ΙΒΒΥ) όταν ο  Κώστας Μιχαλάς, δάσκαλος  που υπηρετούσε στο 5^ο Δημοτικό Σχολείο Καλλιθέας, είχε συμβάλλει στην παρουσίαση του βιβλίου, αξιοποιώντας τις ζωγραφιές της τάξης του και μιλώντας και  ο ίδιος για το φανταστικό στη λογοτεχνία. Στο «Δομήνικο» ενυπάρχουν στοιχεία τόσο του φανταστικού όσο και του πραγματικού κόσμου, όπου κατά τη διάρκεια της ιστορίας το ένα συνδυάζεται και διαδέχονται το άλλο. Το υπερφυσικό συνυπάρχει με την καθημερινή πραγματικότητα. Πρόκειται για τον λογοτεχνικό τρόπο του μαγικού ρεαλισμού, ένα υπέροχο αλληγορικό μυθιστόρημα για παιδιά των μεγάλων τάξεων του Δημοτικού και για εφήβους. Η Οδύσσεια ενός παιδιού, του Δομήνικου, που ταξιδεύει για να ανακαλύψει τον εαυτό του, τη ζωή και τη σχέση του με τον κόσμο.. Ακολούθησαν πολλά ακόμη για μικρούς και μεγάλους, περίπου 60 βιβλία συγγραφικής παραγωγής.  Έχω διαβάσει αρκετά-δεν τα έχω διαβάσει όλα-υπάρχει καιρός ακόμη..

Τα τελευταία χρόνια είχα την τύχη να συναντήσω τον Μάνο Κοντολέων, υπηρετώντας ως Σχολικός Σύμβουλος στα Δωδεκάνησα, στις επισκέψεις του σε διάφορα σχολεία της Α/θμιας Εκπαίδευσης, προσκεκλημένος μέσω του προγράμματος Φιλαναγνωσίας -του πάλαι ποτέ ΕΚΕΒΙ- αλλά και ως συντονιστής της «Φιλομύθου Λέσχης Ανάγνωσης Παιδικής και Εφηβικής Λογοτεχνίας». Ο Μάνος Κοντολέων ως υποστηρικτής των Λεσχών Ανάγνωσης ανταποκρίνεται με προθυμία σε σχετικές προσκλήσεις (ΙΑΝΟΣ), Ίδρυμα Λασκαρίδη. Υποστηρίζει με πάθος δραστηριότητες Φιλαναγνωσίας. Άλλωστε το βραβείο Φιλαναγνωσίας που δίνεται κάθε χρόνο σε δάσκαλο  ήταν ιδέα και πρόταση  από τον Μάνου Κοντολέων. Ο πρώτος που του απονεμήθηκε  ήταν ο  Γιάννης Παπαδάτος, δάσκαλος  σε δημοτικό σχολείο των Αθηνών, πανεπιστημιακός δάσκαλος σήμερα, συγγραφέας και ο ίδιος βιβλίων για την Παιδική Λογοτεχνία και συνταξιδιώτης στο φιλαναγνωστικό μας ταξιδιού μέσα από τη Λέσχη που προαναφέρθηκε. Η Λέσχη πριν λίγο καιρό επέλεξε να διαβάσει την «Αμαρτωλή πόλη», πρωτοπόρο και ανατρεπτικό βιβλίο  που διαβάστηκε τελευταία από τα 14 μέλη της Φιλομύθου Λέσχης μας. Ένα «Μυθιστόρημα ενηλικίωσης, ένα καθαρόαιμο crossover μυθιστόρημα γραμμένο μέσα στην επώδυνη γνώση αυτών των πρώτων χρόνων του νέου αιώνα.», όπως ο ίδιος ο συγγραφέας λέει σε σχετική συνέντευξή του. Στη σχετική συζήτηση  της Λέσχης είχαμε την ευκαιρία να επικοινωνήσουμε  μαζί του διαδικτυακά.

Κυρίες, κύριοι, φίλες, φίλοι,

Η σύντομη εισήγηση που ακολουθεί αξιοποιεί την έντυπη-«Απόψεις για την Παιδική Λογοτεχνία» και ηλεκτρονική βιβλιογραφία-πλούσιο και με συνεχή ενημέρωση του προσωπικού του ιστολογίου, άλλες διαδικτυακές πηγές και αναφορές στην πολυσχιδή δράση του, αλλά και την προσωπική μου οπτική ως αναγνώστη και εκπαιδευτικού. Επιλέγω  να αναφερθώ σε λιγοστούς, ενδεικτικούς άξονες που αφορούν τη σχέση του συγγραφέα και διανοούμενου Μ.Κ. με το βιβλίο, το παιδί και την ανάγνωση, τη Φιλαναγνωσία και το σχολείο ευρύτερα.

1

Το συγγραφικό έργο του: «Λογοτεχνία για παιδιά» ή «Λογοτεχνία και για παιδιά»

Η λογοτεχνία, ως μορφή τέχνης, μεταπλάθει την αντικειμενική πραγματικότητα με την αισθητική αξία που της προσδίδει. Η πρόκληση συγκίνησης, πρωταρχικό γνώρισμα της λειτουργίας της τέχνης του λόγου, όπως και κάθε τέχνης, είναι απόρροια της αισθητικής της αξίας. Ποικίλα συναισθήματα, πάθη, καημοί, διαλογισμοί του ανθρώπου, κοινωνικά προβλήματα μετατρέπονται από το δημιουργό σε αισθητική εποπτεία. Έτσι το ατομικό γίνεται γενικό. Το έργο κάθε λογοτέχνη αντανακλά, δημιουργικά, έναν ολόκληρο κόσμο ιδεών και πεποιθήσεων, που ενώνουν το συγγραφέα με την εποχή του ή τον αντιπαραθέτουν σ' αυτήν. Έτσι κάθε λογοτέχνημα μέσα από την αισθητική ανασύνθεση του κόσμου της ανάγκης, μας οδηγεί στην εσωτερική ελευθερία και συμβάλλει γενικότερα στη συγκρότηση της πνευματικής μας ζωής.

Ο  Μάνος Κοντολέων(Μ.Κ.) πρωταγωνιστεί τα τελευταία σαράντα χρόνια στην ποιοτική νεοελληνική λογοτεχνία. Και δεν λέω μόνο στη λεγόμενη παιδική και εφηβική, επειδή η προσφορά του στη λογοτεχνία για ενήλικες είναι εξίσου σημαντική. Κι είναι επίτευγμα νομίζω, από τα ελάχιστα στη λογοτεχνία, την ελληνική και όχι μόνο, αυτό, το τρισυπόστατο του έργου του να είναι ενιαίο και ισοδύναμο, με το ένα μέρος του να εισχωρεί διαλεκτικά στο άλλο. Εννοώ ότι ο ίδιος με τη γραφή του έχει αποδείξει ότι τα βιβλία του στη συντριπτική τους πλειονότητα  μπορούν να διαβαστούν και από διαφορετικές ηλικίες. Επίσης είναι ένας συγγραφέας που πειραματίζεται αφηγηματικά, και δε διστάζει να διευρύνει τα λογοτεχνικά του όρια και παρότι έχει ταυτιστεί με την παιδική και νεανική λογοτεχνία πετυχαίνει με την πολυσημία των θεματολογικών του κατηγοριών στα περισσότερα έργα, μορφοποιώντας ήρωες και καταστάσεις, να «γεφυρώνει» αναγνωστικά διαφορετικές ηλικίες, γιατί διακατέχονται από μια αιώνια  παιδικότητα. Μια παιδικότητα η οποία με στοιχεία την αυθορμησία, τη δυναμικότητα της παιδικής ηλικίας, την οραματική της διάθεση ενέχει ως αυθεντικά λογοτεχνικά όπλα δύο κύρια στοιχεία θαυμαστά και ιδιαιτέρως προσωπικά: το μαγικό ρεαλισμό και την ποίηση.

Ο Μ.Κ. ιδιαίτερα στη λεγόμενη παιδική και εφηβική λογοτεχνία είναι από τους πρώτους Έλληνες συγγραφείς που εντρύφησε υποδειγματικά και ανέδειξε αυτό που ονομάζουμε μαγικό ρεαλισμό, ως σύζευξη του ατομικού με το συλλογικό, «.. Ο μαγικός ρεαλισμός και η ποίηση ως υφολογικό στοιχείο στο έργο του Μ.Κ. λειτουργούν με έναν τρόπο ζώσας, αεικίνητης δημιουργίας. Μέσω μιας αιώνιας παιδικότητας μεταμορφωμένης σε κάθε ηλικιακή περίοδο των ηρώων του η φαντασία και η μαγεία εισχωρούν στην πραγματικότητα την οποία αλλάζουν δημιουργώντας στον αναγνώστη τη διάθεση μόνο μέσω αυτής να αλλάξει τον εαυτό του και τον κόσμο..», υποστηρίζει ο Γιάννης Παπαδάτος σε σχετική του ομιλία για το έργο του συγγραφέα. Τα βιβλία του Μάνου Κοντολέων,  γράφει η Αλεξάνδρα Ζερβού καθηγήτρια Παιδικής Λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιο της Κρήτης, σήμερα, είναι «σαν ένα χτύπημα στον ώμο αφυπνιστικό και συνθηματικό, κάτι σαν επιδέξιο, αποφασιστικό και μετρημένο σπρώξιμο στο κατώφλι της ζωής, ή μάλλον στον σκοτεινό και δαιδαλώδη διάδρομο της εφηβείας, όπου παραμονεύουν εμπειρίες τραυματικές, σκιές και φαντάσματα».

Σχετικά με το ερώτημα, υπάρχει διαφορά μεταξύ συγγραφής για ενήλικες και συγγραφής για παιδιά; Αν ναι, που την  εντοπίζετε;  Ο Μ.Κ. απαντά: « Από τεχνικής πλευράς, ναι, υπάρχει. Όπως ακριβώς υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο μυθιστόρημα και στο διήγημα. Από πλευράς συγγραφικής ευθύνης καμία. Ότι κι αν γράφει κανείς και απ΄ όποιους κι αν αυτό διαβαστεί, είναι ακριβώς το ίδιο ζητούμενο –η ποιότητα.  Η λογοτεχνία για παιδιά (ως μια μορφή ελεύθερης καλλιτεχνικής έκφρασης) όχι μόνο διατηρεί το δικαίωμα να εκφράζεται κάθε φορά με κανόνες εντελώς υποκειμενικής συγγραφικής σύλληψης, αλλά και επιζητά τη διάδοσή της όχι τόσο ποσοτικά όσο ποιοτικά. Η λογοτεχνία για παιδιά θέλει αναγνώστες και όχι καταναλωτές…»

Για αυτό το «επίδικο» κατά κάποιο τρόπο στο χώρο των συγγραφέων, και των εκδόσεων θέμα, ο  Μ.Κ. και όχι μόνο αυτός, είναι κριτικός και επικριτικός στην κρατούσα κατάσταση στον τομέα της συγγραφής και εν γένει των  προγραμμάτων Φιλαναγνωσίας. Ο Μ.Κ. μιλώντας για τους  νέους τρόπους υλοποίησης προγραμμάτων Φιλαναγνωσίας υποστηρίζει πως κάποια  από αυτά-τα περισσότερα προσθέτω εγώ- στοχεύουν  απλώς στη δημιουργία μιας «συναισθηματικής» σχέσης του παιδιού με τη λογοτεχνία, και στις πιο πολλές περιπτώσεις  προσπαθούν να κερδίσουν το ενδιαφέρον των παιδιών με τη διοργάνωση διαφόρων διαγωνιστικών δραστηριοτήτων. Εκείνο, όμως που παρατηρείται συχνά, συμφωνώντας από προσωπικό βίωμα με το συγγραφέα  είναι πως οι  διοργανωτές όλων αυτών των βιβλιοδρομιών ή βιβλιομαραθωνίων (με τέτοια ονόματα συνήθως χαρακτηρίζονται τα προγράμματα Φιλαναγνωσίας) είναι  πως στην  προσπάθεια τόνωσης της αγάπης ενός παιδιού προς το βιβλίο οδηγεί τελικά στη μετατροπή της «λογοτεχνίας για παιδιά» σε «βιβλίο για παιδιά. Φαίνεται, συνάγεται από την εμπειρία και τη δική μου, πως στο πλαίσιο αυτό, δεν ενδιαφέρει τόσο  η προώθηση του βιβλίου με ποιοτικά κριτήρια συγγραφής του, όσο  στοχευμένη κυρίως επιδίωξη για συγγραφή και προώθηση  βιβλίων  με θέματα  που βρίσκονται στην επικαιρότητα και προφανώς  «πουλάνε», με σκοπό το  εμπορικό κέρδος, προϊόντα, δηλαδή προς κατανάλωση… Έτσι, τίθεται ως επιλογή και προτεραιότητα η συγγραφή ολιγοσέλιδων ιστοριών,  για να διαβάσει ένα παιδί όσο περισσότερα βιβλία γίνεται, να τα διαβάσει εύκολα και γρήγορα. Να είναι γραμμένα με τρόπο λίγο πολύ επιφανειακό και να μην κουράζουν με το πλήθος των σελίδων τους…

Κάτω από αυτές τις συνθήκες η κυκλοφορία των τίτλων που θέλουν (αρέσκονται, μάλλον) να θεωρούν πως ανήκουν στον χώρο της λογοτεχνίας αυξάνεται. Και η αύξησή τους ευνοεί   όσους ζούνε από τον κύκλο έκδοσης και πώλησης βιβλίων για παιδιά. Έτσι, συναντάμε στα ράφια των βιβλιοπωλείων και στους καταλόγους των εκδοτών τίτλους βιβλίων για παιδιά με μονοθεματικό χαρακτήρα και άρα με διάθεση να εξυπηρετήσουν έναν νεοδιδακτισμό και όχι μια νέα λογοτεχνική φόρμα.

2

Η «Ανάγνωση της Λογοτεχνίας ως πολιτική πράξη» ή «λογοτεχνία για παιδιά και πολιτικοποίηση»

Είναι δυο τίτλοι που τις συναντά κανείς σε συνέντευξη του συγγραφέα στο διαδίκτυο (ο πρώτος) και στις «Απόψεις για την Παιδική Λογοτεχνία» (ο δεύτερος) έκδοση του 1988, ένα βιβλίο σημαντικό για τον λογοτεχνικό μου εγγραμματισμό,   στο ξεκίνημα της δασκαλικής μου πορείας.

Σε σχετική συνέντευξή του σε ιστότοπο, ο Μ.Κ. υποστηρίζει  πως η ανάγνωση λογοτεχνικών έργων είναι μια πράξη πολιτική. «Τις πολιτικές θέσεις τις σχεδιάζουν άνθρωποι και άνθρωποι είναι εκείνοι που τις εφαρμόζουν ή τις αντιμάχονται. Η πολιτική πράξη δεν ξεκινά μήτε τελειώνει στο δικαίωμα του εκλέγει και εκλέγεσθαι, μήτε πόσο μάλλον από την ενεργό συμμετοχή σε κόμματα, συνδικάτα και ομάδες.. «..Αρχίζει από τον τρόπο που αντιμετωπίζεις την ίδια του την πλέον προσωπική ταυτότητα, το φύλο σου. Έχει να κάνει με το πώς στέκεσαι απέναντι στα άτομα της ίδια σου της οικογένειας, προχωρά στο πως εκφράζεις τον έρωτα, τη φιλία, το επάγγελμα σου, τις καθημερινές κοινωνικές σου σχέσεις. Και διεισδύει στη στάση που κρατάς απέναντι σε όσα πληροφορείσαι, σε όσα υποψιάζεσαι, σ΄ εκείνα που διαισθάνεσαι. Και βέβαια έχει άμεση σχέση με τον τρόπο που συμπεριφέρεσαι όχι μόνο ως άτομο, αλλά και ως κάτοικος του πλανήτη και γενικότερα του σύμπαντος. Η πολιτική στάση απαιτεί γνώση του παρελθόντος, βίωμα του παρόντος και όραμα του μέλλοντος. Η πολιτική στάση απαιτεί ενδοσκόπηση και ευελιξία. Λογική όσο και συναίσθημα. Ρεαλισμό όσο και φαντασία. Τόλμη μα και σύνεση. Επανάσταση και συντήρηση. Δεν ξέρω τίποτε περισσότερο αποτελεσματικό ως προς την εφαρμογή όλων αυτών, από την ανάγνωση της λογοτεχνίας. Γιατί μέσα στα λογοτεχνικά κείμενα όλα αυτά υπάρχουν, αλληλοσυμπληρώνονται ή αυτοαναιρούνται, συνδυάζονται μα και πλαταίνουν. Μου έμαθαν πως η αναγνωστική πράξη είναι μια πράξη συμμετοχής στα κοινά. Πράξη πολιτικής παρέμβασης, εν τέλει…»

 Στο ερώτημα γιατί θα πρέπει να πολιτικοποιήσουμε τα παιδιά, ο συγγραφέας είναι απόλυτα σαφής και κατηγορηματικός. Στο βιβλίο του «Απόψεις για την Παιδική Λογοτεχνία», έκδοση του 1988, όπως ανέφερα πριν, αν και οι θέσεις του διατυπώθηκαν  30 χρόνια πριν- διατηρούν την επικαιρότητά τους, υποστηρίζει πως «..Τα παιδιά είναι πολίτες του κόσμου μας. Και ως τέτοιοι δέχονται τα μηνύματά του, επηρεάζονται από τις συνθήκες του, δημιουργούν κι αυτά, είτε το θέλουμε είτε όχι, τις απόψεις τους και τις κρίσεις τους. Και πώς να το κάνουμε και η πιο απλή ιστοριούλα που θα τους διηγηθούμε τα πολιτικοποιεί. Όπως τα μπάζει μέσα στην πολιτικοποίηση η καθημερινή ζωή..» Ας μην κρυβόμαστε: μη πολιτικοποιημένο κείμενο δεν υπάρχει. Ακόμη κι αυτό που θέλει να κρατηθεί σε μια ουδετερότητα έχει, λόγω αυτής της ουδετερότητας τη θέση του. Το βιβλίο από τη στιγμή της απόφασης συγγραφής του είναι μια πράξη καθαρά πολιτική. Τα βιβλία του συγγραφέα δεν αντιγράφουν απλώς  τη ζωή: ως έργα μιας πηγαίας και εμπνευσμένης λογοτεχνικής δημιουργίας, ανασυνθέτουν και ξαναπλάθουν μία κοινωνική πραγματικότητα, μια πραγματικότητα που είναι ανάγκη κατά την προτροπή του συγγραφέα να αποκτήσει κάτι από τη χαμένη της φαντασία, έναν γόνιμο ιδεολογικό προσανατολισμό και συσφίγγοντας ακόμη περισσότερο την αμφίδρομη σχέση της με τη λογοτεχνία.

 3

Τρόποι επαφής των παιδιών με τα βιβλία

Επειδή στο ακροατήριο, εξ όσων βλέπω και γνωρίζω, υπάρχουν αρκετοί εκπαιδευτικοί αλλά και γονείς των μαθητών μας, επιλέγω να θίξω ακροθιγώς το παραπάνω θέμα σε αναφορά με τις απόψεις του συγγραφέα αλλά και την πρακτική και τις επιλογές που  έχει επιλέξει στις πολυάριθμες επισκέψεις του στα σχολεία  και ως προσκεκλημένος από συλλόγους για γονέων και φορείς για την προώθηση της Φιλαναγνωσίας στο σχολείο και στο σπίτι. Η προσέγγιση στο θέμα αυτό έχει την πρακτική του σημασία  για πολλές και πολλούς από το ακροατήριο και για το λόγο αυτό αναμένουμε με ενδιαφέρον μια πλούσια συζήτηση.

Είναι πια απόλυτα αναγνωρισμένη η σημασία που έχει στη σωστή ανάπτυξη της προσωπικότητας η ανάγνωση καλών λογοτεχνικών βιβλίων. Μέσα απ΄αυτά το παιδί εμπλουτίζει τις γνώσεις του και ταυτόχρονα καλλιεργεί τις προσωπικές του και κοινωνικές δεξιότητες αναπτύσσοντας  και τη συναισθηματική του νοημοσύνη. Η Λογοτεχνία εξοπλίζει τον άνθρωπο με ευαισθησία, φαντασία, ανθρωπιά, αλληλέγγυα ενσυναίσθηση, προβληματισμό. Μέσα από ένα λογοτεχνικό κείμενο το παιδί μπορεί να προσεγγίσει μια ιστορική εποχή του παρελθόντος κριτικά, να γνωρίσει έναν άλλο πολιτισμό, να κατανοήσει τα προβλήματα των συνανθρώπων του, να ευαισθητοποιηθεί σε περιβαλλοντικά  και οικουμενικά προβλήματα. Να αναπτύξει συναισθηματικές δεξιότητες, μέσα από την περισυλλογή, τον προβληματισμό  τη συνεργασία, την κοινή δράση για το καλό της κοινωνίας και του πολιτισμού μας. Κέρδη και μόνο κέρδη αποκομίζει από την ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων. Το θέμα είναι πώς θα υπάρξει η πρώτη γνωριμία που θα μετατραπεί σε σχέση ..παντοτινής αγάπης στο βιβλίο. Ο Μ.Κ. με τη συσσωρευμένη πείρα ετών, πιστεύει πως τον κυρίαρχο λόγο σε αυτή την αγαπητική σχέση παιδιού βιβλίου παίζουν η οικογένεια και το σχολείο, με κύριο συντονιστή και αρωγό το κράτος με το θεσμό της εκπαίδευσης, πρώτα από όλα. Με τη δική του μέριμνα θα δημιουργηθούν οι απαραίτητες υποδομές και τη χάραξη στρατηγικού σχεδίου για το βιβλίο, προσθέτω εγώ.  Με σχολικές και δημοτικές βιβλιοθήκες, εκπαιδευτικά προγράμματα, υλικά και ηθικά κίνητρα Όμως, από ένα σημείο και έπειτα ο γονιός και ο δάσκαλος παίζουν το δικό τους ρόλο, όμως, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις. Ας δούμε μαζί κάποιους πρακτικούς τρόπους εφαρμογής αυτής της κοινής προσπάθειας, δασκάλου και γονιού, σχολείου και οικογένειας.

• Να παροτρύνουμε το παιδί να αφηγηθεί με δικά του λόγια μια ιστορία που έχει διαβάσει.
• Αφού διαβάσει το βιβλίο, μπορεί να κρατήσει ένα ημερολόγιο των σκέψεων και των πράξεων των ηρώων του συγκεκριμένου βιβλίου.
• Να το προτρέψουμε να επικοινωνήσει με το συγγραφέα με γράμμα ή με συνάντηση. Έτσι θα κουβεντιάσει τις απόψεις του, θα γνωρίσει το δημιουργό. Μια ομάδα παιδιών στο σχολείο, αφού διαβάσει ένα βιβλίο μπορεί να το παρουσιάσει σε θεατρική μορφή.
• Ο μικρός αναγνώστης/η μικρή αναγνώστρια να ζωγραφίσει ένα καινούριο εξώφυλλο με τα δικά του ζωγραφικά σχέδια.

Ο κατάλογος δεν έχει τέλος, μπορεί να εμπλουτιστεί με πολλές άλλες Φιλαναγνωστικές Διαδρομές, όπως τις 46 διαδρομές του ΕΚΕΒΙ ή  τις προτεινόμενες  δραστηριότητες Φιλαναγνωσίας της ΔΚΒΡ με συντάκτη τον αντιπρόεδρο του Ε.Σ. Δ. Κόκκινο οι οποίες έχουν αποσταλεί στις σχολικές μονάδες Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης για αξιοποίηση από τους/τις εκπαιδευτικούς. Όλες αυτές οι ιδέες και άλλες πολλές που η δημιουργική σκέψη και πρωτοβουλία του Σχολείου και της Οικογένειας  έχουν ως στόχο να φέρουν το βιβλίο από το απόμακρο και σκονισμένο ράφι της βιβλιοθήκης  στην καθημερινή ζωή του παιδιού Από τον ενήλικο εμψυχωτή το μόνο που απαιτούν είναι ελάχιστος ποιοτικός χρόνος, κέφι και πολλή πίστη στην αξία του λογοτεχνικού βιβλίου.

Κυρίες, κύριοι, φίλες και φίλοι,

Στη συνέχεια έχουμε την ευκαιρία, μας τη δίνει η  δραστήρια Ομάδα του  Διεθνούς  Κέντρου Συγγραφέων και Μεταφραστών Ρόδου με την οργάνωση αυτής της εκδήλωσης, να συμμετέχουμε στην παρουσίαση από τον εκλεκτό συνάδελφο Δημήτρη  Κόκκινο και να συζητήσουμε για δύο υπέροχες διασκευές κλασικών έργων της παγκόσμιας λογοτεχνίας από τον πολυγραφότατο συγγραφέα μας Μ.Κ. με την εικονογράφηση του συντοπίτη μας Βαγγέλη Παυλίδη. Ενός κατά τη γνώμη μου εκ των σημαντικότερων Ελλήνων και όχι μόνο, εικονογράφων, που  η συγκεκριμένη εικονογράφηση αποτελεί κατά την άποψή μου την καλύτερη ως τώρα εικονογράφηση των συγκεκριμένων έργων σε διεθνές επίπεδο.