Μπορεί ξεκινώντας τη συγγραφική του πορεία να μην είχε φανταστεί ότι θα έγραφε βιβλία για παιδιά. Κι όμως μετά από 25 χρόνια λογοτεχνικής θητείας συγκαταλέγεται στους πιο αγαπημένους των λιλιπούτειων αναγνωστών και στους ελάχιστους συγγραφείς που κινούνται με άνεση ανάμεσα σε διαφορετικά είδη γραφής.
Αν του ζητήσεις να αυτοσυστηθεί, ομολογεί απλά "τίποτα από εμένα δεν φαίνεται". Παραδέχεται ότι το θέμα που επανέρχεται, ως εμμονή θα μπορούσε να πει κανείς, στα βιβλία του είναι η αναζήτηση της ταυτότητας. Πάνω απ' όλα όμως ο Μάνος Κοντολέων γράφει προς "αναζήτησην της ουτοπίας". Και γι' αυτό μάλλον μπορεί και συνομιλεί τόσο με τους μικρούς και τους νέους όσο και με τους συνομηλίκους του.
Τούτη τη φορά, μέσα από τις σελίδες του τελευταίου του μυθιστορήματος "Ερωτική Αγωγή", θέλησε να διατρέξει τον 20ό αιώνα με έναν τρόπο διαφορετικό, μέσα από μια ερωτική-ηδονική θεώρηση της ζωής. Με αφορμή αυτό το βιβλίο συνομίλησε μαζί μας, αλλά δεν περιορίστηκε σ' αυτό.
\* Ένας συγγραφέας γράφει για την εποχή του, έχετε πει. Μόνο γι' αυτό γράφετε;\
Γράφω για την εποχή μου έχοντας μέσα μου την ελπίδα ότι τα γραφτά θα είναι ένα από τα κλειδιά που θα χρησιμοποιήσουν οι μελλοντικές γενιές για να κατανοήσουν τη δική μου εποχή. Τα θέματα των βιβλίων μου όλα αφορούν την εποχή μου, αλλά τελικά δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε, τουλάχιστον εγώ αυτό πιστεύω, ότι ο κάθε συγγραφέας γράφει για τον εαυτό του, στην ουσία δηλαδή γράφω για να τοποθετήσω τον εαυτό μου μέσα στον κόσμο. Η αναζήτηση της ταυτότητας εντέλει, νομίζω ότι είναι ο μόνιμος άξονας όλων των βιβλίων μου.
\* Έχοντας διανύσει μια διαδρομή 25 χρόνων και πάνω από 40 βιβλία πού εντοπίζετε την ταυτότητά σας;\
Αν την είχα εντοπίσει ή θα είχα σταματήσει να γράφω ή θα είχε αλλάξει ο άξονας των συγγραφικών εμμονών μου. Τόσο το άτομο μεταβάλλεται μέσα στην πάροδο των ετών που ζει όσο και ο χώρος του. Άρα η αναζήτηση της θέσης που μπορεί να έχεις μέσα στην κοινωνία συνεχώς επαναπροσδιορίζεται και γι' αυτό αναζητείται.
\* Τελικά ποιος θα λέγατε ότι είναι ο Μάνος Κοντολέων;\
Μία φράση την οποία εδώ και χρόνια εκφράζει το μότο της ύπαρξής μου είναι "τίποτα από εμένα δεν φαίνεται".
\* Μπορεί να κρατήσει πολλά μυστικά και ψέματα ένας συγγραφέας;\
Μπορεί να κρατήσει πολλά μυστικά, όχι όμως ψέματα. Στην ουσία αναζητά για τον εαυτό του και κρατά κρυφά από τους άλλους τα ξαφνιάσματα και τις υπόγειες διαδρομές του.
\* Το μυθιστόρημα που είχατε φανταστεί ξεκινώντας τη λογοτεχνική σας διαδρομή το έχετε γράψει;
Όχι. Γιατί ότι είχα φανταστεί όταν αποφάσιζα πως θα γίνω συγγραφέας ήταν μάλλον
ασαφές έως ονειρικό και από την άλλη πάλι όλα αυτά τα χρόνια που έχω ζήσει
έχουν συμβεί τόσες πολλές ανατροπές ώστε, κάθε μέρα θα έλεγα, ένα καινούργιο
όραμα συγγραφικό έρχεται να αντικαταστήσει το προηγούμενο. Αλλά αυτό νομίζω ότι
είναι τελικώς η καλλιτεχνική δημιουργία. Η αναζήτηση μιας ουτοπίας.
\* Σας αποδίδουν μια ευκολία με την οποία κινείστε ανάμεσα στη συγγραφή έργων για παιδιά, εφήβους και ενήλικες. Είναι τόσο εύκολη ιστορία να κινείσαι ανάμεσα σ' αυτά τα διαφορετικά λογοτεχνικά είδη παραλλήλως;\
Όλα νομίζω ότι έχουν να κάνουν με τον τρόπο που βλέπεις τον εαυτό σου δίπλα στους άλλους. Και ομολογώ ότι δεν μπορώ να καταλάβω γιατί αυτή η συγγραφική δυνατότητα που έχω παρουσιάσει ξαφνιάζει. Εγώ άλλοτε θέλω να επικοινωνώ με τις νέες γενιές, ίσως γιατί δεν έχω αποδεχτεί ότι ανήκω οριστικά στην ομάδα των ενηλίκων κι άλλοτε πάλι θέλω να συνομιλώ με άτομα παρόμοιας της δικής μου ηλικίας γιατί θέλω να λαμβάνω μέρος στα κέντρα προβληματισμού και αποφάσεων.
\* Ως προς τα κέντρα προβληματισμού βλέπουμε στην εποχή μας τους συγγραφείς όλο και πιο απομακρυσμένους, όσο για τα κέντρα των αποφάσεων ο ρόλος του συγγραφέα έχει θέση στα κέντρα εξουσίας;\
Πιστεύω ότι ο συγγραφέας μέσα από το έργο του μπορεί να προκαλεί τις ζυμώσεις εκείνες που θα διαφοροποιούν τους προβληματισμούς ενός κοινωνικού συνόλου, ενώ παράλληλα εκφράζει μία απόλυτα ουσιαστική επαναστατική τοποθέτηση απέναντι στην έκφραση της εξουσίας. Άρα η ευθύνη για τη συμμετοχή ή μη του συγγραφέα στο κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι είναι όλη δική του. Αυτός μέσα από το έργο του πρέπει να προκαλεί αντιδράσεις και να εκφράζει αντιστάσεις. Μην περιμένουμε να προσκληθεί γιατί ποτέ οι κατέχοντες δεν θα καλοδεχτούν αυτόν που θα τους αμφισβητήσει. Με άλλα λόγια η λογοτεχνία δεν μπορεί να νοηθεί διαφορετικά παρά ως μια φωνή συνείδησης και έκφραση ελευθερίας.
\* Πώς ο Μάνος Κοντολέων ο αγαπημένος συγγραφέας κυρίως των παιδιών και των εφήβων αποφασίζει να καταπιαστεί όχι με μια ιστορία αγάπης και έρωτα, όπως θα ήταν αναμενόμενο, αλλά με ιστορία ερωτικής – φιλήδονης θεώρησης της ζωής;\
Είμαι ένας συγγραφέας έντονα πολιτικοποιημένος είτε γράφω παραμύθια, είτε γράφω μυθιστορήματα για εφήβους είτε γράφω έργα για ενήλικες. Από την άλλη πάλι θεωρώ ότι ο έρωτας είναι μια σαφέστατα αντεξουσιαστική έκφραση του ατόμου. Άρα λοιπόν θεωρώ ότι ήταν φυσικά αναμενόμενο στην πορεία της συγγραφικής μου καριέρας, κάποια στιγμή να μελετήσω τα πολιτικά και κοινωνικά συστήματα του 20ού αιώνα μέσα από τις μεταλλάξεις της ερωτικής συμπεριφοράς όσων έζησαν κατά τη διάρκειά του.
\* Υπάρχουν πολλοί τρόποι να διαβάσει κανείς την ιστορία. Εσείς γιατί επιλέξατε μια "ερωτική" ανάγνωση;\
Η πορεία του έρωτα προς τον ερωτισμό και στη συνέχεια η καταβύθισή του προς τον ηδονισμό είναι για μένα μία χαρτογράφηση του πώς από τα μεγάλα ιδεολογικά και πολιτικά κινήματα φτάσαμε στην καταναλωτική ιδεολογία και στην παντοκρατορία των οικονομικών δεικτών.
\* "Ερωτικής αγωγής" το ανάγνωσμα. Είναι κι ένας τρόπος να πείτε πράγματα που στιγμάτισαν τη δική σας ή την ερωτική ζωή-συμπεριφορά της γενιάς σας;\
Αναντίρρητα μέσα σε ένα μυθιστόρημα που καταλαμβάνει μία περίοδο περίπου 90 ετών υπάρχουν και σημεία που έχουν να κάνουν με βιώματα της δικής μου γενιάς. Αλλά η δική μου η γενιά είναι μία από τις γενιές του 20ού αιώνα. Κληρονόμησε τις τάσεις και θέσεις των προηγουμένων και μετέδωσε στις επόμενες τις αντίστοιχες δικές της. Η "Ερωτική αγωγή" πιστεύω ότι είναι μια τοιχογραφία ενός αιώνα που φιλοδοξεί ότι περιλαμβάνει μικρές και μεγάλες στιγμές του, και πολιτικές και κοινωνικές και αισθητικές και διαπροσωπικών σχέσεων.
\* Ο 20ός αιώνας ήταν μάλλον ένας ταραγμένος αιώνας. Θα μπορούσε άραγε να χαρακτηριστεί ερωτικός;\
Από ερωτικός κατέληξε σε ηδονοθηρικό. Από παραγωγός ερωτικών εκφράσεων σε καταναλωτή ερωτικών συμπεριφορών. Τα μεγάλα κοινωνικά και πολιτικά κινήματα αυτού του αιώνα πιστεύω ότι ακριβώς γιατί ήταν επαναστατικά και ανθρωποκεντρικά είχαν και μια έντονη ερωτική χροιά, όμως τελειώνοντας αυτός ο αιώνας παρακολουθήσαμε όλα αυτά τα κινήματα και οι νέες ιδέες ή να εξοστρακίζονται ή ακόμα χειρότερα να μεταλλάσσονται σε πρακτικές τόσο εξουσιαστικές ώστε μπορούν να χαρακτηριστούν φασιστικές. Αυτό μπορεί κανείς να το δει και στις ερωτικές εκφράσεις των ανθρώπων. Σήμερα που έχουμε φτάσει ακόμα και στην εικονική λατρεία των σωμάτων, που οδηγούμαστε και στην εικονική έκφραση της ερωτικής συμπεριφοράς μας, με δυσκολία μπορούμε να αποδεχτούμε ότι ο 20ός αιώνας τελικά ήταν ερωτικός. Γιατί να μην ξεχνάμε ότι το οτιδήποτε ερωτικό είναι παράλληλα και επαναστατικό και απόλυτα ανθρωποκεντρικό.
\* Η εποχή που άνοιξε με τον καινούργιο αιώνα θεωρείτε ότι μπορεί να κρατήσει έναν ανθρωποκεντρικό-ερωτικό χαρακτήρα;\
Όσο κι αν είμαι φοβισμένος και τρομαγμένος δεν χάνω και μια ελπίδα. Ίσως γιατί είμαι ο ίδιος συγγραφέας, ίσως γιατί πολλά πράγματα στην προσωπική μου ζωή τα στήριξα στις τέχνες, όπως και να 'ναι πάντως πιστεύω ότι αν θα υπάρξει ένα πιο δίκαιο και πιο ανθρώπινο αύριο αυτό θα γίνει μέσα από την αισθητική αγωγή των ανθρώπων. Η τελευταία φράση στο μυθιστόρημά μου είναι "...η ερωτική αγωγή συνεχίζεται". Πιστεύω ότι είναι μια αισιόδοξη νότα, ίσως γιατί στηρίζεται στο συνδυασμό της ερωτικής συμπεριφοράς των ανθρώπων και της αισθητικής καλλιέργειάς τους. Όσο κι αν θέλουν να μας πείσουν ότι κάποιες ιδέες και κάποιες αξίες έχουν αποδειχτεί ψεύτικες και ανεφάρμοστες, κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Είναι κάποιοι άνθρωποι που πρόδωσαν τις ιδέες. Αυτές υπάρχουν και μας περιμένουν να τις ξαναχρησιμοποιήσουμε. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι μεγάλες επαναστάσεις δεν ήταν μόνο πολιτικά γεγονότα και μήτρες κυοφορίας καλλιτεχνικών πράξεων αλλά πάνω απ’ όλα ενδυνάμωση μιας ουμανιστικής θεώρησης και πρακτικής.
\* Κι εσείς μετά την "Ερωτική αγωγή" επιστρέφετε στους μικρούς και νεότερους φίλους ή παραμένετε στη συντροφιά των συνομηλίκων σας;\
Και τα δύο. Έχω ξεκινήσει ένα εφηβικό μυθιστόρημα με θέμα τους σύγχρονους οικονομικούς μετανάστες και τον Ντοστογιέφσκι, ενώ παράλληλα μαζεύω στοιχεία για τη μυθιστορηματική βιογραφία μιας γυναίκας, θα μου επιτρέψετε να μην σας αποκαλύψω ποια, που με τη ζωή και το έργο της αναζητούσε την ταυτότητά της.
