Και ίσως να είναι κάπως έτσι. Αλλά υπάρχουν και εξαιρέσεις.
Μυθιστορήματα που ευτύχησαν στη κινηματογραφική τους μεταφορά, όπως για παράδειγμα η "Οδύσσεια του Διαστήματος" όπου η ταινία που υπέγραψε ο Κιούμπρικ είναι σαφώς σημαντικότερος σταθμός στην ιστορία του κινηματογράφου απ΄ ότι είναι το έργο του Κλαρκ για τη λογοτεχνία.
Άλλοτε πάλι μυθιστόρημα και ταινία έχουν την ίδια αξία -εδώ θυμάμαι το "Όσα παίρνει ο άνεμος", όπου η Σκάρλετ Ο' Χάρα και ο Ρετ Μπάτλερ κρατούν την μυθιστορηματική τους αυτονομία, ενώ είναι και απόλυτα ταυτισμένοι με τις μορφές της Βίβιαν Λη και του Κλαρκ Γκέημπλ.
Άλλοτε πάλι ένα πολύ καλό μυθιστόρημα όπως το "Σολάρις" του Στανισλάβ Λεμ, στέκεται η αφορμή να δημιουργηθεί μια μοναδική ταινία -"Σολάρις" του Αντρέι Ταρκόφσκι.
Τα σκέφτηκα όλα αυτά όταν αποφάσισα να διαβάσω ένα μυθιστόρημα που διαθέτει μια διαχρονική αξία, ακριβώς γιατί την ίδια διαχρονική αξία έχει και η ταινία που πάνω του δημιουργήθηκε.
Στο βιβλίο και ταινία "Ο τρίτος άνθρωπος" αναφέρομαι.
Το βιβλίο γράφτηκε από τον Γκράχαμ Γκριν.
Η ταινία έχει τη υπογραφή του Κάρολ Ριντ.
Ο Ριντ έχει γυρίσει μια από τις ταινίες εκείνες που συντρόφευαν τα παιδικά μου χρόνια -"Βαριετέ" (1956) με ένα μοναδικό τρίο ηθοποιών. Λάγκαστερ, Κέρτις, Λολομπριγκίτα.
Αλλά ο "Τρίτος άνθρωπος" ίσως να είναι η ταινία που τον σημάδεψε.
Από την άλλη ο Γκριν είναι ένας μάστορας του μυθιστορήματος αγωνίας. Είδος που του χάρισε ένα βάθος καθώς το εμπλούτισε με προβληματισμούς άλλοτε θρησκευτικούς και άλλοτε ηθικούς.
Σε ένα τέτοιο είδους προβληματισμό στηρίζεται και "Ο τρίτος άνθρωπος".
Αναζήτησα, λοιπόν, πρώτα την ανάγνωση και μετά την παρακολούθηση.
Δεν είμαι λάτρης των αστυνομικών μυθιστορημάτων. Παρόλα αυτά το μυθιστόρημα του Γκριν μου κράτησε το ενδιαφέρον. Αλλά δεν μπόρεσε να με πείσει πως αυτό ήταν η αιτία που ο τίτλος "Ο τρίτος άνθρωπος" διαθέτει ένα τόσο μεγάλο κύρος. Ο στόχος ήταν προφανής, τα πρόσωπα κάπως επιδερμικά παρουσιασμένα. Και έμενε μονάχα το εύρημα των υπονόμων να κάνει την καρδιά ενός βιβλιόφιλου να σκιρτά ένωνε το Παρίσι του Ιαβέρη με τη Βιέννη του Χάρυ Λάιμ.
Σειρά είχε η ταινία. Το είδος του φιλμ νουάρ μου αρέσει. Αλλά αυτό που παρακολούθησα ξέφευγε από μια απλή ατμοσφαιρική ταινία κατασκοπίας κλπ.
Ο Ριντ φτιάχνει ένα σύνολο εικόνων όπου η βομβαρδισμένη Βιέννη γίνεται μια πόλη που δεν θέλει να πεθάνει την ίδια ώρα που αντιστέκεται σε μια αναγέννησή της. Παίζει με τις σκιές. Με σκιές φωτίζει δρόμους, κτήρια και -κυρίως- ανθρώπινα πρόσωπα.
Και ακόμα κάνει κάτι το αφάνταστα ευρηματικό. Χρησιμοποιεί μια μουσική που ενώ παρακολουθεί τις σκοτεινές πληγές μιας πόλης του Βορρά, παράλληλα στέλνει τους ήχους ένα αισιόδοξου και έντονα μαχητικού νότου.
Και βέβαια υπάρχει μια επιτυχημένη επιλογή ηθοποιών -δεν είναι τυχαίο που ο Όρσον Ουέλες, αν και σε ρόλο δεύτερο όχι μόνο κλέβει την παράσταση μα και κατορθώνει όλη η ταινία να γίνει μια αναφορά σε αυτόν.
Βέβαια -θα πρέπει να το πω κι αυτό- ο Γκριν είχε δηλώσει πως ο "Τρίτος άνθρωπος" γράφτηκε για να χρησιμοποιηθεί ως σενάριο. Απλούστατα ο ίδιος δεν μπορούσε να γράψει σενάριο προτού δει όλη την υπόθεση με τη μορφή ενός μυθιστορήματος.
Ριντ και Γκριν συνεργάστηκαν και σε μια ακόμα ταινία -"Ο άνθρωπός μας στην Αβάνα".
Μήτε το έργο έχω δει, ούτε και το μυθιστόρημα διαβάσει.
Θα το κάνω σύντομα.
Θέλω να δώσω μια ακόμα ευκαιρία στη λογοτεχνία να πάρει πίσω το αίμα της από το σινεμά.
