Γιόζεφ Πάνεκ: «Έρωτας στα χρόνια της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής», Μετάφραση: Σόνια Στάμου – Ντορνιάκοβα, Εκδόσεις Στιγμός
Άγνωστος στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό ο Τσέχος συγγραφέας αυτού του ιδιότυπου μυθιστορήματος.
Ο Γιόζεφ Πάνεκ γεννήθηκε στην Πράγα του 1966 και σπούδασε στο Τμήμα Μαθηματικών και Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Καρόλου.
Με θέματα που αφορούσαν τις σπουδές του είχαν να κάνουνε και οι διάφορες εργασιακές δραστηριότητές του σε άλλες χώρες όπως η Νορβηγία και η Αυστραλία.
Έχει πλέον επιστρέψει στην Πράγα και εργάζεται στο Ινστιτούτο Μικροβιολογίας της Τσέχικης Ακαδημίας Επιστημών.
Καθώς πλησίαζε τα 40 του χρόνια, έδειξε και μια άλλη πτυχή της προσωπικότητάς του και το 2013 έγραψε μια συλλογή διηγημάτων, ενώ τέσσερα χρόνια μετά είδε το φως της δημοσιότητας και αυτό το μυθιστόρημα –«Έρωτας στα χρόνια της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής».
Γι αυτό το δεύτερο έργο του , τιμήθηκε με το μεγαλύτερο βραβείο των τσέχικων γραμμάτων, το Magnesia Litera και πολύ γρήγορα αναγνωρίστηκε ως ο συγγραφέας εκείνος που ανανεώνει την τσέχικη λογοτεχνία.
Ο αφηγητής της ιστορίας είναι φανερό που έχει στοιχεία του ίδιου του δημιουργού του. Είναι κι αυτός μοριακός βιολόγος και έχει ζήσει στη Νορβηγία και την Αυστραλία. Αλλά η αρχή της αφήγησης ξεκινά καθώς ο αφηγητής φτάνει σε μεγάλη πόλη της Ινδίας , την Μπανγκαλόρ για να συμμετάσχει σε ένα επιστημονικό συνέδριο. Και από την πρώτη σελίδα δηλώνει τις αρνητικές εντυπώσεις του : «…μόλις βρεθείς στην ινδική πόλη φρικάρεις με τη φασαρία, τη βρόμα, τα κορναρίσματα, τη δυσδιάκριτη δυσοσμία και την πολυκοσμία». Ακόμα οι πληροφορίες του τον ενημερώνουν να μην έχει μαζί του χρήματα και διάφορα έγγραφα όταν θα περπατά στους δρόμους και ασφαλώς να αποφεύγει να επισκεφθεί την παραγκούπολη.
Αλλά η αστόχαστη βόλτα του, κάπου εκεί γύρω θα τον φέρει κι ενώ θα κοιτά γύρω του ξαφνιασμένος, ξαφνικά την προσοχή του και τον θαυμασμό του θα τον τραβήξει μια νεαρή και πανέμορφη Ινδή που φορά ένα απλό τζιν παντελόνι. Θα θελήσει να τη φωτογραφήσει, αλλά εκείνη θα αρνηθεί. Προτιμά -του δηλώνει- να τη φωτογραφίζουν όταν φορά το παραδοσιακό, πολύχρωμο σάρι της.
Κι έτσι, πολύ σύντομα, ο αναγνώστης θα κατανοήσει πως η ιστορία που πρόκειται να διαβάσει στην ουσία θα αφορά τη σύγκρουση δυο πολιτισμών.
Τόσο ο αφηγητής, όσο και η νεαρά Ινδή θα συναντηθούν και αργότερα μέσα στο πλαίσιο των εργασιών του συνεδρίου. Πρόκειται για δυο άτομα με καλές σπουδές και που και οι δυο έχουν ζήσει σε άλλες χώρες. Μα έχουν διαφορετικές καταβολές.
Θα μπορέσουν να τις ξεπεράσουν; Και ο ίδιος ο αφηγητής σε ποια τελικά άποψη θα καταλήξει; Και ποια εξέλιξη μπορεί να έχει μια σχέση δυο εντελώς διαφορετικών ανθρώπων που η κεντρική, κυτταρική διαφορά τους είναι στον τρόπο που αντιμετωπίζουν την ίδια την ταυτότητά τους; Μα πέρα από αυτό, σε μια κοινωνία που αποκτά μια άλλη διάσταση η παγκοσμιοποίησή της -αυτή της κλιματικής αλλαγής- πως διαχωρίζεται το ένα άτομο από το άλλο, η μια ομάδα από την άλλη, η μια πόλη από μιαν άλλη;
Οι ευτυχισμένοι άνθρωποι είναι πλέον εκείνοι που δεν έχουν απολύτως τίποτα, μα στην ουσία η ευτυχία τους δεν έχει να κάνει με την απόλυτη ένδεια, αλλά με την απουσία της όποιας εναλλακτικής επιλογής.
Με την εμπειρία του ανθρώπου που έζησε σε διαφορετικά κοινωνικά και οικονομικά περιβάλλοντα, με τις επιστημονικές γνώσεις μιας μοριακής βιολογίας, ο Πάνεκ γράφει ένα πικρό έργο και παράλληλα εντελώς στραμμένο προς τον ίδιο τον εαυτό του.
Η αφήγηση είναι συνεχώς σε δεύτερο πρόσωπο. Ο αφηγητής απευθύνεται στον εαυτό του… Ή μήπως τελικά στον αναγνώστη του; Και ο λόγος του διαθέτει μια σκωπτικότητα, μια ειρωνεία που δεν αφήνει τίποτε ασχολίαστο.
Ο ρατσισμός του Ευρωπαίου, η ανάγνωση του άλλου μέσω της σεξουαλικότητας που σου προξενεί ή που θα ήθελες να σου προξενούσε, το ανικανοποίητο μια κατανάλωσης που με τίποτε δεν ελέγχεται, η μονοδιάστατη και ψυχρή κρατική μέριμνα της Δύσης από τη μια και από την άλλη η εκτός πλέον τόπου και χρόνου δοτικότητα της ανατολικής εξυπηρέτησης -όλα αυτά μέσα σε ένα κόσμο που κατοικείται από άτομα ανίκανα να επικοινωνήσουν με μια μακρόχρονη και ουσιαστική ανταλλαγή εμπειριών.
Τελικά -και όπως διαβάζουμε και στο οπισθόφυλλο: «Γραμμένο με το οδυνηρό «εσύ» της φωνής που ακούμε μέσα μας, το "Έρωτας στα χρόνια της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής" είναι ένα παραληρηματικό παραμύθι για την απατρία, την ερημιά της παγκοσμιότητας, τα παράδοξα της προόδου, τον ρατσισμό, τον άγνωστο άλλο και τον γνωστό-άγνωστο εαυτό»
Μια διαφορετική πρόταση λογοτεχνικής αφήγησης και παγκοσμιοποιημένου πολιτικού προβληματισμού που η μετάφραση της Σόνια Στάμου – Ντορνιάκοβα με επιτυχία μετέφερε στη γλώσσα μας.
https://www.fractalart.gr/erotas-sta-chronia-tis-pagkosmias-klimatikis-allagis/
(730 λέξεις)
https://www.fractalart.gr/erotas-sta-chronia-tis-pagkosmias-klimatikis-allagis/
