Μελίνα Καρακώστα
«Η Μαύρη Λίμνη»
Εικονογράφηση Σόλης Μπάρκη
Εκδόσεις Πατάκη
Ποια μπορεί να είναι η Μαύρη Λίμνη στη ζωή ενός ανθρώπου;
Η Μελίνα Καρακώστα θέλησε το παρελθόν, το ατομικό παρελθόν ως Μαύρη Λίμνη να το περιγράψει.
Μια λίμνη που κάτω από την ακύμαντη και σκούρα επιφάνεια της, κρύβει ότι καθόρισε την ύπαρξή μας και το οποίο ζητά να μας τραβήξει πίσω, εκεί που αυτό για πάντα και δίχως καμιά –πλέον εξέλιξη- συνεχίζει να ζει.
Αλλά αν το παρελθόν έχει περιγράψει, ακόμα και έχει καθορίσει το τι είμαστε, υπάρχει το μέλλον που απελπισμένα ζητά να εκφρασθεί κι αυτό. Και το μέλλον εμείς οι ίδιοι θα το σχεδιάσουμε, θα το αποφασίσουμε. Εντέλει εμείς οι ίδιοι θα πρέπει να πάρουμε το ρίσκο αν θα ζήσουμε σύμφωνα με τη δική μας βούληση ή με όσα κάποιοι άλλοι μας έχουν κληροδοτήσει.
Ο Αντρέας είναι ένα αγόρι με το χάρισμα της μουσικής να αναβλύζει ελεύθερα από την ύπαρξή του. Ποιος του το χάρισε; Αλλά και πως αυτός θα το χρησιμοποιήσει;
Ανάμεσα στη δωρεά και την επιλογή, μεσολαβεί η εφηβεία.
Έφηβος ο Αντρέας είναι όταν μαθαίνει πως το ζευγάρι που θεωρεί ως γονείς του, δεν είναι οι βιολογικοί γεννήτορές του. Κι όσο κι αν τους αγαπά και τον αγαπούνε, αυτός αποφασίζει πως πρέπει να ψάξει να βρει τις ρίζες του.
Άλλωστε το κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο έχει μεγαλώσει –γειτονιά και σχολείο- πολύ συχνά τον έχει τραυματίσει. Όσους διαθέτουν ένα ξεχωριστό χάρισμα, η μετριότητα των άλλων τους επιτίθεται.
Αλλά ο Αντρέας πιστεύει στις δυνάμεις με τις οποίες έχει προικιστεί. Και τις πιστεύει τόσο έντονα –εφηβικά έντονα- που δεν σταθμίζει καθόλου σχεδόν το πόσο τον επηρέασαν κι αυτοί που αν και δεν τον γέννησαν, τον μεγάλωσαν.
Θα ξεκινήσει, λοιπόν, το ταξίδι της ατομικής του γνώσης. Μια πορεία που θα τον φέρει εκεί όπου θα μάθει το ποιος είναι, αλλά και που θα πρέπει να αποφασίσει το ποιος θα γίνει.
Τελικά θα στρέψει τα νώτα στο κάλεσμα όσων εντός του βυθού της Μαύρης Λίμνης ζούνε και θα επιστρέψει στον τόπο που κατοικούν εκείνοι που τον πίστεψαν κι εκείνοι που τον αμφισβήτησαν. Η Μαύρη Λίμνη θα μείνει ως ανάμνηση, μπορεί και ως πηγή έμπνευσης. Όχι πάντως ως ο χώρος όπου θα δημιουργήσει και θα ζήσει.
Σύντομο μυθιστόρημα ή εκτεταμένο διήγημα; Κείμενο ρεαλιστικό ή συμβολικό; Ποιητική πρόζα ή σύγχρονο παραμύθι;
Η Μελίνα Καρακώστα σε όλα σχεδόν τα έργα που πρόλαβε να γράψει κινήθηκε στην ακμή του διαχωρισμού λογοτεχνικών ειδών και ύφους.
Έτσι και σε αυτό. Το κοινωνικό ζήτημα της υιοθεσίας και της ψυχοσύνθεσης που μπορεί να αναπτύξει ένα υιοθετημένο παιδί, το ανιχνεύει με υπευθυνότητα, ψυχαναλυτική γνώση, αλλά και τολμηρή ποιητική παρέκκλιση.
Δεν ήθελε να περιγράψει τόσο τους χαρακτήρες της, αρνιότανε να χαρακτηρίσει τις πράξεις τους. Προτιμούσε να γράφει για υπόγεια συναισθήματα και να φωτίζει τους λαβύρινθους των συναισθημάτων.
Χαρακτηριστικός είναι ο τρόπος που εισάγει μέσα στην ιστορία της μια απόχρωση ομοφυλοφιλικής σχέσης. Ο Αντρέας και ο Χρήστος είναι αυτό που λέμε αχώριστοι, αν και τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους. Κι όμως ο ένας συμπληρώνει ουσιαστικά τον άλλον, και η αλληλοσυμπλήρωσή τους αυτή πολύ γρήγορα αποκτά την οντότητα μιας μοναδικής ύπάρξης, κάτι που μας έφερε στο νου αυτό που συμβολίζει η μορφή του Ανδρόγιδος.
Με τον ίδιο συμβολικό τρόπο περιγράφεται εκείνο που εκπέμπει η έννοια της βιολογικής μητέρας, ενώ αντίθετα ρεαλιστικότατα και σχεδόν συμβατικά ανασαίνουν τα πρόσωπα των θετών γονιών, ακόμα και του άντρα που θα μυήσει τον ήρωα στην αυτογνωσία.
Όπως και νάναι, έχουμε ένα κείμενο που αν και έχει εκδοθεί σε σειρά για παιδιά, μπορεί να επικοινωνεί και με ενήλικες αναγνώστες –υλοποιώντας έτσι την πρώτη απαίτηση για το τι μπορεί να είναι το καλό παιδικό / εφηβικό βιβλίο.
Απόσπασμα
… Κι όλη τη μέρα κλαίει. Για τη μάνα που δεν πρόφτασε να γνωρίσει, για τον άδικο χαμό της,… για το χρόνο που δε γυρίζει πίσω. Δεν είναι πια ο Αντρέας. Είναι ένα φοβισμένο παιδάκι, που δεν ξέρει τι πρέπει να κάνει. Ένα «ναι» ή ένα «όχι». Το πρώτο θα τον φέρει κοντά σ΄ αυτήν που τον γέννησε, σ΄ αυτήν που ονειρεύεται τόσο καιρό. Θ΄ αποκοιμηθεί στα χάδια της κι η προστασία της θα τον ζεσταίνει πια για πάντα. Το δεύτερο θα τον φέρει κοντά στην άλλη του μάνα. Και στον πατέρα του. Σ΄ αυτούς που αντίκρισε όταν πρωτάνοιξε τα μάτια του. Κοντά στον Χρήστο και στη ζωή του, που μόλις ξεκινάει.
«Η Μαύρη Λίμνη»
Εικονογράφηση Σόλης Μπάρκη
Εκδόσεις Πατάκη
Ποια μπορεί να είναι η Μαύρη Λίμνη στη ζωή ενός ανθρώπου;
Η Μελίνα Καρακώστα θέλησε το παρελθόν, το ατομικό παρελθόν ως Μαύρη Λίμνη να το περιγράψει.
Μια λίμνη που κάτω από την ακύμαντη και σκούρα επιφάνεια της, κρύβει ότι καθόρισε την ύπαρξή μας και το οποίο ζητά να μας τραβήξει πίσω, εκεί που αυτό για πάντα και δίχως καμιά –πλέον εξέλιξη- συνεχίζει να ζει.
Αλλά αν το παρελθόν έχει περιγράψει, ακόμα και έχει καθορίσει το τι είμαστε, υπάρχει το μέλλον που απελπισμένα ζητά να εκφρασθεί κι αυτό. Και το μέλλον εμείς οι ίδιοι θα το σχεδιάσουμε, θα το αποφασίσουμε. Εντέλει εμείς οι ίδιοι θα πρέπει να πάρουμε το ρίσκο αν θα ζήσουμε σύμφωνα με τη δική μας βούληση ή με όσα κάποιοι άλλοι μας έχουν κληροδοτήσει.
Ο Αντρέας είναι ένα αγόρι με το χάρισμα της μουσικής να αναβλύζει ελεύθερα από την ύπαρξή του. Ποιος του το χάρισε; Αλλά και πως αυτός θα το χρησιμοποιήσει;
Ανάμεσα στη δωρεά και την επιλογή, μεσολαβεί η εφηβεία.
Έφηβος ο Αντρέας είναι όταν μαθαίνει πως το ζευγάρι που θεωρεί ως γονείς του, δεν είναι οι βιολογικοί γεννήτορές του. Κι όσο κι αν τους αγαπά και τον αγαπούνε, αυτός αποφασίζει πως πρέπει να ψάξει να βρει τις ρίζες του.
Άλλωστε το κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο έχει μεγαλώσει –γειτονιά και σχολείο- πολύ συχνά τον έχει τραυματίσει. Όσους διαθέτουν ένα ξεχωριστό χάρισμα, η μετριότητα των άλλων τους επιτίθεται.
Αλλά ο Αντρέας πιστεύει στις δυνάμεις με τις οποίες έχει προικιστεί. Και τις πιστεύει τόσο έντονα –εφηβικά έντονα- που δεν σταθμίζει καθόλου σχεδόν το πόσο τον επηρέασαν κι αυτοί που αν και δεν τον γέννησαν, τον μεγάλωσαν.
Θα ξεκινήσει, λοιπόν, το ταξίδι της ατομικής του γνώσης. Μια πορεία που θα τον φέρει εκεί όπου θα μάθει το ποιος είναι, αλλά και που θα πρέπει να αποφασίσει το ποιος θα γίνει.
Τελικά θα στρέψει τα νώτα στο κάλεσμα όσων εντός του βυθού της Μαύρης Λίμνης ζούνε και θα επιστρέψει στον τόπο που κατοικούν εκείνοι που τον πίστεψαν κι εκείνοι που τον αμφισβήτησαν. Η Μαύρη Λίμνη θα μείνει ως ανάμνηση, μπορεί και ως πηγή έμπνευσης. Όχι πάντως ως ο χώρος όπου θα δημιουργήσει και θα ζήσει.
Σύντομο μυθιστόρημα ή εκτεταμένο διήγημα; Κείμενο ρεαλιστικό ή συμβολικό; Ποιητική πρόζα ή σύγχρονο παραμύθι;
Η Μελίνα Καρακώστα σε όλα σχεδόν τα έργα που πρόλαβε να γράψει κινήθηκε στην ακμή του διαχωρισμού λογοτεχνικών ειδών και ύφους.
Έτσι και σε αυτό. Το κοινωνικό ζήτημα της υιοθεσίας και της ψυχοσύνθεσης που μπορεί να αναπτύξει ένα υιοθετημένο παιδί, το ανιχνεύει με υπευθυνότητα, ψυχαναλυτική γνώση, αλλά και τολμηρή ποιητική παρέκκλιση.
Δεν ήθελε να περιγράψει τόσο τους χαρακτήρες της, αρνιότανε να χαρακτηρίσει τις πράξεις τους. Προτιμούσε να γράφει για υπόγεια συναισθήματα και να φωτίζει τους λαβύρινθους των συναισθημάτων.
Χαρακτηριστικός είναι ο τρόπος που εισάγει μέσα στην ιστορία της μια απόχρωση ομοφυλοφιλικής σχέσης. Ο Αντρέας και ο Χρήστος είναι αυτό που λέμε αχώριστοι, αν και τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους. Κι όμως ο ένας συμπληρώνει ουσιαστικά τον άλλον, και η αλληλοσυμπλήρωσή τους αυτή πολύ γρήγορα αποκτά την οντότητα μιας μοναδικής ύπάρξης, κάτι που μας έφερε στο νου αυτό που συμβολίζει η μορφή του Ανδρόγιδος.
Με τον ίδιο συμβολικό τρόπο περιγράφεται εκείνο που εκπέμπει η έννοια της βιολογικής μητέρας, ενώ αντίθετα ρεαλιστικότατα και σχεδόν συμβατικά ανασαίνουν τα πρόσωπα των θετών γονιών, ακόμα και του άντρα που θα μυήσει τον ήρωα στην αυτογνωσία.
Όπως και νάναι, έχουμε ένα κείμενο που αν και έχει εκδοθεί σε σειρά για παιδιά, μπορεί να επικοινωνεί και με ενήλικες αναγνώστες –υλοποιώντας έτσι την πρώτη απαίτηση για το τι μπορεί να είναι το καλό παιδικό / εφηβικό βιβλίο.
Απόσπασμα
… Κι όλη τη μέρα κλαίει. Για τη μάνα που δεν πρόφτασε να γνωρίσει, για τον άδικο χαμό της,… για το χρόνο που δε γυρίζει πίσω. Δεν είναι πια ο Αντρέας. Είναι ένα φοβισμένο παιδάκι, που δεν ξέρει τι πρέπει να κάνει. Ένα «ναι» ή ένα «όχι». Το πρώτο θα τον φέρει κοντά σ΄ αυτήν που τον γέννησε, σ΄ αυτήν που ονειρεύεται τόσο καιρό. Θ΄ αποκοιμηθεί στα χάδια της κι η προστασία της θα τον ζεσταίνει πια για πάντα. Το δεύτερο θα τον φέρει κοντά στην άλλη του μάνα. Και στον πατέρα του. Σ΄ αυτούς που αντίκρισε όταν πρωτάνοιξε τα μάτια του. Κοντά στον Χρήστο και στη ζωή του, που μόλις ξεκινάει.
(Δημοσιεύτηκε στο ένθετο για το βιβλίο του Ε. Τ. της Κυριακής , 2/3/2008)
