Ντέμπορα Έλις
«Μια γάτα στα τείχη»
Μετάφραση: Κώστια Κοντολέων
Εκδόσεις Ψυχογιός
Η Ντέμπορα Έλλις, καναδή συγγραφέας βιβλίων για νέους και
ακτιβίστρια, είναι γνωστή στο ελληνικό κοινό και από κάποια προηγούμενα βιβλία
της που περιγράφανε με εντυπωσιακό τρόπο τη ζωή παιδιών και γυναικών σε χώρες όπως αυτές του Αφγανιστάν ή
του Πακιστάν.
Η συγκεκριμένη συγγραφέας συνηθίζει να επισκέπτεται τις
χώρες όπου θα διαδραματιστούν οι
ιστορίες των βιβλίων της. Κι έτσι καταφέρνει να παρουσιάσει με μια κυκλική όσο και αντικειμενική άποψη όλες
τις πλευρές των συνθηκών που επικρατούν σε αυτές τις περιοχές.
Το πρόσφατο αυτό μυθιστόρημά της, αφορά την καθημερινότητα
στην περιοχή της Βηθλεέμ. Εκεί όπου στρατιωτικές δυνάμεις του Ισραήλ και
παλαιστίνιοι κάτοικοι και μαχητές ζούνε μέσα σε μια συνεχή βίαιη αντιπαλότητα.
Η Έλλις περιγράφει δυο μέρες μέσα σε ένα μικρό σπίτι της
Βηθλεέμ που το έχουν καταλάβει δυο ισραηλινοί στρατιώτες και το χρησιμοποιούν
για να παρακολουθούν τις κινήσεις οπλισμένων ομάδων παλαιστινίων.
Μέσα στο σπίτι αυτό υπάρχει ένα μικρό παιδί και… μια γάτα.
Αυτή η γάτα είναι και η πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματος.
Μέσα από τη δική της ματιά παρακολουθούμε όλα όσα συμβαίνουν
και από τις δυο μεριές του τείχους που χωρίζει την πόλη, μα και τους λαούς.
Μια γάτα όμως ασυνήθιστη. Καθώς –το συγγραφικό εύρημα της
Έλλις- μέσα σε αυτό το μικρό αιλουροειδές ζει το πνεύμα και η ψυχή ενός
κοριτσιού από την Αμερική.
Η Κλερ –το όνομα του κοριτσιού- είναι μια έφηβη που έχει μια
περίεργη αντικοινωνική συμπεριφορά και συναισθήματα προς δικούς και φίλους που
συχνά αγγίζουν τα όρια της σκληρότητας.
Ιδιαίτερα μας παρουσιάζεται η αντιπαλότητά της με την
δασκάλα της. Σχέσεις καταπίεσης ή επιβολής που τελικά οδηγούν σε μάλλον θανατηφόρο
ατύχημα.
Ένα αυτοκίνητο θα χτυπήσει τη μικρή και η ίδια θα βρεθεί
ξαφνικά -ως γάτα πλέον- στη Βηθλεέμ.
Αυτά που παρακολουθεί και αυτά που θυμάται είναι τα δυο
κομμάτια του μυθιστορήματος που συνδέονται με ένα ποίημα. Το περίφημο (κυρίως
στον δυτικό κόσμο) Desiderata
του Max Ehrmann.
Πρόκειται για ποίημα που αναζητά και προτείνει την συνύπαρξη
όλων των πλασμάτων που βρίσκονται πάνω στον πλανήτη.
Η Κλερ και η δασκάλα της από τη μια μεριά του κόσμου, το
αγόρι στο σπίτι και οι δυο στρατιώτες από την άλλη μεριά θα πρέπει ή να
συνυπάρξουν ή να καταστραφούν.
Η γάτα με τη γνώση της ανθρώπινης προηγούμενης ζωής της θα
προσφέρει την εκτόνωση.
Η οριστική λύση είναι ευθύνη όλων.
Ένα ιδιαίτερα ασυνήθιστο βιβλίο για εφήβους, με βαθιά γνώση της
πολιτικής σκοπιμότητας που επιβάλλει συμπεριφορές, αλλά και με επίσης βαθιά
πίστη στο πως μπορεί και πρέπει ο κάτοικος αυτού του πλανήτη να αντιδράσει.
Το τέλος της ιστορίας αφήνεται να καθοριστεί από τις
προσλαμβάνουσες του κάθε αναγνώστη.
Μένει αναπάντητο αν η Κλέρ έχει πεθάνει και έχει
μετενσαρκωθεί σε γάτα ή μέσα από ένα κώμα ‘μεταφέρεται’ στην Παλαιστίνη.
Θα είχε ενδιαφέρον –και αυτό ας θεωρηθεί ως πρόταση προς τον
εκδότη- σε μια πιθανή επανέκδοση του μυθιστορήματος να συμπεριληφθεί μια
κατατοπιστική συνέντευξη της Έλλις, όπως και περισσότερα στοιχεία για το ποίημα
Desiderata.
Πάντως, προσωπικά χάρηκα το ιδιόμορφο αυτό κείμενο, που πέρα
των άλλων αποδεικνύει πως το καλό μυθιστόρημα για παιδιά και εφήβους μπορεί να
διαθέτει πολλαπλές αναγνώσεις και σύνθετους προβληματισμούς.
Πρώτη δημοσίευση:
http://www.iporta.gr/politismos/vivlio/item/9274-i-kritiki-mou-gia-to-vivlio-tis-dempora-elis-mia-gata-sta-teixi-tou-manou-kontoleon
