Συχνά με ρωτούνε –μια ερώτηση που νομίζω πως γίνεται σε όλους τους συγγραφείς- τι με συνδέει με τους ήρωες των βιβλίων μου.
Ανάλογα με τις ψυχολογικές διαθέσεις μου απαντώ άλλοτε πως έχω για τους ήρωες μου τα ίδια συναισθήματα που έχω και για τα παιδιά μου –«Παιδιά , πνευματικά παιδιά του συγγραφέα είναι οι ήρωές του», διευκρινίζω- άλλοτε πάλι πως αισθάνομαι πως για αυτούς εγώ είμαι ένα θεός –«Εγώ τους έπλασα, εγώ τους δημιούργησα!» , ξεκαθαρίζω- κι άλλοτε πάλι κι όταν είναι μια μέρα που έχω μια απροσδιόριστη αγωνία για το που τάχα με πάει η ζωή και πόσο ουσιαστικά εκμεταλλεύτηκα τις μέρες και τα χρόνια που έχω ζήσει, τότε…
Μια ιστορία τους λέω –παραμύθι ή μικρό κείμενο μαγικού ρεαλισμού;
Όταν –ξεκινώ- έρθει η ώρα ο συγγραφέας να αφήσει αυτόν τον κόσμο, τότε γύρω από τον τάφο του μαζεύονται όλοι οι ήρωες των βιβλίων που έχει γράψει. Μαζεύονται και ετοιμάζονται να αντιμετωπίσουν τον Χάρο.
Θέλουν να τον νικήσουν. Είναι γι αυτούς μια πάλη που το αποτέλεσμά της θα κρίνει την ίδια τους την ύπαρξη.
Αν οι ήρωες των ιστοριών του συγγραφέα νικήσουν τον Χάρο, τότε ο δημιουργός τους θα παραμείνει ζωντανός, τα βιβλία του θα συνεχίσουν να διαβάζονται και οι ίδιοι αυτοί οι ήρωες θα εξακολουθούν να αναγνωρίζονται από τους μελλοντικούς αναγνώστες.
Αν όμως οι μυθιστορηματικοί ήρωες νικηθούν από τον Χάρο, τότε και ο συγγραφέας θα ταφεί και σε λίγο καιρό τόσο ο ίδιος όσα και τα δημιουργήματά του θα ξεχαστούν.
Ποιοι είναι οι λογοτεχνικοί ήρωες που νικούνε τον Χάρο; Μα αυτοί που ο συγγραφέας τους κατάφερε να τους πλάσει δυνατούς και διαχρονικούς* γι’ αυτό και αθάνατους. Με άλλα λόγια- εκείνοι οι ήρωες που αποτελούν απόδειξη για το μέγεθος του ταλέντου του συγγραφέα τους- ας θυμηθούμε τον Όλιβερ Τουϊστ, τον Ρασκόλνικοφ, την Έμα Μποβαρύ, την Χαδούλα. Είναι εκείνοι που χάρισαν την αθανασία στον Ντίκενς, στον Ντοστογιέφσκι, στον Φλομπέρ, στον Παπαδιαμάντη.
Αν όμως – συνεχίζω- ο συγγραφέας διέθετε αδύναμο ταλέντο, τότε ο Χάρος θα νικήσει τους ήρωές του κι έτσι τόσο αυτοί όσο και ο ίδιος ο συγγραφέας θα θαφτούν και λίγο μετά -σε μήνες ή σε χρόνια- θα ξεχαστούν.
Αυτήν την ιστορία αφηγούμαι και είναι νομίζω ξεκάθαρο το πόσο στενή θεωρώ τη σχέση του συγγραφέα με τους ήρωές του και όλων αυτών με την αθανασία.
Χρησιμοποίησα το ρήμα ‘θεωρώ’, αλλά αυτό που εγώ θεωρώ -εγώ ένας στην ουσία συγγραφέας και άνθρωπος του 20ου αιώνα– δεν μπορεί να ληφθεί και ως κάτι το αξιόπιστο αν αναλογιστούμε τις μεγάλες αλλαγές που ναι μεν ξεκίνησαν τον προηγούμενο αιώνα, αλλά καλπάζουν και σαρώνουν κάθε τι στον αιώνα που τώρα διανύουμε. Τον 21ο αιώνα… Να τον πούμε και αιώνα των τεχνολογικών προόδων; Ας τον πούμε αιώνα της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Και να που σήμερα καλούμε να απαντήσω αν πλησιάζει η εποχή του τέλους των συγγραφέων. Με άλλα λόγια αν πλησιάζει -ίσως και να έχει ήδη φτάσει και απλώς ενηλικιώνεται- η εποχή όπου δεν θα υπάρχουν εκείνα τα πλάσματα που πιο πριν σας περιέγραψα, εκείνα τα πλάσματα που θα παλέψουν με τον Χάρο για να μείνουν και τα ίδια ζωντανά και μαζί με αυτούς και ο δημιουργός τους.
Γιατί βέβαια ότι δημιουργεί η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν είναι θνητό. Δεν πεθαίνει. Κι αν ξεχαστεί δεν παρασύρει μαζί του κανένα δημιουργό.
Δημιουργός δεν θα υπάρχει. Κι ότι δεν υπάρχει δε υφίσταται, δεν ζει, μα μήτε και πεθαίνει.
Άρα η λήθη -ο θάνατος- θα αφορά τους ήρωες των έργων. Αυτούς και μόνο.
Αλλά για μια στιγμή…
Ας κοιτάξουμε από την αρχή την όλη αυτή ιστορία και ας αναζητήσουμε να δούμε πως έχει προέλθει η ανάγκη για αφήγηση. Γιατί, τελικά, και η λογοτεχνία μια μορφή αφήγηση είναι, όπως και η κάθε άλλη Τέχνη. Αφηγείται με χρώματα και σχέδια ο ζωγράφος, αφηγείται με ήχους ο συνθέτης, αφηγείται με λέξεις ο συγγραφέας.
Αφηγείται ναι, αλλά για ποιον;
Σαφέστατα η αφήγηση του στρέφεται προς έναν τρίτο -τον αναγνώστη, στην περίπτωση του συγγραφέα που είναι και το θέμα μας. Και γίνεται αποδεχτή γιατί και αυτός ο τρίτος έχει ανάγκη να την δεχτεί.
Σχέση με δύο πόλους η σχέση της αφήγησης. Ο ένας αφηγείται, ο άλλος παρακολουθεί.
Αυτός ο δεύτερος καλύπτεται -ας υποθέσουμε- και με την αφήγηση που θα δημιουργηθεί από ένα πρόγραμμα Τεχνητής Νοημοσύνης και ανάλογα με την παιδεία του και τις γενικότερες δυνατότητές του θα αναζητήσει άλλοτε αφήγηση με τον τρόπο του Ευριπίδη ή του Καζαντζάκη, άλλοτε με τον τρόπο του Ξενόπουλου ή του Κουμανταρέα, άλλοτε με το ύφος της Ιωάννας Αναγνώστου – Μπουκουβάλα ή με την πολιτική σκέψη του Τσίρκα…
Ο δεύτερος πόλος της σχέσης, λοιπόν, καλύπτεται, άρα δεν έχει ανάγκη την παρουσία του πρώτου.
Ναι, αλλά όλοι αυτοί οι συγγραφείς που ανέφερα δεν έγραψαν με βασικό, με υπαρξιακό -αν προτιμάτε- λόγο να καλύψουν τις ανάγκες των αναγνωστών τους. Αλλά για τις δικές τους ανάγκες.
Ανάγκες που ασφαλώς ποικίλλουν, αλλά η όποια ανάγκη που κάνει έναν άνθρωπο να ξεκινήσει το νήμα μιας αφήγησης, από κάτι εσωτερικό και δικό του ξεκινά και με κάτι εσωτερικό και δικό του ολοκληρώνεται.
Και μπορεί ο κάθε δημιουργός, ο κάθε συγγραφέας να ονειρεύεται και να ελπίζει στην αναγνώριση, αλλά αν τύχει αυτή να μην έλθει, αυτός και πάλι θα συνεχίζει.
Θα συνεχίζει γιατί θα έχει μέσα του την ανάγκη να μιλήσει με τον δικό του τρόπο και να πει αυτά που ο ίδιος θέλει να πει.
Πιστέψτε με μήτε που θα του περάσει καν από το νου να χρησιμοποιήσει ένα πρόγραμμα Τεχνητής Νοημοσύνης για να φτιάξει ένα μυθιστόρημα που θα είναι γραμμένο με τον ίδιο τρόπο που ο ίδιος στο παρελθόν και χωρίς καμιά τεχνητή βοήθεια είχε γράψει.
Αν κάτι τέτοιο συμβεί, ο ίδιος θα έχει οδηγήσει τον εαυτό του στο τέλος.
Να καταλήξω -όταν ο άνθρωπος πάψει να έχει την ανάγκη να καταθέσει τη δική του αλήθεια, να την αφηγηθεί, τότε πλέον έχει αυτοκτονήσει.
Και σε μια κοινωνία που δεν θα υπάρχει μήτε ένα άτομο που θα θέλει να ξεγυμνωθεί, τότε αυτή η κοινωνία δεν θα έχει η ίδια μέλλον.
Νομίζω πως προσπάθησα να περιγράψω την απουσία, την εξαφάνιση της ερωτικής πράξης -έτσι σκεφτείτε όσα είπα.
Ο συγγραφέας κάνει έρωτα με τον ίδιο του τον εαυτό. Και από αυτή την πράξη γεννιέται μια νέα ζωή. Ένα νέο έργο.
Και όλοι ξέρουμε πως τα ωραιότερα παιδιά γεννιούνται από γονείς που ενώσανε με πάθος τα σώματά τους. Σώματα γυμνά. Σάρκες, χυμοί, οσμές…
Δεν ξέρω έτσι κι αλλιώς ερωτική πράξη στην οποία συμμετέχει η όποια νοημοσύνη -τεχνητή ή όχι.
Οπότε θα συνεχίζουν να υπάρχουν άνθρωποι που θα πλάθουν χαρακτήρες -φορείς παθών και ιδεών, εκπροσώπους του ίδιου τους του εαυτού. Και ασφαλώς οι άνθρωποι αυτοί βιολογικά θα πεθαίνουν. Και σίγουρα κάποιοι από αυτούς να χάνονται μέσα στις αγκάλες της λήθης, αλλά…
Αλλά θα γεννιούνται πάντα νέοι.
(Η εισήγησή μου σε συνάντηση που διοργάνωσε το Πανεπιστήμιο Κρήτης -ΠΤΔΕ / Ε.ΔΙ.Β.Ε.Α)
(1107 λέξεις)
