Γκαμπριέλα Καμπεσόν Κάμαρα «Οι περιπέτειες της Τσίνα Άϊρον»

 

Γκαμπριέλα Καμπεσόν Κάμαρα

«Οι περιπέτειες της Τσίνα Άϊρον»

Μετάφραση: Άννα Βερροιοπούλου

Εκδόσεις Καστανιώτη

  

Ο Χοσέ Ραφαέλ Ερνάντες ( 1834 -1886) ήταν Αργεντινός ποιητής, πολιτικός, δημοσιογράφος και στρατιωτικός. Πέρα από τη σημαντική δράση του στην πολιτική ζωή της χώρας του, έγινε ιδιαίτερα γνωστός ως συγγραφέας του έπους Martín Fierro, του μεγαλύτερου έργου της λογοτεχνίας Γκαούτσο,  δηλαδή των έργων εκείνων που αφορούν τη ζωή των κατοίκων πεδινών περιοχών της Αργεντινής, της Ουρουγουάης, της Παραγουάης, της Βραζιλίας, του Νότου της Χιλής και της Βολιβίας κατά τη διάρκεια του δέκατου έβδομου αιώνα έως τα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα.

Κεντρικός χαρακτήρας του αφηγηματικού αυτού ποιήματος είναι ένας γκαούτσο, επονομαζόμενος Μάρτιν Φιέρο. Οι πολιτικές και κοινωνικές αδικίες τον οδηγούν στην παρανομία και τον μετατρέπουν σε έναν λαϊκό ήρωα, καθώς αγωνίζεται τόσο για τη κοινωνική δικαιοσύνη όσο και για την ανεξαρτησία του τόπου του.

Το κατά πόσον η προσωπικότητα του ήρωα αυτού στηρίχτηκε σε πραγματικό πρόσωπο παραμένει πάντα προς επιβεβαίωση. Από τα στοιχεία που το ίδιο το έπος αναφέρει, μαθαίνουμε πως ο Φιέρο υπήρξε παντρεμένος και πατέρας δυο παιδιών.

Όλο το έπος είναι γραμμένο από την ανδρική σκοπιά. Η σκέψεις, τα συναισθήματα και γενικά τα γεγονότα που έχουν να κάνουν με τη γυναίκα του κεντρικού ήρωα απουσιάζουν.

Η Γκαμπριέλα Καμπεσόν Κάμαρα με το μυθιστόρημά της «Οι περιπέτειες της Τσίνα Άϊρόν» επιχειρεί να αφηγηθεί τη ζωή αυτής της γυναίκας, αλλά στην ουσία να περιγράψει τη θέση της γυναίκας εκείνα τα χρόνια σε εκείνες τις περιοχές, ενώ από την άλλη προσφέρει στον αναγνώστη της και μια ιδιαιτέρως πλαστική περιγραφή της φύσης των πεδιάδων της Αργεντινής.

Όταν αναχωρήσαμε, το χορτάρι κυμάτιζε και η πάμπα ήταν μια δίχρωμη θάλασσα: όταν οι μίσχοι υπέκυπταν στον άνεμο, γινόταν άσπρη σαν αφροστόλιστη* όταν ορθώνονταν και πάλι, γινόταν πράσινη, αναδεικνύοντας τις αποχρώσεις των χορταριών που έμοιαζαν με τρυφερά βλαστάρια, παρότι η εποχή της βλάστησης είχε προ πολλού περάσει. Ήτνα τώρα καιρός να επιστρέψουν όλα στο χώμα: το χλωροπράσινο πρώτα κιτρίνιζε, έπειτα έπαιρνε το χρώμα του χρυσού, της ώχρας και του καφέ, για να πέσει στη γη. Ανασαίναμε και πάλι σαν να βγήκαμε από σπήλαιο, σαν ο αέρας στην ενστάνσια να ήταν βαρύς και πνιγηρός και μολονότι ήταν ένας αέρας διάφανος όπως παντού, εκεί ήταν σαν να αναπνέεις νερό και οι φυσαλίδες να σου στέκονται στον λαιμό (σελ. 139)

Η Γκαμπριέλα Καμπεσόν Κάμαρα (1968) είναι συγγραφέας, δημοσιογράφος  και ακτιβίστρια σε θέματα ισότητας των φύλων και γυναικείας χειραφέτησης, συγκαταλέγεται στις πιο δυναμικές φωνές της σύγχρονης λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας.

Και άλλωστε η επιλογή να αφηγηθεί το έπος του Μάρτιν Φιέρο από τη γυναικεία σκοπιά, αποδεικνύει τους θεματικούς προβληματισμούς της.

Δυο γυναίκες τα κεντρικά πρόσωπα του μυθιστορήματος. Η Τσίνα Αϊρόν, η γυναίκα του Φιέρο, που αποφασίζει να αναζητήσει τον σύντροφό της αφήνοντας πίσω της τα δυο παιδιά της και μια Σκωτσέζα, η Λιζ, που αναζητά κι αυτή τον δικό της σύντροφο.

Δυο γυναίκες, δυο διαφορετικοί κόσμοι, δυο διαφορετικές κουλτούρες που διασχίζουν την ενδοχώρα και ανακαλύπτουν νέες προοπτικές της φυλετικής τους ταυτότητας.

Χαρακτηριστικές οι περιγραφές των ερωτικών στιγμών όπου στην ουσία σκιαγραφούνται οι αντιδράσεις του γυναικείου σώματος όταν μέσω ενός άλλου ισότιμου σώματος ανακαλύπτει την ταυτότητά του.

… το σώμα της λύθηκε με μια λιμνούλα πάνω μου, έχυσε τον εαυτό της πάνω μου, με αγκάλιασε, με άφησε να την φιλήσω, να τη γυρίσω ανάσκελα, να ακουμπήσω την πλάτη της στο στρώμα, να της ανοίξω τα πόδια και να χώσω τα χέρια μου στα απόκρυφά της, ροζ και κόκκινα όπως η ίδια, να γνωρίσω αυτή την υγρή, μαλακή, μυώδη σάρκα, να τη γλείψω, να καθίσω πάνω της, να νιώσω την καινούρια ρυθμική κίνηση πάνω στην καινούρια αυτή θέση, να κοιτάξω το λευκό της πρόσωπο, τα διάφανα μάτια καταμεσής των κόκκινων μαλλιών που απλώνονταν στο μαξιλάρι ώσπου, επιτέλους, λύθηκα κι εγώ. (σελ. 97)

Μυθιστόρημα που λες και έχει ηθελημένα χαθεί σε εδάφη δίχως αρχή και τέλος, όπου όλα επαναλαμβάνονται ενώ πάντα τα ίδια παραμένουν, αλλά που τελικά σε κάτι διαφοροποιούνται. Στην αυτοσυνείδηση, στην πίστη πως είναι το ίδιο σου το σώμα που σε καθορίζει, στην άποψη πως ‘ξεθωριάζουν τα περιγράμματα, σβήνουν τα χρώματα, όλα συγχωνεύονται με το άσπρο σύννεφο. Κι έτσι προχωράμε’.

Από ένα επαναστατικό έπος σε ένα καθαρόαιμο κουήρ μυθιστόρημα -θα έλεγα πως δε με ξάφνιασε το γεγονός πως η αγγλική του μετάφραση διεκδίκησε, από την βραχεία λίστα, το Διεθνές Βραβείο Booker 2020.

Η ελληνική μετάφραση υπηρετεί όλη την πλαστικότητα με την οποία πρέπει να γράφτηκε το πρωτότυπο και η εισαγωγή όπως και τα σχόλια της μεταφράστριας Άννας Βερροιοπούλου ιδιαιτέρως χρήσιμα.

(Βιβλιοδρόμιο, 10/7/2023)

(730 λέξεις)