Μυθιστόρημα αστυνομικό κι όχι μόνο

 Έρικα Αθανασίου 

Τρίτο μνήμα αριστερά

Iason Books

Η Έρικα Αθανασίου είναι δημοσιογράφος και γνωστή στον χώρο της λογοτεχνίας για παιδιά και νέους. Δυο μυθιστορήματά της για παιδιά έχουν μέχρι σήμερα δει το φως της δημοσιότητας, ενώ σε συνεργασία με την Κίρα Σίνου έχει γράψει ένα ιστορικό εφηβικό μυθιστόρημα. Μια μονογραφία για το έργο της Σίνου (από τις ελάχιστες που έχουν γραφτεί για συγγραφείς της Π. Λ.) έχει επίσης την υπογραφή της Έρικας Αθανασίου.
Συγγραφέας, λοιπόν, που διαθέτει την ικανότητα να δημιουργεί έργα με έντονη πλοκή κι έτσι να κρατά το ενδιαφέρον του αναγνώστη της (κάτι που είναι απαραίτητο στοιχείο στα βιβλία που απευθύνονται σε αναγνώστες μικρών ηλικιών), μα και προσεκτικός συλλέκτης στοιχείων για τη ζωή και το έργο ανθρώπων (απαραίτητη ιδιότητα για όποιον συνθέτει μονογραφίες, αλλά και ασχολείται με τη μαχόμενη δημοσιογραφία) έρχεται –καθώς τέλειωνε η προηγούμενη χρονιά– να ξαφνιάσει με ένα μυθιστόρημα που τώρα όχι μόνο αφορά ενήλικο κοινό, αλλά και μπορεί κανείς να το εντάξει στη «μαύρη λογοτεχνία».
Μαύρη λογοτεχνία με την έννοια πως έχει να κάνει με έναν κόσμο όπου ο θάνατος είναι αυτός που καθορίζει και πλοκή και συνθήκες – ακόμα και οι ήρωές του σε αυτόν ανήκουν.
Ο τίτλος φανερώνει το κλίμα αυτό, αλλά δεν σε αφήνει να υποψιαστείς τις δυο άλλες παραμέτρους του μυθιστορήματος. Την αστυνομική του πλοκή και την έρευνα που αφορά ταφικά έθιμα ανά τους αιώνες και ανά πολιτισμούς.
Με μια διπλή δολοφονία αρχίζει η ιστορία να ξετυλίγεται. Δυο μυστηριώδεις θάνατοι που τελικά θα ερμηνευθούν, καθώς το κεντρικό πρόσωπο του έργου θα μετατεθεί από την άλλη πλευρά των μνημάτων και μαζί με τους δυο δολοφονημένους θα ξεκινήσει την ανίχνευση των εγκλημάτων.
Η Έρικα Αθανασίου δεν θέλησε να περιοριστεί μόνο στην ανάπτυξη μιας ιστορίας που κρατά το ενδιαφέρον του αναγνώστη της. Ούτε ήταν μέσα στις προθέσεις της να του προξενήσει αισθήματα φόβου ή και τρόμου. Η απρόσμενη πλοκή διανθίζεται με έντονο χιούμορ, προχωρεί σε κριτικές στάσεις απέναντι σε κοινωνικά, καλλιτεχνικά, πολιτιστικά θέματα της εποχής μας. Προβληματίζεται για την ηθική του θανάτου και δεν εμποδίζει τους προβληματισμούς της να αναζητήσουν πιθανές ανάγκες και απαιτήσεις σε μια (όποιας μορφής) μεταθανάτιο ζωή.
Και, τέλος, προσφέρει μια πλούσια εξιστόρηση ταφικών εθίμων σε πολλούς πολιτισμούς και σε διάφορες θρησκείες, που έχουν μέσα στους αιώνες παρουσιαστεί.
Συχνά, σταματά τη συνέχιση των γεγονότων και κάνει κάποιους σχολιασμούς γύρω από λέξεις, νοήματα, απόψεις που έχουν να κάνουν με τον θάνατο και ό,τι αυτόν ακολουθεί:
«...Ίσως τελικά για έναν νεκρό να είχε μεγαλύτερη σημασία ο τρόπος ανάπαυσής του. Σκέφτηκε την αποκρουστική κυριολεκτική σημασία της λέξης "σαρκοφάγος", την οποίαν είχαν δανειστεί όλοι σχεδόν οι λαοί. Όσο ωραία ζωγραφισμένη ή σκαλισμένη και να ήταν, όσο ακριβό και αν ήταν το υλικό από το οποίο ήταν φτιαγμένη, δεν έπαυε να είναι, όπως έλεγε και η λέξη, ο τόπος που έτρωγε τις σάρκες. Αντίθετα, η λέξη "κοιμητήριο" ήταν πολύ πιο πετυχημένη από τη λέξη "νεκροταφείο" που είχε επικρατήσει στα ελληνικά, παρότι τη δάνεισε επίσης σε όλες σχεδόν τις γλώσσες, που ονόμαζαν τα νεκροταφεία τους cemetery. Το νεκροταφείο σαν λέξη είχε κάτι ιδιαίτερα μακάβριο. Καμιά από τις δυο λέξεις, ούτε ο "νεκρός" ούτε ο "τάφος" δεν παρέπεμπε σε ηρεμία, αντίθετα το "κοιμητήριο" παρέπεμπε σε έναν χώρο αναπαύσεως...»
Κι έτσι, αποδεικνύει πως υπήρξε και υπάρχει μια –ας την πούμε– κουλτούρα του θανάτου, που ανάλογα με τον τρόπο που έχει εκφρασθεί καταδεικνύει και το ήθος και τις ανοχές απέναντι στον θάνατο του πολιτισμού που τη δημιούργησε.
Ευρηματικό μυθιστόρημα, προσφέρεται για πολυσυλλεκτικές αναγνώσεις και εντέλει υποστηρίζει τη συμφιλίωση με την ιδέα της ζωής... από την άλλη πλευρά του μνήματος.


Πρώτη δημοσίευση: http://diastixo.gr/kritikes/ellinikipezografia/2129-trito-mnima