Πιλάρ Κιντάνα «Η σκύλα»

 

Πιλάρ Κιντάνα

«Η σκύλα»

Μυθιστόρημα

Μετάφραση: Χριστίνα Θεοδωροπούλου

Εκδόσεις Πατάκη

 

H Πιλάρ Κιντάνα  γεννήθηκε το 1972 στην  Κολοµβία. Το 2007 συγκαταλέχθηκε μεταξύ των 39 καλύτερων συγγραφέων κάτω των 39 ετών της Λατινικής Αµερικής. Το 2010 ένα της μυθιστόρημα τιμήθηκε µε το ισπανικό Βραβείο La Mar de Letras.

Η «Σκύλα» πρωτοκυκλοφόρησε στην Κολοµβία το 2018 και απέσπασε τη διάκριση Premio Biblioteca de Narrativa Colombiana. Μεταφράζεται σε περισσότερες από 18 γλώσσες, ενώ απέσπασε επίσης το αγγλικό βραβείο PEN και το Βραβείο Literaturpreis 2021 στη Γερµανία.

Ο τόπος όπου τα αφηγούμενα γεγονότα διαδραματίζονται είναι ένα μικρό χωριό του Ειρηνικού όπου η ομορφιά της Φύσης αλλά και τα βίαια ξεσπάσματά της συνυπάρχουν αποδεχόμενα τις αντιθέσεις τους. Όπως και με κάποιον παρόμοιο τρόπο συνυπάρχουν και οι φτωχοί μαύροι ντόπιοι χωρικοί που ζούνε σε παράγκες, με τους λευκούς πρωτευουσιάνους που έχουν εκεί τα εξοχικά τους σπίτια.

Μέσα σε τέτοιες συνθήκες ζει η κεντρική ηρωίδα του έργου, η σαραντάχρονη Νταμάρις, μαζί με τον σύντροφό της τον Ροχέλιο. Εκείνος άλλοτε ως ψαράς, άλλοτε με το κυνήγι κερδίζει τα ελάχιστα με τα οποία ζούνε* εκείνη καθαρίζοντας τα σπίτια των παραθεριστών.

Αν και για χρόνια παντρεμένο το ζευγάρι δεν έχει αποκτήσει παιδιά. Γεγονός που αποτελεί κοινωνικό στίγμα για την Νταμάρις εκ μέρους των συγχωριανών της, αλλά και για την ίδια μια βιωμένη αίσθηση αποτυχίας ως γυναίκας.

Καθώς τα χρόνια περνάνε, οι σχέσεις του ζευγαριού παγιώνονται σε μια κατάσταση απλής συγκατοίκησης, αν και εκ μέρους του Ροχέλιο πάντα υπάρχουν σποραδικές εκφράσεις που φανερώνουν κάποιο συναίσθημα.

Έχοντας, λοιπόν,  χάσει κάθε ελπίδα για να αποκτήσει ένα παιδί,  η Νταμάρις ανακαλύπτει μια ψευδαίσθηση μητρότητας όταν της δίνεται η ευκαιρία να υιοθετήσει έναν σκύλο. Αυτή η νέα και έντονη σχέση με το ζώο θα σταθεί η αφορμή να ξεκινήσει η σαραντάχρονη γυναίκα μια πορεία αυτογνωσίας καθώς ένα τραυματικό γεγονός της παιδικής της ηλικίας (η μη επέμβασή της στο να σωθεί ο συνομήλικός της, λευκός και πλούσιος, φίλος της Νικολασίτο) θα φωτιστεί στη μνήμη της μέσα από τη ματιά αυτής της νέας σχέσης.

Αλλά μέσα σε μια κοινωνία όπου η προσπάθεια επιβίωσης καλύπτει κάθε λεπτό της ώρας και κάθε μέρα του χρόνου, ο σχέσεις ανθρώπου και ζώου εκφράζονται με έναν άλλον τρόπο απ΄ ότι τις συναντάμε σε άλλες πολιτιστικές και οικονομικές συνθήκες.

Ο άνθρωπος από τη μια διεκδικεί την συναισθηματική ανεξαρτησία του από το ζώο, ενώ το τελευταίο υπακούει στις προσταγές της ίδιας της φύσης του.

Ένα σκυλί ποτέ δεν μπορεί να αντικαταστήσει ένα παιδί -αυτό είναι που ο οικογενειακός και κοινωνικός περίγυρος προσπαθεί να πείσει την Νταμάρις, αλλά εκείνη θα αναζητά το ξεγέλασμα ενός υποκατάστατου μητρότητας έως ότου πλέον και το ίδιο το σκυλί θα της  δείξει πως δεν μπορεί να μετατραπεί από μια ανεξάρτητη οντότητα σε μια άλλη εξαρτώμενη από τα συναισθήματα ενός ανθρώπου.

Η σύγκρουση μέσα στη ψυχή της Νταμάρις δεν ελέγχεται πλέον και για δεύτερη φορά στη ζωή της θα αφεθεί στην υποταγή της μη ελεγχόμενης εκδίκησης.

Μετά από αυτή την πράξη της τί πλέον της απομένει;

«Έτσι σκέφτηκε πως ίσως θα  ‘πρεπε να μπει στο δάσος, ξυπόλητη και μόνο με το κοντό κολάν και την ξεβαμμένη μπλούζα με τις τιράντες, και να περπατήσει πέρα από τη Λα Ντεσπλενσα, από το ιχθυοτροφείο και τις εκτάσεις του Ναυτικού, πέρα από τα μέρη όπου είχε πάει με τον Ροχέλιο και από εκείνα που δεν είχαν δει ακόμα, για να χαθεί όπως η σκύλα και το αγόρι απ΄ τις κουρτίνες του Νικολασίτο πέρα μακριά, εκεί που το τροπικό δάσος ήταν πιο τρομακτικό» (σελ. 139)

Μυθιστόρημα λιτό όσο και απλό στην αφήγησή του, που όμως καταφέρνει με τον δικό του τρόπο να περιγράψει ένα ολόκληρο σύμπαν -αυτό στο οποίο δίπλα στην ομορφιά ελλοχεύει ο κίνδυνος, όπου η θάλασσα τρέφει αλλά και σκοτώνει, όπου η βροχή εύκολα μετατρέπεται σε καταιγίδες και όπου τα σπίτια αφήνονται στη φθορά των καιρικών φαινομένων αλλά και της φτώχειας των ανθρώπων.

Μέσα σε αυτό το κλίμα η φιλοζωία αποκτά άλλη διάσταση και η ατομικότητα δεν είναι βέβαιο πως θα μπορεί συνεχώς να επιβεβαιώνει την ύπαρξή της.

Σε κάποια μέρη  η βία εκφράζεται διαφορετικά από τον τρόπο που εμείς τη γνωρίζουμε και ο διαχωρισμός σε καλούς από τη μια και κακούς από την άλλη παύει να ισχύει τουλάχιστον έτσι όπως η Δύση τον εφαρμόζει.

Μυθιστόρημα που απαιτεί ανοιχτή αναγνωστική προσέγγιση και ηθική που δεν εθελοτυφλεί.

Η μεταφραστική εμπειρία της Χριστίνας Θεοδωροπούλου υπηρέτησε με σύνεση την απλότητα, αλλά και το τραγικό της αφήγησης.

 (Βιβλιοδρόμιο , 3/6/2023)

(725 λέξεις)

Η Κατερίνα Δημόκα για το "Μάσκα στο φεγγάρι"

 

Αγαπητέ κε Κοντολέων,

Ελπίζω να είστε πολύ καλά! Σας το είχα υποσχεθεί πως θα σας έγραφα

ολοκληρώνοντας το μυθιστόρημά σας, θυμάστε; Είναι πράγματι μέρες που τελείωσα

τη "ΜΑΣΚΑ ΣΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ", αλλά η αίσθηση που μου προκάλεσε παραμένει νωπή.

Πολύ-επίπεδο έργο, πολύ-φωνικό, πολύ-πρόσωπο, μεγαλοπρεπές όχι μόνο για τα

πολυ- που προανέφερα, αλλά για τον όγκο του υλικού που επεξεργαστήκατε, καθώς

και για την τολμηρή σύμπλεξη των οργανικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι

τρεις βασικοί ήρωες στο αφηγηματικό παρόν. Η αποσυμπίεση του άχθους που

βιώνουν επέρχεται -θαυμαστό!- με τη διέλευση της ίδιας οδού, που αποδεικνύεται

για όλους βασιλική.

Το υλικό σας είναι πλούσιο, με τόσες διακειμενικές αναφορές που θα θαύμαζε

φιλόλογος και θεατρολόγος. Ήρωες απτοί μέσα στις υψηλές και τις αδύναμες στιγμές

τους, ιδωμένοι με σεβασμό και κατανόηση. Σχεδόν ζήλεψα τη σχέση που χτίσατε με

όλους τους! Σας φανταζόμουν να τους σμιλεύετε με πλαστικότητα, να τους δανείζετε

από τα δικά σας αποθέματα και να τους αφήνετε έπειτα με εμπιστοσύνη να βαδίσουν

τις αναπόδραστες δικές τους διαδρομές. Σαν καλοβαλμένος γονιός, θα σκεφτείτε

ίσως. Μα, όπως κάθε γνήσια σχέση, είναι κι αυτή ανταποδοτική· μεγαλώνοντας τους

ήρωες, δε μεγαλύνεται και ο δημιουργός τους;

Πάντως, από την αρχή το κείμενό σας μου καλλιέργησε μια αίσθηση ονειρικού

μετεωρισμού. Σας το δήλωσα κιόλας. Κάτι λανθάνον κυοφορούνταν, που απέρρεε

ίσως από τη συνθήκη ενός προηγούμενου έργου σας, ενώ παράλληλα αυτονομούνταν

στο τρέχον. Ένας υπαρξιακό και αστυνομικό μυστήριο πλανιόταν και συντόνιζε τη

δράση των ηρώων, που αποκτούσαν έτσι δυναμική, πασχίζοντας να το

οριοθετήσουν.

Εκ των υστέρων αντιλαμβάνομαι ότι ο κύριος λόγος για το σύθαμπο της

ατμόσφαιρας είναι ότι συνυφάνατε τη ζωή με το απείκασμά της, δηλ. το θέατρο, τις

μορφές (πχ Κλειώ) με τις περσόνες (πχ Ιουλιέτα), τα πρόσωπα (Λουκάς Αλεξίου) με

τα προσωπεία (Λεονάρντο, Ρωμαίος κλπ), τις όψεις (συμπλεγματική μητέρα) με τις

αντανακλάσεις τους (υποκριτική ιδιοφυΐα του γιου), το στιγμιαίο της θεατρικής

πράξης με το εξακολουθητικό της ζωής. Έτσι, διαστρωματώσατε αινιγματικά την

αλήθεια με τις ερμηνείες της.

Και προεκτείνω λίγο τη σκέψη, ελπίζω να μη σας κουράζω... Αν ο Λουκάς

Αλεξίου υπήρχε κυρίως μέσω των ρόλων που υποδυόταν, πόσο απέχει το ηδονικό

του μαρτύριο από εκείνο του συγγραφέα που συνυπάρχει με τα πλάσματά του ωσεί

πραγματικά (και ενυπάρχει βέβαια σε αυτά); Του δημιουργού που συνθέτει με τα

διαθέσιμα οικοδομικά του υλικά μια αληθοφανή κοσμογονία, έχοντας συνάμα

επίγνωση της πλασματικής και ουτοπικής της υφής;

Προσωπικά, με άλλα λόγια, μου φαντάζει δυσχερής η αδιατάρακτη χάραξη

των συνόρων, η εναλλαγή μεταξύ του αρχιτέκτονα (συγγραφέα) και των ενοίκων

(ηρώων) ενός ολοκλήρου κόσμου... Πώς γίνεται ο συγγραφέας να ζει επάλληλες ζωές

και να διατηρεί απαρασάλευτη γείωση με τη δική του; Να πλαστουργεί με

αλάνθαστες αναλογίες λογικής και συναισθήματος, τέχνης και τεχνικών, με

συνιστώσες γλώσσας, ιστορίας, ψυχολογίας, μύθου ή όποιων άλλων πηγών; Και

έπειτα να ταχτοποιείται στον δικό του καθημερινό βίο, να γίνεται θνητός από

κοσμοποιός;

Γενικοί οι προβληματισμοί μου, δεν τους απευθύνω ειδικά σε εσάς, κε

Κοντολέων... Πιθανόν η απάντηση να έγκειται απλά στο πολυδύναμο του ταλέντου.

Επανέρχομαι στο αρχικό μας ερέθισμα. Η ΜΑΣΚΑ ΣΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ δεν ομοιάζει

με κανένα από τα μυθιστορήματα που έχω διαβάσει, πολύ- σε πολλούς τομείς.

Γλώσσα λεπτοδουλεμένη και εξίσου τολμηρή. Για μένα λογοτεχνία που θα διάβαζαν

κάλλιστα ενήλικες. Α, και κάτι που δε σας είπα στη συνάντηση: η αποτύπωση της

νεανικής ιδιοσυστασίας (ο ιδεαλισμός, ο ερωτισμός, η ανένδοτη υπερβολή) μου

θύμισε την κλασική τοποθέτηση περί νεότητας του Αριστοτέλη στη Ρητορική.

Διαχρονικότητα, λοιπόν, που υπογραμμίστηκε και μέσα από την άλκιμη

παρουσία του κλασικού θεάτρου. Και μαζί κοινωνική σπουδή της μέσης ελληνικής

οικογένειας, μα και ένα πλαίσιο θέασης της ελληνικής εκπαίδευσης, που μου

τσίγκλισε έναν κριτικό αναστοχασμό, καθόσον την υπηρετώ...

Σας ευχαριστώ που με φέρατε σε επαφή με το συγκεκριμένο έργο αλλά και με

όλα τα μυθιστορήματα που συνέχουν ως τώρα την ομάδα φιλαναγνωσίας. Σας

εύχομαι καλή συνέχεια σε ό,τι πραγματεύεστε και φυσικά ένα όμορφο καλοκαίρι!

Με εκτίμηση,

Κατερίνα Δημόκα

(Η Κατερίνα Δημόκα είναι συγγραφέας. Βιβλία της: 'Όμηρος στο πέλαγο', 'Δυο στόματα' κ.α )

Μάκης Τσίτας "Ο σύμβουλος του βασιλιά"

 

Ιδιαίτερα ξεχωριστή είναι η παρουσία του Μάκη Τσίτα στον χώρο της ελληνικής λογοτεχνίας.

Συγγραφέας 5 βιβλίων για ενήλικες και 29 εικονογραφημένων ιστοριών για μικρά κυρίως παιδιά, έχει παράλληλα δει και έργα του να ανεβαίνουν στο θέατρο και στίχους του να μελοποιούνται.

Κάποια από τα βιβλία του αυτά έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και επίσης έχουν τιμηθεί με διάφορα βραβεία.

Και όλη αυτή η δραστηριότητα πλαισιώνεται από τη διεύθυνση του ενημερωτικού site για το βιβλίο και τον πολιτισμό Diastixo.gr

Είναι, λοιπόν, ο Μάκης Τσίτας μια παρουσία -από τις ελάχιστες στη χώρα μας- που διαπερνά τις όποιες λογοτεχνικές κατατάξεις και δείχνει πως γνωρίζει να χρησιμοποιεί τις λέξεις με διάφορους τρόπους για να υλοποιεί κάθε φορά το δικό του συγγραφικό κόσμο.

Όλα του τα έργα έχουν την δική του προσωπική σφραγίδα, που όμως χωρίς να χάνει την αυτοδυναμία της, καταφέρνει να προσαρμόζεται στο κάθε είδος που αποφασίζει να συνθέσει.

Το πλέον πρόσφατα από τα βιβλία του  είναι το «Ο σύμβουλος του βασιλιά», ένα σύντομο σε έκταση παραμύθι που, στολισμένο με τις πολύχρωμες ζωγραφιές της Μαιρηλία Φωτιάδου, μας προσφέρει την ευκαιρία να διατυπώσουμε κάποιες σκέψεις για το είδος αυτό των βιβλίων που απευθύνονται σε παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας και που κάτω από την σκέπη διαφόρων σειρών, οι εκδότες συνηθίζουν να τροφοδοτούν τα βιβλιοπωλεία.

Τα σύντομα κείμενα θεωρείται πως είναι περισσότερο προσιτά σε ένα μικρό παιδί από ότι ένα πολυσέλιδο έργο. Και παράλληλα, αν διαθέτουν και ένα ξεκάθαρο μήνυμα, γίνονται εύχρηστα εργαλεία στα χέρια του δασκάλου για να συζητήσει με τους μαθητές του διάφορα κοινωνικά ζητήματα (πχ σχολικός εκφοβισμός, πρόσφυγες, έμφυλες ταυτότητες κλπ).

Ο κίνδυνος που ελλοχεύει στη δημιουργία τέτοιων έργων είναι η προσέγγιση του θέματος να γίνεται επιδερμικά και απλώς να ενημερώνει χωρίς να εμβαθύνει.

Παρόλα αυτά, στα χέρια ενός άξιου τεχνίτη του λόγου και της μικρής σύνθεσης, αυτού του είδους τα έργα μπορεί να έχουν αυτοτέλεια αισθητική και ουσιαστική προσέγγιση του ζητήματος που θέλουν να παρουσιάσουν.

Ο Μάκης Τσίτας έχει αποδείξει πως τα έργα του για μικρά παιδιά σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν. Είναι ένας σύγχρονος ‘αφηγητής’ που με απλότητα, αλλά με άριστη ανάλυση του κάθε θέματος που τον απασχολεί, ξεδιπλώνει με συντομία την ιστορία και παράλληλα με αξιοθαύμαστη τεχνική αφήνει ίχνη του μηνύματος να ενεργοποιούν τη δράση.

Από τα πλέον χαρακτηριστικά έργα του και αυτό το τελευταίο.

Διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο:

Μια φορά κι έναν καιρό εµφανίστηκε ένας άνθρωπος που είχε την ικανότητα να δίνει τη σωστή απάντηση για οποιοδήποτε θέµα. Γι’ αυτό και ο βασιλιάς της χώρας τον ονόµασε Σοφό, τον έκανε επίσηµο σύµβουλό του και τον πήρε µαζί του στο παλάτι. Και στην αρχή όλα κυλούσαν ωραία και καλά κι ήταν όλοι χαρούµενοι. Λίγο καιρό όµως µετά τα πράγµατα άρχισαν να αλλάζουν, ο σύµβουλος έκανε το ένα µεγάλο λάθος µετά το άλλο… Μα τι συνέβαινε στ’ αλήθεια;

Και καθώς η ανάγνωση προχωρά και μαζί με τις εικόνες η ιστορία εξελίσσεται και στο τέλος ολοκληρώνεται, ο μεν μικρός αναγνώστης μένει με την απορία ποιος μπορεί να ήταν αυτός ο σύμβουλος του βασιλιά και γιατί πάντα έδινε την ίδια μονολεκτική απάντηση, αλλά ο ενήλικος αναγνώστης (αυτός που καλείται να διαβάσει μαζί με τον ανήλικο την ιστορία – να τονίσουμε πως η έκδοση ανήκει στη σειρά ‘Μικρές Καληνύχτες’ που περιλαμβάνει κείμενα προτεινόμενα να αποτελέσουν κρίκο σύνδεσης ενήλικα με ανήλικο) αρπάζει την ευκαιρία για να προχωρήσει στο ‘ξεκλείδωμα’ του μυστικού και να μιλήσει στον μικρό του συναναγνώστη - ακροατή για το τι σημαίνει γνώση και τεκμηριωμένη άποψη και να προχωρήσει ακόμα πιο πέρα και να σταθεί στα προϊόντα της τεχνολογίας, αυτά που συντροφεύουν πλέον και τα παιδιά μας και που προσπαθούν να τα πείσουν πως γνωρίζουν τα πάντα και πως κάθε τι μπορεί να λύσουν.

Στην ουσία ο Μάκης Τσίτας παίρνει θέση για την Τεχνιτή Νοημοσύνη και με τεκμηριωμένο ιδεολογικά κέφι μετατρέπει τη θέση του αυτή σε ένα παραμύθι που έχει τη φόρμα του κλασικού, αλλά τον προβληματισμό του εντελώς νέου και σύγχρονου.

https://018.bookpress.gr/kritikes/eikonografimena

(650 λέξεις)

Αλέξης Γεράσης "Ο μέτριος Αλέξανδρος"

 

Αλέξης Γεράσης

«Ο μέτριος Αλέξανδρος»

Μυθιστόρημα

Εκδόσεις Πατάκη

 

                                     Γράφει ο Μάνος Κοντολέων

 

Ο Αλέξης Γεράσης έχει ασχοληθεί με τη διαφήμιση. Στα αρχεία της biblionet μπορεί κανείς να δει πως πριν από το προοριζόμενο για εφήβους μυθιστόρημα «Ο μέτριος Αλέξανδρος» είχαν κυκλοφορήσει δυο ακόμα βιβλία του. Εκείνα ήταν για ενήλικες και με έναν ιδιαίτερο τρόπο σχολιάζανε τις συνθήκες μέσα στις οποίες ένας νέος άνδρας αναζητά να βρει τη θέση του μέσα στην παραγωγική ταυτότητα μιας κοινωνίας.

Κατά κάποιον τρόπο, παρόμοιο είναι και το θέμα του τρίτου βιβλίου του, που, όπως προανέφερα, έχει κυκλοφορήσει σε σειρά εφηβικής / νεανικής λογοτεχνίας.

Ο ήρωας, ο Αλέξανδρος, είναι μαθητής Λυκείου, οπότε  δεν αναζητά να βρει τα πατήματά του μέσα σε μια κοινωνία ενηλίκων, αλλά στο χώρο του σχολείου και ακόμα  να κατανοήσει το ποιος είναι, το τι αξίζει, το με ποιον τρόπο οι άλλοι θα τον αποδεχτούν, το ποιο θα είναι το μέλλον του. Όλα όσα, με άλλα λόγια, απασχολούν το κάθε άτομο που διανύσει την περίοδο της εφηβείας.

Και ασφαλώς αυτά όλα τα ζητήματα έχουν απασχολήσει και θα απασχολήσουν και άλλους συγγραφείς, πολλοί είναι οι ήρωες που τα ενσαρκώνουν… Όμως ο Αλέξανδρος του Γεράση σε κάποια σημεία διαφέρει.

Κι αυτά τα σημεία έχουν να κάνουν με τα συγγραφικά τεχνάσματα που ο Γεράσης επιστράτευσε για να συνθέσει το μυθιστόρημά του.

Μυθιστόρημα με μια ιδιότυπη αφηγηματική οντότητα-ένα κράμα ακραίου χιούμορ και απροσδόκητου σουρεαλισμού.

Από το οπισθόφυλλο ήδη διαβάζουμε και προετοιμαζόμαστε για το τι πρόκειται να διαβάσουμε:

Στο βιβλίο αυτό, αναγνώστη, θα διαβάσεις για µένα – τον Αλέξανδρο: τι περνάω στο σχολείο, τι περνάω στο σπίτι, τι περνάω στη φαντασία µου και τι στ’ αλήθεια. Για να ξέρεις, είµαι λίγο τεµπελάκος, έχω και ψιλοπροβλήµατα στη µάθηση, είµαι και λίγο ακοινώνητος, έχω και τον ανθρωποδιώκτη. Τι άλλο;…

Α, είµαι και λίγο φαντασιόπληκτος και όποτε τα πράγµατα δεν πάνε καλά, φαντάζοµαι πως έχω σούπερ ικανότητες και τους εκδικούµαι όλους. Ε ναι, είµαι και λίγο εκδικητικός…

Αλλά σε κάποια φάση, γνωρίζω µια κυρία από τη Βραζιλία που κάνει κάτι περίεργες µαγικές τελετές και φτιάχνουµε ένα πήλινο δοχείο, το «vaso vagio», που µου δίνει στ’ αλήθεια αυτές τις σούπερ δυνατότητες που λέγαµε. Μετά γίνεται χαµός, αλλά αυτά σ’ αφήνω να τα διαβάσεις µόνος. Τι λες; Ψήνεσαι;

Ο Αλέξανδρος είναι ένας έφηβος με πολύ συγκεκριμένα κοινωνικά χαρακτηριστικά. Ορφανός από μητέρα, με πλούσιο και διάσημο και γι αυτό απόμακρο πατέρα, με πολλές ανέσεις, σε ιδιωτικό σχολείο… Κι όμως αισθάνεται πως είναι ένας άνθρωπος που τίποτε δεν μπορεί να πετύχει, για τίποτε το ουσιαστικό δεν είναι ικανός.

Κανείς δεν του έχει μάθει πως η όποια ικανότητα απαιτεί μια προσπάθεια για να εμφανίσει τα αποτελέσματά της. Θύμα -μάλλον- μιας κοινωνίας που έχει ξεχάσει το όραμα μα και την προσπάθεια.

Ο Αλέξανδρος αντί να μοχθεί κάτι να πετύχει, ονειρεύεται πως με τρόπους μαγικούς το πετυχαίνει. Και βέβαια επιδεινώνει την έλλειψη αυτοεκτίμησής του.

Όλη αυτή η κατάσταση περιγράφεται από τον Γεράση με απανωτά ευρήματα, με μια γλώσσα παρόμοια με αυτή που ένας έφηβος θα χρησιμοποιούσε, διανθισμένη με ευφάνταστες φράσεις αυτοσαρκασμού.

Στο τέλος θα έρθει η αυτογνωσία και η ανακάλυψη  του τι σημαίνει η αποδοχή να είμαι αυτό που είμαι και όχι αυτό που κάποιοι άλλοι με έχουν πείσει πως θέλω να είμαι.

Μα δεν είναι αυτό το -ας το πούμε- μήνυμα- που κάνει ιδιαίτερο τούτο το εφηβικό μυθιστόρημα. Είναι η εντελώς πρωτότυπα σχολιαστική γλώσσα με την οποία έχει γραφτεί και η γρήγορου ρυθμού  αφήγησή του.

Λίγο μετά με εξέτασε κι ένας πιτσιρικάς γιατρός. Πού τον βρήκανε, εν τω μεταξύ τόσο νέο; Λες να είχε πληρώσει για να πάρει το δίπλωμα πιο νωρίς; Άρχισε και τις αδιάκριτες ερωτήσεις, λες κι ήταν της CIA. Πώς τραυματίστηκα, που είναι ο πατέρας μου, γιατί βρίσκομαι τέτοια ώρα μόνος μου κ.λπ.  Τί σε νοιάζει, μωρέ, καταζητούμενος είμαι; Ήμουν με το γκομενάκι, φασωνόμαστε, τσακωθήκαμε και μου έδωσε κλωτσιά στο πόδι. Αυτό του είπα και το ‘φαγε αμάσητο. (σελ. 59)

Τελικά, μια ασυνήθιστη, όσο και πληθωρική μυθιστορηματική σύνθεση για εφήβους που σίγουρα δείχνει πως ο Αλέξης Γεράσης ξέρει να πλησιάζει την εφηβική ιδιοσυγκρασία και με ένα εντελώς δικό του τρόπο να τη βοηθά να ξεπεράσει τον όποιο φόβο αποτυχίας της – Γι’ αυτό το έγραψα αυτό το βιβλίο. Για σένα που σφαλιαρίζεις τον εαυτό σου. Πέτυχα εγώ, ρε, και έκδωσα βιβλίο με χίλια ζόρια -δε θα πετύχεις εσύ; Και ταλέντο να μην έχουμε, έχουμε υπομονή. (σελ. 163)

Αλέξης Γεράσης: «Ο μέτριος Αλέξανδρος» (diastixo.gr)

(719 λέξεις)

Ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος για το "Με το ίδιο όνομα"

 "Τη ζωή εμείς τη συνεχίζουμε"... Σε αυτή τη φράση περιέχεται όλη η κοσμοθεωρία του συγγραφέα για τη σχέση του ατόμου με την κοινωνία, του ανθρώπου με τη φύση, του σήμερα με το χθες, του εγγονιού με τον παππού. Μέσα από την ιστορία μιας οικογένειας, την αλληλογραφία του παππού με το εγγόνι του, ο συγγραφέας, με τη μοναδική συγγραφική του δεινότητα, μιλά τόσο απλά στον αναγνώστη για τόσο μεγάλα θέματα, τα οποία απασχολούν τον άνθρωπο σε όλη την πορεία του στη Γη. Εξαιρετικό το εύρημα των ένθετων ιστορίων - επιστολών που εμπεριέχουν όλη τη σοφία από αρχαίες μυθολογίες. Μαζί με το κείμενο "φιλοσοφεί" και σε βοηθά να στοχαστείς και η ζωγραφική της Φωτεινής Στεφανίδη που αποδίδει εξαιρετικά το πεδίο δράσης των ηρώων, όχι ως ντεκόρ αλλά ως κυρίαρχο στοιχείο της εξέλιξης της δράσης. Για παιδιά από 9 έως 109 ετών. Β. Ηλιόπουλος

 

Το πέτρινο σπίτι χτισμένο σε πλαγιά. Μπροστά του ένας πορτοκαλεώνας, από την πίσω την αυλή ξεχώριζε το δάσος με τις Φιλύρες. Εκεί ο παππούς έφτιαχνε τις ιστορίες του. Εκεί ξέσπασε και η φωτιά που όλα τα έκαψε.

Αλλά ο παππούς ήξερε να κάνει τα όνειρά του αλήθεια… Μου έμαθε και μένα, τον εγγονό του, τον τρόπο. Κι εγώ τον δωρίζω σε σένα. Με τον παππού έχω το ίδιο όνομα. Με σένα τα ίδια όνειρα… Υποθέτω.

Τον είχα πιστέψει.

Με τον πατέρα και τη μητέρα επιστρέψαμε στον άλλο τόπο. Μεγάλωνα, μάθαινα όλα όσα η ζωή προσφέρει σε ένα παιδί που μεγαλώνει.

Μα πέρα και πίσω από τα μαθήματα της καθημερινότητας, ήταν και όσα γνώριζα από τις ιστορίες που ο παππούς μού είχε κάποτε στείλει μέσα σε μεγάλους κίτρινους φακέλους. Τις διάβαζα πια, ξανά και ξανά. Καθεμιά και για ένα φυτό, δέντρο ή λουλούδι· καθεμιά τους και για μια ιδέα, ένα συναίσθημα, κάποιο ιδανικό.

Συχνά λέμε πως «η ζωή συνεχίζεται». Αλλά δεν το λέμε σωστά – «τη ζωή εμείς τη συνεχίζουμε», αυτό θα πρέπει και να λέμε και να θυμόμαστε.

Ο Μάνος Κοντολέων για να αποδείξει αυτή τη φράση έγραψε τούτο το βιβλίο. Και το βλέπει ως αφορμή για μια συζήτηση, ως αφορμή να μοιραστεί τούτη τη σκέψη του με περισσότερους. Και στη συνέχεια ελπίζει πως η δική του αυτή ιστορία ίσως γίνει στάση ζωής σε έναν από εμάς. Σ’ έναν αναγνώστη του.

Κι αυτός με τη σειρά του… Γράψει τη δική του.

Κάπως έτσι, λοιπόν, ξεκίνησε η ιδέα για να γραφτεί αυτή η ιστορία που μιλά για το πως αξίζει κανείς να βλέπει τη σχέση του τώρα με το χτες, το τι σημαίνει να ζεις άλλοτε μέσα στη φύση κι άλλοτε σε μια πόλη, τι σημαίνει να θυμάσαι και τι να δημιουργείς. Το ότι ο πολιτισμός δεν κληρονομείται μόνο, αλλά και κατακτάται.

Μέσα στο κείμενο συνυπάρχουν περιγραφές φυσικών καταστροφών, όπως μια μεγάλη πυρκαγιά, με αφηγήσεις πανάρχαιων μύθων δημιουργίας στοιχείων της Φύσης, ενώ παράλληλα εξελίσσονται οι ανθρώπινες σχέσεις διαμορφώνοντας το ίδιο το μέλλον του ανθρώπου.

Ένα βιβλίο με αληθινά γεγονότα, αλλά και μύθους για τόπους που αγαπάμε, μια αφήγηση για όσους ακούνε στο ίδιο με το δικό μας όνομα, έχουν το ίδιο όνειρο.

Με το ίδιο όνομα | ΔΙΠΤΥΧΟ (diptyxo.gr)

Με τον Κώστα Στοφόρο συζητάμε για το "Με το ίδιο όνομα"

 

-Ποια στάθηκε η αφορμή για το νέο σου βιβλίο;

-Ομολογώ πως αυτή η ιστορία ξεκίνησε με μια εσωτερική συνομιλία με τον εαυτό μου. Ήταν το καλοκαίρι του 2021, εγώ από το Πήλιο παρακολουθούσα τις φωτιές στην Εύβοια και στην Αττική, στην τηλεόρασή μου κάποια στιγμή είδα τις φλόγες να πλησιάζουν το σπίτι μου και… Ξαφνικά αισθάνθηκα πως δεν υπήρχε κάποιο συναίσθημα να με ταρακουνά. Αμέτοχος -απίθανη εμπειρία, το ομολογώ. Εκείνη την ώρα, η Άννα, η κόρη μου, μας πήρε τηλέφωνο από τα Χανιά και με ένα σπάσιμο στη φωνή προσπαθούσε να παρηγορήσει την Κώστια, τη  μητέρα της κι εμένα. Ενώ και η ίδια ήταν συγκλονισμένη καθώς έβλεπε μια καταστροφή που αποκτούσε και προσωπική διάσταση. Κι εγώ, της απάντησα… Της είπα πως ότι κι αν χάναμε θα ήταν υλικό. Όλα τα πολύτιμα τα είχα φυλαγμένα στη μνήμη. Κι αφού ζούσα, τίποτε στην ουσία δεν θα έχανα.

Κάποια στιγμή, λίγες μέρες αργότερα, άρχισα να γράφω το «Με το ίδιο όνομα». Έτσι χωρίς προγραμματισμό. Στην ουσία έγραψα για τη μνήμη που συνδέει τον άνθρωπο με τον ίδιο τον εαυτό του, με έναν άλλον άνθρωπο, αλλά και τον Άνθρωπο με την ίδια τη Φύση.

-«Τη ζωή εμείς τη συνεχίζουμε». Τι σημαίνει αυτή η κομβική φράση του βιβλίου για σένα;

- Πως όλα είναι μνήμη και από τη μνήμη φτιάχνουμε το μέλλον. Δεν είναι τυχαίος ο τίτλος –‘Με το ίδιο όνομα’. Συμβολικά και μόνο πρωταγωνιστούν ένας παππούς και ο εγγονός του. Στην ουσία μίλησα για τη συνέχεια των γενεών. Για τη συνέχεια της ίδιας της ζωής.  Και τη ζωή του ανθρώπινου γένους  ο ίδιος ο άνθρωπος τη φτιάχνει. Και είναι το μόνο είδος του ζωικού βασιλείου που το κάνει αυτό. Γιατί διαθέτει μνήμη.

-Αφηγείσαι με έναν μοναδικό τρόπο μύθους για τα δέντρα. Θα μπορούσε να είναι η αρχή για μια σειρά βιβλίων;

-Ο άνθρωπος και η Φύση -στενή η σχέση. Ασφαλώς και στο παρελθόν το έχω μετατρέψει σε ιστορίες. Πρόχειρα θυμάμαι το έργο μου «Το Νησί με τις Λέξεις που Αγαπάνε», αλλά και τη σειρά των βιβλίων μου «Μανόλο και Μανολίτο και Μανουήλ». Τώρα αν αυτό θα το συναντήσω συγγραφικά και στο μέλλον… Δεν ξέρω. Πολύ πιθανόν. Έτσι κι αλλιώς από τους Μύθους ξεκίνησε ο Πολιτισμός μας.

-Είσαι από τους πλέον βραβευμένους συγγραφείς βιβλίων για παιδιά και νέους. Έχουν μεγαλώσει πολλές γενιές με τα δικά σου τα βιβλία. Θεωρείς πως η παιδική- νεανική λογοτεχνία θεωρείται από ορισμένους ως υποδεέστερο είδος;

-Ναι, θεωρείται. Και δεν μπορώ να καταλάβω αυτή τη στάση. Όχι πως δεν υπάρχουν και άτεχνα έργα σε αυτή την κατηγορία. Αλλά μήπως κάτι παρόμοιο δε συμβαίνει και στην ενήλική λογοτεχνία; Νομίζω πως αυτή η στάση που επισημαίνεις έχει να κάνει με μια διάθεση πολλών, πάρα πολλών ενηλίκων να διαχωρίζουν την ύπαρξή τους ως παιδιά από αυτή που διαθέτουν ως ενήλικες. Και μάλλον  υποτιμούν την πρώτη.  Αλλά για να φτάσεις στο ρετιρέ, πρέπει να έχεις περάσει και από το ισόγειο. Κι αν αυτό έχει χωρίς σωστή δόμηση φτιαχτεί, όλο το οικοδόμημα θα καταρρεύσει.

Μα όλο αυτό το θέμα που θίγεις με την ερώτησή σου είναι πολύ βαθύ και απαιτεί μια άλλη συζήτηση. Που θα στηρίζεται και σε άλλους άξονες -πολιτικούς, κοινωνικούς, ψυχαναλυτικούς κ.λπ

-Συχνά -όχι μόνο από τα βιβλία σου- παίρνεις θέση και για τα πράγματα του τόπου. Όπως και για το πρόσφατο έγκλημα στα Τέμπη. Πιστεύεις πως οι Έλληνες διανοούμενοι στην εποχή μας στέκονται στο «ύψος των περιστάσεων»;

- Στην πλειονότητά τους θα έλεγα πως όχι. Θεωρώ πως ένα μεγάλο μέρος των διανοούμενων έχει στρέψει την προσοχή του προς τον ίδιο τους τον εαυτό. Ένας εγωκεντρισμός επικρατεί. Κι ένας στείρος ανταγωνισμός. Βέβαια όλο αυτό το κλίμα το συντηρεί και η γενικότερη κοινωνική στάση, ο τρόπος που εκφράζονται τα διάφορα ΜΜΕ. Αλλά με τίποτε δεν μπορώ να δικαιολογήσω την απουσία της ελληνικής διανόησης από τα φλέγοντα πολιτικά θέματα της εποχή μας. Την απουσία της , όπως και την επιπόλαιη, συχνά, τοποθέτησή της.

(Ο δρόμος της Αριστεράς, Μάιος 2023)

Η Μένη Πουρνή στο oanagnostis.gr για το "40 χρόνια, έψαχνα πάντα τις λέξεις"

 

Τον Νοέμβριο του 2018 στο κατάμεστο αμφιθέατρο του κεντρικού κτιρίου του Πανεπιστημίου Αθηνών πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση για τα 40 χρόνια παρουσίας του συγγραφέα Μάνου Κοντολέων στην ελληνική λογοτεχνία και ειδικά στην παιδική και εφηβική λογοτεχνία. Ο Μάνος Κοντολέων, συγγραφέας ιδιαίτερα αγαπητός στους εφήβους και τα παιδιά συνέβαλε σημαντικά στην ανανέωση και ανάπτυξη της παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας μετά την Μεταπολίτευση μαζί με πολλούς ακόμη σημαντικούς συγγραφείς. Παράλληλα, δεν έπαψε να εκδίδει αξιόλογα μυθιστορήματα για ενηλίκους. Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Διάδραση ο τόμος  των  πρακτικών της τιμητικής ημερίδας Μάνος Κοντολέων 40 χρόνια: Έψαχνα πάντα τις λέξεις (2022)  που διοργανώθηκε από την καθηγήτρια του Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, Βίκυ Πάτσιου, η οποία επιμελήθηκε και τον τόμο. Περιέχει τις εισηγήσεις 20 σημαντικών Ελλήνων ερευνητών και συγγραφέων που συνέδεσαν το έργο τους με τον συγγραφέα ή υπήρξαν φίλοι και συνοδοιπόροι.

 

Η Βίκυ Πάτσιου αναφέρθηκε στην συνολική πορεία του Μάνου Κοντολέων ως ενός συγγραφέα που καταπιάστηκε με πολλά λογοτεχνικά είδη βρίσκοντας την ισορροπία ανάμεσα στο ενήλικο και νεανικό κοινό. Επικεντρώνεται σε κομβικά στοιχεία του έργου του αναδεικνύοντας την διαχρονικότητά του καθιστώντας δημοφιλή για πολλές δεκαετίες. Η καθηγήτρια Τζίνα Καλογήρου επέλεξε να αναδείξει την συγγραφική μαεστρία του συγγραφέα μέσα από την συλλογή παραμυθιών  Τα πολύτιμα δώρα τονίζοντας τις διακειμενικές του σχέσεις και το γνήσιο παραμυθικό περιεχόμενο των ιστοριών του μέσα από ένα αλληλένδετο πλέγμα συμβολισμών και συνδέσεων.  Η ομότιμη καθηγήτρια  Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου αναφέρεται στην ευαισθησία του Κοντολέων για τα σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα, στοιχείο που απαντάται έντονα στα εφηβικά του μυθιστορήματα. Περιθώριο, απόγνωση, πρόσφυγες, μετανάστες, φτώχια εφηβικός θυμός και επανάσταση αποτυπώνονται έντεχνα από τη  πένα του συγγραφέα. Στο ίδιο περίπου μοτίβο, η συγγραφέας Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου μίλησε για την εικόνα του Άλλου στο έργο του Μάνου Κοντολέων. Οι ήρωες του συγγραφέα είναι, συχνά, έτοιμοι να βοηθήσουν και να περιθάλψουν, όποιον έχει ανάγκη ξεπερνώντας κοινωνικά και ρατσιστικά στερεότυπα.

 

Ο καθηγητής Δημοσθένης Δασκαλάκης εξετάζει τα κοινωνικά μυθιστορήματα του συγγραφέα υπό την οπτική της μαρξιστικής θεωρίας. Αναλύοντας τα μυθιστορήματα Μία ιστορία του Φιόντορ και Δεν με λένε Ρεγγίνα…Άλεχ με λένε διαπιστώνει ότι ο συγγραφέας περιγράφει με ειλικρίνεια και ρεαλισμό τις απάνθρωπες συνθήκες ζωής των μεταναστών στην Ελλάδα, καθώς και την ανετοιμότητα της χώρας και της κοινωνίας να τους υποδεχτεί κατάλληλα. Ο καθηγητής Χαράλαμπος Μπαμπούνης και η διδάκτωρ ιστορίας  Γιούλα Κωνσταντοπούλου διερευνούν την πρόσληψη της ιστορίας στο μυθιστόρημα του συγγραφέα Ο χαρταετός της Σμύρνης. Για τον συγγραφέα ο χρόνος είναι πάντα παρών και ζωντανός πέρα από την ευθύγραμμη, συνήθη εξέταση των ιστορικών γεγονότων .Ο, επίσης, συγγραφέας Βαγγέλης Ηλιόπουλος θυμάται την εμπειρία του από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Ο μικρός Μάνος και η μαγική μπέρτα που είχε σκοπό να φέρει σε επαφή τους μικρούς μαθητές με το έργο του Μάνου Κοντολέων.

 

Οι καθηγητές Θωμάς Μπαμπάλης και Κωνσταντίνα Τσώλη προτείνουν μία εκπαιδευτική δράση για το απόσπασμα Αποκριάτικη ιστορία από μυθιστόρημα του συγγραφέα που συμπεριλαμβάνεται στο Ανθολόγιο λογοτεχνικών κειμένων της Ε΄ και ΣΤ΄ Δημοτικού. Στο κέντρο της δράσης βρίσκονται οι πάντα σημαίνουσες έννοιες της δημιουργικότητας και της καινοτομίας. Η καθηγήτρια Αλεξάνδρα Ζερβού σφυρηλατεί το πορτραίτο της σχέσης του συγγραφέα με την κλασική λογοτεχνία μέσα από τους τρόπους που αξιοποίησε τις επιρροές τους στο έργο του. Λογοτεχνικά  μοτίβα και ήρωες, όπως ο Δον Κιχώτης, ο Γαργαντούας, οι αρχαίες τραγωδίες, ο Ηλίθιος του Ντοστογιέφσκι, το διήγημα  Το μόνον της ζωής του ταξείδιον του Γεωργίου Βιζυηνού, διατρέχουν ολόκληρο το σώμα του συγγραφικού έργου του Μάνου Κοντολέων. Η καθηγήτρια Διαμάντη Αναγνωστοπούλου καταγράφει τις απάνθρωπες συνθήκες κατά την διάρκεια της πρόσφατης οικονομικής κρίσης, οι οποίες διαμορφώνουν την ενήλικη ταυτότητα της νεαρής ηρωίδας Στεφανίας στο μυθιστόρημα του συγγραφέα Αμαρτωλή πόλη.

 

Η καταστρατήγηση της σωματικής αρτιμέλειας και της σεξουαλικής ταυτότητας ενός νεαρού άνδρα, του Έλενου, αναλύει στην εισήγησή της η καθηγήτρια Μένη Κανατσούλη. Στο μυθιστόρημα Ιστορία ενός ευνούχου ο Μάνος Κοντολέων περιγράφει την πορεία του νεαρού ευνούχου Έλενου προς την δύναμη και την εξουσία. Μία πορεία μοναχική, χωρίς αυτοσεβασμό. Τα γεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008 και προάγγελων της βαθύτατης κρίσης που ακολούθησε, εξετάζει ο καθηγητής Κωνσταντίνος Μαλαφάντης υπό το πρίσμα της θεωρίας του Μιχαήλ Μπαχτίν στο μυθιστόρημα του συγγραφέα Ανίσχυρος άγγελος. Επισημαίνει την ύπαρξη πολλών τύπων αφηγήσεων ταυτόχρονα, την αντιπαράθεση αντίθετων πλευρών και απόψεων, αλλά και την παράλληλη ύπαρξη του καλού και του κακού. Το ζήτημα των πολλαπλών ταυτοτήτων των ηρώων τίθεται από τον καθηγητή Ανδρέα Καρακίτσιο για το μυθιστόρημα του συγγραφέα Μία ιστορία του Φιόντορ. Η κεντρική ηρωίδα Λιουμπόφ παλεύει να προσαρμοστεί στην νέα της πατρίδα. Δεν είναι ούτε Σοβιετική ούτε Ρωσίδα ούτε Ελληνίδα. Πρόκειται για μία σύνθετη ταυτότητα άρρηκτα συνδεδεμένη με τις περιρρέουσες περίπλοκες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες.

 

Η καθηγήτρια Μαρία Δημάκη-Ζώρα διερευνά την έννοια του προσωπείου στο εφηβικό-νεανικό μυθιστόρημα του Μάνου Κοντολέων Μάσκα στο φεγγάρι. Οι έφηβοι ήρωες,  η νεαρή φιλόλογος, ο αφανής ήρωας, ηθοποιός Λουκάς Αλεξίου πρέπει να απεκδυθούν το προσωπείο που φορούν για να αντιμετωπίσουν τα νέα δεδομένα και την πραγματική τους ταυτότητα. Ο καθηγητής Γιάννης Παπαδάτος παρουσιάζει τα στοιχεία μαγικού ρεαλισμού και τα μυθολογικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν τα βιβλία του συγγραφέα Η μαγική μητέρα, Τα πολύτιμα δώρα και Δομήνικος. Ο μαγικός ρεαλισμός ενσωματώνεται στην καθημερινότητα των μικρών ηρώων πλεγμένος με σημαντικά ιδεολογικά ζητήματα που αφορούν το άτομο και την κοινότητα. Το μυθολογικό πρόσωπο της Κασσάνδρας πρωταγωνιστεί στο μυθιστόρημα Η Κασσάνδρα στην μαύρη άμμο που παρουσίασε η καθηγήτρια Ελπινίκη Νικολουδάκη-Σουρή. Η Νικολουδάκη-Σουρή επιχειρεί να διερευνήσει το εγχείρημα να βασιστεί η δημιουργία ενός μυθιστορήματος με κύρια πηγή τις μυθολογικές πληροφορίες.

 

Τις διασκευές κλασικών έργων και τα διακείμενα από τους κλασικούς συγγραφείς που έχει δημιουργήσει και αξιοποιήσει στο έργο του ο Μάνος Κοντολέων αναλύει η καθηγήτρια Τασούλα Τσιλιμένη. Με επίκεντρο την διασκευή του Γαργαντούα, η Τσιλιμένη τονίζει τον επιτυχημένο τρόπο με τον οποίο διασκεύασε το κλασικό κείμενο με σεβασμό, χιούμορ και δίνοντας αφορμή στον νεαρό αναγνώστη για προβληματισμό. Η διδάκτωρ παιδικής λογοτεχνίας και εκπαιδευτικός Χρύσα Κουράκη διαγράφει την πορεία δύο νεαρών ηρωίδων του συγγραφέα υπό το πρίσμα του Bildungsroman. Η Στεφανία και η Κασσάνδρα, αν και ζουν σε δύο εντελώς διαφορετικές εποχές, πληρώνουν το τίμημα των κρίσεων και επιλογών των ενηλίκων. Στον επίλογο του τόμου, ο ίδιος ο Μάνος Κοντολέων κάνει έναν σύντομο απολογισμό της σαραντάχρονης πορείας του στην λογοτεχνία και σε όσα αποτέλεσαν σταθμό σε αυτήν.

 

Η έκδοση των εισηγήσεων που εκφωνήθηκαν στην επιτυχημένη και άκρως ενδιαφέρουσα ημερίδα για τα 40 χρόνια λογοτεχνικής δημιουργίας του συγγραφέα Μάνου Κοντολέων σηματοδοτεί, όχι μόνο την βαθιά του απήχηση σε αναγνωστικό και ερευνητικό επίπεδο, αλλά και τα καινοτόμα στοιχεία που τον κατέστησαν συγγραφέα πρώτης γραμμής από άποψη μορφής και περιεχομένου. Έχοντας ασχοληθεί επιτυχημένα με όλα σχεδόν τα είδη του λόγου, ο Μάνος Κοντολέων αποτελεί ένα πολύτιμο εν εξελίξει οργανικό μέλος  της νεοελληνικής λογοτεχνίας με απεριόριστες, ακόμη, προοπτικές για το μέλλον.