Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα
Πρώτη δημοσίευση : Ηλεκτρονικό περιοδικό Fractal 16/7/2015
Ο Μάνος Κοντολέων, τελικά, είναι τολμηρός συγγραφέας. Διασχίζει τον χρόνο γράφοντας μυθιστορήματα για μεγάλους, για εφήβους, παραμύθια για παιδιά. Παίζει με τις δομές, ερευνά τα θέματά του, μετατρέπει σε αφηγηματικό τον θεατρικό λόγο, αγγίζει τον πυρήνα της ύπαρξης γνωρίζοντας ότι είναι ταυτοχρόνως και πολιτικό. Το καινούργιο του μυθιστόρημα «Δάχτυλα πάνω στο σώμα της» αναφέρεται στον λεσβιακό έρωτά και ξαφνιάζει με την τολμηρότητα του θέματος. Για το καινούργιο του μυθιστόρημα, τα όρια και την ταυτότητα, την επανάσταση και το γενναίο της εποχής μιλά στο Fractal.
1) Κύριε Κοντολέων, γιατί τα καλύτερα μυθιστορήματα για γυναίκες έχουν γραφτεί, τελικά, από άντρες;
- Πλάθεις πιο ζωντανά τον ήρωα εκείνον που πολύ θες και να ανακαλύψεις τις κρυφές σκέψεις του. Οι άντρες αναζητούμε να ανακαλύψουμε τα μυστικά των γυναικών. Έτσι κι ένας άντρας συγγραφέας γράφει με πάθος αναζητώντας τα μυστικά μιας γυναίκας. Και κάθε άντρας έχει τουλάχιστον μια γυναίκα που τον προσδιόρισε –άλλοτε μάνα, άλλα σύντροφο, άλλοτε ερωμένη, άλλοτε κόρη, ακόμα και μια κάποια περαστική γυναικεία φιγούρα.
2) “Τα «Δάχτυλα πάνω στο σώμα της» είναι το πρώτο ελληνικό μυθιστόρημα που έχει να κάνει με τον λεσβιακό έρωτα και που το έχει γράψει ένας άνδρας- σημειώνετε”, Πώς εξηγείται κάτι τέτοιο;
- Ναι, είναι το πρώτο με την έννοια πως δεν καταγράφει βιωματικές εμπειρίες. Δεν μπορώ να ξέρω γιατί μέχρι τώρα δεν ασχολήθηκε με αυτό το θέμα κάποιος άλλος συγγραφέας. Απλώς υποψιάζομαι πως η εξήγηση έχει να κάνει με το ότι ο λεσβιακός έρωτας είναι περισσότερο ενοχικός –κοινωνικά ενοχικός, εννοώ- απ΄ ότι οι ανδρικές ομοφυλόφιλες σχέσεις.
3) Όπως στην «Ιστορία ευνούχου» και στην «Ερωτική αγωγή» τα «Δάχτυλα πάνω στο σώμα της» παρότι είναι μυθιστόρημα έχει τεράστια έρευνα πίσω του, να πούμε πώς ξεκίνησε; Ποια ήταν η ιδέα; Πώς το τολμήσατε;
- Όπως και προηγούμενα είπα, ως άντρας αναζητώ να κατανοήσω τις διάφορες εκφράσεις των γυναικών. Παράλληλα μου αρέσουν οι συγγραφικές προκλήσεις. Οπότε ήταν λογικό κάποια στιγμή να θελήσω να πλησιάσω μια γυναίκα που την έλκουνε ερωτικά άλλες γυναίκες. Να την πλησιάσω, να την ακούσω, να την καταλάβω… Τόλμη, αυτό; Ναι, συγγραφική τόλμη- γιατί όχι;
4) Τι πρέπει να έχει ένας ήρωας ή μια ηρωίδα για να γίνει ο ήρωάς σας, η ηρωίδα σας;
- Ομολογώ πως δεν ξέρω… Πάντως όλοι οι ήρωές μου –άντρες και γυναίκες- έχουν κάτι το κοινό που τους χαρακτηρίζει. Είναι άτομα γεμάτα αντιθέσεις. Γενικά με έλκουν –και όχι μόνο συγγραφικά- άτομα που δε σε πλήττουν με την μονιμότητα των σκέψεων, των ιδεών και των συναισθημάτων τους.
5) Τι ιδιαίτερο είχε αυτή τη φορά η Λία σας; Και ως πού έχουν φτάσει οι ηρωίδες σας;
- Το χαρακτηριστικό της Λίας είναι μια ενδιαφέρουσα συνύπαρξη δισταχτικότητας από τη μια και πείσματος για μια αλλαγή από την άλλη. Θα έλεγα πως οι ηρωίδες των μυθιστορημάτων μου μπορεί να χωριστούν σε δυο κατηγορίες. Εκείνες που αφήνονται στα πάθη τους μέχρι το ολοκληρωτικό τους τέλος, και στις άλλες που προτού προχωρήσουν σε μια ρήξη με το περιβάλλον τους, μελετούν πολύ τις συνθήκες και τον ίδιο τους τον εαυτό. Η Λία ανήκει στις δεύτερες.
6) Τα όρια, τελικά, είναι εκείνα που καθορίζουν ή αποκαλύπτουν τον πραγματικό εαυτό; Η ταυτότητα είναι ταυτόσημη με τη γέννησή μας ή κατακτάται;
- Ναι, τα όρια που οι ίδιοι εμείς αναγνωρίζουμε το κύρος τους. Η ταυτότητα του καθένας μας είναι ένα μείγμα κληρονομικότητας και επιλογών. Η Σιμόν ντε Μπωβουάρ, νομίζω, έχει πει πως ‘γυναίκα δεν γεννήθηκα, γυναίκα έγινα’. Κι έτσι είναι. Γεννιόμαστε ως όντα ή αρσενικά ή θηλυκά. Άντρες ή γυναίκες γινόμαστε μέσα στις δομές και στις απαιτήσεις της κοινωνίας. Αλλά αυτό που η Λία προσπαθεί να πει σε όσους θα διαβάσουν τη ζωή της, είναι πως δεν υπάρχει μόνο μια μορφή γυναικείας σεξουαλικότητας, αλλά πολλές. Όπως και πολλές μορφές ανδρικής σεξουαλικότητας υπάρχουν. Μα αφού υπάρχουν, γιατί δεν γίνονται κοινωνικά αποδεχτές;… Αφελής ερώτηση! Ανδροκρατούμενη κοινωνία, θρησκευτικές δυσκαμψίες, τρόμος μπροστά στο κάθε καινοφανές και καινοτόμο… Κι όμως… Εγώ μαζί με πολλούς άλλους συνανθρώπους μου ονειρευόμαστε μια ελεύθερη κοινωνία, ονειρευόμαστε σχέσεις κατανόησης και σεβασμού μεταξύ των ανθρώπων. Ίσως γιατί πίσω από κάθε διάκριση καιροφυλακτεί το μίσος που το έχει γεννήσει ο φόβος. Θέλω να ζω μαζί με ανθρώπους που δε φοβούνται.
7) Η γυναικεία ομοφυλοφιλία είναι διαφορετική από την ανδρική ομοφυλοφιλία;
- Ναι, είναι. Η ανδρική συχνά χλευάζεται, διακωμωδείται … Κι αυτό γιατί μέσα στα πλαίσια μιας ανδροκρατούμενης κοινωνίας ο ομοφυλόφιλος άντρας είναι ένας εξωμότης του φύλου του. Όμως η ομοφυλόφιλη γυναίκα –πάντα μέσα στα πλαίσια μιας ανδροκρατούμενης, φαλλοκρατικής κοινωνίας- εκφράζει μια αμφισβήτηση της εξουσίας του φαλλού. Θα μου πείτε πως σε πολλούς ετερόφυλους άντρες αρέσει να παρακολουθούν γυναίκες να κάνουν έρωτα μεταξύ τους. Με άλλα λόγια χρησιμοποιούν αυτή τη σεξουαλική έκφραση για ευχαρίστησή τους. Αν δε το έκαναν θα αποδεχόντουσαν πως ο δικός τους ρόλος έμπαινε στο περιθώριο. Κι αυτό τους τρομοκρατεί. Από την άλλη και οι γυναίκες δεν φαίνεται να είναι διατεθειμένες να μιλήσουν για αυτού του είδους τον έρωτα. Ίσως γιατί δε θέλουν να φανερώσουν τις ιδιαίτερες στιγμές του φύλου τους. Κι έτσι προτιμούν τη σιωπή. Με άλλα λόγια όλοι μας προτιμάμε να το κρατάμε κρυφό –οι άντρες γιατί μας καταργεί, οι γυναίκες γιατί τις εκθέτει μπροστά στα μάτια μας.
8) Η σχέση μας με τους άλλους, η παιδική μας ηλικία, η σχέση με τον πατέρα ή την μητέρα πιστεύετε ότι είναι καθοριστικές για τις ερωτικές μας επιλογές;
- Νομίζω πως ναι… Υπάρχει κάτι που ο καθένας μας διαθέτει και που δεν το έχει αποκτήσει από τη συμπεριφορά του γονιού του; Και δεν εννοώ μόνο κάτι το αρνητικό, μήτε κάτι το θετικό. Μήτε και τους όποιους συνδυασμούς τους. Εννοώ τον πυρήνα της προσωπικότητάς μας. Αυτόν γονείς τον καταθέτουν. Αλλά από εκεί και πέρα είμαστε πλέον εμείς, ως ένα βαθμό, υπεύθυνοι για το πως θα αφήσουμε αυτόν τον πυρήνα να αναπτυχθεί.
9) Να αποκωδικοποιήσουμε τον τίτλο του; Τα «Δάχτυλα στο σώμα της». Η αφή είναι περισσότερο γυναικεία υπόθεση;
- Για μένα η αφή είναι η πιο ιδιόμορφα ερωτική αίσθηση. Πολλοί θα λέγανε την όραση. Αρκετοί την όσφρηση. Λιγότεροι την ακοή. Ακόμα πιο λίγοι τη γεύση. Αλλά –πιστέψτε με- η αφή έχει μια ιδιαιτερότητα. Μια αμεσότητα εναλλαγών… Σκεφτείτε πόσο κοντά είναι το χάδι με το χαστούκι.
10) Η επιλογή του εξωφύλλου; Θυμίζει παλιά κινηματογραφική αφίσα. Να υποθέσω ότι και το θέμα του είναι κάτι που κρύβαμε στη ντουλάπα και στο σκοτάδι;
- Α, το εξώφυλλο! Έρχεται από τη δεκαετία του ’50. Από μια σειρά λαϊκών λεσβιακών ρομάντζων που κυκλοφορούσαν στις ΗΠΑ. Έχει –γι αυτό το επιλέξαμε- ένα δικό του ρεαλισμό, ένα φανερό ερωτισμό, μια υπόμνηση αμαρτίας. Και κάτι εν τέλει διαχρονικό. Όσο διαχρονικό μπορεί να είναι το κάθε vintage αντικείμενο που για χρόνια το είχαμε ξεχασμένο ή κρυμμένο σε μια ντουλάπα
11) Έχετε γράψει ότι σας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση το πόσο στενά συνδεδεμένο είναι το λεσβιακό κίνημα με το κίνημα το φεμινιστικό και πόσο επίσης και κυρίως με πράξεις πολιτικού ακτιβισμού. Η επιλογή της ερωτικής μας ταυτότητας, είναι ταυτοχρόνως και πολιτική πράξη;
- Ναι είναι. Για μένα πολιτική πράξη είναι η κάθε μας ενέργεια. Πόσο μάλλον η ερωτική συμπεριφορά μας. Και βέβαια ο τρόπος που την εκφράζουμε. Τώρα σχετικά με τη σύνδεση λεσβιακού κινήματος με τον φεμινισμό και τον ακτιβισμό, δεν έχει παρά να ανατρέξει κανείς στις προτάσεις της Queer θεωρίας και της θεωρίας των φύλων.
12) Πώς θα χαρακτηρίζατε το καινούργιο σας μυθιστόρημα; Κοινωνικό, ερωτικό, υπαρξιακό, πολιτικό…
- Οι ταξινομήσεις δεν μπορώ να πω πως μου είναι ευπρόσδεκτες. Γιατί περιορίζουν. Μέσα στην κοινωνία ζούμε όταν εκφράζουμε τον έρωτά μας, υπαρξιακά συχνά προβλήματα μας δημιουργεί η πολιτική και… Να γιατί, στο οπισθόφυλλο του βιβλίου σημειώνω: Ένα μυθιστόρημα για μια άλλη γυναικεία ταυτότητα, για ένα άλλο ερωτικό ένστικτο… Για μια πολιτική πράξη.
13) Και κατά πόσο είχατε, όταν το γράφατε, στο νου σας τον αναγνώστη; Τον φοβηθήκατε τον αναγνώστη; Τον έλληνα αναγνώστη.
- Όχι. Το έχω και άλλες φορές πει πως γράφω για τον εαυτό μου. Κι έτσι νομίζω γενικά πως πρέπει να δημιουργείται η Τέχνη. Με υποκειμενικές επιλογές για να αγγίζει τον υποκειμενικό κόσμο του αποδέκτη της –στην περίπτωσή μας του αναγνώστη. Κι άλλωστε γιατί να φοβηθώ; Μήπως μου αμφισβητηθεί η ανδρική μου ταυτότητα; Την πιστεύω εγώ και αυτό μου φτάνει. Ή μήπως θεωρηθεί πως παροτρύνω προς την ακολασία; Μα ποτέ η αλήθεια δεν πρέπει να θεωρείται επικίνδυνη. Μίλησα με ήθος για ένα ζήτημα που ίσως το κρατάμε μέσα στα υπνοδωμάτια. Δεν είχα σκοπό να προκαλέσω. Μα να δώσω την ευκαιρία να ακουστεί η αγωνία ανθρώπων που αναζητούν μια ανοχή εκ μέρους μας. Μα και να βοηθήσω κάποιους άλλους να δούνε με πιο πλατιά ματιά αυτό που δίπλα τους συμβαίνει.
14) Ο Μάνος Κοντολέων των μεγάλων αναγνωστών είναι περισσότερο τολμηρός από τον Μάνο Κοντολέων των μικρών αναγνωστών; Ή όχι;
- Το ίδιο τολμηρός ως συγγραφέας. Ίσως και το ίδιο διστακτικός ως άνθρωπος. Αλλά ας μην κρυβόμαστε και από τον ίδιο μας τον εαυτό. Τώρα τελευταία πολύ λόγος γίνεται για το bulling. Σχολικός και κοινωνικός εκφοβισμός προς τον καθένα που διαφέρει από τους πολλούς. Ή γιατί είναι χοντρός ή κοντός, ή γιατί φορά σιδεράκια ή είναι ντροπαλός ή ευαίσθητος… ;H γιατί είναι αγόρι και του αρέσουν τα αγόρια ή είναι κορίτσι που έλκεται από τα κορίτσια. A, και ανατριχιάζουμε όταν φτάνει η είδηση πως το θύμα έδωσε τέλος στη ζωή του. Και δεν τολμάμε να δούμε το γιατί… Πρόσφατα κάτι τέτοιο μπορεί και να ζήσαμε. Ε, δεν έχουμε πια καμία δικαιολογία! Ας μιλάμε με ειλικρίνεια…
15) Οι πρώτες εντυπώσεις;
- Υπήρξε μια αμηχανία. Αναμενόμενη για την αρχή… Μετά ένα ξάφνιασμα -κάθε τι το αντικομφορμιστικό στην αρχή ξαφνιάζει… Τώρα, ολοένα και περισσότερο φαίνεται η αποδοχή.
16) Τι θεωρείτε σήμερα επαναστατικό και γενναίο;
- Το να λες αυτό που εσύ πιστεύεις και με βάση τα πιστεύω σου να ζεις –αυτό είναι γενναίο. Και να αμφισβητείς τις αυθεντίες –αυτό είναι επαναστατικό.
-
17) Τι θεωρείτε επαναστατικό και γενναίο για έναν συγγραφέα;
-Μα πάνω σε αυτά που πιο πριν είπα, να σχεδιάζει τα γραπτά του.
18) Θα μπορούσε αυτό το μυθιστόρημα να γραφτεί σε άλλη εποχή;
- Αν ήταν να είχε γραφτεί πιο πριν, κάποιος –ίσως κι εγώ- να το είχε κάνει.
-
19) Εξακολουθεί να είναι «φαλλοκρατούμενη» η κοινωνία μας;
- Ζούμε ένα νέο-συντηρητισμό. Τον εκφράζουν και άνδρες και γυναίκες. Βασικό στοιχείο κάθε συντηρητισμού είναι η πλήρης αποδοχή συμβόλων που μάθαμε να τα θεωρούμε ως σύμβολα δύναμης Ο φαλλός είναι ένα από αυτά τα σύμβολα –ίσως το πλέον δυνατό. Αλλά –γιατί το ξεχνάμε;- και ιδιαιτέρως ευάλωτο. Πόσο εύκολα μπορεί να γελοιοποιηθεί… Όπως άλλωστε κάθε τι που από σύμβολο ηδονής μετατρέπεται σε σύμβολο καταπίεσης.
20) Όσον αφορά την δική μας ταυτότητα: ευρωπαίοι ή ανατολίτες; Την έχουμε βρει ή ακόμα την ψάχνουμε;
- Την ψάχνουμε γιατί δε θέλουμε να παραδεχτούμε πως είμαστε και τα δύο. Μα κατά 70% ανατολίτες και 30% ευρωπαίοι. Αυτό είναι που μας κάνει να αισθανόμαστε κάπως άβολα.
21) Σε μια χρονική ιστορική στιγμή που όλα μοιάζουν με κινούμενη άμμο, ποια ζητήματα πιστεύετε ότι πρέπει οπωσδήποτε να επανεξετάσουμε;
- Τις Ιδέες. Λένε πως η Οικονομία καθορίζει την Πολιτική. Αλλά η Οικονομία είναι ένα μόνο στοιχείο της Πολιτικής. Πάνω απ΄ όλα είναι η Ιδέες.
22) Ποιες εκπλήξεις είχατε γράφοντάς το;
- Κατάλαβα περισσότερο την ερωτική συμπεριφορά των ανθρώπων. Κι αυτό ήταν κάτι που δεν περίμενα πως θα μου το πρόσφερε ένα μυθιστόρημα που έχει να κάνει με τον ερωτικό προσανατολισμό μιας μειονότητας.
Πρώτη δημοσίευση : Ηλεκτρονικό περιοδικό Fractal 16/7/2015
Ο Μάνος Κοντολέων, τελικά, είναι τολμηρός συγγραφέας. Διασχίζει τον χρόνο γράφοντας μυθιστορήματα για μεγάλους, για εφήβους, παραμύθια για παιδιά. Παίζει με τις δομές, ερευνά τα θέματά του, μετατρέπει σε αφηγηματικό τον θεατρικό λόγο, αγγίζει τον πυρήνα της ύπαρξης γνωρίζοντας ότι είναι ταυτοχρόνως και πολιτικό. Το καινούργιο του μυθιστόρημα «Δάχτυλα πάνω στο σώμα της» αναφέρεται στον λεσβιακό έρωτά και ξαφνιάζει με την τολμηρότητα του θέματος. Για το καινούργιο του μυθιστόρημα, τα όρια και την ταυτότητα, την επανάσταση και το γενναίο της εποχής μιλά στο Fractal.
1) Κύριε Κοντολέων, γιατί τα καλύτερα μυθιστορήματα για γυναίκες έχουν γραφτεί, τελικά, από άντρες;
- Πλάθεις πιο ζωντανά τον ήρωα εκείνον που πολύ θες και να ανακαλύψεις τις κρυφές σκέψεις του. Οι άντρες αναζητούμε να ανακαλύψουμε τα μυστικά των γυναικών. Έτσι κι ένας άντρας συγγραφέας γράφει με πάθος αναζητώντας τα μυστικά μιας γυναίκας. Και κάθε άντρας έχει τουλάχιστον μια γυναίκα που τον προσδιόρισε –άλλοτε μάνα, άλλα σύντροφο, άλλοτε ερωμένη, άλλοτε κόρη, ακόμα και μια κάποια περαστική γυναικεία φιγούρα.
2) “Τα «Δάχτυλα πάνω στο σώμα της» είναι το πρώτο ελληνικό μυθιστόρημα που έχει να κάνει με τον λεσβιακό έρωτα και που το έχει γράψει ένας άνδρας- σημειώνετε”, Πώς εξηγείται κάτι τέτοιο;
- Ναι, είναι το πρώτο με την έννοια πως δεν καταγράφει βιωματικές εμπειρίες. Δεν μπορώ να ξέρω γιατί μέχρι τώρα δεν ασχολήθηκε με αυτό το θέμα κάποιος άλλος συγγραφέας. Απλώς υποψιάζομαι πως η εξήγηση έχει να κάνει με το ότι ο λεσβιακός έρωτας είναι περισσότερο ενοχικός –κοινωνικά ενοχικός, εννοώ- απ΄ ότι οι ανδρικές ομοφυλόφιλες σχέσεις.
3) Όπως στην «Ιστορία ευνούχου» και στην «Ερωτική αγωγή» τα «Δάχτυλα πάνω στο σώμα της» παρότι είναι μυθιστόρημα έχει τεράστια έρευνα πίσω του, να πούμε πώς ξεκίνησε; Ποια ήταν η ιδέα; Πώς το τολμήσατε;
- Όπως και προηγούμενα είπα, ως άντρας αναζητώ να κατανοήσω τις διάφορες εκφράσεις των γυναικών. Παράλληλα μου αρέσουν οι συγγραφικές προκλήσεις. Οπότε ήταν λογικό κάποια στιγμή να θελήσω να πλησιάσω μια γυναίκα που την έλκουνε ερωτικά άλλες γυναίκες. Να την πλησιάσω, να την ακούσω, να την καταλάβω… Τόλμη, αυτό; Ναι, συγγραφική τόλμη- γιατί όχι;
4) Τι πρέπει να έχει ένας ήρωας ή μια ηρωίδα για να γίνει ο ήρωάς σας, η ηρωίδα σας;
- Ομολογώ πως δεν ξέρω… Πάντως όλοι οι ήρωές μου –άντρες και γυναίκες- έχουν κάτι το κοινό που τους χαρακτηρίζει. Είναι άτομα γεμάτα αντιθέσεις. Γενικά με έλκουν –και όχι μόνο συγγραφικά- άτομα που δε σε πλήττουν με την μονιμότητα των σκέψεων, των ιδεών και των συναισθημάτων τους.
5) Τι ιδιαίτερο είχε αυτή τη φορά η Λία σας; Και ως πού έχουν φτάσει οι ηρωίδες σας;
- Το χαρακτηριστικό της Λίας είναι μια ενδιαφέρουσα συνύπαρξη δισταχτικότητας από τη μια και πείσματος για μια αλλαγή από την άλλη. Θα έλεγα πως οι ηρωίδες των μυθιστορημάτων μου μπορεί να χωριστούν σε δυο κατηγορίες. Εκείνες που αφήνονται στα πάθη τους μέχρι το ολοκληρωτικό τους τέλος, και στις άλλες που προτού προχωρήσουν σε μια ρήξη με το περιβάλλον τους, μελετούν πολύ τις συνθήκες και τον ίδιο τους τον εαυτό. Η Λία ανήκει στις δεύτερες.
6) Τα όρια, τελικά, είναι εκείνα που καθορίζουν ή αποκαλύπτουν τον πραγματικό εαυτό; Η ταυτότητα είναι ταυτόσημη με τη γέννησή μας ή κατακτάται;
- Ναι, τα όρια που οι ίδιοι εμείς αναγνωρίζουμε το κύρος τους. Η ταυτότητα του καθένας μας είναι ένα μείγμα κληρονομικότητας και επιλογών. Η Σιμόν ντε Μπωβουάρ, νομίζω, έχει πει πως ‘γυναίκα δεν γεννήθηκα, γυναίκα έγινα’. Κι έτσι είναι. Γεννιόμαστε ως όντα ή αρσενικά ή θηλυκά. Άντρες ή γυναίκες γινόμαστε μέσα στις δομές και στις απαιτήσεις της κοινωνίας. Αλλά αυτό που η Λία προσπαθεί να πει σε όσους θα διαβάσουν τη ζωή της, είναι πως δεν υπάρχει μόνο μια μορφή γυναικείας σεξουαλικότητας, αλλά πολλές. Όπως και πολλές μορφές ανδρικής σεξουαλικότητας υπάρχουν. Μα αφού υπάρχουν, γιατί δεν γίνονται κοινωνικά αποδεχτές;… Αφελής ερώτηση! Ανδροκρατούμενη κοινωνία, θρησκευτικές δυσκαμψίες, τρόμος μπροστά στο κάθε καινοφανές και καινοτόμο… Κι όμως… Εγώ μαζί με πολλούς άλλους συνανθρώπους μου ονειρευόμαστε μια ελεύθερη κοινωνία, ονειρευόμαστε σχέσεις κατανόησης και σεβασμού μεταξύ των ανθρώπων. Ίσως γιατί πίσω από κάθε διάκριση καιροφυλακτεί το μίσος που το έχει γεννήσει ο φόβος. Θέλω να ζω μαζί με ανθρώπους που δε φοβούνται.
7) Η γυναικεία ομοφυλοφιλία είναι διαφορετική από την ανδρική ομοφυλοφιλία;
- Ναι, είναι. Η ανδρική συχνά χλευάζεται, διακωμωδείται … Κι αυτό γιατί μέσα στα πλαίσια μιας ανδροκρατούμενης κοινωνίας ο ομοφυλόφιλος άντρας είναι ένας εξωμότης του φύλου του. Όμως η ομοφυλόφιλη γυναίκα –πάντα μέσα στα πλαίσια μιας ανδροκρατούμενης, φαλλοκρατικής κοινωνίας- εκφράζει μια αμφισβήτηση της εξουσίας του φαλλού. Θα μου πείτε πως σε πολλούς ετερόφυλους άντρες αρέσει να παρακολουθούν γυναίκες να κάνουν έρωτα μεταξύ τους. Με άλλα λόγια χρησιμοποιούν αυτή τη σεξουαλική έκφραση για ευχαρίστησή τους. Αν δε το έκαναν θα αποδεχόντουσαν πως ο δικός τους ρόλος έμπαινε στο περιθώριο. Κι αυτό τους τρομοκρατεί. Από την άλλη και οι γυναίκες δεν φαίνεται να είναι διατεθειμένες να μιλήσουν για αυτού του είδους τον έρωτα. Ίσως γιατί δε θέλουν να φανερώσουν τις ιδιαίτερες στιγμές του φύλου τους. Κι έτσι προτιμούν τη σιωπή. Με άλλα λόγια όλοι μας προτιμάμε να το κρατάμε κρυφό –οι άντρες γιατί μας καταργεί, οι γυναίκες γιατί τις εκθέτει μπροστά στα μάτια μας.
8) Η σχέση μας με τους άλλους, η παιδική μας ηλικία, η σχέση με τον πατέρα ή την μητέρα πιστεύετε ότι είναι καθοριστικές για τις ερωτικές μας επιλογές;
- Νομίζω πως ναι… Υπάρχει κάτι που ο καθένας μας διαθέτει και που δεν το έχει αποκτήσει από τη συμπεριφορά του γονιού του; Και δεν εννοώ μόνο κάτι το αρνητικό, μήτε κάτι το θετικό. Μήτε και τους όποιους συνδυασμούς τους. Εννοώ τον πυρήνα της προσωπικότητάς μας. Αυτόν γονείς τον καταθέτουν. Αλλά από εκεί και πέρα είμαστε πλέον εμείς, ως ένα βαθμό, υπεύθυνοι για το πως θα αφήσουμε αυτόν τον πυρήνα να αναπτυχθεί.
9) Να αποκωδικοποιήσουμε τον τίτλο του; Τα «Δάχτυλα στο σώμα της». Η αφή είναι περισσότερο γυναικεία υπόθεση;
- Για μένα η αφή είναι η πιο ιδιόμορφα ερωτική αίσθηση. Πολλοί θα λέγανε την όραση. Αρκετοί την όσφρηση. Λιγότεροι την ακοή. Ακόμα πιο λίγοι τη γεύση. Αλλά –πιστέψτε με- η αφή έχει μια ιδιαιτερότητα. Μια αμεσότητα εναλλαγών… Σκεφτείτε πόσο κοντά είναι το χάδι με το χαστούκι.
10) Η επιλογή του εξωφύλλου; Θυμίζει παλιά κινηματογραφική αφίσα. Να υποθέσω ότι και το θέμα του είναι κάτι που κρύβαμε στη ντουλάπα και στο σκοτάδι;
- Α, το εξώφυλλο! Έρχεται από τη δεκαετία του ’50. Από μια σειρά λαϊκών λεσβιακών ρομάντζων που κυκλοφορούσαν στις ΗΠΑ. Έχει –γι αυτό το επιλέξαμε- ένα δικό του ρεαλισμό, ένα φανερό ερωτισμό, μια υπόμνηση αμαρτίας. Και κάτι εν τέλει διαχρονικό. Όσο διαχρονικό μπορεί να είναι το κάθε vintage αντικείμενο που για χρόνια το είχαμε ξεχασμένο ή κρυμμένο σε μια ντουλάπα
11) Έχετε γράψει ότι σας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση το πόσο στενά συνδεδεμένο είναι το λεσβιακό κίνημα με το κίνημα το φεμινιστικό και πόσο επίσης και κυρίως με πράξεις πολιτικού ακτιβισμού. Η επιλογή της ερωτικής μας ταυτότητας, είναι ταυτοχρόνως και πολιτική πράξη;
- Ναι είναι. Για μένα πολιτική πράξη είναι η κάθε μας ενέργεια. Πόσο μάλλον η ερωτική συμπεριφορά μας. Και βέβαια ο τρόπος που την εκφράζουμε. Τώρα σχετικά με τη σύνδεση λεσβιακού κινήματος με τον φεμινισμό και τον ακτιβισμό, δεν έχει παρά να ανατρέξει κανείς στις προτάσεις της Queer θεωρίας και της θεωρίας των φύλων.
12) Πώς θα χαρακτηρίζατε το καινούργιο σας μυθιστόρημα; Κοινωνικό, ερωτικό, υπαρξιακό, πολιτικό…
- Οι ταξινομήσεις δεν μπορώ να πω πως μου είναι ευπρόσδεκτες. Γιατί περιορίζουν. Μέσα στην κοινωνία ζούμε όταν εκφράζουμε τον έρωτά μας, υπαρξιακά συχνά προβλήματα μας δημιουργεί η πολιτική και… Να γιατί, στο οπισθόφυλλο του βιβλίου σημειώνω: Ένα μυθιστόρημα για μια άλλη γυναικεία ταυτότητα, για ένα άλλο ερωτικό ένστικτο… Για μια πολιτική πράξη.
13) Και κατά πόσο είχατε, όταν το γράφατε, στο νου σας τον αναγνώστη; Τον φοβηθήκατε τον αναγνώστη; Τον έλληνα αναγνώστη.
- Όχι. Το έχω και άλλες φορές πει πως γράφω για τον εαυτό μου. Κι έτσι νομίζω γενικά πως πρέπει να δημιουργείται η Τέχνη. Με υποκειμενικές επιλογές για να αγγίζει τον υποκειμενικό κόσμο του αποδέκτη της –στην περίπτωσή μας του αναγνώστη. Κι άλλωστε γιατί να φοβηθώ; Μήπως μου αμφισβητηθεί η ανδρική μου ταυτότητα; Την πιστεύω εγώ και αυτό μου φτάνει. Ή μήπως θεωρηθεί πως παροτρύνω προς την ακολασία; Μα ποτέ η αλήθεια δεν πρέπει να θεωρείται επικίνδυνη. Μίλησα με ήθος για ένα ζήτημα που ίσως το κρατάμε μέσα στα υπνοδωμάτια. Δεν είχα σκοπό να προκαλέσω. Μα να δώσω την ευκαιρία να ακουστεί η αγωνία ανθρώπων που αναζητούν μια ανοχή εκ μέρους μας. Μα και να βοηθήσω κάποιους άλλους να δούνε με πιο πλατιά ματιά αυτό που δίπλα τους συμβαίνει.
14) Ο Μάνος Κοντολέων των μεγάλων αναγνωστών είναι περισσότερο τολμηρός από τον Μάνο Κοντολέων των μικρών αναγνωστών; Ή όχι;
- Το ίδιο τολμηρός ως συγγραφέας. Ίσως και το ίδιο διστακτικός ως άνθρωπος. Αλλά ας μην κρυβόμαστε και από τον ίδιο μας τον εαυτό. Τώρα τελευταία πολύ λόγος γίνεται για το bulling. Σχολικός και κοινωνικός εκφοβισμός προς τον καθένα που διαφέρει από τους πολλούς. Ή γιατί είναι χοντρός ή κοντός, ή γιατί φορά σιδεράκια ή είναι ντροπαλός ή ευαίσθητος… ;H γιατί είναι αγόρι και του αρέσουν τα αγόρια ή είναι κορίτσι που έλκεται από τα κορίτσια. A, και ανατριχιάζουμε όταν φτάνει η είδηση πως το θύμα έδωσε τέλος στη ζωή του. Και δεν τολμάμε να δούμε το γιατί… Πρόσφατα κάτι τέτοιο μπορεί και να ζήσαμε. Ε, δεν έχουμε πια καμία δικαιολογία! Ας μιλάμε με ειλικρίνεια…
15) Οι πρώτες εντυπώσεις;
- Υπήρξε μια αμηχανία. Αναμενόμενη για την αρχή… Μετά ένα ξάφνιασμα -κάθε τι το αντικομφορμιστικό στην αρχή ξαφνιάζει… Τώρα, ολοένα και περισσότερο φαίνεται η αποδοχή.
16) Τι θεωρείτε σήμερα επαναστατικό και γενναίο;
- Το να λες αυτό που εσύ πιστεύεις και με βάση τα πιστεύω σου να ζεις –αυτό είναι γενναίο. Και να αμφισβητείς τις αυθεντίες –αυτό είναι επαναστατικό.
-
17) Τι θεωρείτε επαναστατικό και γενναίο για έναν συγγραφέα;
-Μα πάνω σε αυτά που πιο πριν είπα, να σχεδιάζει τα γραπτά του.
18) Θα μπορούσε αυτό το μυθιστόρημα να γραφτεί σε άλλη εποχή;
- Αν ήταν να είχε γραφτεί πιο πριν, κάποιος –ίσως κι εγώ- να το είχε κάνει.
-
19) Εξακολουθεί να είναι «φαλλοκρατούμενη» η κοινωνία μας;
- Ζούμε ένα νέο-συντηρητισμό. Τον εκφράζουν και άνδρες και γυναίκες. Βασικό στοιχείο κάθε συντηρητισμού είναι η πλήρης αποδοχή συμβόλων που μάθαμε να τα θεωρούμε ως σύμβολα δύναμης Ο φαλλός είναι ένα από αυτά τα σύμβολα –ίσως το πλέον δυνατό. Αλλά –γιατί το ξεχνάμε;- και ιδιαιτέρως ευάλωτο. Πόσο εύκολα μπορεί να γελοιοποιηθεί… Όπως άλλωστε κάθε τι που από σύμβολο ηδονής μετατρέπεται σε σύμβολο καταπίεσης.
20) Όσον αφορά την δική μας ταυτότητα: ευρωπαίοι ή ανατολίτες; Την έχουμε βρει ή ακόμα την ψάχνουμε;
- Την ψάχνουμε γιατί δε θέλουμε να παραδεχτούμε πως είμαστε και τα δύο. Μα κατά 70% ανατολίτες και 30% ευρωπαίοι. Αυτό είναι που μας κάνει να αισθανόμαστε κάπως άβολα.
21) Σε μια χρονική ιστορική στιγμή που όλα μοιάζουν με κινούμενη άμμο, ποια ζητήματα πιστεύετε ότι πρέπει οπωσδήποτε να επανεξετάσουμε;
- Τις Ιδέες. Λένε πως η Οικονομία καθορίζει την Πολιτική. Αλλά η Οικονομία είναι ένα μόνο στοιχείο της Πολιτικής. Πάνω απ΄ όλα είναι η Ιδέες.
22) Ποιες εκπλήξεις είχατε γράφοντάς το;
- Κατάλαβα περισσότερο την ερωτική συμπεριφορά των ανθρώπων. Κι αυτό ήταν κάτι που δεν περίμενα πως θα μου το πρόσφερε ένα μυθιστόρημα που έχει να κάνει με τον ερωτικό προσανατολισμό μιας μειονότητας.
