Μάκης Τσίτας "Ο σύμβουλος του βασιλιά"

 

Ιδιαίτερα ξεχωριστή είναι η παρουσία του Μάκη Τσίτα στον χώρο της ελληνικής λογοτεχνίας.

Συγγραφέας 5 βιβλίων για ενήλικες και 29 εικονογραφημένων ιστοριών για μικρά κυρίως παιδιά, έχει παράλληλα δει και έργα του να ανεβαίνουν στο θέατρο και στίχους του να μελοποιούνται.

Κάποια από τα βιβλία του αυτά έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και επίσης έχουν τιμηθεί με διάφορα βραβεία.

Και όλη αυτή η δραστηριότητα πλαισιώνεται από τη διεύθυνση του ενημερωτικού site για το βιβλίο και τον πολιτισμό Diastixo.gr

Είναι, λοιπόν, ο Μάκης Τσίτας μια παρουσία -από τις ελάχιστες στη χώρα μας- που διαπερνά τις όποιες λογοτεχνικές κατατάξεις και δείχνει πως γνωρίζει να χρησιμοποιεί τις λέξεις με διάφορους τρόπους για να υλοποιεί κάθε φορά το δικό του συγγραφικό κόσμο.

Όλα του τα έργα έχουν την δική του προσωπική σφραγίδα, που όμως χωρίς να χάνει την αυτοδυναμία της, καταφέρνει να προσαρμόζεται στο κάθε είδος που αποφασίζει να συνθέσει.

Το πλέον πρόσφατα από τα βιβλία του  είναι το «Ο σύμβουλος του βασιλιά», ένα σύντομο σε έκταση παραμύθι που, στολισμένο με τις πολύχρωμες ζωγραφιές της Μαιρηλία Φωτιάδου, μας προσφέρει την ευκαιρία να διατυπώσουμε κάποιες σκέψεις για το είδος αυτό των βιβλίων που απευθύνονται σε παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας και που κάτω από την σκέπη διαφόρων σειρών, οι εκδότες συνηθίζουν να τροφοδοτούν τα βιβλιοπωλεία.

Τα σύντομα κείμενα θεωρείται πως είναι περισσότερο προσιτά σε ένα μικρό παιδί από ότι ένα πολυσέλιδο έργο. Και παράλληλα, αν διαθέτουν και ένα ξεκάθαρο μήνυμα, γίνονται εύχρηστα εργαλεία στα χέρια του δασκάλου για να συζητήσει με τους μαθητές του διάφορα κοινωνικά ζητήματα (πχ σχολικός εκφοβισμός, πρόσφυγες, έμφυλες ταυτότητες κλπ).

Ο κίνδυνος που ελλοχεύει στη δημιουργία τέτοιων έργων είναι η προσέγγιση του θέματος να γίνεται επιδερμικά και απλώς να ενημερώνει χωρίς να εμβαθύνει.

Παρόλα αυτά, στα χέρια ενός άξιου τεχνίτη του λόγου και της μικρής σύνθεσης, αυτού του είδους τα έργα μπορεί να έχουν αυτοτέλεια αισθητική και ουσιαστική προσέγγιση του ζητήματος που θέλουν να παρουσιάσουν.

Ο Μάκης Τσίτας έχει αποδείξει πως τα έργα του για μικρά παιδιά σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν. Είναι ένας σύγχρονος ‘αφηγητής’ που με απλότητα, αλλά με άριστη ανάλυση του κάθε θέματος που τον απασχολεί, ξεδιπλώνει με συντομία την ιστορία και παράλληλα με αξιοθαύμαστη τεχνική αφήνει ίχνη του μηνύματος να ενεργοποιούν τη δράση.

Από τα πλέον χαρακτηριστικά έργα του και αυτό το τελευταίο.

Διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο:

Μια φορά κι έναν καιρό εµφανίστηκε ένας άνθρωπος που είχε την ικανότητα να δίνει τη σωστή απάντηση για οποιοδήποτε θέµα. Γι’ αυτό και ο βασιλιάς της χώρας τον ονόµασε Σοφό, τον έκανε επίσηµο σύµβουλό του και τον πήρε µαζί του στο παλάτι. Και στην αρχή όλα κυλούσαν ωραία και καλά κι ήταν όλοι χαρούµενοι. Λίγο καιρό όµως µετά τα πράγµατα άρχισαν να αλλάζουν, ο σύµβουλος έκανε το ένα µεγάλο λάθος µετά το άλλο… Μα τι συνέβαινε στ’ αλήθεια;

Και καθώς η ανάγνωση προχωρά και μαζί με τις εικόνες η ιστορία εξελίσσεται και στο τέλος ολοκληρώνεται, ο μεν μικρός αναγνώστης μένει με την απορία ποιος μπορεί να ήταν αυτός ο σύμβουλος του βασιλιά και γιατί πάντα έδινε την ίδια μονολεκτική απάντηση, αλλά ο ενήλικος αναγνώστης (αυτός που καλείται να διαβάσει μαζί με τον ανήλικο την ιστορία – να τονίσουμε πως η έκδοση ανήκει στη σειρά ‘Μικρές Καληνύχτες’ που περιλαμβάνει κείμενα προτεινόμενα να αποτελέσουν κρίκο σύνδεσης ενήλικα με ανήλικο) αρπάζει την ευκαιρία για να προχωρήσει στο ‘ξεκλείδωμα’ του μυστικού και να μιλήσει στον μικρό του συναναγνώστη - ακροατή για το τι σημαίνει γνώση και τεκμηριωμένη άποψη και να προχωρήσει ακόμα πιο πέρα και να σταθεί στα προϊόντα της τεχνολογίας, αυτά που συντροφεύουν πλέον και τα παιδιά μας και που προσπαθούν να τα πείσουν πως γνωρίζουν τα πάντα και πως κάθε τι μπορεί να λύσουν.

Στην ουσία ο Μάκης Τσίτας παίρνει θέση για την Τεχνιτή Νοημοσύνη και με τεκμηριωμένο ιδεολογικά κέφι μετατρέπει τη θέση του αυτή σε ένα παραμύθι που έχει τη φόρμα του κλασικού, αλλά τον προβληματισμό του εντελώς νέου και σύγχρονου.

https://018.bookpress.gr/kritikes/eikonografimena

(650 λέξεις)

Αλέξης Γεράσης "Ο μέτριος Αλέξανδρος"

 

Αλέξης Γεράσης

«Ο μέτριος Αλέξανδρος»

Μυθιστόρημα

Εκδόσεις Πατάκη

 

                                     Γράφει ο Μάνος Κοντολέων

 

Ο Αλέξης Γεράσης έχει ασχοληθεί με τη διαφήμιση. Στα αρχεία της biblionet μπορεί κανείς να δει πως πριν από το προοριζόμενο για εφήβους μυθιστόρημα «Ο μέτριος Αλέξανδρος» είχαν κυκλοφορήσει δυο ακόμα βιβλία του. Εκείνα ήταν για ενήλικες και με έναν ιδιαίτερο τρόπο σχολιάζανε τις συνθήκες μέσα στις οποίες ένας νέος άνδρας αναζητά να βρει τη θέση του μέσα στην παραγωγική ταυτότητα μιας κοινωνίας.

Κατά κάποιον τρόπο, παρόμοιο είναι και το θέμα του τρίτου βιβλίου του, που, όπως προανέφερα, έχει κυκλοφορήσει σε σειρά εφηβικής / νεανικής λογοτεχνίας.

Ο ήρωας, ο Αλέξανδρος, είναι μαθητής Λυκείου, οπότε  δεν αναζητά να βρει τα πατήματά του μέσα σε μια κοινωνία ενηλίκων, αλλά στο χώρο του σχολείου και ακόμα  να κατανοήσει το ποιος είναι, το τι αξίζει, το με ποιον τρόπο οι άλλοι θα τον αποδεχτούν, το ποιο θα είναι το μέλλον του. Όλα όσα, με άλλα λόγια, απασχολούν το κάθε άτομο που διανύσει την περίοδο της εφηβείας.

Και ασφαλώς αυτά όλα τα ζητήματα έχουν απασχολήσει και θα απασχολήσουν και άλλους συγγραφείς, πολλοί είναι οι ήρωες που τα ενσαρκώνουν… Όμως ο Αλέξανδρος του Γεράση σε κάποια σημεία διαφέρει.

Κι αυτά τα σημεία έχουν να κάνουν με τα συγγραφικά τεχνάσματα που ο Γεράσης επιστράτευσε για να συνθέσει το μυθιστόρημά του.

Μυθιστόρημα με μια ιδιότυπη αφηγηματική οντότητα-ένα κράμα ακραίου χιούμορ και απροσδόκητου σουρεαλισμού.

Από το οπισθόφυλλο ήδη διαβάζουμε και προετοιμαζόμαστε για το τι πρόκειται να διαβάσουμε:

Στο βιβλίο αυτό, αναγνώστη, θα διαβάσεις για µένα – τον Αλέξανδρο: τι περνάω στο σχολείο, τι περνάω στο σπίτι, τι περνάω στη φαντασία µου και τι στ’ αλήθεια. Για να ξέρεις, είµαι λίγο τεµπελάκος, έχω και ψιλοπροβλήµατα στη µάθηση, είµαι και λίγο ακοινώνητος, έχω και τον ανθρωποδιώκτη. Τι άλλο;…

Α, είµαι και λίγο φαντασιόπληκτος και όποτε τα πράγµατα δεν πάνε καλά, φαντάζοµαι πως έχω σούπερ ικανότητες και τους εκδικούµαι όλους. Ε ναι, είµαι και λίγο εκδικητικός…

Αλλά σε κάποια φάση, γνωρίζω µια κυρία από τη Βραζιλία που κάνει κάτι περίεργες µαγικές τελετές και φτιάχνουµε ένα πήλινο δοχείο, το «vaso vagio», που µου δίνει στ’ αλήθεια αυτές τις σούπερ δυνατότητες που λέγαµε. Μετά γίνεται χαµός, αλλά αυτά σ’ αφήνω να τα διαβάσεις µόνος. Τι λες; Ψήνεσαι;

Ο Αλέξανδρος είναι ένας έφηβος με πολύ συγκεκριμένα κοινωνικά χαρακτηριστικά. Ορφανός από μητέρα, με πλούσιο και διάσημο και γι αυτό απόμακρο πατέρα, με πολλές ανέσεις, σε ιδιωτικό σχολείο… Κι όμως αισθάνεται πως είναι ένας άνθρωπος που τίποτε δεν μπορεί να πετύχει, για τίποτε το ουσιαστικό δεν είναι ικανός.

Κανείς δεν του έχει μάθει πως η όποια ικανότητα απαιτεί μια προσπάθεια για να εμφανίσει τα αποτελέσματά της. Θύμα -μάλλον- μιας κοινωνίας που έχει ξεχάσει το όραμα μα και την προσπάθεια.

Ο Αλέξανδρος αντί να μοχθεί κάτι να πετύχει, ονειρεύεται πως με τρόπους μαγικούς το πετυχαίνει. Και βέβαια επιδεινώνει την έλλειψη αυτοεκτίμησής του.

Όλη αυτή η κατάσταση περιγράφεται από τον Γεράση με απανωτά ευρήματα, με μια γλώσσα παρόμοια με αυτή που ένας έφηβος θα χρησιμοποιούσε, διανθισμένη με ευφάνταστες φράσεις αυτοσαρκασμού.

Στο τέλος θα έρθει η αυτογνωσία και η ανακάλυψη  του τι σημαίνει η αποδοχή να είμαι αυτό που είμαι και όχι αυτό που κάποιοι άλλοι με έχουν πείσει πως θέλω να είμαι.

Μα δεν είναι αυτό το -ας το πούμε- μήνυμα- που κάνει ιδιαίτερο τούτο το εφηβικό μυθιστόρημα. Είναι η εντελώς πρωτότυπα σχολιαστική γλώσσα με την οποία έχει γραφτεί και η γρήγορου ρυθμού  αφήγησή του.

Λίγο μετά με εξέτασε κι ένας πιτσιρικάς γιατρός. Πού τον βρήκανε, εν τω μεταξύ τόσο νέο; Λες να είχε πληρώσει για να πάρει το δίπλωμα πιο νωρίς; Άρχισε και τις αδιάκριτες ερωτήσεις, λες κι ήταν της CIA. Πώς τραυματίστηκα, που είναι ο πατέρας μου, γιατί βρίσκομαι τέτοια ώρα μόνος μου κ.λπ.  Τί σε νοιάζει, μωρέ, καταζητούμενος είμαι; Ήμουν με το γκομενάκι, φασωνόμαστε, τσακωθήκαμε και μου έδωσε κλωτσιά στο πόδι. Αυτό του είπα και το ‘φαγε αμάσητο. (σελ. 59)

Τελικά, μια ασυνήθιστη, όσο και πληθωρική μυθιστορηματική σύνθεση για εφήβους που σίγουρα δείχνει πως ο Αλέξης Γεράσης ξέρει να πλησιάζει την εφηβική ιδιοσυγκρασία και με ένα εντελώς δικό του τρόπο να τη βοηθά να ξεπεράσει τον όποιο φόβο αποτυχίας της – Γι’ αυτό το έγραψα αυτό το βιβλίο. Για σένα που σφαλιαρίζεις τον εαυτό σου. Πέτυχα εγώ, ρε, και έκδωσα βιβλίο με χίλια ζόρια -δε θα πετύχεις εσύ; Και ταλέντο να μην έχουμε, έχουμε υπομονή. (σελ. 163)

Αλέξης Γεράσης: «Ο μέτριος Αλέξανδρος» (diastixo.gr)

(719 λέξεις)