Σεμπάστιαν Μπάρυ,
«Η μυστική γραφή»
Μετάφραση: Αύγουστος Κορτώ,
Εκδόσεις Καστανιώτη
Τελικά τι είναι λογοτεχνία; Και τι μυθιστόρημα;
Ερώτηση που αναζητά μια απάντηση πέρα από τις φιλολογικές κατατάξεις και τις κριτικές θεωρίες.
Δεν θα ισχυριστώ πως εγώ έχω την καθολική απάντηση γιατί αν το έκανα αυτόματα θα αμφισβητούσα αυτό που νομίζω πως έχω να καταθέσω.
Μυθιστόρημα, λοιπόν και κατά την άποψή μου, είναι η κορύφωση μιας αφήγησης.
Και λογοτεχνία –πάντα κατά την άποψή μου- είναι το να αφηγούμαστε το ήδη γνωστό με τέτοιο τρόπο ώστε να το μετατρέπουμε σε μια νέα εμπειρία.
Το πένθος διαρκεί περί τα δύο έτη, έτσι λένε- μια κοινοτοπία που δίδεται στους πενθούντες σαν εγχειρίδιο. Για τις μητέρες μας όμως πενθούμε ακόμα και πριν από τη γέννησή μας.
Πρόχειρα, απλώς ξεφυλλίζοντας το μυθιστόρημα «Η μυστική γραφή» του Σεμπάστιαν Μπάρυ, επέλεξα το μικρό αυτό απόσπασμα.
Και συνεχίζω το ξεφύλλισμα και να μερικές ακόμα αράδες:
Πρέπει πάντα να απαριθμούμε τις χαρές μας, υπάρχουν εξάλλου τόσες λύπες στη ζωή που αξίζει τον κόπο, όποτε μπορούμε, να βάζουμε κι ένα μικρό σελιδοδείκτη στις σελίδες της ευτυχίας.
Μα συνεχίζω με πιο σύντομες προτάσεις:
– πατικώνω τον πόνο όπως διπλώνεις τα μαλλιά και κοιμάσαι πάνω τους.
-θαρραλέα σπίτια
-σαν λέξη χαμένη σ΄ ένα κύμα μουσικής
Μικρά παραδείγματα που πιστεύω πως μπορούν να επιβεβαιώσουν αυτό που πιο πάνω ισχυρίστηκα –λογοτεχνία είναι να αφηγούμαστε κάτι ήδη γνωστό με έναν νέο άγνωστο και όμορφο τρόπο.
Αυτά όλα για να καταγράψω τις σκέψεις και τα συναισθήματα μου μετά από την ολοκλήρωση της ανάγνωσης του μυθιστορήματος του Σεμπάστιαν Μπάρυ «Η μυστική γραφή».
Η υπόθεση του έργου θυμίζει κάποιο από αυτά τα ‘σενάρια ζωής’ που παρακολουθούμε σε τηλεοπτικές εκπομπές.
Ο χαμένος γιος που ανακαλύπτει η χαμένη μάνα του –μια γυναίκα θύμα κοινωνικών, πολιτικών και θρησκευτικών στρεβλώσεων μιας εποχής, ενός τόπου.
Αλλά –και εκεί είναι η μεγάλη διαφορά στο πως αφηγείται το ίδιο γεγονός μια τηλεοπτική εκπομπή και πως ένας μεγάλος μυθιστοριογράφος- ο Μπάρυ πατά σε μια τέτοια ιστορία και ξεδιπλώνει σκέψεις νέες, φωτίζει συναισθήματα σκοτεινά. Καταγγέλλει, συγχωρεί, σαρκάζει, θρηνεί.
Ένα μυθιστόρημα που από τη μια περιγράφει μια τραγική περίπτωση ανθρώπινου δράματος και από την άλλη καταγράφει την –εξίσου τραγική- ιστορία μιας χώρας.
Κι ενώ ο αναγνώστης στέκεται σκεφτικός και αναρωτιέται κατά πόσο η ατομική μας ζωή καθορίζεται από εμάς τους ίδιους και κατά πόσο από τους άλλους, την ίδια στιγμή μυείται στη μαγεία των λέξεων που δεν χάνονται αλλά συνθέτουν κύματα αισθητικών εμπειριών.
Πέρα από αυτά που έχουν να κάνουν με το ύφος και το νόημα, ασφαλώς μεγάλη τεχνική συγγραφής φανερώνει και το πλάσιμο των χαρακτήρων, η δομή της αφήγησης, οι περιγραφές της φύσης και των ανθρώπινων πράξεων.
Βέβαια, ένα σχολαστικό με τις λεπτομέρειες αναγνώστη μπορεί να τον φέρει σε θέση αμηχανίας το ότι συχνά γίνονται αναφορές σε ιστορικά πρόσωπα και γεγονότα της Ιρλανδίας κατά τη διάρκεια όλου σχεδόν του 20ου αιώνα, που πιθανόν δεν μας είναι και τόσο γνωστά.
Αλλά ο Μπάρυ με μαεστρία τα χρησιμοποιεί με τέτοιο τρόπο ώστε να μην εμποδίζουν την κεντρική και ουσιώδη ταύτιση αυτού που τα διαβάζει με τα συναισθήματα όσων τα ζήσανε. Άλλωστε δεν πρόκειται για ένα ιστορικό μυθιστόρημα. Αντίθετα , θα έλεγα, πως είναι ένα έργο που αμφισβητεί την ίδια την αντικειμενικότητα της μνήμης.
Γι αυτό άλλωστε και The secret scripture και ο αγγλικός τίτλος του. Κάτι ας πούμε Μυστικό Ιερό Κείμενο.
Γιατί τα γεγονότα όλοι μπορεί να τα ζούμε, αλλά ο καθένας μας με τον δικό του τρόπο τα βιώνει.
Ένα σημαντικό λογοτεχνικό έργο που στην γλώσσα μας είχε τη τύχη να πέσει στα χέρια ενός άξιου μεταφραστή* του Αύγουστου Κορτώ.
Για όσους θα θέλανε περισσότερα για την υπόθεση του βιβλίου (αν και ας μην ξεχνάμε πως δεν έχει πάντα την πρώτη σημασία το τι λέγεται, αλλά το πως αυτό λέγεται) αντιγράφω από το οπισθόφυλλο της έκδοσης:
Η Ροσίν ΜακΝάλτι, μειλίχιο πλάσμα κι αιωνόβια τρόφιμος της -προσεχώς υπό κατεδάφιση και μετακίνηση- Ψυχιατρικής Κλινικής του Ροσκόμον, αποφασίζει, κρυφά, αθόρυβα, ν” αφήσει το χνάρι της: μια προσωπική μαρτυρία με την οποία πασχίζει να ιστορήσει τον τραυματικό της βίο και παράλληλα να διαψεύσει τα μυθεύματα που την κράτησαν ισοβίως άνθρωπο του περιθωρίου. Στην αφήγηση της Ροσίν πλέκεται περίτεχνα η πρωτοπρόσωπη αφήγηση του ψυχιάτρου της, δόκτορος Γκρεν, για χρόνια θεράποντος ιατρού της Ροσίν, ο οποίος βυθίζεται σε μια ολοένα και πιο προσωπική εμμονή όσο περισσότερο ανασκαλεύει το παρελθόν της υπερήλικης ασθενούς του, με την οποία νιώθει να τον συνδέει ένας δεσμός μυστηριώδης, ανεξιχνίαστος.
Πρώτη δημοσίευση: http://fractalart.gr/mystiki-grafi/
