«Δάχτυλα πάνω στο σώμα της» η νέα ή μάλλον
η πιο πρόσφατη δημιουργία του Μάνου.
Ιδιαίτερη στιγμή για μένα, να μαι δω και να συνομιλώ μαζί του και μαζί σας.
Έτσι, όπως μια ακόμη φορά, εδώ, έχω κάνει.
Ήταν βραδιά φθινοπώρου, θυμάμαι, και μεις
μιλάγαμε για Άνοιξη. «Δυο φορές Άνοιξη» για την ακρίβεια, εδώ στον φιλόξενο
χώρο της Όλγας και του Κώστα, που τους ευχαριστώ πραγματικά.
Και σήμερα λοιπόν, Μάνος Κοντολέων ο
συγγραφέας, «έρωτας» το θέμα.
Ή μήπως όχι;
Διαβάζοντας την περίληψη, στο οπισθόφυλλο,
το υποψιάζεσαι:
Δεν είναι ο έρωτας, ή καλύτερα, δεν είναι μόνο
ο έρωτας, το ζήτημα.
«Δε συμβαίνει πάντα
να ταυτίζεται ο έρωτας και ο πόθος» αποφαίνεται η Λία, η ηρωίδα του
μυθιστορήματός μας, απ’ τις πρώτες κιόλας γραμμές του βιβλίου.
Κι αμέσως «πιάνεις» το εννοούμενο και
θυμάσαι: «Άλλο αγάπη, άλλο επιθυμία»,
είχε πει η Ανθή στο «Δυο φορές Άνοιξη». Και συμπλήρωνε: «με την πρώτη βλέπεις τον άλλο, με τη δεύτερη τον εαυτό σου».
Ζήτημα αυτογνωσίας λοιπόν;
Τα πράγματα γίνονται σοβαρά, τα ερωτήματα
και τα διλήμματα θεριεύουν, οι αναζητήσεις αρχίζουν.
Αλλά, προς Θεού! Μην ανησυχείτε. Ο
Κοντολέων έχει τον έλεγχο. Ξέρει και συνδυάζει αρμονικά ποσότητα και ποιότητα,
δίνει εσωτερικό ρυθμό στο κείμενο, συμπαρασύρει τον αναγνώστη, τον εκθέτει μεν
σε αγωνιώδη ερωτήματα και διλήμματα, μα
δεν τον αφήνει ποτέ έκθετο.
Κινηματογραφικό έργο θυμίζει η γραφή του.
Ξέρετε, το παθαίνω πάντα όταν διαβάζω Μάνο.
Κάθε λέξη την κάνω εικόνα, κάθε παράγραφο πλάνο. Νιώθω σκηνοθέτης. Πιστεύω ότι
μπορώ. Θεωρώ πως τόχω. Με πάει το σενάριο βήμα το βήμα, καρέ-καρέ.
Λεπτομερής και ζωντανή η περιγραφή. Ακόμη
και στα δεύτερα πλάνα. Προδίδει συγγραφέα παιδικών βιβλίων. Συγγραφέα που ξέρει
και δουλεύει την εικόνα.
Έχω μπροστά μου τα πρόσωπα και τα σκηνικά.
Έντονη παρουσία των αισθήσεων: όραση, ακοή,
όσφρηση, ακόμα και γεύση.
Μα κυρίαρχη η αφή και τα όργανά της:
δάχτυλα και σώματα.
Χρώματα, ήχοι, μυρωδιές, γεύσεις, μα κυρίως
αγγίγματα, ψηλαφήσεις, αγγίγματα…
Ζωντανή γραφή, καλοδουλεμένη. Όχι επιτηδευμένη.
Άμεση. Όχι
απλοϊκή.
Σε μεταφέρει στον κόσμο της
πρωταγωνίστριας. Σε ταξιδεύει εκεί μαζί της, στους ανεκπλήρωτους πόθους της ή
στις επιθυμίες που θέλουν ν’ ανθίσουν.
Πριν όμως, και πάνω απ’ όλα, θα πρέπει να
απαντήσει στο ερώτημα «ποια είναι»,
σε μια βασανιστική διαδικασία αυτογνωσίας. Η κοινωνία είχε ήδη απαντήσει γι
αυτή. Κι αυτό την πνίγει. Ασφυκτιά και συμβιβάζεται (;).
Ή
μάλλον το παλεύει κι έτσι.
Και μετά κυριαρχεί «ο τρόμος απέναντι σ’ εκείνο, που σου έχουν πει, πως πρέπει να του
μοιάσεις, αλλά που αυτό, αυτή, μήτε το θέλει, μήτε και μπορεί να το εφαρμόσει».
«Τελικά, τι θέλω;» αναφωνεί μέσα της!
Δεν είναι έτοιμη να διαλέξει ανάμεσα στο πατροπαράδοτο «θέλω» και στην ανατρεπτική «λαχτάρα».
Και πάλι συμβιβάζεται: «Θα μάθω… σκέφτεται. Θα το συνηθίσω». Είναι διάολε, βαρύ να πας
κόντρα σε όλους. Ενώ τον εαυτό της, το μυαλό, το κορμί της, θα το εκπαίδευε στο
ρόλο γυναίκας. Δεν είναι δα και μικρό χρέος… Νομίζει…
Νόμιζε!
Γιατί, λίγο παρακάτω θα εξομολογηθεί: «Νιώθω πως δεν έχω υπάρξει ακόμη. Μόνο
γεννήθηκα». Κι έχει ανάγκη να υπάρξει!
Όλοι μας τόχουμε.
Πόσες και πόσες άραγε έμειναν άγνωστες και αόρατες απ’ τον εαυτό τους;
Πόσες γεννημένες, μα διόλου υπαρκτές;
Θα αναρωτηθεί η Πασχαλία Τραυλού
Και η Λία συνεχίζει εναγώνια να αναζητά μια
ταυτότητα. Όχι να της απονεμηθεί. Τέτοια της προσφέρθηκε. Αλλά μια ταυτότητα
στη βάση της ισοτιμίας, της ισότητας κι όχι της υποταγής. Μια τέτοια! Να την
επιλέξει το σώμα της και να φιλιωθεί η ψυχή της.
Η αναζήτηση της ταυτότητας, η αποδοχή αυτής
που το σώμα επιλέγει, η αναμέτρηση και καμιά φορά η σύγκρουση αυτού, που η φύση
προστάζει και εκείνου που η κοινωνία μπορεί να αποδεχτεί και να ανεχτεί, δεν
είναι παίξε-γέλασε!
«Γυναίκα δε γεννιέσαι, γίνεσαι», θα θυμίσει
ο συγγραφέας τη ρήση της Σιμόν Ντε Μποβουάρ. Θέτει έτσι τη βάση της διαπραγμάτευσης,
όχι μόνο ενός ερωτικού, αλλά και ενός
πολιτικού έργου. Γιατί πέραν της σεξουαλικότητας, «παίζεται» κάτι πιο βαθύ: η
αναζήτηση της ταυτότητας, «ελευθέρα βουλήσει».
Και αυτό είναι πολιτική πράξη. Είναι ζήτημα
προσωπικής ελευθερίας και κάτι παραπάνω.
Ο αμερικανός ψυχολόγος Αβραάμ Μάσλοου,
γνωστός από την πυραμίδα του με την ιεράρχηση των ανθρώπινων αναγκών, το ανάγει
σε ζήτημα προσωπικής ολοκλήρωσης. Ζήτημα εσωτερικής πληρότητας. «Αυτοπραγμάτωση»
το λέει. Απελευθέρωση από προκαταλήψεις και στερεότυπα το λέμε εμείς.
«Για να μπορέσει
μια γυναίκα πρώτα να αναγνωρίσει και στη συνέχεια να υπερασπιστεί την ταυτότητά
της, θα πρέπει να έχει μια ασφαλή θέση στην κοινωνία, μια υποστήριξη» λέει με λόγια της
Άλκης, ο Μάνος.
«Κι αφού το σώμα
πρώτο μιλήσει και αποκτήσει αυτά, που από ένα άλλο σώμα ποθήσει, και… ας πούμε
χορτάσει, σειρά παίρνει τώρα η ψυχή», που εναγώνια ψάχνει εμπιστοσύνη…, συμπαράσταση…,
ασφάλεια…, αποδοχή.
Αποζητά το «ανήκειν» και το «μετέχειν».
Επιδιώκει
την ένταξη σε μια κοινωνία προσώπων και φύσεων
Ε, αυτό κι αν είναι πολιτική πράξη! Δεν
είναι;
Σας ευχαριστώ!
Ηλίας Γκοτσόπουλος
Δάσκαλος- Δημοτικός Σύμβουλος Πάτρας
7/3/2016
