29.10.20

"Χωρίς πρόσωπο" της Κατερίνας Μαλακατέ

 



Κατερίνα Μαλακατέ

«Χωρίς πρόσωπο»

Μεταίχμιο

 

Πάνω σε έναν καβγά με τη μητέρα του, ο 23χρονος Διονύσης αυτοπυροβολείται. Επιζεί, αλλά το μισό του πρόσωπο έχει διαλυθεί. Θα ζήσει στη σκιά, χωρίς μύτη, στόμα, μάγουλα, με μόνη συντροφιά τους γονείς του. Δυσκολεύεται να φάει και να μιλήσει και για αρκετό καιρό ζει μέσα στα σόσιαλ μίντια, κρυμμένος πίσω από την οθόνη του υπολογιστή του. Ώσπου ένα βράδυ τον βρίσκει η ελπίδα, μια γιατρός τού στέλνει υλικό για την εγχείρηση που θα τον σώσει — μεταμόσχευση προσώπου.

Μπορεί όμως το πρόσωπο ενός άλλου να σου δώσει πίσω τα χαμένα χρόνια;

Ένα μυθιστόρημα που πραγματεύεται ζητήματα βιοηθικής, αλλά και τον έρωτα, την οικογένεια, τους μητρικούς και πατρικούς δεσμούς, τις σχέσεις την εποχή του διαδικτύου -αυτό είναι με λίγες λέξεις το θέμα του «Χωρίς πρόσωπο», έτσι όπως παρουσιάζεται στο οπισθόφυλλο της έκδοσης.

Η Κατερίνα Μαλακατέ γεννήθηκε το 1978 στην Αθήνα και σπούδασε  φαρμακοποιός. Είναι παντρεμένη κι έχει δυο γιους. Από το 2009 διατηρεί το βιβλιοφιλικό ιστολόγιο www.diavazontas.blogspot.gr, ενώ είναι συνιδιοκτήτρια του βιβλιοπωλείου - καφέ Booktalks. Έχει ακόμα άλλα τρία προσωπικά βιβλία κυκλοφορήσει ενώ κείμενά της έχουν συμπεριληφθεί σε διάφορες συλλογές διηγημάτων.

Το θέμα αυτό του μυθιστορήματος είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον και νομίζω πως κανείς άλλος έλληνας συγγραφέας δεν έχει ως τα τώρα ασχοληθεί με αυτό.

Από το https://www.yourplasticsurgeon.gr αντιγράφω:

Η αλλομεταμόσχευση προσώπου αποτελεί την πλαστική επέμβαση αποκατάστασης σοβαρά παραμορφωτικών δυσμορφιών ενός λήπτη μεταφέροντας το πρόσωπο από πτωματικό δότη.

Η πρώτη μεταμόσχευση προσώπου πραγματοποιήθηκε στη Γαλλία το 2005.

Από το 2005 έως το 2016 πραγματοποιήθηκαν παγκοσμίως 37 μεταμοσχεύσεις προσώπου (ποτέ έως τώρα στην Ελλάδα).

Η κύρια διαφορά του προσώπου ως αλλομοσχεύματος σε σύγκριση με άλλα όργανα (π.χ. μεταμόσχευση νεφρού ή καρδιάς) είναι η αυξημένη αντιγονικότητα του και η αυξημένη τάση απόρριψης από το ανοσοποιητικό σύστημα του λήπτη, αλλά και άλλες ανεπιθύμητες ενέργειες της ανοσοκατασταλτική αγωγής, όπως  η εμφάνιση νεοπλασμάτων βαριές λοιμώξεις και η νεφροτοξικότητα.

Με βάση αυτά τα δεδομένα η Κ. Μ. θέλησε να γράψει  ένα μυθιστόρημα και με -είναι σαφές αυτό- ιδιαίτερη μελέτη του όλου ζητήματος,  παρακολουθεί τις αντιδράσεις του ήρωά της από την ώρα του τραυματισμού του έως την στιγμή της αποδοχής της νέας του μορφής.

Ως μυθιστορηματικός ήρωας, ο Διονύσης προσφέρει στο συγγραφέα του την ευκαιρία να αναζητηθούν οι σχέσεις του ατόμου με το πρόσωπό του, με τους άλλους, η ποικιλία των αντιδράσεών του και οι επιλογές της καθημερινότητάς του.

Γίνεται προφανές πως αλλιώς πρέπει να αισθάνεται εκείνος στον οποίο μεταμοσχεύτηκε ένα όργανο ζωτικό μεν για τη ζωή του αλλά ‘κρυμμένο μέσα στο σώμα του΄, από τον άλλον που το μόσχευμα που δέχεται είναι και το πρώτο στοιχείο που οι άλλοι θα προσέξουν.

Σημείωσα πιο πριν πως η Κ. Μ. πρέπει με ιδιαίτερη συνέπεια να μελέτησε όλες τις παραμέτρους που επηρεάζουν κάποιον που υφίσταται μια τέτοια μεταμόσχευση. Και με ιδιαίτερη ευαισθησία αυτές τις γνώσεις τις μετέφερε στο πλάσιμο της προσωπικότητας του ήρωά της.

Παράλληλα θέλησε το όλο ζήτημα να το τοποθετήσει μέσα σε ένα οικογενειακό περιβάλλον από τη μια, αλλά και εντός της σύγχρονης κοινωνίας που τη χαρακτηρίζει η χρήση  (δυνατότητες και προκλήσεις του διαδικτύου)

Έτσι αφήνει χώρο να εκφραστούν και άλλα πρόσωπα που ζούνε δίπλα στον κεντρικό της ήρωα και με τον ένα ή τον άλλον τρόπο επεμβαίνουν στις αντιδράσεις του . Η μητέρα του κατά κύριο λόγο, μια γιατρός που του προτείνει στην αρχή τη μεταμόσχευση και στη συνέχεια γίνεται η ερωμένη του, η γυναίκα του δότη, αλλά και ακόμα ο αδελφός και ο πατέρας του Διονύση, όπως και ο ψυχαναλυτής του.

Πιστεύω πως η απόφαση της Κ.Μ. να συμπεριλάβει στο έργο της τις αντιδράσεις πολλών άλλων πέρα του βασικού πάσχοντος, στηρίχτηκε στην ιδέα πως αυτό που είμαστε και το κάθε τι που  πράττουμε, έχουν  άμεση σχέση με  ό,τι οι άλλοι είναι και πράττουν ως προς εμάς.

Με άλλα λόγια -σε μια καθαρώς προσωπική ανάγνωση- διάβασα τους μονολόγους των περιφερειακών ηρώων περισσότερο ως απόψεις  που ο ήρωας είχε γι αυτούς, παρά ως απόλυτα δικές τους σκέψεις και συναισθήματα.

Σε κάθε περίπτωση το μυθιστόρημα κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον αυτού που το διαβάζει, τον κάνει να αναλογιστεί συνθήκες που δεν τις είχε πιο πριν αντιμετωπίσει και βέβαια τον οδηγεί σε ένα βαθύ προβληματισμό των σχέσεων του εσωτερικού κόσμου μας με αυτόν που οι άλλοι καθορίζουν για εμάς.

 

 

(Πρώτη ανάρτηση diastixo 29/10/2020)