«Δάχτυλα πάνω στο σώμα της» -εργαστήρι του συγγραφέα

http://fractalart.gr/manos-kontoleon-ergastiri/

Μπορεί το alter ego μου να το αναζητήσει κανείς στους αρσενικούς ήρωες μυθιστορημάτων μου όπως «Ιστορία ευνούχου», «Ερωτική Αγωγή» ή «Μάσκα στο φεγγάρι», αλλά σίγουρα ήταν πάντα οι ηρωίδες των έργων μου που περισσότερο εγώ έχω αγαπήσει.

Ίσως γιατί από γυναίκες έχω προσδιοριστεί –μα μήπως ο κάθε άνδρας από τις γυναίκες δε σχηματίζει την όποια ανδρική ταυτότητά του;

Λογικό, λοιπόν, αφού έπλασα γυναίκες πολλών ειδών –μάνες, συντρόφους, κόρες- και αφού κάποιες από αυτές τις οδήγησα έως το έγκλημα κι άλλες έως τον πληρωμένο έρωτα, άλλες στην πλήρη κατάφαση κι άλλες στην απελπισμένη άρνηση, να σταθώ στη συνέχεια  στην πρόκληση να πλάσω μια γυναίκα που έλκεται ερωτικά από μια άλλη γυναίκα.

Κι ενώ αποφάσιζα να αντιμετωπίσω αυτήν την πρόκληση –ναι, πρόκληση μιας και σε αυτή την συγγραφική μου περιπέτεια, στην ουσία θα απουσίαζε ότι περισσότερο καλά γνωρίζω, η σεξουαλική μου, δηλαδή, ταυτότητα- δεν είχα καθόλου σκεφτεί το πως το κοινό μου θα αντιμετώπιζε ένα τέτοιο μυθιστόρημά.

Όταν ξεκινώ ένα έργο, αναζητώ πρώτα  απ΄ όλα να μάθω όσα περισσότερα γίνεται για το θέμα του. Έτσι και σε αυτήν την περίπτωση ξεκίνησα από τα ποιήματα της Σαπφούς και έφτασα στα μυθιστορήματα της Ουώτερς, αναζήτησα στοιχεία σε ταινίες όπως το Blue is the warmest color αλλά και σε μελέτες όπως αυτές της Judith Buttler ή νέων καθηγητριών σε δικά μας Πανεπιστήμια.

Και μετά ήρθε να με συναντήσει η Λία. Και μου αφηγήθηκε βήμα , βήμα τις εμπειρίες της. Τις σχέσεις της όχι μόνο με άλλες γυναίκες, αλλά και με κάποιους άνδρες, με τη μάνα της. Με τον πατέρα της.

Κι έτσι έγραψα τη ζωή της.

Για μια ακόμα φορά είχα συγγραφικά γεννήσει, πλάσει, αναθρέψει και μεγαλώσει τα πρόσωπα ενός μυθιστορήματος.

Η έρευνά μου από τη μια και η συναισθηματική φόρτιση από την άλλη με έκαναν να αισθάνομαι πως πατώ γερά στο επικίνδυνο δρόμο της συγγραφής. Και με ικανοποίηση έγραψα κάποια στιγμή τη λέξη ΤΕΛΟΣ σε ένα έργο που πιστεύω πως εν τέλει δεν είνα προκλητικό (όπως ίσως κάποιοι θα περιμένανε), δεν είναι  χυδαίο (όπως κάποιοι άλλοι μπορεί να αναμένανε), αλλά βαθιά ανθρώπινο, γνήσια ερωτικό, έντονα κοινωνικό. Καθαρά πολιτικό.

Γιατί –ομολογώ πως κι εγώ με έκπληξη το διαπίστωσα- οι ομοφυλόφιλες σχέσεις των γυναικών εκφράζουν ένα ιδιότυπο ακτιβισμό καθώς στέκονται απέναντι στην φαλλοκρατούμενη κοινωνία μας.

Καθώς η συγγραφή του μυθιστορήματος προχωρούσε παράλληλα με τις έρευνές μου και τώρα που πλέον το έργο κυκλοφορεί, είμαι σίγουρος πως η νοοτροπία που επικρατεί για τις λεσβιακές σχέσεις είναι αρκούντως διαφορετική με εκείνη που έχει να κάνει με την ανδρική ομοφυλοφιλία.

Και εξηγούμαι: Αν η κάθε ομοφυλοφιλική σχέση αμφισβητεί την εδώ και αιώνες αποδεχτή έκφραση σεξουαλικού πάθους, η γυναικεία ομοφυλοφιλία είναι περισσότερο ανατρεπτική καθώς από το ερωτικό της παιχνίδι εξορίζει ολοκληρωτικά το ‘πρώτο’ φύλο. Κι αυτό μήτε οι άνδρες (άσχετα με τον σεξουαλικό μας ταπεραμέντο)   εύκολα μπορούμε να αποδεχτούμε, μήτε και οι γυναίκες στο σύνολό τους τολμούν να το υποστηρίξουν τουλάχιστον φανερά.

Οι σχέσεις των δύο φύλων είναι καλά παγιωμένες και δεν επιτρέπουν κριτική της σύνδεσης κοινωνίας με σεξουαλική έκφραση.

Μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση το πόσο στενά συνδεδεμένο είναι το λεσβιακό κίνημα με το κίνημα το φεμινιστικό και πόσο επίσης και κυρίως με πράξεις πολιτικού ακτιβισμού.

Τελικά αυτό το μυθιστόρημα που το ξεκίνησα για να πλάσω μια ακόμα γυναίκα ηρωίδα, μετατράπηκε σε μια ουσιαστική αναζήτηση της  ταυτότητας αυτής της νέας γυναίκας.

Και με έκπληξη από τη μια, αλλά και ικανοποίηση από την άλλη συνειδητοποίησα πως είχα γράψει στην ουσία το πρώτο ελληνικό fiction μυθιστόρημα με θέμα την λεσβιακή σχέση.

Θα ήθελα στο σημείο  αυτό να ζητήσω την επιβεβαίωση και την ερμηνεία αυτού του γεγονότος  από μια σημείωση της Βενετίας Καντσά, Επίκουρης Καθηγήτριας στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου του Αιγαίου, στη μελέτη της «Δυνάμει φίλες, δυνάμει ερωμένες» (Πολύχρωμος Πλανήτης 2010).

Σημειώνει, λοιπόν, η εν λόγω καθηγήτρια πως η αποσιώπηση της γυναικείας ομοφυλοφιλίας οφείλεται στο διπολικό σχήμα μέσα στο οποίο παραδοσιακά εγγράφεται η σεξουαλικότητα στην Ελλάδα. Κι αυτό γιατί έχουμε να κάνουμε με  ένα σχήμα το οποίο ταυτίζει την ενεργή σεξουαλικότητα με την ανδρική ταυτότητα, αποκλείοντας έτσι, τη δυνατότητα ύπαρξης σεξουαλικών σχέσεων μεταξύ γυναικών.

Το γιατί, λοιπόν, τα «Δάχτυλα πάνω στο σώμα της» είναι το πρώτο ελληνικό μυθιστόρημα που έχει να κάνει με τον λεσβιακό έρωτα και που το έχει γράψει ένας άνδρας εξηγείται.

Μια εξήγηση που μετέτρεψε τη συγγραφή από μια ατομική περιπλάνηση σε πράξη καθαρά, ξεκάθαρα πολιτική.

Σημείωσα πιο πάνω πως δεν είχα σκεφτεί πως το ενήλικο αναγνωστικό μου κοινό θα αντιμετώπιζε αυτό το τελευταίο μου μυθιστόρημα.

Αν και είναι κοντά ένας μήνα και βάλε που τα «Δάχτυλα» βρίσκονται στα βιβλιοπωλεία, δεν μπορώ να απαντήσω το τι σκέφτονται όσοι το έχουν διαβάσει.

Απλώς όμως αναρωτιέμαι –νομίζω πως έχω αυτό το δικαίωμα- αν και η ανάγνωση του από το βιβλιόφιλο κοινό και τους διάφορους κριτικούς θα αποκτήσει κι αυτή μια παρόμοια υφής –εννοώ μια γνήσια προοδευτική θέση-  πολιτική πράξη.

"Η Τέχνη πρέπει να είναι μια αυθεντική κατάθεση της ατομικότητας"

WRITEST: Το clickatlife επιλέγει ρήσεις από έντεκα συγγραφείς της παγκόσμιας κλασσικής λογοτεχνίας για να ανοίξει διάλογο με σύγχρονους εκπροσώπους της ελληνικής βιβλιοπαραγωγής. Ο Μάνος Κοντολέων απαντά.

Δεν είναι δικό τους θέμα (των αναγνωστών) το ότι χρειάστηκε να μάθεις να γράφεις. Άφησέ τους να νομίζουν ότι έτσι γεννήθηκες». Έρνεστ Χέμινγουεϊ

1. Ο συγγραφέας γεννιέται ή γίνεται;
-Υποθέτω και τα δύο. Και λέω πως είναι κάτι που το υποθέτω μιας και ξέρουμε όσους έχουν γίνει συγγραφείς, αλλά δεν ξέρουμε πόσοι τυχόν αν και γεννήθηκαν για να γίνουν, τελικά δεν έγιναν. Αλλά αν δεν γεννηθείς με το ταλέντο, πώς αλλιώς θα το αποκτήσεις; Αλλά και πάλι αν έχεις γεννηθεί με αυτό, δεν θα πρέπει να φροντίσεις να το καλλιεργήσεις; Άρα…  Ναι και τα δυο πρέπει να ισχύουν.

«Είμαι επιτυχημένος, πιθανότατα γιατί πάντα πίστευα ότι δεν ήξερα το παραμικρό για το γράψιμο και ειλικρινά προσπαθούσα πάντα να πω μια ενδιαφέρουσα ιστορία με διασκεδαστικό τρόπο». Έντγκαρν Ράις Μπάροουζ

2. Γιατί γράφεις;
- Ίσως γιατί δεν ξέρω πια τι άλλο να κάνω... Μπορεί όμως και γιατί το γράψιμο να είναι ο μόνος τρόπος που γνωρίζω για να εκφράσω τον εαυτό μου... Τελικά και οι δυο απαντήσεις, νομίζω, πως είναι ταυτόσημες... Θέλω να πω πως μετά από τα δώδεκα περίπου χρόνια μου (τότε που έγραψα το πρώτο μου κείμενο και το είδα να δημοσιεύεται στη "Διάπλαση των Παίδων") μέχρι σήμερα έχω τόσο εθιστεί στο να εκφράζω γραπτώς σκέψεις και όνειρα, ανασφάλειες, θυμούς και αγάπες, που ακόμα και αν ήθελα (και κάποιες στιγμές πραγματικά το θέλω) να βρω έναν άλλο τρόπο έκφρασης και προβολής του εγώ μου, δεν ξέρω τη μέθοδο για να το κάνω.
Γράφω -αναρωτιέμαι- από κεκτημένη ταχύτητα; Ή μήπως γράφω γιατί δεν τολμώ να εγκαταλείψω όλα όσα έχω κατακτήσει;

«Ο συγγραφέας που δεν ενδιαφέρεται ούτε συμπονά τα κουσούρια των ηρώων του, δεν είναι πειστικός», Τζόζεφ Κόνραντ

3. Ποιόν ήρωά σου συμπάθησες και ποιόν μίσησες περισσότερο;
-Μα συμφωνώ απόλυτα με αυτό που έχει πει ο Κόνραντ. Όλους τους ήρωές μου τους αγάπησα. Και κανένα δε έχω μισήσει. Ίσως κάποιοι από αυτούς να με εκφράζουν περισσότερο…Να είναι το alter ego  μου. Αλλά όλους κι όλες το ίδιο αγάπησα. Τους αγάπησα δε –παρακαλώ αυτό να το σημειώσετε-  και σα γεννήτορας τους και σαν εραστής τους.

«Το να τελειώνεις ένα βιβλίο μοιάζει με το να οδηγείς ένα παιδί στον πίσω κήπο του σπιτιού και να το σκοτώνεις», Τρούμαν Καπότε

4. Όταν ολοκληρώνεις ένα βιβλίο σου νιώθεις….
-Ανάμεικτα είναι τα συναισθήματα. Από τη μια χαίρομαι που τα κατάφερα για μια ακόμα φορά. Αλλά αισθάνομαι και ανακούφιση που επιτέλους θα έχω το χρόνο να ασχοληθώ με τον εαυτό μου και δε θα χρειάζεται να κρυφακούω το τι οι ήρωές μου συζητάνε. Μα υπάρχει και η κάτι το απροσδιόριστο… Μια θλίψη. Η θλίψη του αποχωρισμού -για μήνες ζούσε μέσα στις ζωές κάποιων άλλων…  Και στο τέλος καταφθάνει η αγωνία: θα υπάρξει ένα επόμενο έργο; Ή μήπως η έμπνευση σε εγκατέλειψε; Με άλλα λόγια –από το «Ούφ!» στο «Αχ!»

«Κάθε μυστικό στην ψυχή του συγγραφέα, κάθε εμπειρία της ζωής του, υπάρχει μέσα στο έργο του». Βιρτζίνια Γουλφ

5. Τι σε εμπνέει;
-Α, η Βιρτζίνια Γουλφ το έγραψε τόσο εύστοχα. Εγώ απλώς να προσθέσω πως γράφω για τον εαυτό μου. Αλλά όσο περισσότερο για δικιά σου ανάγκη δημιουργείς κάτι, τόσο αυτό το κάτι αγγίζει περισσότερο περισσότερους. Όλοι μας ζητάμε να εκφράζουμε την αυθεντικότητά μας και όλοι μας θέλουμε να συναντάμε την αυθεντικότητα των άλλων. Η Τέχνη πρέπει να είναι μια αυθεντική κατάθεση της ατομικότητας.

«Ο χρόνος του συγγραφέα δαπανάται κατά πολύ στο διάβασμα. Για να γράψει ένα βιβλίο, πρέπει να ξεψαχνίσει μισή βιβλιοθήκη». Σάμιουελ Τζόνσον

6. Τι διαβάζεις αυτή την περίοδο;
-Κάθε μέρα εδώ και χρόνια, πολλά χρόνια, σχεδόν τόσα όσα ζω, διαβάζω. Άλλοτε ότι μου πέσει στα χέρια, άλλοτε βιβλία που πάνω τους ζητώ να στηριχτώ. Αυτές τις μέρες και καθώς είμαι στην διαδικασία να ξεκινήσω ένα νέο έργο, διαβάζω ελληνική και ξένη λογοτεχνία, διαβάζω κλασικά παιδικά βιβλία, διαβάζω δοκίμια… Στην ουσία μέσα από την ποικιλία αναζητώ ένας δρόμο για να τον  ακολουθήσω. Άλλα, πάντως, οι διαβάσματα ενός αναγνώστη κι άλλα ενός γραφιά. Θέλω να πω πως με άλλο τρόπο προσλαμβάνονται.

«Το γράψιμο είναι θέμα ρυθμού. Το συγκρίνω με την τζαζ», Φρανσουάζ Σαγκάν

7. Ποια τραγούδια θα ήθελες να είχες γράψει αν ήσουν μουσικός;

-Αυτά που θα μπορούσαν να ντύσουν μουσικά τα βιβλία που έχω γράψει. Κι επειδή έχω γράψει όχι μόνο πολλά βιβλία, αλλά και πολύ διαφορετικά μεταξύ τους, θα έλεγα πως αν ήμουνα μουσικός θα έγραφα από κλασική μουσική έως τζαζ και από μπαλάντες έως μπάλους…

«Δεν μπορείς να διορθώσεις ένα έργο σου παρά μόνο όταν το ξεχάσεις», Βολταίρος

8. Σε ποιο βιβλίο σου θα ήθελες, αν επέστρεφες, να έδινες άλλο τέλος και γιατί;
-Όχι έγινε, έχει γίνει. Ποιο το νόημα να επιστρέφει κανείς σε κάτι που ολοκληρώθηκε. Καλύτερα να σε απασχολεί κάτι που έχει να κάνει με το μέλλον. Κι ανα κάποιες φορές φλερτάρω με την ιδέα να επιστρέψω σε κάποια παλαιότερα έργα μου, δεν είναι με τη διάθεση να τα διορθώσω, αλλά να τα ξαναγράψω.

«Οι λέξεις χωρίς εμπειρία είναι χωρίς νόημα», Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ

9. Με ποια ηρωίδα βιβλίου θα ήθελες να βγεις ραντεβού;
-Τις ηρωίδες των μυθιστορημάτων που αγάπησα, τις ξέρω πολύ καλά. Περισσότερο ενδιαφέρον έχει να βγει κανείς ραντεβού με μια άγνωστη του γυναίκα, που στη συνέχεια θα θελήσει να την κάνει ο ίδιος κεντρικό πρόσωπο σε δικό του έργο.

«Τα εργαλεία μου για να γράψω είναι το χαρτί, ο καπνός, το φαγητό και λίγο ουίσκι». Γουίλιαμ Φώκνερ

10. Ποια είναι η πιο παράξενη συγγραφική σου συνήθεια;
-Αυτό είναι κάτι που δεν το είχα ποτέ μου σκεφτεί. Μα τώρα που το σκέφτομαι θα έλεγα πως είναι το γεγονός πως αυτά που καθημερινά ζω τα βλέπω σαν μυθιστόρημα και όσα πάλι ως μυθιστόρημα τα διαβάζω, τα ζω ως καθημερινότητα.

«Αν θέλεις να γίνεις συγγραφέας, γράψε!», Επίκτητος

11. Ποια συμβουλή θα έδινες στους επίδοξους συγγραφείς;
-Να διαβάζουν και να γράφουν. Να παρατηρούν και να γράφουν. Να αμφισβητούν και να γράφουν. Να γράφουν.

http://www.clickatlife.gr/biblio/story/55374/i-texni-prepei-na-einai-mia-authentiki-katathesi-tis-atomikotitas