‘Αλμπερτ Μπετράν Μπας
«Εκεί που πεθαίνει ο άνεμος»
Μετάφραση: Αγγελική Βασιλάκου
Εκδόσεις Κλειδάριθμος
Ο Αλμπερτ Μπετράν Μπας γεννήθηκε στη Βαρκελώνη το 1982.
Σπούδασε Δημοσιογραφία, αλλά σύντομα ανακάλυψε πως προτιμά
να ασχοληθεί με την συγγραφή σεναρίων. Οπότε και μετακόμισε στη Νέα Υόρκη όπου
και συνέχισε τις σπουδές του στον τομέα του σεναρίου και της σκηνοθεσίας.
Όταν ολοκλήρωσε το πρώτο του σενάριο, οι διάφοροι παραγωγοί στους
οποίους απευθύνθηκε του το απέρριψαν λόγω μεγάλου κόστους -επρόκειτο για μια
ιστορία που με βάση των έρωτα δύο νέων, περιέγραφε και τον Ισπανικό Εμφύλιο
Πόλεμο, αλλά και προχωρούσε μέχρι της μέρες μας.
Οπότε ο Μπας σκέφτηκε πως την ίδια ιστορία θα μπορούσε να
την αφηγηθεί με τη μορφή ενός μυθιστορήματος. Και αυτό έκανε κι έτσι προέκυψε
το «Εκεί που πεθαίνει ο άνεμος».
Πρόκειται για τη ζωή ενός άνδρα, που στα δεκαπέντε του
χρόνια μένει ορφανός καθώς οι φρανκιστές σκοτώνουν τους δυο γονείς του και που
στη συνέχεια θα ζήσει μια περιπετειώδη ζωή -μια ζωή που θα τον φέρει να πίνει το ποτό του με τον Χέμινγουεϊ, να
γνωρίζει τον Χίτλερ, να κάνει έρωτα στο αυτοκίνητο του Φράνκο, να διαδραματίσει
καθοριστικό ρόλο στη βύθιση του πλοίου ‘Ουρουγουάη’ , αφού όμως πρώτα είχε
γνωρίσει τη φτώχεια και τη βιαιότητα σε
μια Βαρκελώνη που τα ναζιστικά αεροπλάνα την βομβαρδίζαν και αφού ακόμα πιο
πριν, φυγάς στα ορεινά σύνορα Ισπανίας- Γαλλίας , θα είχε ερωτευθεί μια σχεδόν συνομήλική
του αντάρτισσα, η οποία και τελικά θα γίνει το κέντρο όλης του της ζωής, χωρίς
ποτέ οι δυο τους να καταφέρουν να ζήσουν μαζί.
Δίπλα του μια κιθάρα, πάνω στις χορδές της θα συνθέτει
μελωδίες που θα περιγράφουν όλα αυτά, αλλά κυρίως να αναφέρονται σε εκείνον τον
πρώτο και μοναδικό του έρωτα.
Μυθιστόρημα, λοιπόν, που συνδυάζει την έντονη πλοκή, τα
πλούσια συναισθήματα, τις ιστορικές περιγραφές, το «Εκεί που πεθαίνει άνεμος»
λογικά έγινε αμέσως μια μεγάλη επιτυχία.
Αλλά παράλληλα με αυτά τα στοιχεία που του δίνουν τη
δυνατότητα να μπορεί να συγκινήσει ένα πολυπληθές κοινό, ο Μπας καταφέρνει με
το μυθιστόρημά του αυτό να περιγράψει έναν σχεδόν αιώνα και το πως οι
ιδεολογίες που στα μέσα του 20ου ξεσήκωναν τους λαούς, σήμερα έχουν
γίνει λέξεις χωρίς περιεχόμενο :
Και τί απέγινε η δημοκρατία; Ευτελίστηκε από τους μεν και
από τους δε. Γιατί δεν ωφελεί να δίνεις φωνή στον λαό όταν κανείς δεν θέλει να
τον ακούσει; Και τι ωφελεί να ψηφίζουνε χιλιάδες όταν η εξουσία συγκεντρώνεται
σε πέντ’ έξι πρόσωπα; (σελ. 573)
Κάπου εδώ ίσως και να υπάρχει το ένα από τα δυο -θα τα έλεγα
καινοφανή- στοιχεία αυτού του μυθιστορήματος. Ενός μυθιστορήματος γραμμένου από
άνδρα κοντά σαράντα χρονών που ξεκαθαρίζει τον τρόπο με τον οποίο ένα μεγάλο,
πολύ μεγάλο μέρος των συνομηλίκων του πολιτών σε παγκόσμιο επίπεδο εκφράζουν
την νέα μορφή πολιτικοποίησης.
Κι ακόμα το ότι διαθέτει μια μορφή όπου η λογοτεχνική δόμηση
δανείζεται τις τεχνικές διαλόγου και περιγραφών σεναρίου. Μια μορφή απρόσμενης
αφηγηματικής οικονομίας, αλλά και παράλληλα χαρακτήρες έντονα σχεδιασμένοι, όχι
τόσο γιατί εκφράζουν με σύνθετες προτάσεις τις σκέψεις και τα συναισθήματά
τους, όσο γιατί όλα αυτά φανερώνονται μέσα από σύντομους διαλόγους που
συνυπάρχουν με κινηματογραφικά- θα έλεγε κανείς – πλάνα.
Άρπαξα το μενταγιόν πάνω από τα ρούχα.
«Δεν μπορώ να στο δώσω. Δεν είναι δικό μου. Υποσχέθηκα να
το επιστρέψω στον ιδιοκτήτη του»
«Ναι…κατάλαβα, είναι κλεμμένο».
«Δεν το έκλεψα», φώναξα προσβεβλημένος.
«Φυσικά, φυσικά… Τώρα μιλάει η εμπειρία, ξέρεις; Την
ακούω και την αφουγκράζομαι. Και σε διαβεβαιώ, κανείς δεν δίνει κάτι τέτοιο με
την ελπίδα ότι θα του το επιστρέψουν».
«Ίσως σου λείπει η εμπειρία».
«Ό,τι πεις», ψιθύρισε καθώς μου γύριζε την πλάτη.
«Δηλαδή…δεν θα με βοηθήσεις;»
Ο Πολίτο με κοίταξε
κάπως ενοχλημένος. Ο θυμός του
όμως ξεθύμανε και τελικά χαμογέλασε.
«Θα δείξει», απάντησε καθώς κουλουριαζότανε βάζοντας το μπράτσο του για μαξιλάρι και
έκλεινε τα μάτια του.(σελ. 78)
Διάλογοι ειλικρινείς που με την αμεσότητα σεναριακής
προσέγγισης περιγράφουν χαρακτήρες.
Ίσως, βέβαια, σε αυτό το αποτέλεσμα να οδηγήθηκε ο Μπας
καθώς -όπως ο ίδιος έχει δηλώσει- όλη η ιστορία στηρίζεται στις αναμνήσεις του
από τις αφηγήσεις του παππού του, που και τελικά υπήρξε το πρόπλασμα του
κεντρικού χαρακτήρα.
Τελικά το βίωμα πάντα έχει κάτι ουσιαστικό να προσφέρει στην
Τέχνη, μα και στην Ιστορία.
Η μετάφραση της Αγγελική Βασιλάκου διαθέτει (τα πιο πάνω
αποσπάσματα, νομίζω, πως το αποδεικνύουν) μια ροή και παρακολουθούν τις
απαιτήσεις του αρχικού κειμένου.
(774 λέξεις)
(Βιβλιοδρόμιο, 1/10/2022
