Ο πορτοκαλεώνας
Larry Tremblay
μετάφραση: Ευαγγελία Ανδριτσάνου
Αρμός
Larry Tremblay
μετάφραση: Ευαγγελία Ανδριτσάνου
Αρμός
Ο Λαρρύ Τραμπλαί γεννήθηκε το 1954 στο Σικουτιμί του
Κεμπέκ και ζει στο Μόντρεαλ. Είναι λογοτέχνης, σκηνοθέτης και ηθοποιός.
Ιδιαίτερα δραστήριος και στους τρεις τομείς με τους οποίους ασχολείται,
διακρίνεται για τη διάθεσή του να τολμά την αντιμετώπιση έντονα κοινωνικών
θεμάτων μέσα από ένα βαθύ και ουσιαστικό ψυχαναλυτικό πλησίασμα των ηρώων του.
Βιβλίο του στην Ελλάδα κυκλοφόρησε πρώτη φορά το 2010 – μια συλλογή διηγημάτων
με τον τίτλο Πίρσινγκ, από την Άγρα.
Ο πορτοκαλεώνας είναι
ένα μυθιστόρημα βασισμένο σε ένα από τα πλέον τραγικά –και επαναλαμβανόμενα–
πολιτικά φαινόμενα της εποχής μας. Τα άτομα που αποφασίζουν –ή επιλέγονται– να
περιζωθούν με εκρηκτικά και στη συνέχεια να πυροδοτήσουν τον μηχανισμό σε
πολυσύχναστα μέρη, οδηγώντας στον θάνατο πλήθος αθώων.
Σε μια περιοχή –που μέσα στο μυθιστόρημα δεν
κατονομάζεται– επικρατεί ένας πολεμικός διχασμός. Ένα βουνό είναι το όριο που
διαχωρίζει δυο λαούς διαφορετικών ηθών και θρησκείας. Τα δυο κεντρικά πρόσωπα
του μυθιστορήματος –οι δίδυμοι Αμέντ και Αζίζ– θα δούνε νεκρούς, ύστερα από
έναν βομβαρδισμό, τον παππού και τη γιαγιά τους, ενώ σχεδόν παράλληλα ο ένας
από αυτούς θα διαγνωστεί πως πάσχει από θανατηφόρο αρρώστια του αίματος.
Οι αντάρτες που ελέγχουν την περιοχή τους χρησιμοποιούν
μεθόδους τρομοκρατίας για να επιτεθούν στους αντιπάλους τους από την άλλη
πλευρά του βουνού και επιλέγουν τον έναν από τους δίδυμους –και μάλιστα αυτόν
που δεν είναι άρρωστος– για να τον στείλουν με εκρηκτικά ζωσμένο να προκαλέσει
τρομοκρατικό κτύπημα στην περιοχή των αντιπάλων τους.
Πάνω σε αυτόν τον καμβά της αφήγησης, ο Τραμπλαί
ξεδιπλώνει μια σειρά προβληματισμών που αναμειγνύουν τον θρησκευτικό φανατισμό
με την υποδούλωση της ελεύθερης σκέψης του ατόμου, το μητρικό ένστιχτο με την
αδελφική συμπαράσταση, την προσωπική συνειδητοποίηση του θανάτου με την
παράλογη άρνηση κάθε πρότασης προς συμβιβασμό και συνύπαρξη.
Αν και κυριαρχεί η σχέση των δυο αδελφών με την τόσο
διαφορετική μοίρα, αν και η πλοκή στηρίζεται στην απόφαση των διδύμων να
αμφισβητήσουν τις εντολές που καθορίζουν τη ζωή και τον θάνατό τους, τελικά όλο
το έργο αποκτά μια άλλη διάσταση στο τρίτο πλέον μέρος. Όταν η δράση
μεταφέρεται σε άλλη χώρα και ύστερα από κάποια χρόνια. Κι εκεί –σε χώρα
ελεύθερη και δημοκρατική– θα είναι η Τέχνη του θεάτρου που θα προσφέρει την
κάθαρση στον ήρωα, ενώ θα δώσει και την ευκαιρία στον ίδιο τον συγγραφέα (καθώς
εμμέσως πλην σαφώς ταυτίζεται με ένα νέο πρόσωπο που εισβάλλει στη δράση) να
αναζητήσει και να καταγγείλει τις ευθύνες αυτής της ίδιας της ελεύθερης και
δημοκρατικής κοινωνίας.
Γιατί η βία γεννά βία. Γιατί η αποδοχή της βίας φέρνει
την αποσιώπηση κάθε ατομικής και συλλογικής ευθύνης. Γιατί, εντέλει, αυτό που
έγινε σήμερα είναι παρόμοιο με ό,τι είχε συμβεί χτες και πριν από έναν χρόνο,
πριν από εκατό χρόνια, χίλια…
Ένα μυθιστόρημα έντονα φορτισμένο με πολιτικούς
προβληματισμούς, αλλά και με ιδιαίτερη τεχνική προικισμένο σε ό,τι αφορά την
ανάλυση των χαρακτήρων. Σπάνιες συγγραφικά οι στιγμές όπου οι δίδυμοι
αποφασίζουν οι ίδιοι για την τύχη τους, το ίδιο σπάνιας αισθαντικότητας και οι
γραμμές όπου αντιπαρατίθεται η οικογενειακή ευτυχία με την φανατισμένη αγνόηση
κάθε συναισθήματος.
Θέλω και κάτι ακόμα να σημειώσω σχετικά με το έργο
αυτό. Το θεωρώ ως ένα αληθινό διαμάντι crossover μυθιστορήματος. Έχουμε νέους
ηλικιακά ήρωες μέσα σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο, στον οποίο καλούνται να βρούνε
ή όχι τη θέση τους.
Με την άρτια δομή και γλώσσα, με τον ευρηματικό τρόπο
μυθιστορηματικής ένδυσης ενός σύγχρονου ζητήματος, Ο πορτοκαλεώνας αποδεικνύει
–όσο κι αν δεν έχει εκδοθεί κάτω από αυτόν τον χαρακτηρισμό– πως αυτό το είδος
του μυθιστορήματος μπορεί και να αγγίζει ένα πλατύ ηλικιακά κοινό, αλλά και να
αναζητά σε βάθος τις ποικίλες εκφράσεις διαχρονικών αξιών.
Πρώτη δημοσίευση:
