Η ελληνική λογοτεχνία… βοηθά τους ομογενείς να έχουν στενή σχέση με την πατρίδα
Συνέντευξη στο Εθνικό Κήρυκα Νέας Υόρκης
12 / 11/ 2014
Μάνος Κοντολέων - Ενας συγγραφέας «κεφάλαιο» για το ελληνικό βιβλίο, για το παιδικό -και όχι μόνο- βιβλίο. Ενας άνθρωπος που η πορεία του στην συγγραφή σου δίνει την εντύπωση ότι γεννήθηκε για να γράφει. Και εδώ που τα λέμε κάπως έτσι είναι αφού, όπως λέει και ο ίδιος, «γύρω στα δώδεκα χρόνια μου άρχισα κι εγώ να γράφω». Από τότε έβγαλε το πρώτο του βιβλίο γύρω στα 1979 και μέχρι σήμερα έχει μία πολύ πλούσια συλλογή σε βιβλία, περιοδικά, άρθρα, εφημερίδες, έργα, μεταφράσεις, με μυθιστόρημα, νουβέλα, διήγημα, παραμύθι, δοκίμιο. Δηλαδή ό,τι έχει σχέση με χαρτί και με μολύβι, με αποτύπωση του μέσα μας στο χαρτί ο κ. Κοντολέων έχει την υπογραφή του.
Ο Αθηναίος συγγραφέας και πολυβραβευμένος από την Eταιρία Eλλήνων Λογοτεχνών και από τον Kύκλο του Eλληνικού Παιδικού Bιβλίου δεν γράφει για να …γράψει ή για να πουλήσει. Γράφει γιατί απλά έχει πολλά να πει, έχει πολλά να δώσει, έχει πολλά να προσφέρει. Και το κάνει με τον καλύτερα δημιουργικό τρόπο για τα παιδιά και τους γονείς. Για τους μικρούς μας ηγέτες της ζωής μας ο κ. Κοντολέων έχει μια πλειάδα από βιβλία για όλες τις ηλικίες και όλους τους …τύπους των παιδιών. Για τα «μεγάλα παιδιά», όμως, τους γονείς, έχει τα δικά τους βιβλία αλλά και πολλούς προβληματισμούς βγαλμένους από την ζωή. «Οσο κι αν κάποιος φοβάται για το αύριο, όσο κι αν πιστεύει πως η καθημερινότητα θα είναι δύσκολη, δε θα πρέπει να απελπίζεται. Πρέπει να ονειρεύεται καλύτερες μέρες και να προσπαθεί αυτές οι πιο καλές μέρες να έρθουν το συντομότερο δυνατόν», τονίζει ο κ. Κοντολέων και στέλνει το μήνυμα στους σημερινούς γονείς με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, ενώ παράλληλα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για όσους παίρνουν αψήφιστα κάποια θέματα «θεωρώ πως με αυτό που αποφασίζουμε σήμερα καθορίζουμε αυτό που θα μας συμβεί αύριο. Δεν θέλω να θεωρήσω ως απειλή αυτό που ίσως θα ματαιώσει ό,τι ονειρευτήκαμε. Αλλά αντίθετα το αντιμετωπίζω ως εμπειρία. Η ζωή του κάθε ανθρώπου είναι μια σειρά από μάχες. Ακόμα κι αν χάσεις κάποιος μερικές, σημασία έχει το να κερδίσει τον πόλεμο».
Για τον κ. Κοντολέων «ένα βιβλίο είναι μια από τις πολλές εμπειρίες που ένας άνθρωπος γνωρίζει στη ζωή του. Συνεισφέρει στην αλλαγή της προσωπικότητας, αλλά δεν είναι το μόνο που το κάνει. Μέσα από τα βιβλία γνωρίζουμε ή επιβεβαιώνουμε αυτά που ή δεν έτυχε εμείς οι ίδιοι να ζήσουμε ή αν και τα γνωρίσαμε δεν τα είχαμε πολυεδρικά αντιμετωπίσει».
Συνεπώς το βιβλίο είναι το μέρος που «έχει κρυφτεί μια καρδούλα που πάλλεται. Στο κάθε βιβλίο, του κάθε συγγραφέα υπάρχει ένα έστω και μικρό νεύμα επικοινωνίας». Και αυτό το «νεύμα επικοινωνίας» είναι που κάνει τον κ. Κοντολέων να πιστεύει ότι «η ελληνική λογοτεχνία βοηθά τους ομογενείς να διατηρούν μια στενή και ουσιαστική σχέση με την πατρίδα».
«Περιοδικό»: Η αγάπη σας για το βιβλίο έχει αποδειχτεί από τα χρόνια που βρίσκεσθε στο χώρο της συγγραφής βιβλίων. Πότε παρουσιάστηκε στη ζωή σας το… μικρόβιο;
Μάνος Κοντολέων: «Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου αγαπούσα τα βιβλία και τις ιστορίες που αυτά μου χαρίζανε. Ηταν, λοιπόν, αναμενόμενο, εκεί γύρω στα δώδεκα χρόνια μου να ξεκινήσω κι εγώ να γράφω. Μικρές καθημερινές ιστορίες βασισμένες στις παιδικές μου εμπειρίες. Κι έτσι ανακάλυψα τη χαρά να εκφράζεις με λέξεις τα συναισθήματά σου και να τα μοιράζεσαι με άλλους».
«Περιοδικό»:Το συγγραφικό σας έργο είναι πολύ μεγάλο. Παιδικά, νεανικά αλλά και για ενήλικες. Αν σας ζητούσε κάποιος να του πείτε ποιο βιβλίο σας σημάδεψε περισσότερο τι θα απαντούσατε;
Μάνος Κοντολέων: «Είναι αλήθεια πως έχω γράψει πολλά βιβλία και πολλών ειδών. Οσο κι αν όλα τα αγαπώ όπως ο γονιός το ίδιο αγαπά όλα του τα παιδιά, δε μπορώ να κρύψω πως υπάρχουν μερικά που κατέχουν μια ξεχωριστή θέση αν όχι στην καρδιά μου, σίγουρα μέσα στη σκέψη μου. Αλλά το ποια είναι δεν θέλω να το φανερώσω. Γιατί αυτό που ο συγγραφέας αγαπά στο έργο του δεν είναι κατ’ ανάγκη το ίδιο και για τον κάθε αναγνώστη του».
«Περιοδικό»:Εχετε γράψει στον ιστότοπο σας:
Οταν είμαι -ή θέλω να είμαι- αισιόδοξος, τότε γράφω για παιδιά.
Οταν ονειρεύομαι μια επανάσταση, τότε γράφω για τους εφήβους.
Οταν φοβάμαι, τότε είναι που γράφω για τους ενήλικες.
Εσείς πως αισθάνεστε περισσότερο; Παιδί, έφηβος ή ενήλικας; Και από που πηγάζει;
Μάνος Κοντολέων: «Ανάλογα με ότι συμβαίνει στη προσωπική ζωή μου, αλλά και στον κόσμο όλο, είμαι άλλοτε αισιόδοξος κι άλλοτε πάλι φοβάμαι. Βέβαια, όσο κι αν κάποιος φοβάται για το αύριο, όσο κι αν πιστεύει πως η καθημερινότητα θα είναι δύσκολη, δε θα πρέπει να απελπίζεται. Πρέπει να ονειρεύεται καλύτερες μέρες και να προσπαθεί αυτές οι πιο καλές μέρες να έρθουν το συντομότερο δυνατόν. Ετσι κι εγώ γράφω για αναγνώστες κάθε ηλικίας γιατί μου αρέσει να είμαι δίπλα και σε παιδιά και σε εφήβους και σε ενήλικες. Οπως επίσης το ίδιο μου αρέσει να έχω δίπλα μου άτομα κάθε ηλικίας και φύλου. Θα έλεγα πως εν τέλει γράφω για να έχω πάντα γύρω μου πολλούς, μα πολλούς φίλους. Τους αναγνώστες μου».
«Περιοδικό»:Στο «Δυο φορές Ανοιξη» παρακολουθούμε την ζωή μιας κοπέλας, ήσυχης, ήρεμης, που μικροπαντρεύτηκε και άλλαξε πορεία στη ζωή της. Μια τροπή που τη συναντάμε αρκετά ειδικά στις παλαιότερες γενιές. Θεωρείτε ότι τα απωθημένα από μια τόσο ξαφνική αλλαγή στα όνειρά μας μπορεί να είναι απειλητικά για το μέλλον μας;
Μάνος Κοντολέων: «Μέσα στο μέλλον υπάρχει το παρελθόν μας. Οσο κι αν αποδέχομαι και το τυχαίο στη ζωή του κάθε ανθρώπου, θεωρώ πως με αυτό που αποφασίζουμε σήμερα καθορίζουμε αυτό που θα μας συμβεί αύριο. Δεν θέλω να θεωρήσω ως απειλή αυτό που ίσως θα ματαιώσει ό,τι ονειρευτήκαμε. Αλλά αντίθετα το αντιμετωπίζω ως εμπειρία. Η ζωή του κάθε ανθρώπου είναι μια σειρά από μάχες. Ακόμα κι αν χάσεις κάποιος μερικές, σημασία έχει το να κερδίσει τον πόλεμο».
«Περιοδικό»:Στα βιβλία σας έχετε πολλές φορές επικεντρωθεί σε θέματα «καυτά» για την Κοινωνία μας, όπως τα ναρκωτικά, το AIDS, η απιστία/επιθυμία, τους μετανάστες, αλλά και τραγικά γεγονότα όπως ο θάνατος ενός μαθητή (Βασισμένο στον Γρηγορόπουλο). Είναι η ανάγκη σας να εκφράσετε τα γεγονότα ή ανάγκη σας να ομορφύνετε έναν κόσμο που συνέχεια ασχημεύει;
Μάνος Κοντολέων: «Μέλος μιας κοινωνίας είμαι. Κι όσο κι αν προσωπικά δεν έχω ζήσει ό,τι έχω κατά καιρούς περιγράψει στα βιβλία μου, δεν σημαίνει πως δεν πρέπει να τοποθετούμαι μπροστά σε επίκαιρα ή διαχρονικά ζητήματα. Δεν φιλοδοξώ να αλλάξω τον κόσμο. Αλλά προσπαθώ να αλλάξω τη ματιά ενός ανθρώπου -του εκάστοτε αναγνώστη μου».
«Περιοδικό»:Θεωρείτε ότι μέσα από ένα βιβλίο ο άνθρωπος μπορεί να ωριμάσει; Μπορεί να δει την ζωή ποιο θετικά;
Μάνος Κοντολέων: «Ενα βιβλίο είναι μια από τις πολλές εμπειρίες που ένας άνθρωπος γνωρίζει στη ζωή του. Συνεισφέρει στην αλλαγή της προσωπικότητας, αλλά δεν είναι το μόνο που το κάνει. Μέσα από τα βιβλία γνωρίζουμε ή επιβεβαιώνουμε αυτά που ή δεν έτυχε εμείς οι ίδιοι να ζήσουμε ή αν και τα γνωρίσαμε δεν τα είχαμε πολυεδρικά αντιμετωπίσει».
«Περιοδικό»:Διηγόσαστε τη ζωή της Ανθής και την καθημερινότητά της δίνοντάς μας από την αρχή την αίσθηση ότι κάτι λείπει. Τελικά η Ανθή αισθάνθηκε ποτέ ολοκληρωμένη και αν όχι ήταν στόχος σας να παρουσιάσετε ότι ο άνθρωπος δεν ολοκληρώνεται;
Μάνος Κοντολέων: «Στόχος μου -και πιστεύω μου- είναι πως ο άνθρωπος συνεχώς οδεύει προς μια ολοκλήρωση. Οι περισσότεροι βαδίζουμε σε αυτόν τον δρόμο χωρίς συνειδητή προσπάθεια για να κατανοήσουμε τους εαυτούς μας. Αλλά η ζωή είναι γεμάτη από εμπειρίες και μαθήματα. Μια Γνώση είναι η ζωή που ποτέ δεν τελειώνει. Η Ανθή -αφού με ρωτήσατε γι αυτήν- κάποια στιγμή πλησίασε την ολοκλήρωση. Την ίδια ώρα τέλειωνε και το βιβλίο. Μα η ζωή της ηρωίδας μου συνεχίζεται και δεν μπορώ πια εγώ να σας πω αν η ίδια θα καταφέρει να κρατήσει αυτήν την ωριμότητα. Οπως κάθε πλάσμα, έτσι και οι ήρωες ενός βιβλίου έχουν ευθύνη των πράξεών τους».
«Περιοδικό»: Η Ανθή αν και επέτρεψε στον εαυτό της μια παρασπονδία ήταν πάντα υπόδειγμα μητέρας. Θεωρείτε ότι όλοι μας έχουμε δικαίωμα στο λάθος;
Μάνος Κοντολέων: «Δεν ξέρω αν η Ανθή έκανε λάθος ή όχι. Στην ουσία δεν ξέρω ποιο τυχόν είναι αυτό το λάθος που υπονοείτε. Το ότι παντρεύτηκε σε πολύ νεαρά ηλικία; Μα κάτι τέτοιο γιατί σώνει και κακά να θεωρήσει κανείς πως είναι λανθασμένη απόφαση; Μήπως επειδή αφέθηκε να ζήσει ένα μεγάλο έρωτα; Μήπως ήταν λάθος που δεν ακολούθησε αυτόν τον έρωτα μέχρι τέλους;… Πολύ απλά σας το δηλώνω -αυτό που κάνουμε παρορμητικά ποτέ δεν θα πρέπει εκ των υστέρων ή να το κατακρίνουμε ή να το θαυμάζουμε. Ακολουθήσαμε την παρόρμηση μιας στιγμής -αυτό και μόνο. Αυτό και μόνο έκανε η Ανθή δυο φορές στη ζωή της».
«Περιοδικό»:Ο Δημήτρης από την άλλη επέτρεψε αρκετές. Ο άντρας είναι ποιο ευάλωτος στο πειρασμό; Τον βλέπουμε όμως ότι ποτέ δεν προσπάθησε να αφήσει το σπίτι του. Η αγάπη ήταν αυτό που τον κράτησε ή το αίσθημα της ευθύνης απέναντι στα παιδιά του;
Μάνος Κοντολέων: «Και για τις πράξεις του Δημήτρη τα ίδια έχω να πω. Αλλά κι αυτός -όπως και η Ανθή- όταν είδαν πως αυτά που οι παρορμήσεις τους οδήγησαν, είχαν πια να κάνουν με τη ζωή ενός άλλου, τότε βάλανε στην άκρη τις παρορμήσεις και πράξανε με σοβαρότητα και συναίσθημα ελεγχόμενο».
«Περιοδικό»: Ούτε στην Ανθή επιτρέψατε να φερθεί επιπόλαια και να φύγει. Είναι η άποψή σας ότι ο γάμος πρέπει να κρατιέται με όποιο τίμημα; Ή ότι υπήρχε η αγάπη ανάμεσα στο ζευγάρι και έπρεπε απλά να βρεθεί ξανά η φλόγα;
Μάνος Κοντολέων: «Πιστεύω πως ένας γάμος αξίζει να σωθεί αν είναι υγιής. Αν δεν είναι ας διαλυθεί. Μα μόνο οι ίδιοι οι δυο σύζυγοι μπορεί να ξέρουν αν ο γάμος τους αξίζει να σωθεί ή όχι».
«Περιοδικό»: Η Αλίκη είναι το άκρως αντίθετο της Ανθής, όμως φίλες παντοτίνες. Πιστεύετε στη φιλία που δεν σβήνει στο χρόνο και αν ναι τι βάσεις πρέπει να έχει;
Μάνος Κοντολέων: «Υπάρχουν φιλίες που κρατάνε μια ζωή. Νομίζω όμως πως είναι σπάνιες. Κι αν κάτι τέτοιο επιτευχθεί είναι για πολλούς λόγους. Στην περίπτωση των δυο ηρωίδων μου πιστεύω πως αυτό που τις ενώνει είναι το ότι διαφέρουν μεταξύ τους, αλλά η μια θαυμάζει αυτό που η άλλη είναι».
«Περιοδικό»: Μέσα στο βιβλίο σας αναφέρεστε πολλές φορές στην ποίηση. Την έχετε τολμήσει; Το σκέφτεστε;
Μάνος Κοντολέων: «Διαβάζω ποίηση. Βλέπω συχνά με τον τρόπο όρασης που ένα ποίημα διαθέτει. Και έχω γράψει κι εγώ κάποια ποιήματα… Κάποτε… Πριν από πολλά, πάρα πολλά χρόνια».
«Περιοδικό»: Για τους γονείς πρώτος ρόλος στη ζωή τους έχουν -και πρέπει να έχουν- τα παιδιά τους. Ομως μια μάνα και ένας πατέρας δεν παύουν να είναι άνθρωποι. Πιστεύετε ότι η συνήθεια και η ρουτίνα μπορεί να μετατρέψει τον έρωτα σε μίσος ή ακόμα χειρότερα σε αδιαφορία; Ποιο ήταν το μεγαλύτερο λάθος του ζευγαριού του «Δυο φορές Ανοιξη»;
Μάνος Κοντολέων: «Πιστεύω πως χωρίζουν οι σύζυγοι. Οι γονείς δεν χωρίζουν. Εννοώ πως το κάθε παιδί πρέπει να βλέπει πως οι δυο γονείς του πάντα το φροντίζουν, ακόμα κι όταν ζούνε ξεχωριστά. Το λάθος της Ανθής και του Δημήτρη ήταν πως κάποια στιγμή αφέθηκαν σε μια καθημερινή ρουτίνα. Κράτησε ο καθένας τους τα δικά του όνειρα και τις δικές του διαψεύσεις. Ως ζευγάρι δεν σχεδιάσανε ένα μέλλον. Αφεθήκανε -αυτό ήταν το λάθος τους».
«Περιοδικό»:Πόσα βιβλία έχετε; Πρόσφατα αναρτήσατε στο διαδίκτυο φωτογραφίες με τις βιβλιοθήκες σας που είναι ουκ ολίγες. Τα έχετε διαβάσει όλα; Εχετε σταματήσει ποτέ το διάβασμα ενός βιβλίου ή τελειώνεται ό,τι ξεκινάτε;
Μάνος Κοντολέων: «Α, πάρα πολλά βιβλία έχω στη βιβλιοθήκη μου. Και πολλά έχω κατά καιρούς δωρίσει σε βιβλιοθήκες, συλλόγους κλπ. Η μόνη καταναλωτική μου μανία έχει να κάνει με την απόκτηση βιβλίων. Αγοράζω βιβλία από τα παιδικά μου χρόνια. Το πάθος μου γι αυτά με έχει οδηγήσει σε ακραίες ενέργειες. Διαβάζω κάθε μέρα. Και πολύ συχνά έχω σταματήσει την ανάγνωση ενός βιβλίου προτού το τελειώσω. Ισως μια άλλη φορά να το συνεχίσω. Ισως όχι. Ο κόσμος των βιβλίων για μένα δεν διαφέρει και τόσο από τον κόσμο των ανθρώπων. Ζω μαζί τους, δίπλα τους, απέναντί τους. Συνομιλώ μαζί τους, διαφωνώ, παθιάζομαι, αδιαφορώ».
«Περιοδικό»:Θεωρείται ότι το καλό μυθιστόρημα εκτιμάται πάντα από το κοινό;
Μάνος Κοντολέων: «Οχι».
«Περιοδικό»:Οι ομογενείς μας αγαπάνε την Ελληνική λογοτεχνία. Ποιο από τα βιβλία σας θα τους προτείνατε οπωσδήποτε να διαβάσουν και ποιο όχι;
Μάνος Κοντολέων: «Τόσα βιβλία και τόσοι αναγνώστες. Αφού εγώ τα έγραψα, τα βλέπω σαν παιδιά μου. Δεν μπορώ να τα ξεχωρίσω. Οι αναγνώστες μου ας επιλέξουν μόνοι τους. Μόνο που τους παρακαλώ ακόμα κι αν δεν τους αρέσει αυτό που θα διαβάσουν, ας το σεβαστούν. Μέσα σε κάθε βιβλίο έχει κρυφτεί μια καρδούλα που πάλλεται. Στο κάθε βιβλίο, του κάθε συγγραφέα υπάρχει ένα έστω και μικρό νεύμα επικοινωνίας».
«Περιοδικό»:Και μία συμβουλή στους ομογενείς μας από έναν τόσο επιτυχημένο και έμπειρο του χώρου συγγραφέα.
Μάνος Κοντολέων: «Δεν μου αρέσει να δίνω συμβουλές. Προτιμώ να ακούω τους άλλους να μου δίνουν εκείνοι μια συμβουλή. Αλλά μιας το ζητήσατε, ας πω πως πιστεύω πως η ελληνική λογοτεχνία βοηθά τους ομογενείς να διατηρούν μια στενή και ουσιαστική σχέση με την πατρίδα. Ομως φαντάζομαι πως αυτό που μόλις συμβούλεψα να είναι γνωστό από τους αναγνώστες αυτών των σελίδων της εφημερίδας σας. Άρα η συμβουλή μου αυτή είναι μάλλον περιττή. Προτιμώ να εκφράσω τη χαρά μου που μου δώσατε την ευκαιρία αυτής της συζήτησης».
«Περιοδικό»: Κύριε Κοντολέων σας ευχαριστούμε πολύ.
Μάνος Κοντολέων: «Κι εγώ, πολύ σας ευχαριστώ».
http://www.ekirikas.com/%CE%BC%CE%AC%CE%BD%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%AD%CF%89%CE%BD-%CE%B7-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%84%CE%B5%CF%87%CE%BD%CE%AF/
