Η παρηγορία των επιστολών σου...

Αννίτα Π. Παναρέτου

«Η παρηγορία των επιστολών σου...»

Ευανθία Καΐρη - Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου: Αλληλογραφώντας όπως θα ήθελαν

Μυθιστόρημα

Ωκεανίδα, 2007

Οι μυθιστορηματικές βιογραφίες ενώ σε άλλες χώρες παρουσιάζουν έντονο ενδιαφέρον εκ μέρους του κοινού  και έτσι πολλοί είναι οι συγγραφείς που ασχολούνται με αυτό το είδος, στην Ελλάδα βιβλία αυτής της κατηγορίας δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί πως είναι πάρα πολλά.

Ίσως είναι γιατί ο μέσος έλληνας έχει μια μάλλον ιδιότυπη σχέση με την Ιστορία της χώρας του και τους ανθρώπους που ο καθένας με τον τρόπο του την έχουν διαμορφώσει.

Η μελέτη και κατανόηση της Ιστορίας απαιτεί αντικειμενικότητα και νηφάλιο συναίσθημα.

Πόσο μάλλον όταν έχουμε να κάνουμε με το είδος της μυθιστορηματικής βιογραφίας, εκεί όπου πλέον ο συγγραφέας αναλαμβάνει να γεννήσει εκ νέου πρόσωπο που άφησε τα αποτυπώματά του μέσα στο χρόνο.

Η μυθιστορηματική βιογραφία ενώ στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα, φωτίζει αυτά και κυρίως τις αντιδράσεις των ηρώων του έργου (που είναι και παράλληλα ιστορικά πρόσωπα) με ένα μεγάλο ποσοστό επιλογών του συγγραφέα.

Η μετάβαση του ιστορικού προσώπου σε μυθιστορηματική περσόνα είναι μια γοητευτική πορεία από το ‘γνωρίζω’ στο ‘κατανοώ’.

Η Αννίτα Παναρέτου με αυτό το βιβλίο της μας έχει προσφέρει μια πολύτιμη διπλή μυθιστορηματική βιογραφία.

Ευανθία Καΐρη από τη μια και Ελισάβετ Μουτζάν – Μαρτινέγκου από την άλλη.

Δυο γυναίκες των αρχών του 19^ου αιώνα, από τις ελάχιστες ελληνίδες που ήξεραν όχι μόνο ανάγνωση, αλλά και οι ίδιες έγραφαν.

Η Καΐρη θεωρείται ίσως η πρώτη ελληνίδα διανοούμενη και με τον δικό της τρόπο  -θα έλεγα- και η πρώτη χειραφετημένη ελληνίδα.

Η Μουτζάν – Μαρτινέγκου είναι η πρώτη ελληνίδα που έγραψε με συνείδηση πως τα γραπτά της θέλει κάποια στιγμή να τα δει να κυκλοφορούνε.

Η πρώτη –πολύτιμη αδελφή μιας προσωπικότητας σαν κι αυτή του Θεόφιλου Καΐρη- έζησε μια δύσκολη, αλλά γεμάτη από ιδέες ζωή, ανάμεσα στα νησιά Άνδρο και Σύρο.

Η δεύτερη γεννημένη στη Ζάκυνθο, κόρη πλούσια οικογένειας, δεν είδε ποτέ της όσο ζούσε τα δυο όνειρά της να υλοποιούνται. Το ημερολόγιο της μόνο κυκλοφόρησε κι αυτό λογοκριμένο και μετά από τον θάνατό της. Η ίδια μήτε καλά, καλά το νησί της δεν μπόρεσε να γνωρίσει, έγκλειστη στην οικία της λόγω των ηθών εκείνης της εποχής.

Δε συναντηθήκανε ποτέ. Μήτε υπάρχει ένδειξη (αν και δεν θα ήταν διόλου απίθανο) να γνώριζε η μια την ύπαρξη της άλλης.

Αλλά η Ανίτα Παναρέτου, με την υπέροχη αυθαιρεσία του μυθιστοριογράφου και βιογράφου, κατασκευάζει μια σχέση μεταξύ τους. Μια σχέση μέσα από επιστολές.

Κι έτσι μας φωτίζει πέρα από τα γεγονότα εκείνων των χρόνων, και τις εσωτερικές φωνές δυο γυναικών που διέθεταν ταλέντο και  -κυρίως αυτό- δίψα για μάθηση.

Ευανθία και Ελισάβετ δρασκελίζουν τους αιώνες και μας γίνονται οικεία πρόσωπα.

Άθλος συγγραφικός η επίτευξη κάτι τέτοιου, όπως και μεγάλη μαεστρία απαιτούσε να μπορέσει ένας σημερινός συγγραφέας να χρησιμοποιήσει με άνεση περισσή μια γλώσσα που κάποιοι άλλοι, πριν από τόσα χρόνια, χρησιμοποιούσαν

Νομίζω πως με βιβλία σαν κι αυτό, οι νεώτεροι μπορούμε να πλησιάσουμε πλέον ουσιαστικά το ιστορικό παρελθόν μας και να μπορέσουμε εν τέλει να ερμηνεύσουμε πολλά από τα όσα και σήμερα συμβαίνουν στον τόπο μας.