Στέφανος Δάνδολος "Όταν θα δεις τη θάλασσα"

Στέφανος Δάνδολος

«Όταν θα δεις τη θάλασσα»

Μυθιστόρημα

Εκδόσεις Ψυχογιός

                                                  

Το έχω και με άλλες παρόμοιες ευκαιρίες δηλώσει πως θεωρώ τον Στέφανο Δάνδολο ως  έναν  από τους πλέον αξιοπρόσεχτους έλληνες συγγραφείς , ανάμεσα σε εκείνους που πρωτοπαρουσιάζονται στη τελευταία δεκαετία του 20^ου αιώνα.

Ο Δάνδολος εκδίδει το πρώτο του μυθιστόρημα το 1996 και σήμερα –μετά από 20 χρόνια – βλέπει το φως της δημοσιότητας το δέκατο βιβλίο του.

Από αυτά το ένα μόνο ήταν μια συλλογή διηγημάτων. Όλα τα άλλα μυθιστορήματα. Και τα περισσότερα από αυτά μάλιστα και πολυσέλιδα.

Πληθωρικός ,λοιπόν, συγγραφέας ο Δάνδολος. Αυτό φανερώνουν και ο αριθμός των τίτλων  που έχουν το όνομά του αλλά και ο όγκος τους.

Την ίδια όμως πληθωρικότητα θα την συναντήσουμε και στο εύρος των θεμάτων που κατά καιρούς τον έχουν απασχολήσει.

Από την ανίχνευση των ενδοοικογενειακών σχέσεων των πρώτων του έργων, στην αναζήτηση των πολιτικών προεκτάσεων στις πράξεις επωνύμων και ανωνύμων προσώπων και στη συνέχεια μια στάση στο φωτισμό της ίδια της γενιάς του (της γενιάς του ’80).

Κι αμέσως μετά έρχεται η απροσδόκητη τροπή.

Το βύθισμα στο παρελθόν.

Ένα παρελθόν άλλοτε των  λογοτεχνικών του καταβολών και άλλοτε –ή μάλλον τώρα πλέον- των συνθηκών που διαμόρφωσαν το προφίλ του σύγχρονου ελληνικού κράτους.

Και πάντα όλα αυτά έχοντας ως κεντρικό τους άξονα τον έρωτα.

Σύμφωνα με μια τέτοια σκέψη, λοιπόν, δεν διστάζω να θεωρήσω το τελευταίο αυτό μυθιστόρημα του Στέφανου Δάνδολου ως ένα λογοτεχνικό έργο όπου ο έρωτας και η ιστορία με θαυμαστή ισορροπία συνυπάρχουν.

Τα τελευταία χρόνια –και μάλιστα από τότε που ξεκίνησε η οικονομική και κοινωνική κρίση-  πολλά είναι τόσο τα ερωτικά όσο και τα ιστορικά μυθιστορήματα που όχι μόνο γράφονται, όχι μόνο εκδίδονται, αλλά και ιδιαιτέρως έντονα αγαπιούνται από ένα πλατύ αναγνωστικό κοινό.

Ένα κοινό που στην πλειονότητά του δεν αναζητά βαθιές αναλύσεις αλλά ευκαιρίες διαφυγής και κατασκευές ονείρων.

Ο έρωτας μπορεί να προσφέρει την ουσιαστικότερη ενδοσκόπηση, αλλά μπορεί και να χαρίσει το ξεγέλασμα από τη μιζέρια μιας καθημερινότητας. Αν κάτι χαρακτηρίζει τα λαϊκά ερωτικά μυθιστορήματα είναι αυτό κυρίως  -το είδωλο μιας σχέσης εξειδικευμένης  μα και παραπλανητικής.

Από την άλλη, τα πλατιάς κυκλοφορίας ιστορικά μυθιστορήματα προσπαθούν να καλλιεργήσουν  τη θέση μιας ιστορικά αναγνωρισμένης ανωτερότητας της φυλής και του έθνους –σε εποχές εθνικής κάμψης ας επιστρέψουμε στις παλιές δόξες και ας ελπίσουμε πως κάποτε θα μας  στεφανώσουν και πάλι.

Στην ουσία τόσο ο έρωτας όσο και η ιστορία χρησιμοποιούνται ως μάσκες  και προσφέρουν το ξεγέλασμα από μια συνειδητοποίηση  της θέσης του ατόμου μέσα στο παρόν και στο μέλλον.

Σίγουρα όμως ερωτικά και ιστορικά έργα γράφονται και από συγγραφείς που δεν έχουν ως στόχο τους να υπηρετήσουν τη φυγή και την παραπλάνηση, αλλά την αληθινή αντιμετώπιση συναισθημάτων και καταστάσεων.

Ανάμεσα σε αυτούς τους συγγραφείς, ο Στέφανος Δάνδολος δίνει το παρόν του με αυτό κυρίως το τελευταίο του μυθιστόρημα.

Πρώτα απ΄ όλα έχουμε ένα πλούσιο ερωτικό μυθιστόρημα και μάλιστα διπλό καθώς η αφήγηση πλέκει παράλληλα δυο ιστορίες που αν και τις χωρίζουν κοντά 40 χρόνια, με μια συγγραφική τεχνική που έχει τις ρίζες της στα κλασικά έργα του 19^ου αιώνα, τις ενώνει επιβεβαιώνοντας πως τα ανθρώπινα πάθη διαπερνούν τις εποχές, αλλά και οι κλασικοί μυθιστορηματικοί ήρωες μπορεί να ανασαίνουν και μέσα στις εμπνεύσεις γραφιάδων του σήμερα.

Αυτά τώρα τα κοντά 40 τόσα χρόνια –συγκεκριμένα από κάπου στα 1886 μέχρι το 1916- περικλείουν μια περίοδο όπου το ελληνικό κράτος εδραίωνε το όποιο του πρόσωπο, οι εσωτερικές πολιτικές και οικονομικές δυνάμεις του διαμόρφωναν το ήθος και τη δυναμική τους, ενώ οι έξωθεν προστάτες του σχεδιάζανε τρόπους παρεμβάσεων και απομύζησης μιας νέας χώρα κάπου στα όρια της Ευρώπης.

Είναι μια περίοδος που –απ΄ όσο ξέρω- δεν έχει ιδιαίτερα απασχολήσει έλληνες συγγραφείς. Ιδιαίτερα όμως προσφέρεται για μια πλούσια μυθιστορηματική σύνθεση καθώς διαθέτει ένα στοιχείο που συνήθως χαρακτήριζε κάθε κλασικό μυθιστόρημα -άρωμα μπελ επόκ.

Ο Δάνδολος άπλωσε την μυθιστορηματική του σύνθεση σε 600 τόσες σελίδες.

Τις γέμισε με καλοσχηματισμένους χαρακτήρες και με μια ολοζώντανη ανάπλαση ιστορικών και κοινωνικών συμβάντων του παρελθόντος.

Οι κεντρικοί, μα και οι δεύτεροι χαρακτήρες ακουμπάνε στα χρόνια  που ζούνε. Δεν υποκρίνονται άτομα μιας άλλης εποχής –σ΄ εκείνη την άλλη εποχή ζούνε. Κυκλοφορούνε σε δρόμους  της Ευρώπης των αρχών του 20^ου, φοράνε τα ρούχα που τότε οι ευρωπαίοι  φορούσανε, αντιστέκονται ή υποκύπτουν στα ήθη εκείνων των χρόνων.

Ο συγγραφέας, ακόμα, δεν κραύγασε, αλλά μήτε και έκρυψε τη διάθεση του να φωτίσει τις αντιστοιχίες των τοτινών χρόνων με τους σημερινούς.

Διέκρινε τις ομοιότητες και μας φανερώνει τις επαναλήψεις της ιστορίας και των πολιτικών.

Εδραίωσε τις απόψεις του βασισμένος σε μια πλούσια βιβλιογραφία.

Και τελικά δεν πρόδωσε ούτε σε μια αράδα το πάθος του προς την λογοτεχνία.

Η γραφή του Στέφανου Δάνδολου λες και  ακολουθεί την τάση ενός  από τους ήρωές του μετά από την ερωτική πράξη  -σπαρταράει από μια ζωώδη ηδονή.

Πρώτη δημοσίευση: http://fractalart.gr/otan-tha-deis-ti-thalassa/